Þjóðviljinn - 12.04.1980, Blaðsíða 8

Þjóðviljinn - 12.04.1980, Blaðsíða 8
8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 12. april 1980 Laugardagur 12. april 1980 ÞJÓDVILJINN - SIÐA 9 á dagskrá Félagsmenn annarra flokkspólitiskra samtaka en Alþýðubandalagsins hafa ekki rétt til inngöngu, en aðild að Alþýðubandalaginu er ekki skilyrði Æskulýðsfélag sósíalista Þaö er kannski aö bera i bakka- fullan lækinn að f jalla um stofnun æskulýösfélags sósialista i enn einni dagskrárgrein, jafn ýtarlega ogSnorri Styrkársson og Benedikt Kristjánsson hafa greint frá tilgangi þeirra og skipulagsháttum samkvæmt hug- myndum undirbúningsnefndar, hériÞjóöviljanum. En þrátt fyrir allt viröist sem greinar þessara tveggja heiöursmanna hafi fariö fyrir ofan garö og neöan hjá mörgum sem sist skyldi og er þvi nauösynlegt aö gera enn grein fyrir hugmyndum nefndarinnar i stuttu máli jafnframt þvi aö leiöréttur skal ákveöinn misskiln- ingur er skotið hefur upp kolli. Samkvæmt 2. gr. þeirra draga aö lögum sem samþykkt hefur veriö einróma aö leggja fyrir stofnfundinn er tilgangur félags- ins tviþættur: Aö ,,a. vinna aö framgangi sósialisma og lýöfrelsis á grundvelli stefnu- skrár Alþýöubandalagsins, b. vinna ungt fólk til fylgis viö baráttu verkalýös, þjóöfrelsi og sósialisma, c. vinna aö hagsmuna ogmenningarmáium ungs fólks”. 3.gr. laga-drag inna kveður á um það hverjir gé i gerst félagar og hvaða kröfur eru til þeirra geröar. „Félagi getur hver sá oröiö sem viöurkennir lög félagsins og stefnuskrá Alþýöubandalagsins. Félagsmenn annarra flokks- pólitlskra samtaka en Alþýöu- bandalagsins hafa ekki rétt til inngöngu, en aöild aö Alþýöu- bandalaginu er ekki skilyröi. Inntökubeiöni skal vera skrifleg. Félagsstjórn fjallar um beiönina og á næsta félagsfundi (eöa aöal- fundi) skal stjórnin gera grein fyrir þeim sem hiín hefur veitt inngöngu og bera undir endanlegt samþykki félagsmanna i lok fundar. Félagar skulu hafa lokiö grunn-námshring innan hálfs árs inngöngu. Nánari ákvæöi um grunnnámshring skal félags- stjórn setja meö reglugerö”. Allrahanda misskilningur virðist hafa risið upp manna á meöal I sambandi viö þau atriöi sem hér voru nefnd og er þvi þörf á nánari útleggingu. Þaö aö stefnuskrá Alþýöubandalagsins sé iögö til grundvaílar, sú „þjóöfélags- greining, baráttu- og markmiða- lýsing sem þar kemur fram” eins og Snorri Styrkársson oröaöi þaö svo hnyttilega, hefur veriö skiliö svo af nokkrum aö veriö sé aö stofna eiginlega ungherjahreyf- ingu flokksins meö tilheyrandi aöild aö stofnunum hans og aö meö „stefnuskrá” sé átt viö allar pólitiskar samþykktir Alþýöu- bandalagsins hverju sinni, t.d. um aðild að rikisstjórn. Þetta er grundvallarmisskilningur. Hvaö fyrra atriðiö varöar þá er ekki um nein slik skipulagstengslaö ræöa, æskulýösfélagiö mun alfariö lúta eigin skipulagi og þaö aö félagar geti jafnt veriö flokksbundnir I Alþýöubandalaginu sem og óflokksbundnir bendir aðeins til hugmyndafræðilega skyldleikans vegna hinnar almennu stefnu- skrár. Meö „stefnuskrá” er átt viö plagg þaö hiö græna er samþykkt var á landsfundi Alþýöubandalagsins I nóvember 1974. Aöalefni hennar er i fyrsta lagi skilgreining á sósialisman- um, hvaö sósialismi sé og hverjar séu forsendur hans, m.a. meö til- liti til alþjóöahyggju og þjóðfrelsis. í ööru lagi greining á auövaldsþjóöfélaginu, hagkerfi þess og valdakerfi, útskýrö enn m.a. hugtökeins og stéttaskipting og hugmyndafræöilegt forræöi borgarastéttarinnar samkvæmt marxismanum og sýnt fram á hvernig þetta hefur áhrif á baráttu sósialista hverju sinni, bæöi hvaö varöar almenna stjórnlist i stéttabaráttu og þjóðfrelsismálum. I þriöja lagi er fjallaö um hvernig framtiö- armarkmiöinu veröi náö, hvernigsósialisk umsköpun veröi raungerö og meö hverjum hætti uppbygging samfélagsins sem sósialisks verður þegar auövalds- kerfiö er afnumiö. Það er þetta sem verður hin hugmynda- fræöilega langtimastefna félags- ins. Hvað varöar stjórnlist Alþýöubandalagsins hverju sinni, hvernig þaö leggur út stefnu- skrána meö tilliti tii vandamála hverjusinni, hvort þaö tekur þátt I rfkisstjórn og geri meö þvi málamiölanir, á sllku geta félag- ar æskulýösfélagsins haft margar skoöanir og misjafnar, sem sagt, félagiö túlkar þessa stefnuskrá óháö túlkun Alþýöubandalagsins. Jafnframt þéssu ber aö leggja áherslu á aö aörir en þeir sem eru annaö tveggja óflokksbundnir eða ungir félagar i Alþýðubandalag- inu geta eðlis máls vegna ekki gengiö I félagiö. Meö þessu er ekki átt viö aö ekki séu neinir „sósialistar” nema þeir aöhyllist cfangreinda stefnuskrá.heldur aö þar sem veriö sé aö stofna félag meö ákveðna grundvallarstefnu sem er i veigamiklum atriöum á skjön viö t.d. Brussel- og Peking- linur Fylkingar og Eikara þá sé út I hött aö þeir aöilar taki þátt I stofnun félagsins; þeir eru jú skipulagöir i eigin samtök. Aö lokum vil ég hvetja sem flesta sóslalista sem áhuga hafa á stofn- un þessa félags á þeim grunni er hérhefur veriö gerð grein fyrir aö láta sjá sig i Lindarbæ i dag, laugardaginn 12. april, kl. 1.15. Kristófer Svavarsson. Norræna húsið: Picasso og fleiri stór- meistarar A morgun, sunnudag, veröur opnuö listsýning I Norræna hús- inu á vegum Lista- og menningar- sjóös. A sýningunni gefur aö lita verk eftir meistara eins og Picasso, Matisse, Munch, Klee Bonrad, Gris, Ernst, Miro, Dubuffet, Villo, Hartung o.fl. Alls eru um 40 málverk á sýningunni og eru þau öll fengin aö láni hjá Sona Heine-Niels Onstad safn- inu I ósló. Sýningunni lýkur þann 27. april. — ovh Ingibjörg Gísladóttir lýðháskólanemi í Danmörku Um miöjan febrúar fóru nokkr- . ir nemendur lýöháskólans I Snoghöj I Danmörku I námsferöa- lag til Kiruna I N.-Sviþjóö. Meöal þeirra var einn islenskur nemandi, Ingibjörg Glsladóttir, og hefur hún sent eftirfarandi fróöleiksmola þaöan. Kiruna liggur noröarlega I Sviþjóö, eöa á 68. breiddargráðu og er þaö einni gráöu noröar en heimsskautsbaugurinn. Þar hafa búiö Samar frá örófi alda. I dag búa á öllu svæöinu um 30.000 manns, þar af 3000 Samar. Um 25.000 eru i sjálfum bænum Kiruna, en hinir i smábæjum I kring. Um þaö bil þúsund Samar lifa af hreindýrum á einn eöa annan hátt. Upp úr 1890 var farið aö leggja járnbraut aö sunnan til Kiruna og þaöan til Narvik I Noregi og um aldamótin hófst námavinnslan af kappi og þar meö fólksflutningar þaöan. Má segja, aö ef ekki heföi fundist þarna málmur I jöröu, þá heföi ekki verið grundvöllur fyrir þessu sænsk-finnsk-samiska samfélagi, Sviarnir fluttust aö meö námuvinnslunni, en Finnar höföu veriö þar fyrir, og þrátt fyrir aö þetta sé og hafi veriö sænskt land, var ekki töluö þar sænska, heldur finnska og samiska. 1 dag tala allir innfædd- ir Kirunabúar bæöi sænsku og finnsku. 1 Kiruna er grunnskóli og menntaskóli, allt nám fer fram á sænsku. Þeir, sem hyggja á frek- ara nám, þurfa aö flytjast burt mörg hundruö kflómetra, sem leiðir af sér aö ungt fólk fer mikið alfariö. 1 Kiruna er stærsta málmnáma I heimi. Námugöngin sjálf eru nokkur hundruð kllómetra löng, sjálft málmsvæöiö er 5 km á lengd, 2 km á dýpt. Ferðamenn geta fariö um 150 metra niöur I jöröina og fylgst þar meö á afmörkuöu svæði, hvernig málm- urinn er unnin úr berginu. Þó svo aö þar sé þröngt, dimmt og þungt loft eru vinnuskilyröin niöri I hinni eiginlegu námu miklu erfiöari. T.d. er Joftiö þar svo þungt, aö þegar verkamennirnir hafa kaffihlé, sofna þeir yfirleitt og sofa minnst hálftima. Málmurinn er unnin meö stór- um borvélum og i flestum tilfell- um er einn maöur I hverjum vinnsluhelli. I 7 klukkutima situr verkamaöurinn þvl aleinn I borvélinni umluktur myrkum veggjum. Þaö byrjar fljótlega aö bera á heyrnar- og hrveeskaöa Gísli Gunnarsson Nú er Alexander áttavilltur Þaö er best að koma beint að kjarna málsins: Þjóöviljinn á skiliö betri gagnrýni en þaö vælu- kennda nöldur sem Böövar Guö- mundsson bar fyrir lesendur blaösins 23. mars sl-Þessi grein hans var undarleg blanda ósann- inda, hálfsannleika og réttmætr- ar gagnrýni. Það er fljótlegast að nefna rétt- mætu gagnrýnina hjá Böövari sem fjallar um versnandi próf- arkalestur Þjv..Þetta hefur raun- ar Þorsteinn frá Hamri marg- sinnis bent á, nú síöast i Þjv. 27. mars sl. (en þaö er nýjasta blaöiö sem ég hef séö). Ég er sammála Böövari i gagn- rýni hans á Þjv. fyrir aö eyða „mörgum dálkasentimetrum undir fréttir af þeim andstyggi- legu sýndarmennskuleik réttvis- innarsem háöur var yfir olnboga- börnunum sem uröu Guömundi og Geirfinni aö bana”. Hins vegar er ég viss um að mjög margir les- endur Þjv. hafi hér annaö frétta- mat en viö Böðvar. Rétt svör viö sýndarmennskuleik dómskerfis- ins felast ekki I þvi aö leiöa hann fram hjá sér heldur aö skrifa greinar til aö afhjúpa hann. Ég minnist þess ekki að hafa séö slika grein eftir Böðvar. Þar meö er upptaliö þaö sem ég er sammála Böövari i. Er þá best að snúa sér aö hinu. Mér er það hulin ráðgáta hvert Böðvar er að fara meö kynlifstali sinu. En allt er afstætt. Ef til vill sér Böövar kynlif á síöum Þjv. sem ég sé ekki. Gaman væri ef Böðvar sýndi ööru fólki áþreifan- leg dæmi um þessa skyggnihæfi- leika slna og léti ekki nægja aö segja frá henni almennt. Ég er ósammála gagnrýni Böðvars á sunnudagsblað Þjv.. Mér finnst það vera gott blað. Og ólikt Böövari les ég viðtöl Ingólfs Margeirssonar meö ánægju. Ég get t.d. vel þolað að Ingólfur ræði lika viö skoöanaandstæöinga mina. Gagnrýni Böövars á utanrikis- fréttir Þjv. er augljóslega rang- lát. En þaö er svo sem engin nýj- ung aö heyra aö enginn munur sé á utanrikisfréttum Þjv. og Mbl. likt og Böðvar skrifaöi. Slíka gagnrýni hef ég heyrt i rösk tiu ár eða frá þvi aö Þjv. fór i hrein- skilni aö fjalla um atburði i Aust- ur-Evrópu i staö þess aö þegja um þá sem rækilegast. Aöallega eru það tveir skoöanahópar sem fyrir gagnrýninni standa, peking- kommar sem finnst Þjv. ekki af- hjúpa „sósialimperialismann” i Sovét nógu mikið og moskvu- kommar sem þola ekki neina um- ræðu um Austur-Evrópu. Milli þessara hópa er oft furöu stutt bil, enda hvila þeir báöir á sömu hug- myndahefð og báðum finnst þvi Þjv. vera allt of opið og breitt blað I utanrikisfréttum. Mér sýn- ist Böövar vera hér á sömu linu. Mat mitt er það að Þjv. hefur venjulega veriö fremur gott blaö i utanrikisfréttum og ég hef yfir- leitt lesið þær mér bæöi til gagns og gamans hér I útlandinu. Aö visu hefur Þjv. farið nokkuð aftur i utanrikisfréttum undanfarna mánuöi, en það getur lagast ef Arni Bergmann fer aö sinna þeim meir. Auk þess munar um að missa jafn færan blaöamann i er- lendum fréttum og Dag Þorleifs- Athugasemd við grein Böðvars Guðmunds- sonar fari versnandi og þó einkum Flokkurinn, verkalýöshreyfingin og Blaðiö. Þannig hefur Þjv. samkv. almannarómi hinnar svartsýnu róttækni versnaö frá þeim degi sem biaöiö kom fyrst út. Grein Böövars um Þjv. er frá- bært dæmi um saknaöarvælið um glötuðu paradisina. Auövitaö hefur Þjv. ekki haldiö sömu gæöum óbreyttum ár eftir ár. A sumum sviðum og á sumum timum hefur blaöinu fariö aftur, á öðrum sviðum og á öðrum timum hefur þvi fariö fram. Samkvæmt mati minu hefur Þjv. batnað mjög ótvirætt á þýðingarmiklu sviöi undanfarin ár: Blaöiö er orðiö miklu opnara fyrir allri um- ræöu. Böövar viröist hafa annaö mat en ég á þessari breytingu þótt hann treysti sér ekki til að segja frá því berum oröum heldur lætur það koma fram i dylgjum. Ég tel raunar að Þjv. sé nauð- synlegt að fylgja eftir þessari opnun á umræöu með betri skipu- lagningu á birtingu dagskrár- greina og meö þvi aö gera enn þá meir af þvi en hingað til aö fá menn „utan blaösins” til aö skrifa i þaö. Það er hættulegt fyrir málgagn sósialiskrar hreyf- ingar ef atvinnublaðamenn eru svo að segja þeir einu sem i bíaöiö skrifa og flokksmenn veröi þvi aðeins óvirkir viðtakendur þess sem „meistararnir” framleiöa. Skapa þarf aöstæöur þegar sem flestir sósialistar taka þátt i þvi að móta Þjóöviljann. Þaö má ekki gerast aftur að máttur og dýrö blaðsins mótist aöeins af örfáum hræöum eöa ef til vill aðeins ein- um manni og skrif manna „utan blaösins” i þaö séu fremur litin hornauga. Ef einhver er óánægður meö túlkun Þjv. á ákveönu máli er eölilegast aö sá hinn sami reyni að bæta úr þvi meö eigin skrifum. Gagnrýni af gerö þeirri sem Böövar Guömundsson hefur komiö fram meö er hins vegar dulbúin beiðni um ritskoðun og minnir á hve oft er stutt leiöin milli óy firvegaörar róttækni og aldurhniginnar kreddu. Lundi 1. apríl 1980 GisliGunnarsson Þessi mynd er frá Svappavanna og sýnir pallagröft. Námsför til Kiruna Námaverkamennirnir eru hvildinni fegnir á matmálstimum og leggja sig f rööum eins og börn á dagheimili. son. Einnig sakna ég þýöinga Halldórs Guömundssonar úr fréttablööum trotskyista frá ár- inu 1979. Mikil (og vaxandi) plága er þaö i umræöu meðal sósialista að ræða stööugt um þaö að heimur Námuverkamenn vinna erfiöa og óþrifalega vinnu og hafa margir oröiö fyrir baröinu á atvinnusjúk- dómum. Á meöan við dvöldum I Kiruna kynntumst viö 26 ára Svia, sem haföi gengiö atvinnulaus i átta mánuöi, en tveim dögum áöur en viö fórum fékk hann vinnu 3 tima á kvöldin sem tómstunda- leiöbeinandi fyrir unglinga. A þessum átta mánuðum haföi hann orðiö aö selja bæði bflinn sinn og vélsleðann, sem er nær ómissandi á þessum slóöum á veturna. Flestir kunningjar hans voru at- vinnulausir. A seinni árum hafa LKAB- námafélagiö og Kiruna oröiö fyrir baröinu á kreppu i námurekstrin- um. Erlend samkeppni og hækk- andi tilkostnaöur — sérstaklega flutningskostnaöur — hafa oröiö til þess aö LKAB hefur gjörbreytt framleiöslumátanum. Vélvæöingin hefur stóraukist, stærri og stærri vélar f jarstýröar málmflutningslestar, eftirlit meö tölvum, o.fl. Afleiöingin hefur svo oröiö mikið atvinnuleysi, ásamt minnkandi kaupgetu. Þaö heföi máttkomast hjá þessu ástandi, ef einhverju af umframframleiöslu námunnar á góöærisárunum heföi veriö veitt til náma- héraöanna meö uppbyggingu ýmiskonar iönaöi. En i þess staö hefur ágóöinn runniö til Suöur-. Sviþjóðar en Kiruna og Norbotten-lén standa uppi með vandamálin. Þetta tæki er nefnt hrunborpallur. unglinga atvinnulaus, margar fjölskyldur hafa flust suður á bóginn af þeim sökum, þeim finnst engin framtiö fyrir börnin I Kiruna. Vegna þessa ástands voru stofnuö fyrir um þaö bil tveim árum samtök sem kallast KRUT og hafa stuðning meirihluta Ibúanna. Samtökin starfa aöallega meöal unglinga. Þau hafa staöiö fyrir kröfugöng- um, undirskriftasöfnunum og setuverkföllum, sem allt niöur i 11—12 ára skólakrakkar tóku þátt i. KRUT-samtökin eru algjörlega óháö stjórnmálaflokkum en öllum frjáls aðgangur eöa stuöningur viö samtökin aö einhverju eöa hjá námuverkamönnum. T.d. hittum viö einn Finna, sem er 29 ára, en flest giskuöum viö á aö hann væri fertugur. Hann var á- hrifamikiö dæmi um áhrif námu- vinnunnar I heild. A hverju ári eru unnin hundruö þúsunda tonna af málmi úr námunni en ekki nema 10% af honum er nýttur I Sviþjóö. Megn- iöer flutt til Narvlkur meö lest og þaöan er málminum siglt til ann- arra landa. Aöallega til Þýska- lands, Englands, Belgiu og Frakklands. Peningarnir sem fást fyrir málminn ku flestir fara til Stokkhólms og ekki ein einasta króna til Kiruna. IT«< rnnn «*> ammo knfn nfirítinii t Byggöaröskun og atvinnuleysi meðal æskufólks sambandi viö námuna, undir og yfir yfirborðinu. Ekki þarf hærri aldur en 18 ár til aö fá vinnu niöri I sjálfri námunni. Atvinnuleysi er óskaplega mik- iJS I Viriina c\a oanonr moiri hluH

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.