Þjóðviljinn - 08.07.1981, Qupperneq 5

Pólitískt
fordæmi
Frakklands
Miðvikudagur 8. júli 1981 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
Eftir vinstrisveifluna í
Frakklandi og myndun
vinstristjórnar þar spyrja
menn hér og þar í blöðum,
hvort ekki sé ,,franskt"
ástand að skapast á (talíu.
í þeim skilningi, að valda-
einokun hægrimanna sé
senn lokið og vinstrif lokk-
ar geti tekið við. Valda-
einokun, sem eins og í
Frakklandi er nátengd
þeirri samræmdu Nató-
stefnu, að kommúnistar
skuli ekki í stjórn — hvað
sem kjósendur segja.
Fyrstu skrefin i þessa átt eru
þegar tekin. Kristilegir demó-
kratar, sem hafa veriö við völd
óslitið frá striðslokum, hafa farið
halloka. Fyrst misstu þeir for-
setaembættið þegar sósialistinn
Pertini var kosinn, i stað Leones,
sem hafði lent i hneykslismáli.
Kristilegir demókratar eru nefni-
lega alltaf að lenda i hneykslis-
málum. Siðast fauk stjórn Far-
lanis fyrir borð á skipi sögunnar
vegna iskyggilegra umsvifa hátt-
settra manna i leynilegri frimúr-
arastúku, P-2. Og þá var i fyrsta
sinn komið að þvi, að maður utan
hins stóra flokks Kristilegra
myndaði stjórn, Spadolini úr
flokki Lýðveldissinna. Og svo
komu héraðs- og borgarstjórnar-
kosningar i stórum hlutum lands-
ins, sem að nokkru minntu á
„franska” þróun. Þó ekki svo
mjög. Fylgið lá frá hægri, frá DC
(Kristilegum, og MSI, nýfasist-
um. Ekki til kommúnista, sem
standa nokkuð sléttir eftir, heldur
til sósialista og smárra miðju-
flokka, m.a. flokks Spadolinis.
Bettino Craxi, foringi sósialista
(þeir hafa haft um 10% atkvæða,
en þar fyrir utan er til litill sósial-
Vinstrisveifla
næst á Ítalíu?
demókrataflokkur), hafði ber-
sýnilega mikinn hug á þvi að færa
sér aðstæður i nyt. Frimúrara-
hneykslið vildi hann gjarna nota
til þess að setja Kristilegum
stranga skilmála og hafa sjálfur
stjórnarforystu. Spadolini var svo
eina málamiðlunin sem finnanleg
var eins og málum var háttað.
Vísitöluþrætur
Spadolini hefur snúið sér að
efnahagsvandanum og hefur
margur fengið þakklátara verk-
efni. Italir hafa bæði mikla verð-
bólgu (20%) og atvinnuleysi og
mikinn halla á opinberum bú-
skap. Atvinnurekendur i Con-
fidustria halda þvi fast fram, að
laun og launatengd útgjöld séu of
há fyrir itölsk afköst og stöðu á
heimsmörkuðum. Þeir hóta þvi,
að ef ekki verði komið til móts við
kröfur þeirra, muni þeir segja
upp einhliða samkomulagi um
visitölubætur á laun, scala mo-
bile, en það kerfi er óspart, rétt
eins og hér á landi, sakað um að
bera ábyrgð á „sjálfvirkri verð-
bólgu”.
Verkalýðssamtökin, sem eru
þriskipt, en hafa samt allnáið
samstarf, hafa lýst þvi yfir að
með þvi væri kastaö striðshanska
og myndu þau svara með alls-
herjarverkfalli. Samt eru þau til-
búin til að ræða breytingar á visi-
tölukerfinu, ef að skattapólitikin
verður höfö með i endurskoðun-
inni.
En meðan beðið er eftir tiðind-
um á þessum vettvangi og Spado-
lini reiknar út prósentur, búast
flokkarnir i stakk til kosninga,
sem flestir búast við að verði á
næsta ári. Og Craxi, leiðtogi
sósialista er lykilmaður i þvi tafli.
Áform Craxis
Craxi varð foringi Sósialista-
flokksins (PSI) árið 1976. Hann
setti sér þá það markmið að kom-
ast út úr þeirri klemmu sem
flokkurinn hafði lent i á milli
tveggja risa, Kristilegra
(36—38% atkvæða) og
Kommúnista, PCI (31—34% at-
kvæða). Sósialistar höfðu lengi
vel haft meiri möguleika á að
standa i stjórnsýslu en fiestir
aðrir: Kristilegir þurftu á þeim
að halda til að geta haldið uppi
meirihlutastjórnum yfir rikinu,
og kommúnistar höfðu þörf fyrir
þá i héraðs- og borgarstjórnum.
Þeir unnu semsagt á vixl til
vinstri og hægri. En slik staða
reyndi mjög á þolrif flokksins og
var jafnan hætt við þvi að úr hon-
um kvarnaðist. Craxi reyndi að
byggja upp rækilegar en áður
sérstöðu flokksins, og þá ekki sist
með allharðri skothrið á
kommúnista. Aðferð hans er til-
tölulega einföld: hann brýnir það
mjög fyrir mönnum, sem þeir og
vita, að valdaeinokun Kristilegra
hefur leitt af sér mikla spillingu
og vesældóm. A hinn bóginn brýn-
ir hann kommúnista á þvi, að þeir
séu ekki nógu klárir og kvittir við
Sovétrikin. Markmiðið er að
sósialistar taki að sér stjórnar-
forystu — og verði leiðandi afl á
vinstri væng italskra stjórnmála.
Rupert Cornwell segir i nýlegri
grein i Financial Times, að lik-
legra sé að fyrra áformið
(stjórnarforystan) takist en hið
siðara. Kommúnistaflokkur
Italiu er miklu sterkari en
Sósialistaflokkurinn og eins og
Cornwell segir „stendur djúpum
rótum i italskri sögu, er hófsam-
ur, sama hvaða mælikvarði er á
hann lagður og fyrir löngu kom-
inn undan áhrifum Moskvu”.
Franski kommúnistaflokkurinn,
sem Miterrand hefur skotið aftur
fyrir sig, fær ekki slikar einkunn-
ir.
Vinstri kostur
Viss velgengni Craxis og
sósialista hans setur italska
kommúnista reyndar i nokkurn
bobba. Þeir höfðu árum saman
unnið að einskonar samstarfi við
Kristilega, sem þeir kölluðu
„sögulega málamiðlun”. Aðal-
röksemdin var sú, að á Italiu
stæði lýðræði svo veikum fótum,
vegna fasiskra og hálffasiskra
afla i her og viðar, að landsmenn
hefðu ekki efni á að skipta sér i
tvennt, jafnvel þótt að vinstri-
flokkarnir gætu náð nauðsynlegu
51% atkvæða i kosningum. Þvi
yrðu kommúnistar að semja við
hinn kristilega fjöldaflokk um
stjórnarsamstarf. Þessi stefna
hefur ekki borið árangur og hrifn-
ing af henni fer siminnkandi hjá
stuðningsmönnum kommúnista.
A þá alfariö að veðja á vinstri-
stjórnarmögulcika með sósialist-
um og með stuðningi róttækra
smáflokka? Það svar hefur enn
ekki verið gefið.
En að þvi er varðar möguleika
sósialista til fylgisaukningar þá
eru þeir fyrst og fremst til hægri.
Hneyksli, þreyta og sundrung
hrjá flokk Kristilegra — Það er
flótti brostinn i liðið, og þá er ekki
nema eðlilegt, að fyrrum stuðn-
ingsmenn flokksins hætti sér rétt
yfir miðjuna til sósialista frekar
en stökkva alla leið yfir til
kommúnista. AB.
Bettino Craxi, formaður Italskra sósialista, ræðir við Mitterrand — og
hefur mikla löngun til að likja eftir honum.
Ivo
rfld,
banda-
•ag,
sam-
eining?
Hin tviskipta Kórea á sér tvo
sendiherra á islandi. Þegar þeir
leggja leið sina hingað hafa þeir
að jafnaði meðferðis gögn sem
sýna ákafan vilja ráðamanna fyr-
ir sunnan og norðan landamærin
um að sameina landið — og um
leið rök ýmisleg fyrir þvi, að ein-
ræðiskerfi hins standi þeirri þjóð-
arnauðsyn fyrir þrifum.
Bæði kóresku rikin eru undir
stjórn mjög „sterkra” manna og
svo ólik að allri gerð, aö það virð-
ist undarlegt hve oft og mikið
ráðamenn i Pjongjang og Seúl
tala um sameiningu. En það er
svo vitaskuld ekki nema rétt sem
lesa má m.a. i pistlum Norðan-
manna, að margar fjölskyldur
eru sundraðar, og það er i meira
lagi hörmulegt, að ekki skuli einu
sinni póstur eða simtöl fara milli
rikjanna.
Áfangasættir
Fyrir nokkrum vikum kom
sendiherra Suður-Kóreu hér við.
Hann sendi þá frá sér tillögur
stjórnar sinnar um upphaf sam-
einingatilrauna, sem átti aö felast
i þvi, að æðstu menn rikjanna,
helst forsetarnir Tsjún Dú Hvan
og Kim II Súng, skiptust á heim-
sóknum og hæfu þannig „sættir i
áföngum”. Ýmisleg önnur tilboð
um samvinnu fylgja og talað er
um almennar kosningar sem
þriðja áfanga. Þá segir, að þvi
miður sé þetta allt erfitt vegna
þess að Norðanmenn vilji helst
leggja undir sig Suður-Kóreu og
svo séu hugmyndir forseta Norö-
anmanna um eitt rikjabandalag
með tvennskonar þjóðfélagskerf-
um óraunsæjar.
Bandalagsríki
A dögunum kom svo nýr sendi-
herra Norður-Kóreu, Om Jong
Sik, til að afhenda sin trúnaðar-
bréf á Bessastöðum. Hann hafði
m.a. meðferðis úrdrátt úr nýlegu
viðtali við forseta sinn, Kim II
Sung, þar sem itrekaðar eru
hugmyndir hans um „sjálfstætt
og hlutlaust riki utan hernaðar-
bandalaga og sameiginlega þjóð-
stjórn á þeim forsendum að Suöur
og Norður viðurkenni og umberi
hugmyndir og þjóðfélagskerfi
hvors annars, stjórn þar sem báð-
ir aðilar eigi jafnmarga fulltrúa”.
Sunnantfllagan um kosningar
andspænis norðurtillögu um jafna
hlutdeild i stjórn getur m.a. verið
tengd þvi, að ibúar Suður-Kóreu
eru mun fleiri en Norður-Kóreu.
En siðan er hætt við að seint yrði
samið um framkvæmd einhvers-
konar kosninga i Kóreu. Sunnan-
menn bera það fyrir sig að fyrir
norðan sé kommúniskt alræði.
Þéir fá það yfir sig i staðinn, að
Tsjún Dú Hvan haldi uppi „airæði
eins manns” og „fasiskri stjórn”,
eins og segir i fyrrnefndu viðtali
við Kim II Sung. Og þurfi sá fas-
ismi, sem i fyrra barði niður með
mikilli hörku óeirðir i borginni
Kvangjú að vikja áður en banda-
lagsrikið nýja getur komist á fæt-
urna. Þau atriöi eru vitaskuld
ekki nefnd að ástæðulausu: suð-
urkóreuforseti lét upp úr þeim
átökum m.a. dæma til dauöa
helsta foringja stjórnarandstöð-
unnar, Kim Dae Jung, en neydd-
ist svo til aö breyta þeim dómi i
lifstiðarfangelsi.
Sem fyrr virðast Kóreumál i
römmum hnút. En það er þó fróð-
legt, að fulltrúar rikjanna leggja
sig töluvert fram um að viðra
ýmislegar hugmyndir um sam-
vinnu þeirra og jafnvel formlega
sameiningu. — áb