Þjóðviljinn - 29.03.1980, Blaðsíða 9

Laugardagur 29. mars 1980 ÞJ6ÐVILJINN — StÐA 9
C
'O
S
£
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans:
Ingibjörg
Haralds-
dóttir
Guömundur
Hallvarösson
Katrln
Didriksen
Eirikur
Guðjónsson
Hildur
Jónsdóttir
Ingibjörg
Haraldsdóttir.
Meingallað
írumvarp
Magnús Magnússon,
fyrrverandi heilbrigðis-
málaráðherra, lagði
fram frumvarp i tið
starfsstjórnar Alþýðu-
flokksins til breytingar á
lögum um Almanna-
tryggingar, en það fjall-
ar um fæðingarorlof.
Þetta frumvarp var til
fyrstu umræðu á Alþingi
í gær.
Meginefni
frumvarpsins
Frumvarpiö gerir ráö fyrir aö
allir foreldrar eigi rétt á 3ja
mánaöa fæöingarorlofi. Konur á
vinnumarkaöi munu eiga rétt á
dagvinnulaunum á þessu tlmabili
og fá þær greiöslur frá atvinnu-
rekanda. Hann á siöan endur-
kröfurétt á Tryggingastofnun
rikisins fyrir upphæö sem nemur
3/4 hlutum af upphæö sjúkradag-
peninga sem nú er kr. 105.360.-
Konur utan vinnumarkaöar eiga
rétt á greiöslum i 3 mánuöi frá
Tryggingastofnun aö sömu
upphæö og sjúkradagpeningar
nema, eöa kr. 105.360.-
Gert er ráö fyrir aö ættleiöandi
foreldrar, foreldrar sem taka
böm i fóstur, eigi rétt til
fæöingarorlofs. Gefi móöir barn
sitt á hún rétt á eins mánaöar
fæöingarorlofi.
Helstu kostir frumvarpsins eru
þeir, aö viöurkenndur er réttur
allra kvenna til fæöingarorlofs og
aö greiöslubyröinni er velt af
Atvinnuleysistryggingasjóöi, sem
er aö sligast undan fæöingar-
orlofsgreiöslum.
Helstu gallar
Megingalli frumvarpsins felst i
þvl aö atvinnurekendur munu
bera stærstan hluta fæöingar-
orlofsgreiöslna til þeirra kvenna
sem vinna hjá þeim. Hafi kona til
dæmis 300 þusund l mánaöarlaun,
900 þúsund á þremur mánuöum,
þá mun atvinnurekandinn bera
tæp 600 þúsund. Þessi tilhögun
mun þvi alls ekki koma I veg fyrir
þá mismunun sem konur á vinnu-
markaöi veröa fyrir, og þeir
atvinnurekendur sem hafa konur
I vinnu munu hæglega sjá rök
fyrirþvi,aö þær séu „dýr” vinnu-
kraftur, og halda áfram aö taka
karla framyfir ,viö ráöningu nýs
starfsfólks.
Annar galli frumvarpsins er sá,
aö upphæö sjúkradagpeninga er
hvergi nægjanleg til aö tryggja
gott lifsviöurværi fyrir móöur og
barn.
Siöan veröur þaö aö skoöast
sem galli aö gert sé ráö fyrir dag-
vinnulaunum eingöngu en ekki
ákveönu meöaltali af heildar-
launum. Slikt ákvæöi mun koma
hart niöur á láglaunakonum sem
vinna á lágum kauptöxtum fyrir
dagvinnu, en hafa sföan alls kyns
kaupaukakerfi, s.s. bónus og
ákvæöi.
Frumvarpiö var til fyrstu
umræöu á Alþingi i gær. Liklegt
er aö þaö taki breytingum i meö-
ferö Alþingis. Út frá jafnréttis-
sjónarmiöi er nauösynlegt aö
breyta þvi á þann hátt aö allar
greiöslur fari I gegn um Trygg-
ingastofnun rikisins og aö allir
atvinnurekendur, lika þeir sem
hafa feöurna i vinnu, greiöi I
sameiginlegan sjóö og aö þær
greiöslur lendi jafnt á öllum
atvinnurekendum. Svo er
nauösynlegt aö taka út þaö
smánarlega „refsiákvæöi” aö
konur sem láta bam frá sér eigi
aöeins rétt á einum mánuöi.
hj.
Frá hinum fjölmenna 8. mars-fundi á Egilsstööum. Einsog sjá
má voru konur f miklum meirihluta meöal fundargesta.
8. mars að Egilsstöðum
Einsog sagt var frá á
Jafnréttissiöu á sinum tima var
haldinn fjörugur 8. mars-fundur
aö Egilsstööum. Nú hefur okkur
borist frétt aö austan um þennan
fund, og fer hún hér á eftir:
Þaö var uppúr sföustu ára-
mótum aö nokkrar konur á Egils-
stööum fóru aö ræöa þann mögu-
leika aö halda fund 8. mars.
Útkoman varö sú aö undirbún-
ingur hófst og bættust konur i
hópinn.
Markmiöiövar aö hafa dagskrá
I léttum dúr, ásamt ávörpum
kvenna úr mismunandi starfs-
hðpum. Tilaökynna hugmyndina
útbjó undirbúningshópurinn
dreifirit, þar sem áformin voru
kynnt og áhugasamar konur
hvattar til aö taka þátt I undir-
búningi dagsins.
Þrjár konur voru fengnar til aö
flytja ávörp. Þaö voru þær
GuOrún Tryggvadóttir, meina-
’ tæknir á Egilsstööum, Elsa Arna-
dóttir, bóndi I Húsey i Tungu-
hreppi, og Bryndis Þórhallsdótti^
frystihúskona I Stöövarfiröi.
Skemmtiefniö var samsett af
ýmsum gullmolum kvenfjand-
samlegra bókmennta og áheyr-
endur látnir dæma sjálfir um
ágæti þess t.d. hversu nauösyn-
legt þaö er fyrir konu aö ná sér I
mann, og hvaöa brögöum á aö
beita.
Nokkrar stúikur brugöu sér I
gerfi Andrésarsystra og sungu.
Hulda Guöjónsson las pistil frá
Hallormsstaö um bókaklúbb sem
þar hefur starfaö I vetur og reynst
mjög lærdómsrikur.
Nemendur I Menntaskólanum á
Egilsstööum tóku virkan þátt I
undirbúningi fundarins og lásu
upp kafla úr leikriti Svövu
Jakobsdóttur Hvaö er I
blýhólknum? Einnig söng söng-
hópur ME nokkur lög.
Ekki má gleyma þvi, aö til
skreytingar á salnum og til aö
skapa gott andrúmsloft lánuöu
konur á Héraöi ýmis handverk,
sem voru til sýnis á fundinum.
Þetta kom mjög vel út. Þarna gat
aö lita málverk og almennan
vefnaö og listvefnaö og útsaum,
allt niöur i götótt og bætt sokka-
Plögg.
Mætingin var mjög góö, um 150
manns, og kom fólk viOa aö á
fundinn, allt ofan úr Fljótsdal.
t NORÐUKLANDI sem út kom
20. mars s.l. birtist grein um fæö-
ingarorlofsmál, meö sérstöku til-
iiti til réttinda iönnema. Greinina
skrifaöi Auöur Oddgeirsdóttir,
iönnemi. Greinin fer hér á eftir,
litillega stytt.
„Ég er iönnemi, hef unniö I
Slippstööinni undanfarin tvö ár.
Ég hef veriö aö kynna mér rétt
iönnema til fæöingarorlofs
kvenna. Ég hef komist aö þvi aö
iönnemar hafa engan réttá nein-
um greiösium þá þrjá mánuöi
sem eru taldir nauösynlegir aö-
hlynningu móöur á nýfæddu barni
sinu.
Þaö er nú þannig aö atvinnu-
rekendur greiöa ekki I atvinnu-
leysistryggingarsjóö fyrir iön-
nema. Þvi ef iönnemi veröur at-
vinnulaus þá á hann enga heimt-
ingu á dagpeningum. Og ef iön-
nemi veröur frá vegna barneigna,
þá er hann kauplaus I 3 mánuöi.
Ég trúöí þessu varla en þetta er
viststaöreynd. Þaö er sárt aö vita
aO iönnemar séu ekki meO svo
sjálfsögö mannréttindi, i samn-
ingum sinum.
Hver er staöa þeirrar konu sem
veröur frá kauplaus i 3 mánuöi?
Ef viö skoöum launin semég er
t.d. meö þá hef ég 238.400.- i
mánaöarlaun fyrir dagvinnu, þar
bætist ofaná fæöis- og flutnings-
gjald og verkfærapeningar, sem
eru 24.378.- kr. á mánuöi,
mánaöarlaunin veröa þvi
262.778.- Maöur fær aldrei alla
upphæöina, þvi skattur og ýmis
gjöld eru dregin frá. En er hægt
aö leggja nokkuö til hliöar af
þessum peningum?
NOKKRAR STAÐ-
REYNDIR UM
FÆÐINGARORLOF
Mismunun kvenna
Konum er mikiö mismunaö
varöandi fæöingarorlof. Allflest-
ar vinnandi konur fá fæöingaror-
lof I 3 mánuði eftir fæðingu.
Eins og þaö er I dag er i öllum
tilfellum skilyröi fyrir þvi hvort
konur fái fæöingarorlof. Hjá
starfsfólki rikis og bæja fá konur
óskert laun sin I þrjá mánuði,
greitt af rlki eöa bæ. En þær þurfa
aö hafa unniö 6 eöa 9 mánuöi áöur
en þær fara i orlof.
Konur, sem eru meölimir I aö-
ildarfélögum ASI, eiga rétt á at-
vinnuleysisbótum frá atvinnu-
leysistryggingarsjóöi, hafi þær
unniö 1032 dagvinnustundir síö-
asta áriöfyrirfæöingu. Greiöslan
miöast viö næst iægsta taxta
Dagsbrúnar, dagvinnulaun, sem
er i dag 251.503.- Er á mánuöi. En
konurnar fá aöeins hluta af þess-
um launum. Þær konur sem eru
giftar eöa i sambúö og teljast
aðalfyrirvinna heimilisins fá 80%
af þessum taxta, sem er 201.202.-
kr., aörar konur,þar á meöal ein-
stæöar mæöur, fá 70% af sama
taxta sem er 176.052,- kr.,6.5%
greiöast meö hverju barni ein-
stæöra kvenna og sambúöar-
kvenna, sem teljast aöalfyrir-
vinna.
Ekki er nú mikiö moðað undir
lægst launaöa starfskraftinn i
þjóðfélaginu. En þær konur sem
ekki eru I aöildarfélögum ASl eöa
vinna hjá riki og bæ, þær konur
naga skósólana slna I fæðingaror-
lofi sinu. Iönnemar, ljósmæöra-
nemar, lyfjafræöingar i apótek-
um, heimavinnandi konur og
námsmenn, þessi hópur og sjálf-
sagt fleiri fá ekkert.”
(Slöar I greininni ræöir Auöur
um frumvarpiö sem nú liggur
fyrir Alþingi, og segir þá m.a.):
„Allar konur fá fæöingarorlof i
þrjá mánuöi. Konur á vinnu-
markaönum halda launum sln-
um. Konur utan vinnumarkaöar-
ins og konur sem hafa mánaöar-
laun undir mánaöarupphæö
sjúkradagpeninga eiga rétt á 3
mán. greiöslu sem svarar til
sömu upphæöar og nemur fullum
sjúkradagpeningum þann tima.
Viö fleirburafæöingar eöa sér-
stakar aöstæöur vegna sjúkleika
barns framlengist fæöinarorlofiö
um einn mánuö. Fööur er heimilt
I samráöi viö móöur aö taka sér
orlof i hennar staö siöustu mán-
uöina.
Þetta er enn aðeins frumvarp,
sem á eftir aö ræða á Alþingi.og
ef þaö veröur samþykkt þá tekur
þáöekki gildi fyrr en 1. jan. 1981.
Þaö er nærri ár þangaö til.
Þetta eru miklar breytingar.
Tryggingastofnun rikisins og at-
vinnurekendur veröa greiösluaö-
ilar. Meö þessum lögum veröur
létt af atvinnuleysistryggingar-
sjóöi núverandi greiöslum
fæöingarorlofs. Tryggingarnar
munu greiöa öllum konum og er
miðaöviö 3mán. sjúkragreiöslur.
Upphæö, sem var I des. ’79 kr.
296.280-. Vinnandi konur halda
óskertum dagvinnulaunum sin-
um. Atvinnurekendur greiöa
aldrei minna en fjóröung af laun-
um þeirra þá þrjá mánuöi sem
þær eru i orlofi, en llfeyrisdeild
greiöir mismuninn (Trygginga-
stofnun rikisins).
Þaö er nokkur kostnaöarauki
fyrir atvinnurekendur vegna
þessa nýja frumvarps. Er ég ansi
hrædd um aö þaö veröi til þess aö
valda konum erfiöleikum viö aö
fá vinnu. Þegar ég lauk verklegu
trésmiöanámi I Iönskólanum vor-
iö ’78, þurfti ég aö fara á samning
til aö geta lokið náminu. Ég fór
bónleiö til flestra húsgagnaverk-
stæöa og nokkurra húsasmiöa-
meistara á Akureyri en hvergi
fékk ég samning. A einum staö
þar sem ég sótti um, var tekinn
bekkjarbróðir minn og sagöi hann
mér aö eigendurnir heföu ekki
þorað aö taka áhættuna, vegna
þess aö ég var kona. Ég held aö
sama ástæöa hafi veriö hjá þeim
sem ég sótti um samning hjá.
Ég er iiókkuö hrædd um aö
þetta veröi svona meöan atvinnu-
rekendur taka þátt i beinum or-
lofsgreiöslum kvenna. Þaö verö-
ur aö ganga út frá þvi aö konur
eigi börn og gera ráö fyrir þvi
sem sjálfsögðum hlut i atvinnu-
uppbyggingu landsins.