Þjóðviljinn - 24.07.1980, Síða 3

Fimmtudag'ur 24. júLI 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 3
Af kvennaráöstefnunni í Köben:
__
Island undirritar sáttmálann gegn misrétti
Gróusögur um forsetakosningarnar í Politiken
Kvennaráðstefnan i Kaup-
mannahöfn heldur áfram af full-
um krafti. Annars vegar er veriö
að fara yfir framkvæmdaáætlun
Sameinuðu þjóðanna fyrir næstu
fimm ára jafnréttisbaráttu á
hinni opinberu ráðstefnu og hins
vegar eru hápólitisk mál ákaft
rædd á opnu ráðstefnunni.
I samtali við Vilborgu Harðar-
dóttur sem situr ráðstefnuna
ásamt 8 öðrum íslendingum, kom
fram aö i gær barst skeyti til Ein-
ars Agústssonar formanns isl.
sendinefndarinnar um að heimilt
væri að undirrita sáttmálann um
afnám misréttis fyrir lslands
hönd og verður önnur undirritun-
arathöfn haldin áður en ráðstefn-
unni lýkur 30. júli.
Vilborg sagði að þau tiðindi
hefðu gerst i svokallaöri fyrstu
nefnd að fulltrúi íslands, Guðrún
Erlendsdóttir hefði veitt Norður-
landaþjóðunum áminningu. Dani
nokkur ræddi um aðskilnaðar-
stefnu yfirvalda I S-Afrfku og
taldi sig vera fulltrúa allra Norð-
urlandaþjóðanna, án þess að mál
hans heföi verið borið undir is-
lensku nefndina. Sá Guðrún
ástæðu til að gera athugasemd
við þetta og baðst daninn afsök-
unar. Þetta vakti mikla athygli á
þinginu enda fátftt að samstarfs-
aðilar setji ofan i við hverri ann-
an.
Vilborg sagðist hafa verið á
opnu ráðstefnunni i gær og voru
þar miklar umræður i gangi um
umskurð á stúlkum i Afrikulönd-
um. Voru tvær skoðanir á lofti,
annars vegar að allt ætti aö gera
. til að berjast gegn þvi að þessar
hryllilegu aðgerðir séu fram-
kvæmdar og hins vegar að ekkert
sé hægt að gera i málinu fyrr en
afriskar konur risa sjálfar upp.
Það er mjög áberandi að um-
skurðurinn er eitt aðalmálið á
opnu ráðstefnunni, en það er ekki
minnst á það á hinni opinberu.
Vilborg sagöi að konurnar frá
þriðja heiminum teldu þetta
dæmigert fyrir þá hagsmuni sem
blandast inn I umræðurnar. Að-
eins tvö lönd hafa tekið þetta mál
fyrir, ísland og Sviþjóð.
Þá eru miklar umræður að
hefjast um S-Afriku og Palestinu-
málið og er greinilegt að einnig
þar spila hagsmunir einstakra
rikja inn I umfjöllunina. Banda-
rikin, Frakkland og Israel mega
ekki heyra minnst á frekari að-
gerðir gegn S-Afriku, enda mikil
viðskipti I húfi.
„Undanfarna daga hefur með-
ferð lögreglunnar á konum frá
Bólivíu verið harðlega fordæmd I
dönskum blöðum, enda baðst
menntamálaráðherrann Lise
östergárd afsökunar” sagði Vil-
borg. „Hins vegar hefur það vak-
iö athygli að dögum saman hafa
útlagar frá Úkrainu verið I hung-
urverkfalli utan við ráöstefnusal-
inn og enginn hefur ýtt við þeim.
Það er ekki sama hver mótmælir
hverju.”
Þá bætti Vilborg þvi við aö dag-
blaöiö Politiken hefði I gær birt
grein eftir dönsku skáldkonuna
Ullu Dahlerup sem var nýlega á
ferð hér á Islandi. Hún fjallar
meðal annars um forsetakosning-
arnar og aðdraganda þeirra og
eru þar tuggöar upp ýmsar
kjaftasögur um Vigdísi Finn-
bogadóttur sem öll islensku dag-
blöðin voru sammála um að láta
hvergi birtast. Sagði Vilborg að
öll Islenska sendinefndin hefði
verið samtaka I að fordæma
þessa grein, sem sýndi að það er
varasamt að segja hvað sem er
við erlenda blaöamenn og okkur
sisttil sóma að slikt blaöur birtist
á prenti erlendis.
— ká.
tslenska sendinefndin að störfum I Kaupmannahöfn frá vinstri: Guörlöur Þorsteinsdóttir, Vilborg
Haröardóttir, Berglind Asgeirsdóttir, Guörún Erlendsdóttir og Bergþóra Sigmundsóttir. Ljósm: Leifur.
Elliot Richardson, oddamaöur Jan-Mayen nefndar:
Hefur fimm mánuði
Tillögur um landgrunnsskiptíngu ekki
bindandi fyrir rfldsstjórnirnar
Elliot Richardson, sendi-
herra, og formaður banda-
rísku sendinefndarinnar á
Haf réttarráðstefnunni,
verður oddamaður nefnd-
ar sem gera á tillögur um
skiptingu landgrunnssvæð-
isins milli fslands og Jan
AAayen innan fimm mán-
aða. Richardson var dóms-
málaráðherra um tíma í
stjórn Nixons forseta og
var mikið stjörnuskot á
himni bandarískra stjórn-
mála um skeið og nefndur
til æðstu embætta í fjöl-
miðlaumræðum vestra.
I Jan-Mayen samkomulaginu
sem undirritaö var hinn 28. mai
sl. I Reykjavik var ákveöið aö
skipuð yrði sáttanefnd þriggja
manna um skiptingu landgrunns-
ins. 1 nefndinni eru ásamt
Richardson Hans G. Andersen
sendiherra og Jens Evensen
sendiherra.
Nefndarskipun þessi er sam-
kvæmt 9. grein samkomulagsins
háð þvl að báðir aðilar samnings-
ins geti sætt sig við oddamann-
inn. Um hlutverk nefndarinnar
segir svo:
„Hlutverk nefndarinnar skal
vera aö gera tillögur um skipt-
ingu landgrunnssvæðisins milii
Islands og Jan Mayen. Við gerð
slikra tillagna skal nefndin hafa
hliðsjón af hinum miklu efna-
hagslegu hagsmunum tslands á
þessum hafsvæðum, svo og land-
fræðilegum, jarðfræðilegum og
öðrum sérstökum aðstæöum.
Nefndin setur sér sjálf starfs-
reglur. Samhljóða tillögur
nefndarinnar skulu lagðar fyrir
rikisstjórnirnar svo fljótt, sem
verða má. Aöilar miða viö að til-
lögurnar veröi lagöar fram innan>
fimm mánaða frá skipun
nefndarinnar.
Tillögur þessar eru án skuld-
bindingar fyrir aðilana, en þeir
munu taka sanngjarnt tillit til
þeirra I frekari málsmeöferö.”
Ljóst er af þessu að kjósi full-
trúar tslands eða Noregs að gera
ágreining I nefndinni litur ekkert
samhljóða álit dagsins ljós. Máliö
yrði þá væntanlega að taka upp
að nýju í beinum samningum
milli rikisstjórna Islands og
Noregs. Til sllkra samninga hlýt-
ur að draga við lokameðferð
málsins þvi tillögur sáttanefndar
eru án skuldbindingar fyrir aðila
samningsins eins og áður sagði.
—ekh.
Elliot Richardson fær fimm
mánuöi til þess aö sætta sjónar-
miö islendinga og Norömanna.
Veidipallar fyrir fatlaða vid Helluvatn
Á laugardaginn afhentu
félagar úr Kiwanisklúbbn-
um Kötlu Veiðifélagi
Elliðavatns þrjá veiðipalla
sem ætlaðir eru fötluðum.
Pallarnir eru við Helluvatn
sem tilheyrir Elliðavatni.
Liggur að þeim ágætur
vegur sem opinn er öllum
sem stendur en síðar er
ætlunin að hann verði ein-
göngu fyrir fatlaða.
Kiwanismenn smíðuðu pallana
sjálfir og fjár til smiðinnar var
aflað með ýmsu móti,m.a. mál-
verkauppboði I vor. Einnig
styrktu fyrirtækið Lionsklúbbur-
inn Þór og Veiöifélag Elliðavatns.
Jakob Hafstein fiskiræktarfull-
trúi sagðist vonast til aö þessi
ágæta gjöf Kiwanismanna kæmi
fötluðum að sem mestum notum,
ekki veitti af að hlúa sem best að
þeim hópi manna sem erfitt á
meö að komast um meö venjuleg-
um hætti. Þeir þyrftu þó ekkert
siöur en aörir aö njóta útivistar.
Veiðifélag Elliðavatns hefur
gefið Sjálfsbjörgu oglþróttafélagi
fatlaöra leyfi til að veiða þarna
ókeypis og veiðileyfi þarf ekki aö
hafa I höndum til að geta veitt.
— hs
Tilraunir meö geymslu og flutninga á
ferskfiski í ís-og sjókœldum gámunu
Betra geymslu-
þol á ferskfískí
Geymsluþol á ferskum þorski
og loðnu i Is/sjó-kældum gám er
mun meira en þegar fiskurinn er
geymdur Isaöur I kassa, eru
helstu niöurstööur tilraunar, sem
Sigurjón Arason deildarverk-
fræðingur hjá Rannsóknarstofn-
un fiskiönaöarins hefur staöið
fyrir undanfarið ár.
Gámageymsla og -flutningur á
fiski er hvergi hafinn i riku mæli I
heiminum, en mjög viöa eru
gerðar tilraunir I þessa átt, eins
og t.d. I Noregi, Danmörku,
Kanada, Bretlandi og vlöar.
Ennþá er hvergi hafin fjölda-
framleiðsla á sllkum Ilátum og
geturþvl hér orðið um mikilsvert
frumkvæöi að ræða fyrir islensk-
an iðnað.
Gámarnir sem notaöir voru við
geymslu- og flutningatilraunirnar
voru af tveimur stærðum, 1750
litra gámur, klæddur álplötum og
fóðraður þykku korki, og tveir
gámar, sem taka 1340 hvor með
ytra byrðiúr stáli og það innra úr
trefjaplasti og polyurethan ein-
angrun.
Aðferöin viö Is/sjó-gáma-
geymslu á ferskfiski byggist á þvi
að blanda saman fiski, Is og sjó I
ákveðnum hlutföllum, og er þessi
blanda sett I gám strax um borð I
veiðiskipinu og geymd þar til
fiskurinn er tekinn til vinnslu I
landi. Sjórinn veldur þvl að fisk-
urinn helst fljótandi I gámunum
og auðveldar varmaskipti milli
fisks og kælimiöils. Fiskur sem
geymist fljótandi heldur sinni
eðlilegu lögun betur en kassalsað-
ur fiskur og þess vegna er hann
auðunnari I vélum.
Sl. vetur var farið i tvær veiöi-
ferðir með þorskveiðiskipi og
loðnubát þar sem gerðar voru til-
raunir meö gámageymslu á þess-
um fisktegundum. Helstu niöur-
stöður úr þessum tilraunum eru,
að geymsluþol óslægðs þorsks,
blóðgaös lifandi er á bilinu 5—8
sólarhringar, bæði kassaisaður
og sjó-Iskælds. Óslægöur þorskur,
blóögaður lifandi og Isaður I gám
geymist I vinnsluhæfu ástandi i
3—5 sólarhringa.
Geymsluþol loðnu I Is/sjó-kæld-
um gám er 8—9 sólarhringar
samanborið við 6 sólarhringa ef
loðnan er Isuð i kassa.
Unnið hefur verið að fram-
haldsrannsóknum varðandi
geymsluþol fleiri fisktegunda og
er að vænta niöurstaðna bráð-
lega.
Fyrst um sinn er ekki við þvi að
búast að gámar komi I stað fiski-
kassa um borð i togurum, en slik-
ir gáma r gætu hentaö vel um borö
i bátaflotanum fyrir slægðan eöa
óslægðan fisk þar sem kassar
þykja yfirleitt óhentugir. Einnig
mundu slíkir gámar henta vel til
flutnings á neyslufiski með
bræösluafla nótaskipa og ýmiss
konar aukaafla sem næst meö
spærhngi, humri og rækju. —Ig.
Hvalfriðunarmenn:
r '
Afstaða Islands vonbrigði
Tillaga Bandarlkjamanna og
Astrala um allsherjarbann við
hvalveiöum var felld á þingi al-
þjóðahvalveiðiráðsins I Brighton I
fyrradag. Friðun hvalsins hefur
verið mikið kappsmál margra
hér heima og þvl hljóta úrslit at-
kvæðagreiðslunnar og afstaða ts-
lands að vera þeim mikil von-
brigði.
Við höfðum samband við Arna
Waag kennara sem verið hefur
mikill forvigismaöur hvalafrið-
unar og spurðum um hans álit á
úrslitum atkvæðagreiðslunnar.
Hann sagöi að saga hvalveiöa i
heiminum væri sorgarsaga. Þær
tegundir sem fyrst hefðu verið
veiddar væru nú óöum aö hverfa
úr lifrlki hafsins og með öllu
óljóst hvort þær myndu halda
velli. Þá sagöi hann að mikið væri
gengið I þá stofna sem eftir væru
eins og t.d. Langreiði og þeir þvl
einnig I hættu. Rússar og Japanir
hefðu veittLangreiðiárum saman(
og talið að þar sem sama magn
væri veitt frá ári til árs héldi
stofninn sér jafn. Það hefði verið
reiðarslag fyrir þessar þjóðir
þegar I ljós kom að stofninum
haföi fækkaö gifurlega og þvi
varö að gripa til alfriöunar I suð-
urhöfum. Svipuð rök sagði Arni
að væru færð hér heima fyrir
jafnvægi hvalastofnsins og væri
það mjög varasamur málflutn-
ingur. Allar rannsóknir vantaði i
þessum málum og meðan svo
væri aöhylltist hann alfriðun
Langreiðar hér við land. Þá sagði
Arni að vitað væri að meðallengd
Búrhvala minnkaöi frá ári til árs
og gæti hver sem er sagt sér út frá
þvi hvaö væri aö gerast meö þá.
Sagði Arni að lftkum að sjálfsagt
væri i sambandi við þessi mál að
halda áfram aö vinna aö alheims-
friöun hvala þvi eins og málin
stæðu I dag heföum við allt of litla
undirstöðuþekkingu til að llfs-
grundvöllur hvalastofnsins væri
tryggöur. — áþj.