Þjóðviljinn - 27.02.1981, Síða 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 27. febrúar 1981
Föstudagur 27. febrúar 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
/
Odýrasta
tryggingin
gegn foki
af þökum
Betri
fest-
ingar
Byggingarnefnd
Reykjavikur gerir
samþykkt um hertar
kröfur um
festingar á þakefni
Byggingarnefnd Reykjavíkur
samþykkti á fundi sinum 19.
þessa mánaðar að fela bygg-
ingarfulltrúa að taka upp strang-
ari kröfur um festingu á þakefni.
Gunnar Gunnarsson fulltrúi AI-
þýðubandalagsins i byggingar-
nefnd, sem flutti tillögu um þetta
efni, sagði i samtali við blaðið að
það væri góðra gjalda vert að tala
um tryggingar og bætur I sam-
bandi við foktjón, en besta trygg-
ingin væri þó ef til vill að bæta
nokkrum nöglum eða skrúfum i
þakplötur og þakfestingar. Bygg-
ingardeild borgarinnar hefði sett
sér reglur i þessum efnum og á
borgarbyggingum hefðu ekki
fokið neitt i óveðrinu nú og ’73.
1 Byggingarnefnd Reykjavíkur
var samþykkt samhljóða eftirfar-
andi tillaga:
„Byggingarnefnd Reykjavikur
samþykkir aö fela byggingarfull-
trúa að taka upp strangari kröfur
en verið hafa um festingar á þak-
efni. Hafa skal hliösjón af þeim
vinnureglum sem byggingardeild
borgarinnar hefur sett sér i þess-
um efnum. Einnig verði eftirlit
með festingu þakefnis hert”.
Gunnar Gunnarsson sagði að
jafnvel þótt segja mætti að besta
tryggingin gegn foki væri að bæta
festingar þá væri það heldur ekki
einhlítt. Timbur i þökum inn-
þornaði með aldrinum og þvi væri
nauðsynlegt aö húseigendur kiktu
uppá þökin hjá sér á nokkurra ára
fresti til þess að hyggja aö
ástandi þeirra.
— ekh
Greiðslur ríkisins
fyrir leiguhúsnæði:
Verða
1475
miljónir
gamalla
króna í ár
Aætlað er aö greiðslur rikisins
fyrir leiguhúsnæöi nemi um 14,75
miljónum króna eöa 1475 milj-
ónum gamalla króna á árinu 1981.
Heildargreiöslur vegna mennta-
málaráðuneytisins nema um 4,3
miljónum króna eða 430 miljón-
um gamalla króna og er það ca
29% af heildargreiðslum rikisins i
leigugjöld. Leigugreiðslur fyrir
skrifstofur sjálfs menntamála-
ráðuneytisins nema um 44
miljónum gamalla króna á þessu
ári.
Þessar upplýsingar komu fram
á Alþingi i gær I svari við fyrir-
spurn um Viðishúsið, sem greint
er frá annars staðar i blaðinu.
-t
Rætt við Harald Logason byggingar-
iðnaðarmann um orsakir járn-
plötufoksins í ofviðrinu á dögunum:
Haraldur Logason
Naglhald og hnykking eru aðeins einn þáttur vandamálsins. Menn hafa hins vegar algjörlega litiö framhjá loftaflsfræði og sogmyndunar-
hættu við hönnun húsaþaka.
ÞAÐ ER SOGMYNDUNIN
SEM ER HÆTTULEGUST
Þótt enn liggi ekki fyrir
neinar endanlegar tölur
um tjón af völdum fár-
viðrisins nú fyrr í
mánuðinum, er Ijóst að það
er gíf urlegtog skiptir f leiri
miljónum króna.
Einn stærsti þáttur
skaðans í ofviðrinu var
járnplötufok og jafnvel
þakfok, sem um leið olli
miklu tjóni á öðrum
hlutum, einkum bifreiðum.
Þó nokkrar umræður
haf a átt sér stað að undan-
förnu vegna járnplötu-
foksins, og hefur einkum
verið gagnrýnt hversu
áfátt er festingu járn-
platna á þök og jafnframt
bent á að eina lausnin á
þessu máli sé að hnykkja á
þaksaumum. Þá hafa
byggingariðnaðarmenn
legið undir ámælum fyrir
lélegan frágang á húsþök-
um, en einkennandi var
hversu mikið fauk af járni
af nýjum og opinberum
byggingum.
Til að fjalla betur um
þessi mál ræddi Þjóðvilj-
inn við Harald Logason
byggingariðnaðarmann
frá Selfossi, en Haraldur
hefur kynnt sér nokkuð
áhrif veðurfars og vinda á
mismunandi gerðir hús-
þaka og jafnframt bent á
ýmsa galla í hönnun þeirra
á síðustu árum Hef ur hann
bent á ýmsar lausnir sem
koma í veg fyrir að járn-
plötu- þakfok eigi sér stað
eins og nýverið og jafnan
áður þegar stórviðri hafa
geisað hérlendis á síðustu
áratugum.
— Það sem mér hefur einkum
blöskrað i umræðu manna eftir
'siðasta ofviðri, sagöi Haraldur,
er, að ekki skuli koma fram
annaö en sifellt tal um naglhald
og hnykkingu á þaksaum. Hér eru
menn einungis að horfa á einn
þátt vandamálsins og lita fram
hjá meginatriöum varðandi
hönnun og smiði þeirra húsþaka,
sem járnið fýkur af, eða þá jafn-
vel heilu þökin.
011 umræöa um hnykkingu er út
i loftið. I fyrsta lagi vegna þess að
það er alls ekki hægt að hnykkja
þaksaum á öllum flötum þaksins
og einkum þó þar sem mesta
nauösyn bæri til, þ.e. undir þak-
brún. 1 öðru lagi má benda á að
hnykking á þaksaum getur valdiö
meiri skemmdum á þakinu en
gagni, þ.e. aukiö verulega hættu á
leka og einnig myndað los á milli
naglahauss og þakplötu.
Hönnuðir taka
ekki tillit til loft-
aflsfræðinnar
Aðalvandamálið sem við
stöndum hins vegar frammi fyrir
er bundiö lögmálum loftaflsfræð
innar. A undanförnum árum
hefur sú þróun átt sér stað i
islenskri húsagerð, að þakhalli
hefur minnkað til muna jafn-
framt þvi sem byggingarnar hafa
sifellt fariö stækkandi bæöi aö
flatarmáli og hæð.
Þeir sem einkum hafa stýrt
þessari þróun, arkitektar og
verkfræöingar, hafa hins vegar
alls ekki tekiö nægilegt tillit til
loftaflsfræðinnar viö hönnun
þessara bygginga, einkum hvað
varðar þakgerðina. Afleiðingin er
sú aö þessi þök eru á mörkum
þess að þola islenska veðráttu.
Byggmgarstaðall fyr-
ir vindákg of lágur
íslenskur byggingarstaðall
fyrir vindálag er gerður úr
norskum og dönskum stöðlum og
miðaður við 14 vindstig, en það
hefur berlega sýnt sig að það
nægir ekki hér. Járnplötu- og
þakfokiö stafar þvi ekki vegna
handvammar við smiði, heldur
má segja, að mannvirki eins og;
t.d. fæöingardeildin við Land-
spítalann sé berlegt dæmi um
þegar saman fer styrkleikaút-
reikningur eftir of lágum staðli og
óheppilegri hönnun, enda hreiris-
aðistallt þakið þar i burt.
Til skýringar á þessum þáttum
get ég t.d. nefnt, að það heyrir til
undantekninga hérlendis, að gler
gefi sig undan veðri. Gróðurhús
eru þó sér á parti i þessum efnum.
Astæðan fyrir þessu.er sú, að hér
hafa menn náð tökum á verkefn-
inu. Um þróaðan innlendan verk-
smiðjuiönað er aö ræða, þar sem
ýmsar mælingar og athuganir á
veöráttu liggja til grundvallar
framleiðslunni.
Staðall fyrir þök hérlendis er
hins vegar allt of neöarlega
miðað við byggingarform sem
hér tiökast. Til viðbótar má
einnig benda á ýmis alvarleg
atriði~i þessu sambandi. T.d. hafa
um árabil veriö fluttar inn þrjár
tegundir af þakjárni. Þynnsta
járniö heldur alls ekki veðri
miðað við venjulega neglingu,
heldur þarf sérstakar skinnur
undir naglana. Fyrir venjulegan
borgara er ekki gott að sjá hvort
hann hefur i höndunum þessa til-
teknu þykkt af járnplötum. Hér
geta þvi ónógar upplýsingar til
neytenda valdiö jafnvel tilfinnan-
legu tjóni.
— Hvaö um samstarf
byggingaraðila i þessum efnum?
— Þá erum við komnir að
spurningunni um samskipti arki-
tekta, verkfræöinga og iðnaðar-
manna. Hver er sá sem ákveður
hlutina? Ég tel að þar sé fyrst og
fremst að sakast við hönnuöina og
tæplega hægt aö skammast i
iðnaðarmönnum. Þó aö ekki sé
ástæða til aö refsa einhverjum
ákveðnum fyrir það tjón sem
óveörið olli, þá er nauðsynlegt aö
beina augum aö öðrum en þeim
sem vinna verkiö. Þá á ég við þá
sem hanna og útfæra hinn reikn-
ingslega byggingarmáta. Eins og
ekki siður þurfa skipurlagsyfir-
völd að krefja viðkomandi
hönnuði og verkfræðinga um álit
á staðarvali og skynsamlegu
formi i uppröðun bygginga meö
hugsanleg áhrif ofviðris i huga.
Það er mikiö talað um að fokið
hafi af ákveðnum byggingum.
Við skulum hafa i huga, að i
samskonar veöri og gekk yfir, þar
sem vindátt væri hnikað til um 10-
15 gráður, myndi slikt veður
valda álika tjóni á öðrum bygg-
ingum sem sluppu i þetta sinn.
Þau hús sem komust heil undan
þessu ofviðri eru engan veginn
með papplr uppá að þola slikt
veður, ef þau á annað borð fá það
á sig. Þau voru einnig iskjólifyrir
sterkasta vindsveipnum i þessu
tilfelli.
Þá finnst mér einnig fyllsta
ástæða til aö vara viö þeirri til-
hneigingu að draga úr efnisnotk-
un i húsasmiöi eins og almennt er
að gerast nú. Það er farið að nota
þynnra járn og grennra sperru-
efni. Þessi tilfærsla krefst miklu
meiri nákvæmni i vinnu og öllu
eftirliti. Þaö er þvi hætt við að
ávinningurinn af þessum sparn-
aði glatist, þegar slik mannvirki
fjúka út i veður og vind. Ég vek
þvi athygli á hvað þessi þróun
getur i raun þýtt.
— Hvaða lausnir getur þú bent
á, til aö koma i veg fyrir fok af
þökum?
— í fyrsta lagi almenna tvö-
földun á neglingu, með viður-
kendum saum, en afgerandi
niðurstöður Rannsóknarstofn-
unar byggingariðnaðarins liggja
fyrir i þeim efnum. Þá þarf einnig
að dreifa neglingunni vel um þak-
flötinn. Þessi lausn er einungis til
Hallgrimskirkjuturninn er allur i
stöllum upp i topp þar sem álagiö
er mest i sliku veðri. Þessi
hönnun dregur allverulega úr þvi
að turninn valdi hörðum vind-
sveipum á aðrar byggingar i ná-
grenninu.
Sífellt er klifað á naglhaldi og hnykkingu en
litið fram hjá hönnun húsþaka sem fjúka
bjargar þeim húsum sem þegar
eru risin. Aðrar lausnir lúta beint
að hönnun mannvirkja. A þökum
þarf aö koma fyrir grófum vind-
skeiöum, lofttúöum, reykkljúfum
eöa öðru sliku, sem er nauösynleg
hindrun til að brjóta niður vindinn
og koma i veg fyrir sogmyndun
yfir þökunum.
Sogmyndun er það hættu-
legasta sem gerist þvf að þök þola
miklu betur samsvarandi álag
(loftþrýstings, en mun siður sog-
myndunina.
Þáttur loftaflsfræðinnar hefur
algjörlega verið hunsaður við
hönnun húsþaka siðustu árin.
Arkitektar hafa t.d. dregið mjög
úr byggingum allra flata sem
standa út úr byggingum vegna
gagnrýni um óeðlilega veðrun á
þeim. Þessir byggingarfletir
draga hins vegar verulega úr
likum á skemmdum vegna of-
viðris séu þeir á annað borð nægi-
lega vel fastir fyrir.
I gamla daga slysuðust menn til
að gera skotraufar á kastala og
slikt byggingarform má enn sjá á
nokkrum eldri húsum hérlendis.
Slikar þakbrúnir eru mjög hag-
stæðar þar sem þær kljúfa loft-
strauminn og hindra verulega
sogmyndun. 1 reynd er ástandið
þannig hérlendis núna að flest-
allar byggingar eru ákaflega illa
varðar fyrir loftsogi, þó aö þær
þoli að öðru jöfnu mikið átak
vegna loftþrýstings.
Þær lausnir sem ég bendi á eru
þvi þessar:
1) Hækka vindstaðal i
byggingarreglugerðum og laga
hann að islenskum aöstæðum
eftir þvi hvar er á landinu.
2) Auka verulega notkun á þak-
saumi.
3) Hætta öllu tali um hnykkingu
á þaksaum.
4) Hanna allar byggingar
þannig, og þá einkum gágnvart
þakfleti, að þær brjóti niöur vind-
flæði, og koma þannig i veg fyrir
sogmyndun.
Hallgrímskirkja og
Hagkaup
Sem dæmi um stór mannvirki,
þar sem hugsað hefur verið fyrir
áhrifum sogmyndunar, er t.d.
Hallgrimskirkjuturninn, sem er
allur i stöllum upp á toppinn, þar
sem álagið er mest. Þetta dregur
allverulega úr þvi að turninn
valdi hörðum vindsveipum á
aðrar byggingar i nágrenninu.
Sem dæmi um áhrif hindrunar
á flötum þakfleti má taka Hag-
kaupshúsiö, en á miðju þaki þess
er stórt auglýsingaspjald. Járn á
suðurhluta þaksins, heim að skilt-
inu, fauk að hluta burt i fárviðr-
inu, en norðurhlutinn var eftir þar
sem skiltið braut loftstrauminn
og kom i veg fyrir frekari sog-
myndun á þeim hluta þaksins.
Þetta gildir sérstaklega um
stærri hús, en þvi miður hefur
þessum atriðum sáralitiö sem
ekkert verið sinnt og þvi fór sem
fór.
Menn hafa
ekkert lært
— Munum við draga einhvern
lærdóm af þvi sem nú gekk yfir?
— Þvi miður viröast menn
ekkertlæra. Sem dæmi má nefna,
að nákvæmlega það sama gerðist
i fárviðrinu fyrir 8 árum. Þ'á var
einnig mikið rætt, en ekkert gert.
Nú virðist umræðan öll ætla að
snúast um, það sama, þ.e. þak-
saum og hnykkingu og nöldur um
handvömm iðnaðarmanna.
Vissulega er hægt að finna slik
dæmi, en þau eru ekki stóra
vandamálið. Vandamálið er
skilningsleysi á fyrirbærinu sog-
myndun. öðrum þáttum en negl-
ingum hefur ekkert verið sinnt.
Maðan við áttum okkur ekki á
þessu megum viö allt eins eiga
von á að þetta ófagra dæmi
endurtaki sig i næsta ofviðri”,
sagði Haraldur að lokum.
— lg
Stiorn SiNE
deildarinnar
i Arosum —
Ari Skulason,
Gylfi Pall
Hersir
og Heiðbra
Jonsdottir:
á dagskrá
Þess vegna hljómar réttlæting Þorsteins
Vilhjálmssonar á nýja námslánafrumvarpinu
sem lélegur brandari í eyrum námsmanna.
Stiómun á menntunar-
^ biTnren morrió loalrno vorlrfraoA.
möguleikum?
hversu marga lækna, verkfræö-
inga, lögfræöinea. viðskiptafræð-
inga o.s.frv. „jóðin” þarfnast
Mikið uröum við félagarnir
gröm, þegar við lásum dagskrár-
grein Þorsteins Vilhjálmssonar
formanns Lánasjóðs islenskra
námsmanna I Þjóöviljanum þann
16. janúar siöastliðinn. Grein
hans var ætlað það eðla hlutverk
að verja nýja námslánafrum-
varpið, og jafnframt að vera eins-
konar svargrein við dagskrár-
grein össurar Skarphéðinssonar
7. janúar.
t grein Þorsteins kemur fram
ákveðin afstaða, sem við teljum
ákaflega skaðlega fyrir náms-
menn og samtök þeirra. Þessa af-
stöðu ætlum við að gagnrýna i
þessu greinarkorni. Við getum þó
ekki stillt okkur um aö byrja á aö
fara nokkrum oröum um rétt-
lætingu Þorsteins á nýja náms-
lánafrumvarpinu.
Enn ein málamiðlunin
Það er kunnugra en frá þurfi aö
segja, að námslán hafa aldrei
brúaö að fullu opinberlega viður-
kennda fjárþörf islenskra náms-
manna. Samt sem áöur hafa hin-
ar ýmsu rikisstjórnir fallist á að
bæta úr þessu allar götur siöan
1967. Þannig átti herðing endur-
greiðslna námslána árið 1976 aö
gera Lánasjóði kleift aö brúa
fjárþörf námsmanna aö fullu inn-
an fárra ára. En allt hefur komið
fyrir ekki. Eins og Þorsteinn
bendir réttilega á hefur láns-
prósentan ,,... verið óbreytt
(85%) frá þvi 1974 þar til i haust
er hUn var hækkuö i 90% i tengsl-
um við frumvarpssmiöina.” Það
skyldi þó ekki vera, að þessi lús-
arlega 5% hækkun hafi átt aö
undirbúa jarðveginn fyrir mót-
tökurnar á nýja námslánafrum-
varpinu? Spyr sá sem ekki veit.
Meginatriði margnefnds frum-
varps eru i grófum dráttum tvö. 1
fyrsta lagi munu endurgreiðslur
af lánunum aukast og örvast. I
öðru lagi er lofaö fullri brúun
fjárþarfar (100%). Sumsé enn ein
málamiölunin, þar sem endur-
greiöslur eru hertar gegn marg-
sviknu loforöi um fulla brúun
fjárþarfar. Námsmenn hafa alls
enga tryggingu fyrir þvi, að rikis-
valdið muni standa við loforð sitt
nú fremur en endra nær.
Eins og Gestur Guömundsson
bendir réttilega á i ágætri grein
sinni I StUdentablaðinu (7. tbl. 56.
árg.), sem við hvetjum alla til
þess að lesa, ,,... er rlkisvaldið aö
borga enn eina herðingu endur-
greiöslna með marginnleystum
tékka”. Þess vegna hljómar rétt-
læting Þorsteins Vilhljálmssonar
á nýja námslánafrumvarpinu
sem lélegur brandari i eyrum
námsmanna.
Hugmyndafræði Þor-
steins?
Lokaorö greinar Þorsteins, sem
við biðjum lesandann aö lesa af
sérstakri gaumgæfni, eru eftir-
farandi: „Mér hefur virst að starf
sósialista að námslánamálum
þurfi við rfkjandi aöstæöur aö
grundvallast á tveimur meginat-
riðum: Annars vegar hljótum við
að viðurkenna afdráttarlaust að
nám er vinna, en af þvi leiðir að
námsmenn eiga rétt á aðstoö úr
almennum sjóðum, a.m.k. ef
bessi vinna er félagsleg, þ.e. hún
birtist öðrum með frjóum hætti.
(undirstrikuH okkar). A hinn
bóginn verðum við að hafa i huga
að aðstoðin er tekin úr vasa skatt-
borgaranna, sem merkir I okkar
þjóðfélagi Ur vasa alþýðunnar.
Þess vegna getum við þvi miður
ekki gerst jámenn námsmanna-
samtakanna, hversu fegnir sem
viðvildum, heldur verðum við aö
tryggja skynsamlega nýtingu
fjármuna i þessu sem ööru.”
Við þessi orð Þorsteins er eink-
um tvennt að athuga. Annars
vegar hvaöa námsmenn eigi rétt
á aðstoð Ur almennum sjóðum og
hverjir ekki. Hins vegar, hvað á
Þorsteinn við með, aö við verðum
„... að tryggja skynsamlega nýt-
ingu f jármuna i þessu sem öðru.”
Þessum spurningum munum við
svara sinni i hvoru lagi hér á
eftir.
Hvað er ,,félagslegt
nám”?
Já, hvað er „félagslegt nám”?
Hvaöa nám birtist öðrum með
„frjóum hætti”? Þessum heim-
spekilegu vangaveltum teljum
við okkur um megn að reyna að
gera skil. Þaö sem er aöalatriði
þessa máls er sú afstaða, að ein-
ungis ákveðin tegund náms sé
lánshæf. I kjölfar þess hlýtur sú
spurning að vakna, hvar eða
hverjir eigi að ákveða, hvaða
nám sé lánshæft, og hvaö ekki.
Telur Þorsteinn kannski vænlegt,
að rikisvaldið eða handlangarar
þess f Lánasjóði fari að taka af-
stöðu til þess, hvaða nám birtist
öðrum með „frjóum hætti”? Þá
fyrst yrði grátbroslegt að sitja
fundi stjórnar Lánasjóðs, svo
ekki sé meira sagt.
Að sjálfsögöu eiga námsmenn
sjálfir að ráða, hvaða nám þeir
velja sér, hvert sé innihald þess
og hvernig þvi sé háttað. Það eru
námsmenn sjálfir, sem munu búa
við menntun sina og þar af leið-
andi er það i þeirra þágu, aö hún
sé sem best. Til að þetta gerist
með „frjóum hætti”, veröur sam-
timis að uppfylla ákveðin skil-
yrði:
1. Svo notað sé orðið „félags-
legt”, litum viö svo á, að félags-
legt nám geti þvi aðeins farið
fram, að fólki úr verkalýðsstétt
verði gert jafn auðvelt óg öðrum
aö stunda framhaldsnám. For-
senda þess er t.d. full brúun fjár-
þarfar og mildar endurgreiðslur.
2. Þá getur félagslegt nám
varla átt sér stað meðan háskól-
inn er filabeinsturn eða námið
takmarkað við próftiSiur, meira
eða minna réttmætar. Námið
verður félagslegt frá þvi augna-
bliki, sem skólinn er opnaður
þannig, að nám og rannsóknir
fari fram i samvinnu við aðra
félagshópa. Hér er átt við verka-
lýðsstéttina, sem hingað til hefur
veriö bægt frá dyrum hinna
„miklu menntastofnana”.
Skattaurar alþýðunnar
Hvað á Þorsteinn eiginlega viö,
þegar hann skrifar, að viö verð-
um ,,... að tryggja skynsamlega
nýtingu fjármuna i þessu (þ.e.
lánamálum) sem öðru.”? I fyrsta
lagi getur þarna verið um að ræða
ákveöið samband við þaö, sem
rætt var um i siðasta kafla.
Þ.e.a.s. aö „félagslega námið” og
„skynsamlega nýtingin” felist i
aðgangstakmörkunum i einstSc
fög (numerus clausus). Telur
hann ákjósanlegt, að rikisvaldið
geri ákveðnir áætlanir um.
næstu árin og svo verði aðgangs-
takmörkunum háttað i samræmi
við það? Við vonum sannarlega,
að þetta sé ekki það, sem Þor-
steinn á við.
I ööru lagi gæti Þorsteinn álitið
sem svo, að námslánum bæri aö
haga eftir svokölluðum „þjóðar-
hag” hverju sinni. Vissulega er
„... aðstoðin tekin úr vasa skatt-
borgaranna, sem merkir i okkar
þjóöfélagi úr vasa alþýðunnar.”
Hver einasta króna, sem i rikis-
kassann kemur, er tekin beint eða
óbeint úr vasa verkalýðsstéttar-
innar. Það brotabrot af gróöa at-
vinnurekenda, sem fer i skatt, er
gróði, sem verkalýðsstéttin hefur
skapað meö vinnu sinni.
Þetta augljósa mál er hins veg-
ar ekki aöalatriðiö. Það er hins
vegar aðalatriöi, hverjir ákveða,
hvað um þessa aura veröur og i
hverra þágu þær ákvarðanir eru
teknar. 1 þessu tilefni finnst okk-
ur tilhlýöilegt að rifja upp stefnu-
skrá Alþýðubandalagsins, sem
Þorsteinn er meðhöfundur aö.
En þar stendur orðrétt á blaðsiðu
44—45: „Formælendur borgara-
stéttarinnar fjölyrða einatt um
„greiðslugetu atvinnuveganna”
og telja kauphækkun ógna „af-
komu þjóöarbúsins”. Verkalýðs-
hreyfingin tekur ekki mark á slik-
um viðbárum. Hún ber ekki
ábyrgð á atvinnurekstrinum sem
eignaraðili og stendur ekki að
þeirri yfirbyggingu, fjárfest-
ingarbruðli, skipulagsleysi og
óhófseyðslu einkaframtaksins,
sem hvilir þungt á bókhaldslegri
afkomu atvinnuveganna. Verka-
lýðsstéttin er ekki heldur til þess
kölluð að bera ábyrgö á gróða-
starfsemi einkaframtaksins sem
kallast „atvinnuvegir” á máli
þess, og það er ekki fyrr en hún
hefur tekið við forsjá þjóöarbús-
ins og rekstri atvinnuveganna að i
ljós kemur hver raunverulegur
hlutur hennar getur orðið.”
Við getum tekið undir hvert
orð, sem stendur i þessari ágætu
tilvitnun. Viö vonum, að Þor-
steinn hafi ekki skipt um skoöun,
siðan stefnuskráin var samþykkt
(1974) og getilika veriö sammála.
Verkalýðsstéttin og námsmenn
bera enga ábyrgð á þeirri kreppu,
sem borgarastéttin hefur skapað.
Innan núverandi markaöskerfis
felast allar tilraunir til lausnar á
kreppunni beint eða óbeint i þvi
að skerða laun verkalýðsins og
ýmsa félagslega aðstoð. Fyrir
námsmannasamtökin þýöir þetta
að námsmöguleikar fólks úr
verkalýðsstétt minnka verulega.
Þetta hlýtur að vera andsttt hug-
sjónum sósialismans.
Þvi miður hefur islensk náms-
mannahreyfing haft afar hljótt
um sig upp á siðkastiö. Það er ef-
laust meginástæða þess, hve litið
hefur heyrst um nýja námslána-
frumvarpiö og ýmislegt þvi viö-
komandi. Von okkar er sú, að
þessi grein veki einhverja til
umhugsunar um þessi mál, þann-
ig að umræöa skapist áöur en
frumvarpiö veröur afgreitt. Þó er
ekki útilokað, aö þaö veröi lagt
seintfyrir Alþingi og „dagi uppi”.
Annað eins hafa islenskir náms-
menn upplifað á seinni árum, þó
„fulltrúar Ragnars” hafi átt hlut
að máli.
Arósum 29. janúar 1981
StjórnSINE-
deildarinnar I Arós-
um
Ari Skúlason
GylfiPállHersir
Heiðbrá Jónsdóttir.