Þjóðviljinn - 01.09.1979, Side 9

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 1. september 1979.
Laugardagur 1. september 1979. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Viðtal við
Svavar Gestsson
á eins árs afinæli
ríkisstjómarinnar
f dag er liðið eitt ár frá því núverandi ríkisstjórn tók
formlega við völdum. Á vinstri vængnum náðist ekki ein-
hugur um þátttöku Alþýðubandalagsins í stjórninni og
menn voru ekki á eitt sáttir um þá ávinninga sem mætti
vænta af henni fyrir verkalýðshreyfinguna og fyrir
vinstri stefnu í landinu. Á þessum af mælisdegi stjórnar-
innar fékk Þjóðviljinn Svavar Gestsson viðskiptaráð-
herra til að ræða um ýmis grundvallarsjónarmið sem
þarf að taka mið af þegar sósíalískur flokkur gengur
inn í samsteypustjórn af tagi núverandi ríkisstjórnar,
þá ávinninga sem hlotist hafa af henni og það sem ef til
vill hef ur farið miður. Auk þess er drepið á ýmsa mikil-
vægustu málaflokkana sem heyra undir starf Svavars.
Stjórnaraöild er
sífellt matsatriði
I ríkisstjórn siöasta áriö hafi þá
fært launafólki einhverja ávinn-
inga?
„Tvimælalaust. Þaö má nefna
að viö höfum náö fram marg-
faldri hækkun framlaga til starf-
semi verkalýðshreyfingarinnar.
Hvað viðvikur kjörunum sjálfum
er ekki vafamál að þar hefur orð-
ið ávinningur frá þvl sem annars
hefði oröið, ef ihaldið hefði setiö
áfram.
— Vinstri sinnar halda þvl oft
fram, aö þegar kreppt er aö auö-
stéttinni, sé henni akkur I aö fá
verkalýösflokka I stjórn, hrein-
lega til aö slæva kröfugerö verka-
lýöshreyfingarinnar. Hefur viö-
nám verkalýöshreyfingarinnar
minnkaö vegna þátttöku Alþb. I
stjórninni?
,,Það sem þú segir i aödrag-
anda spurningarinnar er hárrétt.
Borgaralegir flokkar sækiast
eftir aöild sósialistaflokka aö
stjórnum til aö slæva stéttarvit-
und fólks og vilja þess til þjóðfé-
lagsbreytinga. Viö sáum þaö eftir
kosningarnar. Allir flokkarnir
vildu fá okkur i stjórn, meira aö
segja Sjálfstæðisflokkurinn, sem
viðurkenndi með þvi ákveðnar
stéttaafstæður sem hann hefur
áður neitað. Viö kusum að fara i
þessa vinstri stjórn.
Öflugra viðnám
verkalýðshreyfingar
Hvort viðnám verkalýöshreyf-
ingarinnarsé minna af þeim sök-
um er svo annað mál. A það ber
að lfta að með þátttöku okkar
bægðum við á brottu yfirvofandi
árásum á kjör launafólks.
Gleymum því ekki, að hefði rikis-
stjórn Geirs haldið velli, væri
kaupmáttur núna stórlega skert-
ur vegna kaupránslaganna.
Heföu þau lög gilt áfram væri til
aö mynda ekki lengur greitt
meira fyrir eftir- og næturvinnu,
en dagvinnu. Þetta hefði gerst
hefðum við staöið utan stjórnar,
og það hefði vissulega kallað á
harðar aðgerðir.
I heild má segja, að viðnám
verkalýðshreyfingarinnar gegn
ásælni auöstéttanna sé öflugra
þegar Alþb. er innan ríkisstjórn-
ar. Það kemur ma. fram I þvi aö
viö sitjum þó sem fulltrúar launa-
fólks i stjórninni.”
— Felst viönámiö þá aö mikiu
leyti i þvi, aö nú hefur verkalýös-
hreyfingin fulltrúa slna I stjórn-
inni?
„Já, en einsog ég sagði fyrr, þá
dugar það ef til vill til varnar, en
tæDlega til róttækra brevtinga á
þjóöfélagsskipaninni. Til slfkra
breytinga þarfaö koma miklu öfl-
ugra frumkvæði.”
— En telur þú aö þátttaka Alþb.
Margháttaður
ávinningur
Það hafa einnig náðst fram
ávinningar sem telja kannski
ekki mikiö ikrónum og aurum, en
verða verkalýöshreyfingunni við-
spyrna til sóknar ef rétt er á hald-
ið. Þar má nefna til að mynda
rannsóknina á innflutningsversl-
uninni sem ég nefndi áðan. Hún
skapar hreyfingunni skilyrði til
að gera kröfur um upptöku brask-
gróðans. Þá má nefna að siöast-
liöin tuttugu ár hafa verið i gildi
lögsem heimila frjálsa álagningu
og eitt af siöustu verkum rikis-
stjórnar Geirs Hallgrimssonar
var að festa þessa reglu enn frek-
ar i lögum og kveða á um hagn-
aðarforsendur álagningar. Þessi
lög eru ekki lengur i gildi, fyrst og
fremst fyrir frumkvæði okkar.
Halda menn að þaö sé ekki ávinn-
ingur að hefta þannig þá
óhófsálagningu, sem ella mætti
búast viö?
Betra eftirlit með gjaldeyris-
skilum og innflutningi i heild skil-
ar sér lika þegar fram i sækir.
Fjölmargt mætti nefna I viöbót,
svo sem tslandsvirkjun sem
Hjörleifur Guttormsson hefur
unnið að,samræmdan framhalds-
skóla sem ihaldiö kom i veg fyrir
aö Alþingi samþykkti i fyrra en
veröur væntanlega að veruleika
áöur en allt of langt um líður.”
— En þó hafa ekki verið gerðar
neinar breytingar sem breyta
grundvelli þjóöfélagskerfisins?
„Nei, þaö er rétt aö slikar
breytingar hafa ekki orðið. En ég
tel samt möguleika á breytingum
sem skipta miklu fyrir okkur
vinstri menn til frambúðar, en
þær fara fyrst og fremst eftir at-
fylgi flokks okkar og verkalýðs-
hreyfingar. Ég nefni sem dæmi
einföldun bankakerfisins, og þaö
er þó altént staðreynd að útþenslu
þess höfum við hindrað. Það yrði
stórt skref fram á við ef tækist að
koma oliuversluninni á félags-
legan grunn, svo viö nefnum nú
ekki stóru fyrirtækin i samgöngu-
kerfinu.
Slikar breytingar myndu ekki
skapa þjóðfélag jafnréttis, en að
minnsta kosti myndu þær hag-
ræða hlutföllum i efnahagslifinu
verkalýðshreyfingunni i hag. En
til þess blæs ekki byrlega nú, og
það er mér fullljóst.”
Stjórnaraðild ekki
sjálfsögð
— Aö lokum, Svavar, hcfur þú
sem sósiaiisti haft erindi sem
erfiöi I þessari stjórn?
„Það er kannski fremur ann-
arra aö dæma en min.Aðiidin að
þessari stjórn var áhorfsmál og
það er sifellt matsatriði hversu
lengi hún á aö vara. Hreyfing
okkar hefur ákveðin grundvallar-
sjónarmiö/Og hvert fótmál veröur
að skoöast út frá þeim. Viö horf-
umst I augu við það, að stór hluti
þjóðarinnar veitti okkur brautar-
gengi og ætlaðist til þess að Alþb.
yröi haft með i ráðum. Við verö-
um hins vegar að gera okkur
ljóst, að styrkur flokks og hreyf-
ingar fer ekki einungis eftir fylgi
á tilteknum kjördegi, heldur lika
eftir stéttarvitund og stéttar-
þroska fólksins hverju sinni. Séu
þessir þættir I réttu hlutfalli við
fylgið þá getum við komið miklu
meiru áleiðis en þegar er oröiö.
Hreyfing okkar hefur ákveðin
grundvallarsjónarmið og hvert
fótmál okkar verður að skoöast út
frá þeim. Meðan við töpum ekki
sjónar á þeim og getum samþætt
þau I baráttunni frá degi til dags,
hljótum við að koma einhverju til
leiðar.” —ÖS
— Svavar, þú hefur oftar en
einu sinni lýst þvl yfir aö rikis-
valdiö sé stjórnartæki auöstéttar-
innar, en samt tekur þú sæti I
rikisstjórn. Er ekki þverstæöa
þarna á milli — ert þú ekki þar-
meö oröinn þjónn þessarar sömu
auðstéttar?
„Það er rétt að rikisvaldið er
stjórntæki valdastéttarinnar. Ég
lagði einmitt mikla áherslu á
þetta atriði þegár ég tók sæti i
stjórninni. Og ég dreg ekki dul á
það, að okkar hlutverk I þeirri
stjórn er fyrst og fremst að
freista þess aö hindra nýja land-
vinninga peningavaldsins, að
koma i veg fyrir að rikisvaldiö sé
notað til að skerða hlut verka-
lýðshreyfingarinnar af þjóðar-
auðnum.
Samstarf með borg-
aralegum flokkum
En ég iegg lika áherslu á, aö
okkar flokkur og forveri hans,
Sósialistaflokkurinn, hefur litið
svo á, að með þvi aö seilast til
áhirfa I hinu borgaralega stjórn-
kerfi sé unnt að knýja fram póli-
tiskar breytingar á þjóðfélaginu.
Af þessari ástæðu hafa sósialistar
starfað um langan aldur i stjórn-
um bæjar- og sveitafélaga og af
sömu ástæðu getur þaö talist rétt-
lætanlegt aö taka þátt i rikis-
stjórn meö borgaralegum flokk-
um.
Án efa má segja að það sé
þverstæðukennt að ganga á þenn-
an hátt inn I stjórnkerfi sem við
viljum breyta i grundvallarátrið-
um, en við skulum horfast i augu
við að hið borgaralega þjóðfélág
haslar vigvöllinn, og ef við ætlum
að breyta þvi, veröum viö að
berjast á honum.
Þetta ásamt öðru gerði það að
verkum, aö ég taldi ekki i blóra
við mina sósialisku sannfæringu
að taka þátt i myndun stjórnar-
innar”.
— Hvaöa aörir þættir studdu
þaö?
„Mig minnir aö i höfuðriti
sósialdemókratismans megi
finna, að hreyfingin sé allt, en
markmiðaö harla litið. Ég tel
þetta ekki rétt, en ég er held-
ur ekki á þveröfugri skoðun.
Hreyfingin er mikils virði.
Okkar flokkur hefur vissar hug-
sjónir og til aö tryggja fram-
gang þeirra, veröur flokkur-
inn að hafa fylgi. Það má öðrum
þræði lita á stjórnarþátttökuna
sem liö i þvi að sýna fólki — okkar
fylgismönnum sem öðrum —
fram á það, að við erum færir um
að takast á við praktisk verkefni
benda á að samhliöa er lánstim-
inn lengdur og það dregur auövit-
að úr þunga afborgana.
Vaxtalœkkunar þötf
Á hitt ber svo aö lita, að lunginn
úr mikilvægustu atvinnugreinum
okkar er rekinn beinlinis fyrir
lánsfé, og ef vextir eru látnir elta
verðbólguna uppi, þá þýöir þaö
einfaldlega stóraukinn kostn-
að fyrir atvinnulifiö. Viö vit-
um ósköp vel. hvernig þvi er
mætt: meö gengisbreyting-
um eða verðhækkunum sem
aftur spana verðbólguna enn
lengra. Þessvegna undirstrika ég
þá skoöun mina, að til að ná verð-
bólgunni niöur, verður aö lækka
vextina, en það verður aö gera
samhliða öðrum efnahagsráð-
stöfunum.”
— Hvaöa tökum hefur þú tekiö
oliuvandann sem viröist á ágætri
leiö meö aö brjóta undirstööur at-
vinnugreinanna?
„Ég hef látið vinna að heildar-
úttekt á oliumálunum eins og hef-
ur margoft verið greint frá i fjöl-
miölum. Þegar er búið að safna
óhemjulegu magni af upplýsing-
um um olfukaup erlendis og
hvaöa verðviðmiðanir tiðkast
með öðrum þjóöum. Þetta mun
gera ómælt gagn þegar gengiö er
til oliukaupasamninga á næst-
unni. Siðar verður svo rekstur
oliufélaganna settur undir smá-
sjá o'g tekju- og fasteignamyndun
þeirra könnuð rækilega.”
Rikisrekið oliufyrirtæki
— Má búast viö þvl aö ndver-
andi stjórn reyni aö koma ollu-
verslun landsmanna á félagsleg-
an grunn?
„Ég veit ekki hvort hún hefur
pólitiskt bolmagn til slikra hluta.
En ég dreg ekki dul á að ég tel það
æskilegt Og eftir þær áþreifingar
sem hafa fariö fram um oliukaup
er alveg ljóst, að við hreyfum
ekki oliuframleiðslurikin eina
spönn nema viö getum beitt fyrir
okkur oliufyrirtæki i eigu rlkisins
Þau hafa engan áhuga á að ræða
við fulltrúa Shell, BP og Essó á
Islandi. Hvort sem svo slikt fyrir-
tæki færi alfarið með oliumál
Islendinga eða stæði til hliðar viö
þau oliufyrirtæki sem þegar eru
fyrir hendi hér.”
sem aö höndum bera, að I veru-
leikanum hafa hugsjónir okkar
ávinninga i för með sér, þó ekki
takist að hrinda nema broti
þeirra I framkvæmd.”
Skortir á tvíhliða
samráð
— Þvi var lýst yfir viö upphaf
stjórnarinnar, aö haft yröi sterkt
samráö viö verkalýöshreyfing-
una. Þó orkar varla tvlmælis aö
ýmsar aögeröir stjórnarinnar
hafa ekki notiö vinsælda lág-
launafólks. Bendir þaö til þess aö
verkalýöshreyfingin hafi ekki
veriö höfö nægilega meö I ráöum ?
„Aö þvi er lýtur að rikisstjórn-
inni er þetta rétt. Tvíhliða sam-
ráð hefur ekki verið nógu liflegt.
En það stafar fyrst og fremst af
þvi, aö það hefur ekki fundist
tæknilegur farvegur fyrir árang-
ursrikt samráð, en siöur stafar
þetta af óvilja samstarfsflokk-
anna.
Það kemur oft upp tilhneiging
hjá borgaralegum flokkum til að
beina sliku samráöi inni nefndir
og ráö þar sem fulltrúar stétt-
anna eiga að ráðslaga um skipt-
ingu þjóöarteknanna. Okkar
stefna i þeim málum er skýr —
þeir sem skapa auöævin eiga að
fá þau! Viö höfum þvi barist gegn
hugmyndum um slik stéttaþing,
og viljaö frjórra tvihliöa sam-
starf. Viö höfum veriö að kljást
um þetta i stjórninni undanfarið
en erum ekki komnir að landi.
Sem flokksmaður i Alþb. get ég
hins vegar sagt, aö við ráðherr-
arnir þrir höfum töluvert stift
samráð viö þá félaga okkar, sem
eru i forystu i stéttarfélögum. Við
höfum sérstakt verkalýðsráö þar
sem málin eru skoöuö, og margir
þeirra sitja einnig i miðstjórn og
framkvæmdastjórn flokksins. A
öllum þessum stöðum eru fjöl-
margir fundir þar sem viö grein-
um frá ástandinu og stefnan er
stungin út. Þær ákvaröanir sem
þar eru teknar eru að jafnmiklu
leyti á ábyrgö þeirra sem okkar.
Þar hefur þvl ekki skort samráð.
Á hinn bóginn mætti spyrja,
hvernig samráði er svo háttað við
hina almennu félaga I stéttarfé-
lögunum. Ég veit ekki um það I
smáatriðum en þó nægilegæ mikið
til aö mér býöu.r I grun að bað
mætti oft vera betra.”
Vantar frumkvœði
— Hefur ef til vill skort á nægi-
legt frumkvæði verkalýösforyst-
unnar við stefnumótun þessarar
„Það er að minnsta kosti alveg
ljóst, að eigi einhver árangur að
nást af þessari rikisstjórn, þá er
ekki nóg að samráösaðilar sendi
frá sér yfirlýsingar um hluti sem
búið er að afgreiða i stjórninni.
Frá þeim þarf lika að koma frum-
kvæði að aögerðum.”
— Hvers konar aðgerðum?
„Hvernig á að tryggja kaup-
máttinn til dæmis. Og hvaða að-
gerðum teija þeir að þurfi að
beita til að breyta skiptingu þjóð-
arteknanna verkalýðsstéttinni i
hag. Ef slikar tillögur kæmu frá
verkaiýöshreyfingunni og ef hún
beitti styrk sinum til aö knýja á
um framkvæmd þeirra, þá mætti
ná verulegum árangri með þess-
ari rikisstjórn.”
Bætt kjör
láglaunafólks
— Þú telur þá að kaup og kjör
láglaunapianna I dag réttlæti
þátttöku Alþb. I þessari rlkis-
stjórn?
„Kjör hinna lægst launuðu hafa
I mörgum tilvikum batnað vegna
ýmissa félagslegra ráðstafana
sem við höfum komið gegnum
þingið. Og það veröur að skoða
margt fremur en kaupiö, þegar
lifskjör eru metin. Til dæmis ætt-
um við aö gefa þvi meiri gaum, að
verkafólk i framleiðslu hefur um
langan aldur haft gifurlega
strangan vinnudag. Og einmitt
þessi mikla vinnuáþján hefur gert
það móttækilegt fyrir þeirri
neysluhyggju sem sifellt er verið
að troða uppá okkurj þvi er kerf-
isbundið talin trú um að það geti
keypt hamingjuna i formi stein-
steypu og litasjónvarps. Gegn
þessu brenglaða gildismati þurf-
um við og viljum ráðast. Að sjálf-
sögðu þarf að hækka launin hjá
þessu fólki, en einhliða taxta-
hækkun er ekki nóg. Við þurfum
að stytta vinnutimann, tryggja
betur ýmis réttindi þess og gegn-
um félagslegu ráðstafanirnar
sem ég minntist á höfum við
reynt þetta. Við höfum tryggt or-
lofsgreiðslur og við höfum reist
skorður við of mikilli eftirvinnu.
Fleirra mætti nefna sem hefur
veriö gert eða er á döfinni.
Að sjálfsögðu þarf að vinna aö
þvi að hækka laun einmitt lág-
launafólks, en i þvi sambandi
langar mig aö leggja á það
áherslu, að það er harla skitt, að
þegar kaupmætti þess er tosað
uppá við, þá eykst kaupmátturinn
hjá hinum sem eru ofan við með-
allagið bara miklu meir. Það er
fráleitt fyrirkomulag að ekki sé
meira sagt”.
— Rikisstjórnin ætlaði I upphafi
ferils slns að draga markvisst úr
verðbólgunni. Hvers vegna hefur
það ekki tekist?
„Þegar stjórnin tók við, voru
þegar I staö gerðar ákveönar ráð-
stafanir gegn veröþenslunni. A
fyrstu sex mánuðunum komum
viö henni niður I 20% úr 55% og
annan ársfjórðung rikisstjórnar-
innar var veröbólgan lægst frá
upphafi þessa áratugs. Siðan seig
heldur á ógæfuhliðina og ástæð-
urnar eru fyrst og fremst tvær:
Átök um leiðir
— I fyrsta lagi reyndu sam-
starfsflokkarnir að knýja fram
kjaraskerðingu til aö minnka
verðbólguna. Með þvi efndu þeir
til átaka um leiöir I baráttunni
gegn henni. Það náöist ekki sam-
staöa um úrræöi og aðiokum var
gripið til heföbundinna ráða,
gengið látið siga, en þá óx verð-
bólgan einungis meira, einsog
hver maöur sér.
— í ööru lagi hafa oliuhækkan-
irnar aukið skriö verðbólgunnar
mjög. Ef við reynum að meta
óbein áhrif þeirra kemur i ljós, að
þær eiga sök á um sjöttungi verð-
bólguspansins. Að þeim frá-
dregnum hefði dýrtiðin aukist um
það bil 35% frá 1. sept. I fyrra eða
veriö I þvi þrepi sem við gerðum
ráð fyrir.
— Hvernig eru horfurnar i
baráttunni gegn verðbólgunni?
„Afar slæmar, nema gripið
verði til sérstakra róttækra ráða.
Baráttan gegn veröþenslunni á
aö vera pólitiskt forgangsmál aö
minum dómi. Hún brenglar allt
verðmætamat og i skjóli hennar
sprettur upp hvers kyns villi-
mennska. Það eru allir að bjarga
sér á flótta undan henni og þar-
með hrifsar hver til sin einsog
hægt er, öllu er eytt og helst
meiru til, svo það brenni ekki á
báli veröbólgunnar.
Verðbólgan ásamt vinnuþrælk-
uninni eru i dag helstu óvinir allr-
ar menningarlegrar viðleitni og
niðurlögum þeirra verður að
ráöa.”
Innflutningur undir
„Slæmar horfur i baráttunni gegn verðbólgunni, nema gripið verði til róttækra ráða” (Myndir: Leifur)
smásjá
— Þú lofaðir I upphafi ráö-
herraferils þins að taka innflutn-
ingsverslunina til rækiiegrar
rannsóknar. Hvernig miðar þvl
máli?
„Ég setti rannsóknarnefnd i
málið og um sl. áramót skilaði
hún af sér. Eftirgrennslan hennar
leiddi m.a. I ljós, að verð á inn-
flutningi var hvorki meira né
minna en 20 miljöröum of hátt
miöað við verölagiö I nágranna-
löndunum. Siðan hefur veriö unn-
ið að þvi að stemma stigu viö
þessari ósvinnu meö tvennum
hætti. Annars vegar er unniö að
þvi aö undirbúa eftirlitskerfi með
erlendum vörum, til aö hægt sé aö
fylgjast með þvi, hvaö sé eðlilegt
verö á innfluttum varningi til
landsins.
Hms vegar á að koma upp kerfi
til að reikna út heildsöluverð á
vörum sem hingað koma strax
við tollafgreiðslu. Þannig eiga i
rauninni opinberir aðilar aö
reikna það út en ekki heildsalarn-.
ir einir. Þetta kerfi yröi tölvuvætt
og helst tengt tölvum tollsins og
gjaldeyriseftirlitsins. Þannig yrði
aðgangur að griðarmiklum upp-
lýsingaforða um verölag á inn-
flutningi og hver álagningin væri.
Þetta gæfi einnig möguleika á aö
breyta álagningunni þannig aö
ekki yröi lengur notast við pró-
sentukerfiö, heldur fengju menn
bara að leggja vissa krónutölu á
innflutta vöru. Með þvi er komiö i
, veg fyrir að menn gætu rakaö
saman gróða af þvi að flytja fá en
dýr tæki til landsins.
Samhliða bessu er verið að
setja á fót kerfi sem á að gera
kleift að fvleiast mUn betur meö
umboöslaunaskilum en veriö hef-
ur.
Ekki má heldur gleyma þvi, að
á haustdögum taka gildi lög um
innflutning og gjaldeyrismál,
sem skapa möguleika á mun
virkara eftirliti á gjaldeyrisskil-
um.”
— t vaxtamálum er stefna
Alþb. að hafa lága vexti. Nú er þé
búið að hækka vexti mjög mikið
og tam. er greiðslubyrði af llf-
eyrissjóðsiánum almennings orð-
in mjög þung. Hvernig finnsl
Svavari Gestssyni bankamála-
ráðherra hafa tekist til á þessu
sviöi?
„Eins og sakir standa eru i gildi
lög, sem heimila verötryggingu
fjárskuldbindinga. Aöur var það
hins vegar fortakslaust bannað.
Þetta hefur ýmsa kosti. A þaö
verður að lita, að frumhlutverk
lifeyrissjóöanna til dæmis er að
tryggja meðlimum sinum lifeyri
og þeir geta vart haidiö sinu fé
óskertu nema með einhvers kon-
ar verðtryggingu. En varðandi
verðtryggingu einmitt þessara
lána sem þú nefnir, þá vil ég
— Fáir andæfðu EFTA jafn
mikið og þú á sinum tima. Mörg-
um kemur þvi spánskt fyrir sjónir
að nú ertu skyndilega orðinn for-
seti EFTA. Hvernig skýrirðu
þaö?
„Þaöer rétt, að ég skrifaði leið-
ara i Þjóðviljann gegn EFTA,
sennilega i tugatali. Sú staðreynd
að ég hef lent i að stýra þar
tveimur fundum er einmitt ein af
þeim þverstæðum sem koma
óhjákvæmilega upp, þegar sósial-
istar taka þátt i rfkisstjórnum af
þessu tæi. A sinum tima töldum
viö að afnám tolla á innflutningi,
sem átti að fylgja EFTA-aöild-
inni, myndi fella meginstoðirnar
undan islenskum iðnaði. Siðan
hefur það gerst aö þau riki sem
höföu friverslun að hreinu trúar-
atriði, Danmörk og Bretland, eru
gengin úr EFTA og inni Efna-
hagsbandalagið. Þau riki sem
eftir eru, lögðu á það þunga
áherslu á siðasta þingi samtak-
anna i Bodö i Danmörku, aö ekk-
ert yröi aöhafst af hálfu EFTA
sem gæti skaðaö fullveldi aöildar-
rikjanna.
Efta er breytt
Við Islendingar höfum meira að
segja fengið þvi framgengt að að-
lögunartimi fyrir iðnaðinn var
lengdur, þráttfyrir það aðafnám
tolla stæöi fyrir dyrum þegar nú-
verandi stjórn tók við. Sú stað-
reynd að okkur tókst aö koma á
3% jöfnunargjaldi og 3% aðlögun-
argjaldi án þess að EFTA beröi I
borðið sýnir einfaldlega að EFTA
er ekki lengur þaö samfélag heitt-
trúaðra sem það var áður.”
— Þú átt við aö það EFTA sem
þú barðist á móti sé I rauninni
annað en hið núverandi EFTA og
þvi sé ekki frágangssök þó is-
lenskur sósialisti sitji þar [ for-
sæti um stundarsakir?
„Viö getum sagtþað já. Að öðru
leyti vil ég benda á, að undir mitt
ráöuneyti heyra nú þessi mál einu
sinni og þeim verður aö sinna, al-
veg á sama hátt og tengsl við
Kaupmannasamtökin heyra
undir það. Annað hvort erum við I
stjórninni eða ekki. Þar fyrir utan
tilheyrir þessu forsetaembætti
ekkert nema fundastjórn á tveim
fundum, þannig að i þessu felast
engin völd, sem hægt er að nota
ellegar misnota.”
„í skjóli veröbólgunnar
sprettur upp hvers kyns
villimennska. Þad eru allir
ad bjarga sér á flótta
undan henni og þar með
hrifsar hver til sín einsog
hægt er
„... það er harla skítt, að
þegar kaupmáttur
láglaunafólks þokast upp
á við, eykst kaupmáttur
hjá hinum sem eru ofan
við meðallagið bara miklu
meir
„... mikil vinnuáþján hefur
gert fólk móttækilegt fyrir
þeirri neysluhyggju sem er
troðið kerfisbundið upp á
að'ráða^d af aietii".Frumkvæði verkalýðshreyfingarinmr getur skapað grundvöll fyrir róttœkum aðgerðum
„Við höfum litið svo á, að
með því að seilast til
áhrifa í hinu borgaralega
stjórnkerfi sé unnt að
knýja firam pólitískar
breytingaráþjóðfélaginu...”