Þjóðviljinn - 05.06.1981, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVÍLJINN Föstudagur 5. júni 1981
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
llgefamti: Utgáfutelag Þjóöviljans.
Kranikvæindastjóri: Eiöur Kergmann
Kilstjórar: Arni Bergmann. Kinar Kari fiaraldsson, Kjartan
oialsson.
Auglvsingastjóri: Þorgeir olalsson.
l'msjónarmaöur suiiniidagsblaös: Guöjón Kriðriksson.
Afgreiöslustjóri: Valþor Hlööversson
Klaöameiin: Allheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Astgeirsdoltir, Magnus H. Gislason. Sigurdór Sigurdórs-
son.
iþróttafréttaniaöur: Ingollur Hannesson.
í tlit og liönnuu: Guöjon Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
I.jósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Ilandrita- og prólarkalestur: Andrea .lónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir
Skrilstofa: Guörun Guövaröardóttir. Jóhannes Haröarson.
Algreiösla: Kristin Hetursdóttir. Bára Siguröardóttir.
Simavarsla : Olöl Halldorsdottir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: Sigrun Baröardottir.
Bökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siðumúla (i,
Keykjavik, simi 8 lit :>:t.
Prentun: lilaöaprent hf..
Hver lýgur
að hverjum?
• Austur í Japan kemur upp merkilegt mál, sem ærin
ástæða er til að íslendingar taki eftir. Japanir urðu
fyrstir þjóða fyrir barðinu á atómhernaði og hinum
langvinnu og djöfullegu afleiðingum hans. Það var því
ekki nema von, að einmitt þeir settu um það ákvæði í
stjórnarskrá sína og í samninga við Bandaríkin um her-
stöðvar og afnot af japönskum höfnum og landi, að
aldrei mætti koma með kjarnorkuvopn inn á japanskt
yfirráðasvæði. Og þegar óþægir gagnrýnendur, einatt
vinstrisinnaðir, hafa efast um að við þessi fyrirheit,
þessa samninga, væri staðið, þá hafa japönsk stjórnvöld
svarið og sárt við lagt, að allt væri í besta gengi, enda
treystu þau orðheldni Bandaríkjamanna.
• Nú kemur á daginn, að um tuttugu ára skeið hafa
stjórnarskrá og samningar um þessi mál verið þver-
brotnir með reglubundnum hætti. Allt er það gert með
laumuspili og þykist enginn vita neitt, engin skjöl f inn-
ast — það er vísað á einhverskonar „munnlegt sam-
þykki” Japana. Um hitt efastenginn lengur: að Banda-
ríkjamenn hafa farið með sín gjöreyðingarvopn til
hafna og annarra bækistöðva í Japan hvað eftir annað.
• Vitaskuld er ekki leyfilegt að draga af þessu jap-
anska dæmi þá ályktun, að Bandaríkjamenn hljóti að
hafa sama hátt á hér í Keflavík. En það er annað sem
má af þessu máli læra og kemur m.a. fram í þeirri
spurningu sem japanskir fjölmiðlar hafa nú ítrekað:
hafa japanskir ráðamenn logið að þjóð sinni um þessi
kjarnorkuvopn eða hafa Bandaríkjamenn logið að
japönskum ráðamönnum? Við höfum fullt leyfi til að
taka spurningar af þessu tagi alvarlega. Og draga af
þeim þær ályktanir, að við getum ekki treyst því að ís-
lenskir ráðherrar og embættismenn viti hvaða vopn og
búnaður það eru sem Bandaríkjamenn fara með hér-
lendis. Og við getum heldur ekki treyst því, að Banda-
rikjamenn fari eftir islenskum tilmælum um vígbúnað-
armál (ef aðþau hafa þá nokkurn tíma verið gef in).
• Þessi mál eru og athyglisverð í sambandi við herferð
sem bestu vinir Bandaríkjanna á (slandi, utanríkismála-
fræðingar Morgunblaðsins og Vísis, Björn Bjarnason og
Svarthöfði, hafa staðið í að undanförnu. Það er höfuð-
inntak máls þeirra, að þegar þingmenn Alþýðubanda-
lags tala um að hér gætu verið kjarnorkuvopn með litlum
sem engum fyrirvara, um að AWACS-flugvélar, hlust-
unarkerfi og fleira nýlegt hafi stóraukið hlutverk Is-
lands í kjarnorkuvígbúnaðarkerfi Bandaríkjanna, þá
séu þeir að þjóna Sovétmönnum. Þeir haf i fengið þessar
upplýsingar hjá Sovétmönnum, og með því að vara við
því að ísland sé gert girnilegra skotmark i stríði, þá séu
þeir eins og að panta sovéska kjarnorkusprengju á
Keflavík!
• Það fer sannarlega að vera erfitt að lifa á þessu
landi, ef þeir, sem eru — eins og Hannes skáld Pétursson
— lítið hrif nir af því að lifa í miðju skotmarki, við borð-
stokk „ósökkvandi flugvélarmóðurskips", skuli öðrum
fremur heita tilræðismenn við íslenskt mannlíf! Ef að
umræða um AWACS-f lugvélar og annan slíkan búnað,
sem er daglegt brauð í háborgaralegum blöðum grann-
landa, á að vera komin beint úr sovéskum sendiráðum.
Ef að þeir sem sætta sig ekki við meðvitundarlausa sam-
sekt í vígbúnaðaræðinu eru sífellt að þjóna Rússum, þá
reynist vinahringur Kremlverja þúsundfalt stærri en þá
grunar sjálfa. Þar verða norskir herfræðingar, sænskir
og hollenskir kratar, grískir sósíalistar, breskir prelátar,
jafnvel háborgaralegir japanskir stjórnmálamenn, sem
eru hræddir um að faðmlög Bandaríkjanna hreki þá frá
völdum. Sú heimsmynd sem blasir við í skrifum hinna
lítilþægu vina Reagans og Haigs hér á landi er svo
sannarlega ekki fyrir aðra en menn með ríka pólitíska
trúarþörf.
—áb
klrippf
Kjaramál lækna
Kjaradeila lækna, sem nú hef-
ur staðið yfir um nokkurt skeið,
á sér langan aðdraganda.
Læknar gerðu frægan kjara-
samning við hið opinbera árið
1966, þar sem þeir fengu mikla
grunnkaupshækkun. Á hinn
bóginn höfnuðu almennir
sjdkrahiíslæknar þvi, að gerast
fastráðnir rikisstarfsmenn með
þeim réttindum og skyldum,
sem því fylgja. Þannig afsalaði
þorri lækna sér ýmsum félags-
legum kjaraatriðum rikis-
starfsmanna eins og aðild að
Lifeyrissjóði rikisstarfsmanna
og fyrirframgreiðslu launa. Á
mdti þessu kom sterkari samn-
ingsaðstaða þessara lækna, þar
eð uppsögnum þeirra var nú
ekki unnt að mæta með fram-
lengingu uppsagnarfrests fast-
ráðinna rikisstarfsmanna. Það
er þessi samningsaðstaða, sem Sjúklingur.
almennir sjiikrahúslæknar hafa
nú látið reyna á.
Að loknum kjarasamningun-
um 1966 stóðu þannig almennir
sjúkrahúslæknar uppi með mun
hærri mánaðarlaun en aðrir op-
inberir starfsmenn með sam-
bærilega háskólamenntun en
með lakari félagsleg launakjör,
ef svo má að orði komast.
! Tekjurýrnun
síðan 1966
Siðan 1966 hefur hins vegar
Istööugt saxast á launaforskot
lækna. Samræming á launa-
kjörum opinberra starfsmanna,
efnahagsráöstafanir gegn verð-
I* bólgu og sfðast en ekki sist
iaunajöfnunarstefna eftirvið-
reisnartimabilsins hafa lagst á
eitt um að færa launataxta
Ilækna til samræmis við aðrar
starfsstéttir þjóöfélagsins. Þá
hefur Kjaraddmur haft litla
samUð með þeirri röksemda-
1' færslu lækna, að þeim beri
hærri laun en öðru háskóla-
menntuðu fólki.
■ Hin félagslegu launakjör, sem
Ifyrr voru nefnd, hafa á hinn
bóginn ekki verið færð til sam-
ræmis við aðra opinbera starfs-
* menn. Læknar reka sinn eigin
Ilifeyrissjóð, sem hefur orðið illa
útii verðbólgunni. Þeir fá yfir-
leitt laun sin greidd mánaðar-
* lega eftir á, en það atriði eitt
Ihefur undanfarin ár lækkað
raungildi launa þeirra um allt
að 4%. Vinnutimi þeirra er að
• lokum oft langur og vinnuálag
I af ýmsu tagi mikið.
Sjúklingur og læknir.
Læknar að störfum.
1
■
• Laun sambæri
| legra starfsstétta
» Þrátt fyrir þá rýrnun raun-
Ilauna margra lækna, sem átt
hefur sér stað siðan 1966 eru
launataxtar þeirra nú, yfirleitt,
• svipaöir eða hærri en annarra
Iopinberra starfsmanna með
sambærilega menntun.
1 stórum dráttum þiggja
» læknar nú laun eftir samræmdu
Istarfsmati rikisins. Samkvæmt
þeim launastiga fá háskóla-
menntaðir menn greidd laun að
» mestu i samræmi viö menntun
Iog námstima. Aðstoðarlæknar á
sjúkrahúsum sitja algerlega við
sama borð og aðrir háskóla-
■ menn að þessu leyti. Sérfræð-
Iingar á sjúkrahúsum virðast á
hinn bóginn þiggja nokkru hærri
laun en aðrir háskólamenn með
• sambærilegan námstima. Kann
Iþar ábyrgð þeirra og e.t.v. sam-
anburður við laun erlendis að
ráöa nokkru um.
» Yfirlæknar á sjúkrahúsum
Ieru hinsvegar fastráðnir rikis-
starfsmenn með fullum réttind-
um og eru þvi ekki formlega aö-
» ili að þessari kjaradeilu.
Launaketfi
þjóðfélagsins
Eitt meginatriði þessarar
kjaradeilu, sem svo margra
annarra, er þvi það, að núver-
andi launakjör lækna eru i nánu
samhengi við launakjör ann-
arra háskólamenntaðra manna
og annarra starfsstétta. Þetta
samhengi hefur ekki verið búið
til af skrifstofumanni i fjár-
málaráðuneytinu. Það er niður-
staða hagrænna og félagslegra
afla, sem hafa verið að verki
áratugum saman.
Læknar vilja nú brjótast Ut úr
þessu samhengi. Þjóðfélagsþró-
unin virðist hins vegar vera i
hina áttina, ef eitthvað er. Sér-
menntað vinnuafl, á flestum
sviðum er ekki lengur eins tor-
fengið og áður var. Jafnframt
hefur launajöfnunarstefnunni
vaxið fiskur um hrygg. Þróunin
er því fremur i þá átt, að það
dragi Ur tekjuforréttindum
menntastéttanna en hitt. Við
þetta verða læknar auðvitað að
sætta sig eins og aðrir.
Samnings-
grundvöllur?
Hitter annað mál, að það er
ekki nema rétt og sanngjarnt,
að læknar njóti félagslegra
kjara til jafns við aðra opinbera
starfsmenn. Þannig er eðlilegt,
að læknar njóti lifeyrisrétlinda
og fái laun sin greidd fyrirfram.
Þá þarf að leita leiða til að
draga Ur hinum óhóflega vinnu-
degi og vinnuálagi margra
lækna á sjúkrahúsum. t þvi efni
er hins vegar, að talsverðu leyti,
við lækna sjálfa að eiga, en þeir
skipuleggja sjálfir, i höfuðdrátt-
um, vinnu sina á sjúkrahúsun-
um.
FulltrUar lækna og hins opin-
bera hafa nú sest að samnings-
borði til að ræða hin félagslegu
kjör lækna á sjúkrahúsum. Þvi
ber að fagna. Eðlilegt fyrsta
skref i átt að bættum félagsleg-
um launakjörum sjúkrahús-
lækna virðist vera það, að þeir
verði fastir rikisstarfsmenn
með öllum þeim réttindum og
skyldum, sem þvi fylgja.
•9 skorriðj