Þjóðviljinn - 08.07.1980, Blaðsíða 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 8. jiill 1980.
Þriöjudagur 8. júll 1980. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
INNRÁS Á KUBU
í UNDIRBÚNINGI
Kúbönsku útlagarnir í
Florida eru ekki af baki
dottnir. I tvo áratugi hafa
þeir haldið uppi ,/heilögu
stríði" gegn Fidel Castro
og kúbönsku byltingunni.
Þeir hafa stofnað ótal
hermdarverkaflokka og
staðið fyrir árásum,
morðum og sprengjutil-
ræðum, oftar en ekki í
nánu samstarfi við CIA.
Fæstir þeirra hafa verið
sóttir til saka í Bandaríkj-
unum fyrir þetta athæfi,
enda er starfsemi þeirra í
samræmi við yfirlýstan
vilja bandarískra yfir-
valda. Fyrir skömmu birt-
ist í v-þýska vikublaðinu
Stern myndskreytt frásögn
af starfsemi kúbönsku
útlaganna.
Þar segir frá æfingabúöunum
„Campo Libertad”, þeim stærstu
af u.þ.b. 6 slfkum sem starfrækt-
ar eru I Florida. Þessar búöir eru
staösettar á afskekktum búgaröi,
sem er eign Jorge nokkurs
Gonzales, tæplega fimmtugs
„majors” sem lært hefur
hermennsku í bandariska
sjóhernum og er yfirmaöur
„Frelsissveitarinnar” sem ætlar
aö gera innrás á Kúbu „mjög
fljótlega” aö þvi er hann hefur
sagt. 1 þessari frelsissveit munu
vera u.þ.b. 1000 manns. Þetta fólk
útvegar sér sjúlft vopn, og segir i
Stern aö vopnabirgöir verslana I
Miami séu á þrotum. Vopnin eru
hriöskotabyssur, skammbyssur
og hnifar — dæmigerö skæruliöa-
vopn.
Fyrir opnum
tjöldum
Þaö hefur ekki veriö neitt
Ieyndarmál, aö kúbönsku útlag-
arnir hafa verið aö æfa sig I
skæruhernaöi árum saman, en til
skamms tlma vöröust þeir allra
frétta um slfkt, og opinber
samtök útlaganna þóttust ekkert
um þetta vita. En eftir aö liösauki
fór aö berast frá Kúbu meö
nýjustu „flóttamannabylgjunni”
I aprll og mal s.l. var eins og þeir
færöust allir i aukna og nú fer
þessi starfsemi fram fyrir opnum
tjöldum. 1 Miami hefur veriö opn-
uö skrifstofa, þar sem nýliðar
geta skráö sig I „Frelsissveit-
ina”. Um hverja helgi koma milli
50 og 100 nýliöar til „Campo
Libertad” þar sem þeir fá
fyrstu tilsögn.
Aginn er sagöur mjög haröur og
refsingum óspart beitt. Jorge
Gonzales segir að sterkasta vopn-
iö sé „fyrsta flokks mórall” og
„járnvilji til þess aö reka Castro
til helvltis”. Margir þeirra sem
eru nýkomnir frá Kúbu hafa not-
aö fyrstu vasapeningana sem þeir
fengu frá hjálparstofnuninni sem
tók á móti þeim til Miami til aö
kaupa vopn. I þessum hópi voru
margir fyrrverandi fangar, sem
eru engir nýgræöingar á sviöi
gagnbýltingarstarfseminnar Sum
ir þeirra hafa ' llka lært
hermennsku I bandarlska
sjóhernum.
Samúö og
stuðningur
Þessi stríösleikur I mýrunum I
Florida strlöir ekki gegn neinum
bandariskum lögum. 1 Stern segir
aö alrlkislögreglan FBI hafi
„vaxandi áhyggjur” af þessari
starfsemi, vegna þess aö hún
minni óþægilega á þá tlma þegar
starfsemi útlaganna hefur vaxiö
lögreglunni yfir höfuö. Þaö
veröur þó aö segjast aö kúbanskir
útlagar viröast mega ganga ansi
langt áöur en FBI „missir stjórn
þeim”. Sem dæmi um afstööu
bandariskra yfirvalda má nefna
viljayfirlýsingu bandarlska
þingsins frá 1962, sem enn er i
fullu gildi og sem margir glæpa-
menn hafa notfært sér. Þar segir
aö hver sá sem stuöli aö þvi aö
grafa undan stjórn Fidels Castro
skuli njóta „samúöar og stuön-
ings”.
Fyrir skömmu voru fjórir
kúbanskir útlagar handteknir úti
fyrir ströndum Florida þar sem
þeir voru á vopnum hlöðnum báti
og drógu enga dul á aö þeir heföu
ætlaö I hernaöarleiöangur til
Kúbu. Allir voru þeir gamal-
reyndir I hermennskunni, þjálf-
aöir af CIA og tóku þátt I Svlna-
flóainnrásinni 1961. Þeir hafa
skírskotaö til áöurnefndrar vilja-
yfirlýsingar þingsins I málflutn-
ingi sinum fyrir dómstólum, og
þurfa vart aö óttast haröan dóm,
ef marka má þá meöferö sem
lagsbræöur þeirra I útlaga-
nýlendunni hafa fengiö I svip-
uðum tilvikum.
CIA-aðgerðir
Kúbönsku útlagarnir hafa nú I
tvo áratugi komiö mikiö viö sögu,
og starfsemi þeirra hefur ekki
veriö einskoröuö viö krossferöina
gegn kommúnismanum á Kúbu.
Þeir hafa veriö viöriönir ýmsar
skuggalegar aögeröir I Banda-
rikjunum og I ýmsum rlkjum
Suöur-Amerlku, oftast á vegum
CIA. Má t.d. minna á Watergate-
máliö, þar sem fjórir kúbanskir
útlagar tóku þátt I innbrotinu
fræga I kosningamiöstöö
demókrata I Washington. Þeir
myrtu Orlando Letelier, fyrr-
verandi utanrlkisráöherra I
stjórn Allende I Chile, og þeir
gengu erinda Somoza einræöis-
herra I Nicaragua, svoeitthvaö sé
nefnt.
En stærsta markmiö þeirra er
aö sjálfsögöu aö „reka Castro til
helvftis”. Eflaust muna margir
eftir innrásinni frægu I Svinaflóa
1961, þegar CIA þjálfaöi og vopn-
aöi innrásarher sem átti aö
„frelsa Kúbu”, meö fullum stuön-
ingi Eisenhowers og Kennedys.
Kúbumenn tóku hressilega á móti
þeim her, og var hann gjörsigr-
aöur á 72 klukkustundum. Aö
sjálfsögöu haföi þessi ósigur
Sagter aö vopnabirgðir verslana iMiamiséuá þrotum.
„DrepiðCastro” stendur á þessum limmiöa. Moröhótanir geta flokkast undir „frjála skoðanatúlkun” ef
svo ber undir.
niöurdrepandi áhrif á mannskap-
inn um stund, enda var ákveöiö
aö breyta um aðferöir. Siöan hef-
ur ekki veriö reynt aö gera
innrás, en þeim mun meira fram-
iö af moröum og sprengjutil-
ræöum.
Skemmdarverk
Batnandi samskipti Kúbu og
Bandarikjanna á valdatimum
Geralds Ford voru útlögunum
mikill þyrnir I augum, og þeir
geröu allt sem þeir gátu til aö
spilla þeim samskiptum. Rétt er
þó aö taka fram, aö ekki eru allir
kúbanskir útlagar I Florida undir
sama hatti i þessum efnum.
Margir þeirra hafa uppgötvaö
þann „bitra sannleik” aö bylting-
in á Kúbu er óumflýjanleg
staöreynd, sem veröur aö taka
meö I reikninginn, og þaö eru
þessir raunsæismenn sem hafa
staöið I samningum viö kúbönsk
yfirvöld til þess m.a. að fá
pólitiska fanga látna lausa og til
þess aö heimsóknir ættingja yröu
leyföar. Mikill árangur náöist I
þessum samningaviöræöum og
þær uröu tvimælalaust til gagns
fyrir báöa aðila. En hinir herskáu
útlagar hafa spillt þessum
árangri, á þvl leikur enginn vafi.
Skemmdarverk á Kúbu hafa
aftur færst I vöxt og má áreiðan-
lega rekja þau til þess ástands
sem skapaöist eftir aö landiö var
opnaö fyrir útlögunum.
Eitt hrikalegasta dæmiö um
slik skemmdarverk er nýlegt:
fyrir nokkrum vikum var kveikt I
tiu hæöa húsi I Havana þar sem
stærsta barnaheimili Kúbu er til
húsa.570 börn eru á þessu barna-
heimili og starfsfólkiö er á annaö
hundraö. Ollum var bjargaö út úr
brennandi stórhýsinu, enda
streymdu nágrannarnir aö og aö-
stoöuöu slökkviliö og lögreglu
frækilega viö aö koma börnunum
og starfsfólkinu út um glugga.
Ekki hefur alltaf tekist svo
giftusamlega til. 6. október 1978
sprakk kúbönsk farþegaflugvél
yfir Barbados-eyjum og fórust
allir sem I henni voru, 73
manneskjur. Sannaö var aö
kúbanskir útlagar og CIA-agent-
ar heföu komiö sprengjunni fyrir.
Ótal sprengjur hafa sprungiö I
kúbönskum sendiráöum, flug-
félagsskrifstofum osfrv. I mörg-
um löndum, og fólk sem hefur
unniö aö bættum samskiptum
Kúbu og Bandarikjanna hefur
veriö myrt. Svona mætti lengi
telja.
Kokhreysti
Jorge Gonzales, yfirmaöur
„frelsissveitarinnar” sem hyggst
gera innrás á Kúbu á næstunni,
hefur veriö viöriöinn margar sllk-
ar aögeröir gegn Kúbu. Nú hefur
honum borist liösauki og hann
hefur snúiö baki viö ólögulegum
hermdarverkum. Hann treystir á
stuöning Bandarikjamanna, en
segist ekki vilja niöast á gestrisni
þeirra meö þvl aö leggja af staö I
krossferöina frá Florida. Aö
sjálfsögöu verst hann allra frétta
um þaö hvaöan lagt veröur af
staö, en hann segir kokhraustur
aö innrásin veröi framkvæmd
bráölega.
Hitt er svo annaö mál, aö Kúbu-
mönnum veröur auövitaö engin
skotaskuld úr þvl aö hrista af sér
innrás 1000 gagnbyltingarmanna
Ef af þessari fyrirhuguðu innrás
veröur munu þeir taka hraustlega
á móti nú sem endranær. Þaö er
hinsvegar augljóst aö starfsemi
hinna herskáu útlaga hefur
skaöleg áhrif á samskipti Kúbu
og Bandarikjanna og eykur enn á
þá spennu sem rikir I þessum
heimshluta. Þótt útlögunum tak-
ist ekki aö snúa hjóli sögunnar viö
og brjóta kúbönsku byltinguna á
bak aftur hefur þeim þó tekist aö
valda Kúbumönnum miklum
skaöa, sem mældur er bæöi I
beinhöröum peningum og I
mannsllfum.
— ih
Dle Mánner in ihren Tarn-
anzögen mit der kubanischen
Flagge am Ármel trainie-
ren so realistisch wie mögtich:
Der am Boden liegende
»Gefangene« soll Informatio-
n.en preisgeben
Hér er veriö aö æfa yfirheyrslu fanga. Ariö 1961 var 6000 manna innrásarher gjörsigraöur á 72 klukku
stundum. Nú ætla 1000 útlagar aö gera aöra tilraun.
Um helgar ekur fólk út á búgaröinn sem kallaöur er „Campo Libertad” og þjálfar sig I skæruhernaöi
á dagskrá
>„Fjandskapur við kannanir getur þvi verið vis-
bending um vantraust á dómgreind almennings og
hæfni kjósenda til þess að fara með atkvæði sitt. Sé
þetta vantraust i einhverjum mæli verðskuldað ber
að mæta vandanum á annan hátt en með reglugerð-
um um skoðanakannanir.”
Þorbjörn Broddason
lektor
Skodanakannanir
Kannanir slödegisblaöanna
fyrir nýafstaönar forsetakosning-
ar á áformum kjósenda komu
töluveröu róti á hugi stuðnings-
manna hinna ýmsu frambjóö-
enda. Eftir kosningarnar hefur
stöku ritstjóri, i réttmætri
hreykni yfir prýöilegri samsvör-
un könnunartalna viö kosninga-
úrslit, sent tóninn þeim sem
geröu I góöri meiningu svolitlar
athugasemdir viö framkvæmd
úrtaks sem hjá hvorugu blaöinu
var fullkomlega hlutlaus. Viö
slikar aöstæöur er skylt aö bera
fram hógværar viövaranir viö of-
túlkun. Jafnskylt er nú aö óska
aðstandendum beggja kannana
til hamingju meö ánægjulegan
árangur.
Eftir stendur spurningin um
áhrif kannananna á úrslit kosn-
inganna. Henni verður af eölileg-
um ástæöum aldrei fullsvaraö, en
á það má benda aö forsetakjör
býöur heim tækifærismennsku I
kjörklefanum I rikari mæli en þær
hlutfallskosningar sem viö erum
vönust. t vissum skilningi ónýtt-
ust tveir þriöju hlutar þeirra at-
kvæöa sem greidd voru á sunnu-
daginn, þ.e. öll atkvæöi sem ekki
féllu á sigruvegarann. 1 hlutfalls-
kosningum aftur á móti ónýtast
aöeins þau atkvæöi sem falla á
lista sem engum manni koma aö.
I ljósi þessa má telja llklegt aö
runniö hafi tvær grimur á ýmsa
sem heilluöust mest af öörum
hvorum þeirra Alberts eöa Pét-
urs, þegar þeir sáu aö Guölaugur
og Vigdls virtust hnlfjöfn og utan
seilingar fyrir þeirra mann. Slik-
ar hugrenningar hafa þó tæpast
áhrif á sjálft kosningaatferli
þeirra sem eru raunverulega
sannfæröir um ágæti sins fram-
bjóöanda. Þeir sem á hinn bóginn
voru á báöum áttum fram á slö-
ustu stund kunna aö hafa tekiö
miö af könnunum þegar þeir
geröu endanlega upp hug sinn.
Hópur hinna óákveönu var án efa
fjölmennari I þessum kosningum
en oftast endranær. Aö öllu sam-
anlögöu má þvi álykta aö kannan-
irnar kunni vel aö hafahaft áhrif á
úrslit forsetakosningann þá átt aö
fæla atkvæöi frá Pétri og Albert
til hinna tveggja.
Ýmsir telja nú brýnt oröiö aö
setja reglur um framkvæmd og
birtingu skoöanakannana fyrir
kosningar. Sjálfsagt er aö ræöa
þá hugmynd vandlega, en eftir,
allvandlega umhugsun hef ekki
fundiö endanleg rök fyrir nauö-
syninni á sllkum reglum. Þvi er
haldiö fram aö niöurstööur skoö-
anakannana geti stýrt kosninga-
atferli fólks og séu þar meö and-
lýöræöislegar. Vissulega væri þaö
mjög alvarlegt mál, en vandinn
væri ekki leystur aö minu áliti
meö takmörkunum á skoöana-
könnunum. Ef almenningur er vel
upplýstur, hefur stjórnmála-
þorska og skýra vitund um inntak
stjórnmálabaráttunnar er ákaf-
lega ósennilegt aö úrslit úr skoöa-
anakönnunum fari aö stjórna
geröum hans. Fjandskapur viö
kannanir getur þvi veriö visbend-
ing um vantraust á dómgreind al-
mennings og hæfni kjósenda til
þess að fara meö atkvæöi sitt. Sé
þetta vantraust i einhverjum
mæli veröskuldað ber aö mæta
vandanum á annan hátt en meö
reglugeröum um skoöanakann-
anir.
1 framhaldi af þessu mætti
spyrja hvort einhver eölismunur
sé á fréttaflutningi af niöurstöö-
um kannana og öörum frétta-
flutningi. Ber ekki fjölmiölum aö
leggja gagnrýniö mat á allt efni
sem þeim berst? Er ekki frétta-
maöur skyldugur til aö gera les-
endum slnum eöa hlustendum
grein fyrir helstu forsendum
kannana sem hann greinir frá,
leggja mat á marktækni þeirra og
leita eftir mati frá óháöum sér-
fræöingum ef ástæöa þykir til?
Þaö eftirlit og aöhald sem þannig
getur skapast af hálfu almenn-
ings er aö mlnu viti miklu far-
sælla og eftirsóknarveröara en
reglur al' ofan.
Þvl hefur veriö haldiö fram aö
skoöanakannanir séu af hinu illa
I sjálfu sér. Slikt er erfitt aö fall-
ast á. Þær eru ekkert annaö en
tæki. Þau geta verið góö eöa slæm
til slns brúks, en verkiö og árang-
ur þess veltur ekki slöur á stjórn-
andanum en tækinu.
Hin blessaða Kateri Móhíkani:
Indjánar eignast
sinn fyrsta dýrling
Fyrir skömmu komu um 500
Indjánar frá 35 Indjánaþjóðum I
Bandarikjunum og Kanada til
Rómar og höföu meöferöis gjafir
ýmsar handa páfa, meöal annars
friðarplpu og mokkaslnur. Þeir
komu til aö taka þátt I athöfn þar
sem Indjánakona, sem uppi var á
17. öld var tekin I helgra manna
tölu. Kateri Tekakwitha, „Lilja
Móhikana” varö aö vlsu ekki tek-
in tölu æöstu dýrlinga, en hún er I
hópi þeirra sem „blessaöir” telj-
ast I kaþólskum siö.
Kateri tók kristna trú og sýndi
staöfestu þótt henni væri refsaö
fyrir. Hún var grýtt til bana 1680.
Hún er fyrsti Indjáninn sem tek-
inn er i flokk helgra manna
kaþólsku kirkjunnar.
Framan af öldum fjölgaöi dýr-
lingum mjög ört, kraftaverka-
sögur ýmiskonar voru sjálf-
sagðar I hugarheimi miöaldafólks
ogsættu ekki verulegri gagnrýni,
auk þess þótti hverju landi,
héraöi, sýslu, mikill ávinningur
aöeignast eigin dýrling til áheita.
En siöan seint á sextándu öld
hefur kirkjan farið miklu var-
legar en áöur I aö taka pislarvætti
og fyrirmyndarfólk annaö i tölu
dýrlinga. Sá ferill hefur veriö
langur og strangur og likist einatt
þvi aö sótt sé mál fyrir dómstóli.
Blessuö Kateri, Lilja Móhik-
ana, tók um 200 ára skeiö viö bæn-
\
Kateri, Lilja Móhikana: Grýtt til
bana áriö 1680.
um trúaöra i uppsveitum New
York rikis, en þaö var ekki fyrr en
1884, aö prestur einn vakti athygli
Vatikansins á plslarvotti þess-
um. Áriö 1932 kom mál hennar til
meöferöar hjá dýrlinganefnd
Vatikansins og 1943 komst hún i
hóp „lotningarveröra” (venera-
bilis). Venjulega þarf a.m.k. tvö
vottfest kraftaverk til að færa
menn ofar I sessi meöal ármanna
Krists, en ekki mun hafa veriö
staöiö fast á þeim kröfum 1 þessu
tilviki.
Kaþólska kirkjan hefur annars
endurskoöaö dýrlingatal sitt á
siöari árum og hefur tekiö ýmsar
vafasamar persónur út af
almanakinu, meöal annarra heil-
agan Kristófer, dýrling feröa-
manna. En á hinn bóginn hefur
kirkjunni þótt sem ekki væri van-
þörf á dýrlingum I þriöja heimin-
um — þar sem er tekið dæmi af 22
pislarvottum frá Uganda, sem
teknir voru i dýrlingatölu fyrir
nokkrum árum. Um leið og Lilja
Móhikana færöist ofar I himna-
stiganum uröu fjórir aörir menn
blessaðir — allt voru þaö trúboöar
I Ameriku. Einn var José de
Anchieta, kallaöur postuli
Brasillu — en til Brasiliu lágu
einmitt leiöir Jóhannesar Páls
páfa skömmu slöar. (Byggt á
Time)