Þjóðviljinn - 20.02.1981, Síða 4

4 SIÐA — ÞJóÐVILJlStN Föstudagur 20. febrúar 1981.
WOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ititstiórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan
Ólafsson.
Auglvsingastjóri: Þorgeir ólafsson.
Llmsjónarmaður sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Afgreiðslustjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Alfheiður Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Ingi
björg Haraldsdóttir, Kristin Astgeirsdóttir, Magnús H. Gislason,
Sigurdór Sigurdórsson.
iþróttafréttamaður: Ingólfur Hannesson.
Útlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Sævar Guðbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
llandrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guðrún Gúðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiðsla: Kristin Pétursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Simavarsia: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir,
Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Sfðumúla 6,
Keykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaðaprent hf.
Samblöndun í stað
aðskilnaðar
• //Skýrsla utanríkisráðherra um flugstöðvarbygg-
inguá Keflavikurflugvelli", sem Benedikt Gröndal lagði
fram á Alþingi í byrjun október 1979, rekur tiu ára
vandræðasögu. í upphafi síðasta áratugar kallaði úrelt
flugstöð og vaxandi flugumferð á nýja flugstöðvar-
byggingu, en nú áratugi síðar er búið að endurhanna
bygginguna mörgum sinnum, við blasir að flugumferð
er þverrandi og mikil óvissa um f ramtíðarstef nu í flug-
málum (slendinga.
• Áform vinstri stjórnarinnar um brottför hersins i
áföngum urðu að engu, enda þótt utanríkisráðherra
Framsóknarhefðiskömmufyrir stjórnarslit vakið málsá
endurskoðun „varnarsamningsins" við Bandaríkin.
Skömmu eftir stjórnarskiptin síðsumars 1974 fór sami
utanríkisráðherra til Washington og gerði samkomulag í
fullu samráði við ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks um aðskilnað hernaðarumsvifa og
almennrar starfsemi á Kef lavíkurf lugvelli.
• Þessi stefna hefur margar hliðar. Hún var að
minnsta kosti fráhvarf — tímabundið eða varanlegt —
frá stefnu Framsóknarf lokksins um brottför hersins í
áföngum. Um leið má segja að aðskilnaður „herlífs og
þjóðlífs" torveldi ekki ákvörðun um brottför hersins
verði hún einhverntíma tekin af meirihluta Alþingis.
• Hvað um það,þá stendur í fylgiskjali við Washington
samkomulagið 1974: „Ríkisstjórn Bandaríkjanna mun
leitast við að f inna leið til þess að vinna að þvi í sam-
vinnu við íslensku rikisstjórnina að skilja að svæði þau,
þar sem rekstur farþegaflugs og starfsemi varnarliðs-
ins fer f ram. Ríkisstjórn Bandarikjanna mun taka þátt i
byggingu nýrrar farþegaf lugstöðvar eftir því sem f jár-
veitingar heimila og varnarliðsrekstur krefst. I þessu
sambandi var rætt um að Bandaríkin kosti lagningu að-
keyrslubrauta fyrir flugvélar, byggingu flugvélastæða,
lagningu vega, þar með talinn nýr bilvegur, svo og end-
urnýjun á kerf i því, sem f lytur eldsneyti að f lugvélum."
# Bandaríkjamenn tóku semsagt að sér að standa und-
ir kostnaðinum við þaðað f lytja flugstöðina frá athafna-
svæði hersins, en sjálft flugstöðvarhúsið skyldu íslend-
ingar reisa sjálfir. Kostnaðurinn við allt utandyra var
áætlaður 25 milljónir dollara, eða 175 milljónir nýkróna á
núvirði. Fleira fólst í Washingtonsamkomulaginu svo
sem nýr flugturn sem'Bandaríkjastjórn kostaði að öllu
leyti, og nam kostnaður við hann 4 miljörðum gamalla
króna.
$ I skýrslu Gröndals segir:
„Fljótlega eftir þetta var tekið að huga að innlendri
fjármögnun flugstöðvarinnar og komu þá erfiðleikar i
Ijós. Hér var um stórfé að ræða og aðrar þarfir
þjóðfélagsins taldar brýnni".
Ríkisstjórnin samþykkti nú að leitað skyldi hófanna
hjá Bandaríkjastjórn að hún tæki einnig þátt í kostnaði
við f lugstöðvarhúsið sjálft. Bandariski sendiherrann var
settur í málið, sendiherra íslands í Washington fylgdi
beiðninni eftir og „árið 1977 var enn leitað hófanna um
þetta mál við ýmsa bandaríska valdamenn við mörg
tækifæri, en í júni það ár barst neikvætt svar, og var
talið, að bandaríska þingið mundi ekki geta samþykkt
slika aöstoð."
# En utanrikisráðherra Framsóknar var ekki af baki
dottinn og haustið 1977 fór hann enn til Washington og
upphugsaði ásamt „ýmsum ráðamönnum" leið ofani
vasa bandarískra skattborgara. „Þá kom fram sú hug-
mynd, aðöðru máliskipti um flugstöðvarbygginguna, ef
hún gegndi jafnframt þvi hlutverki aö vera til taks sem
sjúkrahús og í almannavarnarskyni ef til þyrfti að taka
á Keflavikurflugvelli." Björninn var unninn, stjórn
Geirs og Ólafs fagnaði og Bandaríkjastjórn féllst á hug-
myndina í maí 1978 samkvæmt sérstakri tilkynningu frá
bandariska sendiherranum í Reykjavík.
# Með þessu var í raun verið að falla frá stefnunni um
aðskilnað herlifs og þjóðlifs og gera flugstöðina að
hernaðarmannvirki.
# Og Benedikt Gröndal fullkomnaði síðan verkið og
gekk frá því að Bandaríkjamenn eru reiðubúnir að
greiða 40% kostnaðar við „sjúkraskýlið" á Vellinum eins
og það er merkt á bandarískum fjárlögum. Og nú vill
Ólafur fara að nota dollarana sem búið er að skammta
islensku ómögunum á bandarísku þjóðinni. —ekh
Hlippt
I Besta kosti
• hafnað
Það er ekki verkefni land-
I krabba sem aldrei hafa migið i
1 saltan sjtí, að dæma um hvernig
| staðið er að björgun úr sjávar-
I háska. En það er verkefni blaða
I að koma á framfæri rökstuddri
J gagnryni og ályktunum sjó-
• garpa eins og skipherra Land-
I helgisgæslunnar um slik mál.
I Það hefur verið gert i sambandi
■ við afturköllun á beiöni um að-
J stoð varðskips við m.b. Heima-
I ey sl. mánudagskvöld. Höskuld-
I ur Skarphéðinsson skipherra
1 hefur fullyrt i sjónvarpi „að
I’ besta kostinum” hafi verið
hafnað, og að „röddin i talstöð-
inni sem talaöi i nafni trygg-
, ingarftílagsins hafði afgerandi
■ áhrif á ákvöröun skipstjórans
I sem afturkallaði beiðnina um
I aðstoð Þórs”.
hraðskreið og snúningalipur, og
hafa Utbúnað svo sem sterka
dráttarvira með dempurum,
byssur og önnur tæki sem gera
þau að björgunarskipum.
Fyrir liggur að björgunarlaun
eru ekki hærri til varðskipanna
en annarra skipa. Hinsvegar er
ljóst að ef skip tryggingarfélag-
anna sjálfra, Goðinn, kemur á
vettvang eða skip frá sömu út-
gerð aðstoðar skip i sjávar-
háska eru björgunarlaunin að
meira eða minna leyti samn-
ingsmál. í Visi segir m.a. um
þessi mál: „Það- sem gerir út-
geröar- og skipst jórnarmenn
trega til þess að leita aðstoðar
varðskips er að þá eru björg-
unarlaun greidd að fullu. t öðr-
um tilfellum semja yfirleitt við-
komandi útgerðir um þetta sin i
milli, oft á þann hátt, að aðeins
er greiddur hluti björgunar-
launa, sem tryggingarfélögin
borga, en s jálfsábyrgöinni
sleppt.”
f talstöðinni
hafði afgerandi áhrif
— segir Höskuldur Skarphéðinsson skipherra á Tý
I Ekki beinlínis
j uppálagt
Það er á vitorði margra i sjó-
, mannasttítt að skipstjórnar-
■ mönnum er ekki beinlinis
I uppálagt að vera að væla utani
| varðskipin strax og eitthvað
J bjátar á hjá þeim. Viö islenskar
■ veöurfarsaðstæður er þó allrar
J aögátar þörf og varðskipin eru
I betur búin til björgunar en önn-
I ur skip islenska flotans, og þess-
• utan með stírhæfðan mannskap.
J Þau hafa mikið vélarafl, eru
Að missa
bónusinn
Þvi er við að bæta að i skipa-
tryggingum eins og bifreiða-
tryggingum viðgengst bónus-
kerfi, þar sem „tjónareynsla”
er reiknuö inn i bónus þann sem
viðkomandi útgerðaraöilar
njóta. Björgunarlaun koma inn i
þennan útreikning, þannig að
það er beggja hagur, útgerðar-
aðila og tryggingarfélags, að !
kostnaður við aðstoð eða björg- 1
un i sjávarháska sé sem allra I
minnstur.
Enginn dómur skal á það I
lagður htír hvort það mat að aft- *
urkalla varðskipið og telja að- I
stoð togarans Sindra nægilega
hafi verið rétt við rikjandi að- I
stæður sl. mánudagskvöld. •
Hinsvegar má leiða að þvi rök I
að i tryggingarkerfinu og i þeim
„verklagsreglum”, sem útgerð- I
araðilar og tryggingarfélög ’
virðast temja sér þegar um
sjávarháska er að ræða, felist I
viss hvati til þess að taka jafnan I
ódýrasta kostinn. Sú hag- J
kvæmnishugsun er stórhættuleg
þegar um lif manna getur verið I
að tefla.
■
„Hörmuleg
íhlutun”
Forstjtíri Landhelgisgæslunn-
ar hefur kallað ihlutun skips- |
eigendanna \,hörmulega” er ,
þeir beindu fyrirmælum til skip- •
stjórans á Heimaey gegnum tal-
stöðina sl. mánudagskvöld.
Höskuldur Skarphéðinsson ,
skipherra hefur að sinu leyti >
sagt að skipstjórinn á Heimaey
hafi tekið rétta ákvöröun að
kalla á varöskipið, en röddin i t
talstöðinni sem talaði i nafni
tryggingarfélagsins hafi haft I
afgerandi áhrif á þaö að hann
afturkallaði aðstoð varðskips- ,
ins. „Þannig rugluðu menn, ■
sem voru viðsfjarri.dómgreind I
■ þeirra sem þurftu að taka af- I
drifarikar ákvaröanir við erfið- t
ar aðstæður”.
Þaö er ekki blaða að kveða
upp dóma i þessu máli, en vegna I
komandi tima er nauðsynlegt að ,
ræða það opinskátt. Að loknum I
sjtíprtífum i málinu er og brýnt |
að hlutast verði til um að reglur •
og venjur tryggingarfélaga og I
útgerðarmanna i þessu sam- |
bandi, svo og fyrirmæli þessara •
aðila til skipst jórnarmanna, séu I
könnuð ofan i kjölinn. —ékh
skorið
Aðal-
atriðið að
standast
sam-
keppnina
— Hugmynd okkar er að
kynna hér lítillega teppa-
framleiðslu Álafoss, sögðu
forráðamenn fyrirtækisins
er þeir kvöddu fréttamenn
á fund sinn fyrir nokkrum
dögum. — En þó að við
ræðum hér einkum um
teppin, þá eru þau aðeins
einn þáttur framleiðslu
okkar, bættu þeir við.
Forráöamenn Alafoss h.f. frá v.: Guðjón Iljartarson, Einar Egilsson,
Steinar Jónasson, ólafur Ottósson og Pétur Eiriksson. Mynd:_______eik
Friverslunin er erfið og sam-
keppnin hörö en þaö sem gildir er
að þola afnám tolla og standast
samkeppnina. Svarið er, að fram-
leiöa teppi úr 100% islenskri ull og
slaka hvergi á um ýtrustu gæða-
kröfur. Verksmiðjan leitast við að
laga framleiðsluna eftir kröfum
markaðarins og aöalatriðið við
gólfteppaframleiðsluna er gott og
sterkt slitlag, sem auövelt er að
hreinsa.
Nú er það svo, að fólk vill
gjarnan skipta um teppi i ibúðinni
á þriggja til fjögurra ára fresti.
Kröfurnar eru breytilegar og við
það veröur að miöa fram-
leiðsluna. Miklu skiptir aö fólk
geri sér grein fyrir þvi hvar i
ibúðinni teppið á að vera. Eftir
þvi fer gerð þess. Teppi sem gert
er fyrir svefnherbergi hentar ekki
i stofu eða holi.
Um 8% af umsetningu Alafoss
nú liggur i teppum. — Sú fram-
leiðsla skiptir þvi engum sköpum
fyrir okkur, sögðu þeir Alafoss-
menn. Þvi verður þó ekki neitað,
að úr ýmsu er samt að moöa hjá
Alafossi fyrir þá, sem eru að leita
sér að gólfteppum.
—mhg