Þjóðviljinn - 29.12.1979, Qupperneq 11

Laugardagur 29. desember 1979 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 11
málin rædd. Ny Kan segir frá
stööunni á þvi svæöi, sem hann’
hefur yfirumsjón meö:
— Héöan og allt niöur til Pailin
ráöum viö öllum skóginum og
fjöllunum. A sléttlendinu berjast
skæruliöar viglinulausu striöi.
gegn ogþaö geröu þeir.sem eruá
fyrsta fllnum. En þaö er ekki
einungis erfitt aö finna þá, heldur
eru þeir einnig hættulegir. Alls-
staöar eru ósýnilegar gildrur.
Yfir þær hafa veriö lagöar þéttar
gróöurmottur. Fill, sem stigur
niöur I slika gildru fær oddhvöss
bambusspjót I gegnum fæturna
komist áfram meö okkur á bak-
inu. Viö myndum sópast af baki.
Sjálfir halda filarnir áfram meö
mýkt i yfirveguöum og þung-
lamalegum hreyfingumog þreifa
fyrir sér meö rananum og fram-
fótunum. Stundum trampa þeir
niöur hindranir eöa ryöja þeim til
hliöar meö rananum, ellegar þeir
Skæruliöar sem tilheyra fasta-
hernum eru á dreiföum vaktstöö\
um um frumskóginn. Þegar viö
náum til Phnom Malay, heyrast
drunurnar i 105 mm sóknarbyss-
um Vi'etnama. Þeir reyna aö
skjóta sér leiö aö vigstöövum
skæruliöanna.En þeir hafa engar
ákveönar vigstöövar og þvi likist
Frumskógastríð þar sem víglínan er engin
I röku loftinu liggur þéttur
reykurinn frá sviönum jarövegin-
um. Aöur var þetta óbyggöur
frumskógur. En jarövegurinn er
gjöfull. Þaö var malarian, sem
kom I veg fyrir aö fólk settist hér
aö. NU hefur þjóöin neyöst til þess
aö flytja inn i skóginn og þrátt
fyrir malariuna ryöur fólk nii
akra. Fyrstu uppskerunni hefur
nú veriö náö. Þrátt fyrir hungur
og sótthita þrælar þjóöin viö
vinnu sina til þess aö komast af.
Þaö væri rangt aö skýra ekki
frá þeir ri staöreynd, a ö hér liggur
sársjúkt fólk, menn, konur og
börn. Þau liggja hér meö sótthita
og deyjandi I kofum, sem hrófaö
hefur veriö upp i fljótheitum I
mýrlendinu og þegar ekki rignir,
speglast hitabeltisgróöurinn i
vatninu i kringum kofana og þá
likist frumsktígurinn fallegu mál-
verki.
En þaö væri einnig rangt aö
segja, aö þaö væri eina staö-
reyndin i málinu, því hér berst
þjóö á flótta viö hungur og sjúk-
dóma. Þaö er nefnilega ekki
þannig, aö þessir flóttamenn hafi
þaö verra en aörir KampUtseubU-
ar. Ef til vill er þaö nær lagi aö
segja aö þessir flóttamenn hafi
meiri möguleika á þvi aö komast
af, en þaö fólk sem lifir viö her-
nám Vietnama vegna þess aö þaö
heldur saman og er variö gegn
árásum vietnamska innrásarliös-
ins af skipulögöum skæruliöa-
sveitum sinum.
90% af börnum
deyja
— Þetta er þjóöarmorö, segir
dr. Thiounn Thioeun. Þetta eru
meövitaöar stjórnmálaaögeröir
af hendi Vietnama. Svo langt hef-
ur þetta gengiö, aö 90% allra
barna og veröandi mæöra deyja
og aöeins örfá gamalmenni lifa
af. Þaö er sulturinn og þeir sjúk-
dómar, sem hann hefur i för meö
sér, sem brýtur niöur mótstöðuafl
þeirra.
Viö feröumst þorp Ur þorpi. öll
eru þau nýreist. Nokkur þeirra
hafa náö þvi aö veröa skipulögö
meö beinum Jiorpsgötum og
framræsluskuröum og almenni-
legri salernisaöstööu. Aðrir eru
ennþá einungis tjaldbUöir á viö og
dreif i frumskóginum.
Vel faldar gildrur
með bambusspjótum
Leiösögumenn visa okkur veg-
inn eftir frumskógarstigunum.
Það er erfitt aö rata stigana. Oft
er gróöurinn þéttur sem mUr-
veggurogþá þarf aö höggva sig i
Sovétríkin koma
með vopn
Sovétrikin fljUga meö vopn og
aörar nauösynjar frá Siemreap til
Battambang. Þetta eru á milli 30
og 40 flugferöir á degi hverjum.
Þaö eru margir sovéskir her-
menn i Battambang og Siemreap.
Samkvæmt þeim , striösföngum,
san viö höfum yífrheyrt, hafa
þeir talið allt upp i 700 RUssa á
tveim timum ISiemreap. Sovésku
flokkarnir i KampUtseu sækja
aöallega fram I átt aö landamær-
um Thailands.
— Regnið hefur haldiö aftur af
óvininum. En á einum mánuöi,
frá 24. ágúst til 25. september,
geröu þeir fimm árásir á okkur á
fimm stööum. Okkur tókst aö
sigra þá og reka þá til baka til
eigin vigstööva.
— Þeir reyndu aö standast
árásir okkar uppi á fjallinu
þarna, Phnom cham Chap. Það
tókokkur sex daga aö uppræta þá
vigstööu þeirra. Viö geröum
árásir dag og nótt. Ekkert vatn er
á fjallinu og þvi uröu óvinirnir aö
sækja þaöi'brunnanokkru neðar i
hliöinni.
— Viö biöum þeirra er þeir
komu til þess aö sækja vatn. Fyrr
eöa seinna uröu þeir aö gera þaö
og þá skutum viö á þá. Þeir gátu
ekki gert gagnárás á okkur i
frumskóginum. Viö grófum jarö-
sprengjur og gildrur I stiga
þeirra. Þegar þeir reyndu aö
senda liösauka lágum viö i felum.
Mannfall þeirra varö mikiö.
Andinn í liðinu
Skæruliðar i Kampútseu i mars ’79.
og maöur, sem stigur niöur á
röngum staö, hrapar niður i djúpa
gildruna og situr fastur á
bambusspjótunum. Leiösögu-
mennirnir ganga á undan og
merkja gildrurnar til þess aö viö
komumst leiöar okkar til næsta
bæjar.
— Hingaö reyndu Vietnamarnir
aö komast i fyrri sókn þeirra, en
þeim heppnaöistþaö ekki. Margir
nýliöa þeirra eru ungir skóla-
strákar og þeir eru smeykir viö
frumskóginn og dauöann. Viö
rákum þá á burt.
Stundum er gróðurinn alltof
þéttur til þess aö filarnir geti
þrýsta sér I gegn. Þá göngum viö
áeftir á stignum. Leöjan er djúp
og klistrug og skógurinn fullur af
hljóöum.
— Eigii\lega er skógurinn auö-
æfi útaf fyrir sig og viö höfum
stórar áætlanirum hann i bigerö,
segir Thiounn Chhum.
Stríð án víglínu
og vígstöðva
Viö ferðumst I austurátt og
framundan er vietnamska herliö-
iö. En þetta er striö án viglinu.
er afgerandi fyrir
framhaldið
skothriö Vietnama i átt aö okkur
einna helst meiningarlausum
mótmælum.
1 leiðurum vestrænna fjölmiöla
hef ég lesiö aö þessar skipulögöu
skæruliöasveitir, sem hafa
verndaö okkurog visaö okkur leiö
i gegnum frumskóginn séu
„gamaldags her ungra berfætl-
inga.” En sjálfvirk vopn þeirra er
þyngri gerö af nýtiskulegasta
handvopni sænska hersins: AK-4
— ekki beinlinis baunabyssur
þaö. Og hvaö viövikur ,,ber-
fætlingum” þá eruþetta þjálfaöir
og útlæröir frumskógahermenn.
A hinni löngu leiö á filsbaki eru
— Þetta ber ekki aö skilja svo
aö Vietnamarnir séu svo lélegir
eöa fákunnandi hermenn. Þeir
hafa mikla reynslu af striöi, en
þaö höfum viö einnig. Ég held
ekki að hægt sé aö segja, aö Viet-
namarnir séu betri eöa verri her-
menn en viö, en andinn i liöi
þeirra er ekki eins góöur og hjá
okkur. Þeir eru i striöi, langt aö
heiman og berjast fyrir óréttlát-
um málstaö. Yfirmenn þeirra
reyna aö telja þeim trú um aö
Vietnamar komi aldrei til meö aö
gefa eftir þaö, sem þeir hafa unn-
iö gegn svo miklu mannfalli og aö
þeir muni sigra aö lokum. En
andinn hjá þeim veröur alltaf
verri og verri. Skæruliöar okkar
berjast hins vegar i sinu eigin
fööurlandi til þess aö verja sina
eigin þjóöog þeir vita aukþessaö
þeir eru aö verja óbreytta borg-
ara aö baki þeirra og þaö bætir
andann i liöi þeirra, og i striöi upp
álíf og dauöa erliösandinn afger-
andi þáttur.
— Nú skellur myrkriö á, en viö
erum ennþá langa leiö frá þeirri
vigstöö, þar sem viö eigum aö
eiga náttstaö.
— Þú skilur aö hatur okkar er
svo brennandi aö okkur skortir
orö til þess aö lýsa þvi, segir Ny
Kan. A þessu augnabliki er fólk
okkar að deyja. Vietnamarnir
reyna aö uppræta þjóö okkar og
hatriö gegn þjóöarmoröi þeirra
fyllir sál okkar. Sérhver Kampút-
seubúi veit, aö ekki er annarra
kosta völ en aö sigra eöa láta lifið
ella. Þess vegna komum viö til
með aö ber jast til slðasta manns
ef þaö reynist nauösynlegt.
I frumskóginum fellur nú nóttin
á okkur, en i vestri loga ennþá
eldar á himni yfir Thailandi. Síð-
ar hverfur einnig þaö ljós f myrk-
ur. Filarnir þramma þunglama-
legir i vatninu og viö nálgumst
þorpin. Þaö ieggur angan af reyk
á móti okkur og hér og þar eru
smá eldar. Nokkur börn gráta; og
siöan aftur frumskógur. Eld-
glæringar sjást i fjarska og stöku
sinnum kveikir leiösögumaðurinn
á kveikjara sinum og skýlir
loganum meö hendinni. Hann
varar okkur viö hitabeltisgróöri,
' san hangir niöur yfir stiginn.
Fílarnir ganga nú eftir stig, sem
þeir þekkja, þungir á sér, en
öruggir gegnum þéttan frum-
skóginn á leiö heim.
Jan Myrdal
I Kampútseu
3. HLUTI
Dansf iokkur frá Kamputseu syndi listir sinar á ráðstefnu í Stokkhólmi í nóvember
s.l.
Með sveltandi skæruliðum