Þjóðviljinn - 22.09.1979, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 22. september 1979
Berglind
Gunnarsdóttir
Guðmundur Hjördis
Hallvarðsson Hjartardóttir
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans:
Ingibjörg
Haralds-
dóttir
Eirikur
Guðjónsson
Hildur
Jónsdóttir
Ingibjörg
Haraldsdóttir
Það var ekki fyrr en i lok nltj-
ándu aldar, að bundinn var end-
ir á þann grimmilega sið er
neyddi indverskar konur til að
fylgja látnum eiginmönnum
sinum á bálköstinn. Á sama
tima hófu ýmsir umbótahópar
ákafan áróður fyrir þvi að ekkj-
ur fengju aö giftast aftur. Og I
byrjun tuttugustu aldar tóku
ýmsir skólar fyrir stúlkur til
starfa, en þeir höfðu ekki þekkst
áður I Indlandi.
Snemma á þriðja áratugnum,
þegar frelsishreyfingin gegn
heimsvaldastefnunni tók að
ryðja sér til rúms, lögðu ind-
verskar konur niður slæðuna,
sem þær höfðu huliö sig með, og
tóku þátt i baráttunni gegn ný-
lenduveldi Breta, undir forystu
Mahatma Gandhi. Þetta var
byrjunin á þvi að'indverskar
konur skyggndust Ut fyrir f jóra
veggi heimilisins og tækju þátt i
þjóðfélagsmálum.
Mikill fjöldi kvenna starfaði i
ýmsum baráttuhópum á þess-
um ti'ma, en þeir fengust viö
hernaðaraögerðir, hagsmuna-
baráttu smábænda og bindind-
ismál.
Eftir 1942, þegar þjóöernis-
baráttan náði hámarki sinu,
voru fangelsin full af indversk-
um konum, sem voru Ola Ieikn-
ar eftir ruddalegar kylfuárásir
bresku lögreglunnar. Þá varð
jafnvel Gandhi aö oröi: „Afrek
indverskra kvenna munu veröa
skráö gylltum stöfum á spjöld
sögunnar”.
En þjóöfélagsleg barátta ind-
verskra kvenna fól ekki I sér
baráttu gegn tvöfaldri kúgun
þeirra sjálfra, utan heimilis
Indverskar konur sæta kúgun af verstu gerð.
Kvenna-
hreyfingin
á Indlandi
sem innan, og þvi' gátu giftar
konur ekki oröið forystumenn
hinna ýmsu baráttuhópa
kvenna, heldurvar stjórn þeirra
einlægt I höndum ekkna, sem
vorutiltölulega frjálsari en gift-
ar kynsystur þeirra. Enda
drógu konur sig I hlé þegar
sjálfstæöi var náö og hægöist
um alla fjöldabaráttu.
Breyttar aðstæður
Eftir aö kapltaliskir þjóöfé-
lagshættir voru innleiddir á Ind-
landi tók staöa kvenna þar aö
breytast. Iönvæöing og tilurð
stórborga losuöu um stórfjöl-
skylduformiö, og þar meö um
aldagamla fjötra kvenna. I dag
eykst stööugt fjöldi þeirra milli-
stéttarkvenna sem starta ao
þjónustustörfum, I bönkum, aö
kennslu og hjdkrun, en m.a.
vegna almenns atvinnuleysis I
landinu minnkar prósentutal
þeirra kvenna sem starfa aö
iönaöi og landbúnaöi. Ýmiskon-
ar haröræöi steöjar aö verka-
konunum:
— Vændi er algengt sem skO-
yröi fyrir þvi aö konur haldi
vinnu sinni.
— Fækkaö hefur veriö þeim
verkakonum sem starfa t.a.m.
viö vefnaö, tilþess aö þurfa ekki
aö veita þeim fæöingarorlof,
barnaheimilisplásseöa aöra aö-
stööu. Þegar gamlar konur láta
af störfum eru karlmenn ráönir
I þeirra staö.
— Þótt verkakonur og -karlar
vinni sama stundafjölda á dag,
er mikill mismunur á launum
þeirra. Aö auki þurfa konurnar
aö þola kynferöiskúgun og auö-
mýkingu af ýmsu tagi.
— Fleirikonur ganga atvinnu-
lausar en karlmenn, eða u.þ.b.
8,14 mUjónir á ári.
Misréttiö sýnir sig lika á öör-
um sviöum:
— Meöal indverskra kvenna
er ólæsi algengara en hjá körl-
um. Aðeins 8,72% kvenna kunna
aö lesa, en talan hjá körlum er
39,45%.
— Umönnun ungbarna fer eft-
ir þvi hvort um er aö ræöa
stúlkubarn eöa sveinbarn
Vegna þjóöfélagsstöðu sinnar
og menningararfleifðar fara
indverskar konur ekki út á
vinnumarkaöinn nema þær séu
neyddar til þess af efnahagsleg-
um ástæöum.
Réttindi á pappímum
Vmisréttinditil handa konum
má finna á pappírnum, en I
raun gætir þeirra hvergi.
Astæöurnar eru einkum ólæsi,
leifar af miöaldahugsunarhætti
og skortur á þjóöfélagslegri
meövitund. Getnaöarvarnir og
fóstureyöingar eru frjálsar, en
meirihluti fólksins nýtir sér þaö
ekki. Sama gildir um rétt til
skflnaöar og eignarétt kvenna.
Framhald á bls. 14.

Konur eru ekkí eldsmatur”
Fyrirbærið heimanmundur
kemur litið við okkur, þetta
upplýsta Vesturlandafólk, en á
Indlandi er það uppspretta ó-
mældra þjáninga og ótta fyrir
nýgiftar konur. Vegna þess að ef
eiginmaðurinn eða fjölskylda
hans sætta sig ekki við heiman
mund brúaðarinnar, bitnar
hefnd þeirra á brúðinni. Á þessu
ári einu hafa 80 konur verið
brenndar á heimilum slnum á
Norður-Indlandi, og er talið að I
flestum tilfellum hafi veriö um
óánægju meö heimanmundi aö
ræða. Þeir sem hafa kveikt I
konunum hafa verið eiginmenn
þeirra eöa tengdaforeldrar.
Þrátt fyrir aö heimanmundur
hafi veriö ólöglegur á Indlandi
síöan 1961, og aö viöurlög viö
þvl aö slægjast eftir heiman-
mundi séu þung, þá hefur þaö
litlu eöa engu breytt I hinu
formfasta og íhaldsssama ind-
verska þjóöfélagi. 1 kjölfar um-
fjöllunar fjölmiöla um þessi
hryllilegu morö hefur komist
hreyfing á indverskar kven-
réttindakonur út af þessum
málum, sérstaklega nú I sumar.
Þær hafa reynt aö beita
þrýstingi á þingiö og lögregl-
una. En þar hefur veriö viö
ramman reip aö draga, vegna
þess aö lögreglan veigrar sér
Frá mótmælagöngu I Nýju-Delhi. Aðeins á þessu ári hafa 80 konur
veriðbrenndar til bana á heimilum sinum á Norður-Indlandi.
við aö hafa afskipti af fjöl-
skyldumálum þó aö um ofbeldi
sé aö ræöa. Sem dæmi má
nefna, aö þegar bróöir nýgiftrar
konu vakti athygli lögreglunnar
á þvl að líf systur hans væri I
hættu nú s.l. vor, tók lögreglan
ekki mark á ábendingunni. ör-
fáum dögum seinna brenndi
eiginmaöurinn konu slna til
bana, vegna þess aö hún lét
hann ekki fá 750 dollara sem
hann vantaði til aö kaupa sér
mótorhjól.
Sannanir skortir
í dag er þaö algengt aö hinn
væntanlegi brúögumi komi meö
langan lista yfir þaö sem hann
vill fá meö brúöi sinni. Þetta
gera þeir alls óhræddir vegna
afskiptaleysis lögreglunnar.
Viö rannsóknir á þessum
morömálum reynast hinir grun-
uöu oftast vera úr efnuöum
millistéttarfjölskyldum, sjálf-
sagt vegna þess að I þeim eru
kröfurnar um heimanmund
mun meiri. Þeir sem um þessi
mál hafa fjallaö á Indlandi hafa
ásakað yfirvöld fyrir aö þiggja
mútur. Lögreglan segir hins-
vegar aö sannanir skorti. Þaö
eru fá vitni aö morðunum, og
þau eru gjarna látin llta út sem
slys. Til dæmis hafa margar
kvennanna veriö brenndar I
eldhúsunum. Einnig er þaö al-
gengt aö jafnvel fjölskylda
hinnar myrtu neiti aö bera
vitni.
Nýlega fóru kvenréttindakon-
ur I Nýju-Delhi í mótmælagöngu
með spjöld sem á var letraö:
„Konur eru ekki eldsmatur”. I
slöasta mánuöi sýndi sjón-
varpsstöö I Nýju-Delhi heim-
ildarmvnd um dauðsföll tengd
heimanmundi, og hópur kven-
réttindakvenna hefur hafiö
mikla áróöursherferö fyrir þvl
aö öll óeölileg dauösföll ungra
kvenna séu kærö til lögreglunn-
ar. Einnig er búist viö aö þingiö
samþykki strangari lög gegn
eftirsókn eftir heimanmundi.
Þá hefur veriö lögö fram krafa
um aö stofnsettir veröi sérstakir
fjölskyldudómstólar til þess aö
jafna deilur áður en „málin eru
oröin llfshættuleg”.
Arangur af þessari herferö
sem nú stendur yfir er náttúru-
lega undir þvi kominn að konur
fáist til þess aö kæra. Þvi miður
vilja margar konur bera harm
sinn i hljóði, sennilega bæöi af
ótta viö ofbeldi, og eins vegna
þess aö þær vilja ekki viður-
kenna aö þær búi I óhamingju-
sömu hjónabandi.
(Byggt á grein I Newsweek 10.
sept. s.l.) —eg
Arsfjórð
ungs-
fundur
Hauösokkahreyfingin
ur ársfjórðungsfund 1
Sokkholti, Skólavörðustlg 12,
fimmtudaginn 4. október
n.k., kl. 20.30.
Arsfjóröungsfundurinn á
haustin er einn mikilvægasti
fundur Rauösokka, vegna
þess aö þá eru yfirleitt viör-
aörar hugmyndir um vetrar-
starfiö. Nú er ýmislegt á döf-
inni hjá hreyfingunni, og ber
þar hæst fyrirhugaða ráö-
stefnu I október. Þaö er þvl
mikilvægt aö félagar fjöl-
menni i Stokkholt 4. október,
hressir og baráttuglaöir.
Miðstöð.