Þjóðviljinn - 29.12.1979, Síða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 29. desember 1979
Gubmundur
Hallvarösson
Hildur
Jónsdóttir
Ingibjörg
Haraldsóttir
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans:
Ingibjörg
Haralds-
dóttir
Nicaragua:
KONUR
OG BYLTING
Gladys Baezdansar viöeinn félagasinn aösigrinum unnum.
pyntuðá þann hroöalega hátt sem
menn Somoza voru sérfræöingar
i. Þegar hún loks var látinlausvar
hún einsog lifandi lik. „I 18 mán-
uöi gat ég ekki hreyft höfuðið. Ég
sat bara kyrr og horföi beint
framfyrir mig og vildi ekki tala
viö neinn”.
Þá vildi það henni til lifs að
gömul indiánakona, sem hún
þekkti ekkert, tók hana aö sér og
annaöist hana einsog barn.
Gömlu konunni tókst að koma
heilsu Gladysar i lag, en enn var
hún niðurbrotin andlega. ,,Ég
einangraöi mig. í 8 eöa 10 ár vildi
ég engan hitta. Ég var meö
stöðugan höfuöverk og óhemju
taugaveikluö. Þá hitti ég tvo
kúbanska lækna. Allir aörir
læknar höföu sagt mér að liggja,
hvila mig og taka sterk lyf. En
þessir læknar sögðu: ,,Þú ert
kona og þú ert pólitiskt meövituö
manneskja. Liföu einsog kona og
faröu aö berjast fyrir sannfær-
ingu þinni”. ég tók þá á orðinu,
gifti mig, eignaöist tvö börn i viö-
bót og fór aö starfa aftur i
pólitik.”
Heimili hennar varð miöstöö
skæruliöa. Tvö elstu börnin
gerðust Sandinistar. Dóttir
hennar er nú 17 ára og sonurinn
14. Gladys er potturinn og pannan
i aögeröum Sandinista i sinu
hverfi, og skipulagöi m.a. banka-
rán til aö útvega hreyfingunni
peninga. Þá var hún sett enn einu
sinni i fangelsi, en i þetta sinn var
hún ekki pyntuð og sat aöeins
finni i 26 daga. Þegar hún losnaði
fól hún tengdaimóöur sinni um-
sjón yngstu barnanna tveggja og
hélt aftur til fjalla sem skæruliði.
Þegar sigurinn vannst loksins
gerðist Gladys bústjóri á sam-
yrkjubúi, og þar er hún nú, virkur
þátttakandi i uppbyggingu land-
búnaðarins.
— 1 dag viðurkenna allir aö
sigurinn vannst ekki hvaö sist
fyrir tilstilli kvennanna, — segir
Gladys. — Þaö er mikilvægt. Nú
er nefnilega sú sögulega stund
runnin upp þegar viö konurnar
sem höfum frelsast undan oki
hins hefðbundna hlutskiptis
kúgaðra kvenna i Rómönsku
Ameriku, getum komið fram á
sjónarsviðiö. Litið bara á kvenna-
hreyfinguna okkar, APRONAC —
á stuttum tima hefur hún vaxið
upp i fjöldahreyfingu. Þaö er ekki
lengur hægt að troöa á konunum i
Nicaragua. — ih
,,La Comandante Claudia” — 23 ára majór i byitingarher Sandinista.
mál”. Hún var búin aö eignast tvö
börn, og einhver konan heföi nú
kannski fariö aö ráöum
félaganna. En ekki Gladys. Ekki
aldeilis: hún varð fokvond og
sagöi sig úr flokknum. ,,Ég held
iika að þeim hafi fundist veldi sinu
ógnaö viö það aö kona geröist
frammániaöur i flokknum” —
segir hún I viötalinu.
Skæruliði
Þegar hér var komiö sögu seg-
ist Gladys hafa gert sér grein fyr-
ir þvi að gömlu baráttuaöferöirn-
ar dugöu ekki lengur. Þaö var
ekki nóg aö skipuleggja verka-
lýösfélög og verkföll i landi þar
sem afturhaldið var eins grimmt
og i Nicaragua. Hún kom börnun-
um sfnum i fóstur og gekk i lið
meö skæruliöum.
— Við héldum til uppi i fjöllum.
Þar lærðum við að meðhöndla
vopn, en það voru afskaplega
léleg vopn. Viö reyndum aö efla
pólitiska vitund bændanna og svo
héldum viö uppi stöðugum
pólitiskum umræðum. Mér var
þaö mikils viröi. Ég hef lesiö
mjög litið, það sem ég hef lært hef
ég yfirleitt lært af ööru fólki. Það
er vegna þess aö ég hef aldrei
verið hrædd við aö veröa mér til
skammar. Um leið og einhver
segir eitthvað sem ég skil ekki
grip ég fram i og segi: fyrirgeföu,
félagi.en ég hef aöeins veriö þrjú
ár i skóla, geturðu skýrt þetta
betur...
Gladys tók þátt i bardaga viö
þjóðvarðliðana á staö sem heitir
Pancasan. Þar féllu margir úr
liði skæruliða, en Gladys komst
undan. Skömmu siöar var hún
komin til Managua, en þar var þá
aö hefjast leynileg starfsemi
Sandinista-skæruliða. Einn dag-
inn sat hún á leynifundi ásamt sex
félögum þegar þjóövaröliðar um-
kringdu húsiö. Sandinistarnir
vöröust meðan skotbirgöirnar
entust. Þá voru þau handtekin og
sett i fangelsi, þar sem fjögur
þeirra voru myrt.
Pyntingar
Gladys var ekki myrt, en ' var
A þvi herrans ári sem nú er aö
renna sitt skeiö geröist ýmislegt i
heiminum. og sumt af þvi
flokkast undir gleöilega atburöi.
Þaö gleöilegasta sem undirrituö
man eftir i svipinn er áreiöanlega
byltingin i Nicaragua. Þar var
velt úr sessi haröstjóra sem um
árabil haföi kúgaö þjóöina af
dæmafárri grimmd. Byltingin í
Nicaragua var ekki aöeins fall
Somoza. Hún var alþýöubylting,
og árangur af margra áratuga
baráttu, og þessvegna var þaö
enginn nýr haröstjóri sem tók viö
af Somoza og hélt áfram aö pina
fólkiö, heldur var þaö fólkiö sjálft
sem tók völdin og fór aö reisa úr
rústunum nýtt og betra þjóöfélag.
Eitt af þvi sem vakið hefur at-
hygli umheimsins á byltingunni i
Nicaragua er þáttur kvenna i
henni. Um 12% af hermönnum
byltingarhers Sandinista voru
konur, og margar þeirra voru
háttsettir herforingjar. Ein
þeirra er Dora Maria Tellez, 23
ára majór i Sandinistahernum,
kölluö„LaComandante Claudia”.
Þaö var hún sem stjórnaöi 160
manna herliði sem tók borgina
León i sumar eftir 34 daga haröa
bardaga við stjórnarherinn. í
þessu 160 manna liði voru 60 kon-
ur. Taka León var ein þeirra
hernaöaraðgerða sem úrslitum
réöu i borgarastriöinu. Bar-
dögunum þar lauk meö sigri 9.
júlf, og tiu dögum siöar var
Somoza flúinn og fullur sigur
Sandinista oröinn aö staöreynd.
Læknastúdent.
Claudia gekk i Sandinistahreyf-
inguna átján ára að aldri. Hún
stundaði nám i læknisfræði og
starfaöi jafnframt leynilega fyrir
hreyfinguna allt til 22. ágúst
1978, en þá tók hún þátt i árásinni
á þinghöllina i Managua, aðgerð
sem vakti alþjóölega athygli fyrir
frábæra skipulagninguog dirfsku.
Meö þeirri aðgerð tókst Sandin-
istum aö frelsa fjölda pólitiskra
fanga, auk þess sem þeir settu
Somoza i verstu klipu sem hann
hafði þá komist i. Eftir árásina
fór Claudia meö félögum sinum
úr landi, en snéri fljótt aftur til
Nicaragua og hélt áfram aö
berjast.
1 viðtali við kúbanska timaritið
Bohemia sagði Claudia m.a.:
„Byltingar eru geröar i ýmsum
löndum og þeim er stjórnaö af
allskonar fólki. En þaö sem gerist
er að byltingarmenn læra hver af
öðrum og af þeirri þróun sem
veröur á hverjum staö. Þótt þátt-
taka kvenna i byltingunni i
Nicaragua sé meiri en áöur
þekktust dæmi til er ég sannfærð
um að i næstu byltingu — hvar svo
sem hún verður gerö — verður
þátttaka kvenna ennþá meiri en
hér”.
Alþýðukona
La Comandante Claudia er
menntakona af millistétt, og tals-
veröur hluti Sandinistakvenna er
af svipuðum uppruna. En alþýöu-
konur eru einnig fjölmennar i
byltingarhernum.
I sænska blaðinu Ny dagbirtist
fyrir skömmu viðtal við Gladys
Baez, 37 ára verkakonu og
fjögurra barna móöir sem gekk i
liö með skæruliöum Sandinista
einhverntima á sjöunda áratugn-
um og var fyrsta konan i þeirra
hópi.
Ævi Gladysar hefur ekki verið
neinn dans á rósum. Hún ólst upp
i mikilli fátækt og gekk aöeins
þrjá vetur i barnaskóla, en fór
snemma að vinna fyrir sér sem
saumakona. Hún segist hafa ver-
iö mjög fáfróö um stjórnmál en
eitt hafi hún skilið og þaö var aö
kerfiö var ranglátt. Þessvegna
hafi hún farið aö starfa I verka-
lýðshreyfingunni.
Rúmlega tvitug vissi hún aö
hún ætti tvö markmiö aö keppa
að i lifinu: frelsun konunnar og
sósialiskt Nicaragua. Hún gekk i
sósialistaflokkinn, PSN, og starf-
aöi aö jafnréttis- og verkalýös-
málum innan hans og á vegum
hans. Hún var sett 1 fangelsi en
félögum hennar tókst aö fá hana
lausa. Þegar hún kom úr
fangelsinu vildu flokksbræður
hennar að hún færi sér hægar og
fengist eingöngu viö „kvenna-