Þjóðviljinn - 29.12.1981, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 29. desember 1981.
Á síðasta árl voru skráð um það bil 6000 vinnuslys
á Slysadeild Borgarspítalans'
Hávaði, langur vinnutími og ótrúlega margar slysagildrur á
vinnustöðum eru orsakir Slestra vinnuslysa
Einar Baldvin Baldvinsson og Ásmundur Hilmarsson
skrifa um niðurstöður vinnuverndarkönnunar
Þeir gjalda fyrir
með heilsu sinni
Þegar átta verkalýösfélög og
tvö landssambönd i byggingar-
iðnaði og málmiönaöi tóku þá
ákvöröun aö hafa frumkvæöi
aö vinnuverndarrannsókn i þess-
um starfsgreinum, þá var það
meöal annars gert á grundvelli
þeirrar sannfæringar að viöa
væri pottur brotinn i þessum efn-
um. Opinberar slysatölur gamla
öryggiseftirlitsins sýndu að i
samanburöi við aðrar starfs-
greinar væru slys sérstaklega tið
I byggingaiönaöi og málmiönaöi.
Sömuleiöis sýndi vinnustaöa-
könnun öryggiseftirlits og Heil-
brigöiseftirlits rikisins 1979, aö
ástandið var mjög bágt hjá fyrir-
tækjum i þessum greinum hvað
varðaði aðbúnað, hollustu og ör-
yggi
Nvl liggja fyrstu niöurstöö-
ur vinnuverndarrannsóknarinnar
fyrir. Þaö verur að segja aö þrátt
fyrir fyrrnefndar niðurstöður
öryggiseftirlits og Heilbrigðis-
eftirlits, þá kom engum sem að
vinnuverndarrannsókninni stóö,
til hugar hve stórfelld vandamál-
in i rauninni eru.
Það segir sina sögu, að einungis
einn af hverjum tiu iðnaðarmönn-
um, sem þátt tóku i rannsókninni,
teldu vinnustað sinn ekki ein-
kennast af neinu af 12 aðbúnaðar-
vandamála, sem spurt var eftir i
rannsókninni.
Svipað mynstur kom fram i
vinnustaöakönnuninni frá 1979.
Þá kom i ljós að fjórði hver vinnu-
staður i byggingariðnaði var, að
mati skoðunarmanna, fullnægj-
andi. Þegar litið er á byggingar-
iðnað og málmiðnað sameigin-
lega i þessu tilliti þá kemur i ljós
að tæplega helmingur þessara
fyrirtækja teljast hafa fullnægj-
andiaðbúnað. Þessi mynd verður
raunar enn dekkri I niðurstöðum
vinnuverndarrannsóknarinnar. I
þeim niðurstöðum kemur fram að
meðaltalsfjöldi aðbúnaðarvanda-
mála á hverjum vinnustað eru
þrjú af 12 mögulegum.
Þeir verða fáir vinnustaðirnir,
sem geta talist fullnægjandi þeg-
ar öll kurl koma til grafar. Vinnu-
verndarrannsóknin gefur tæki-
færi tii þess aö meta afleiðingar
þessa ófremdarástands.
Vinnuslys
Vinnuslys hafa veriö talin mun
algengari en skýrslur öryggis-
eftirlitsins og siðar Vinnueftirlits-
ins, gefa til kynna. Það hefur
rennt stoöum undir þessi viðhorf,
að til hafa verið upplýsingar frá
Slysadeild Borgarspitalans, sem
bentu til þess að á Reykjavikur-
svæðinu væru vinnuslys 20-30
sinnum algengari en tölur
öryggiseftirlits — Vinnueftirlits
fyrir allt landið gefa til kynna. A
siðasta ári voru skráð um það bil
6000 vinnuslys á Slysadeild Borg-
arspitalans. Ýmsir hafa orðið til
þess að véfengja þessar upplýs-
ingarog haldið þvi fram að þarna
væru skrásett fleiri slys en með
réttu mætti kalla vinnusiys.
Þeirri röksemd verður að hafna
eftir að niðurstöður vinnuvernd-
arrannsóknarinnar hafa komið
fram. Ef litið er til þeirra rúm-
lega 3000 félagsmanna, sem
verkalýðsfélögin átta hafa innan
sinna vébanda, þá hafa þar átt
sér stað rúmlega 900 vinnuslys.
Það leikur enginn vafi á þvi að á
hverju ári eiga sér stað margfalt
fleirir vinnuslys en almennt er
álitiö.
Orsakir
vinnuslysa
En hverjar eru orsakir allra
þessara vinnuslysa?
1 skýrslu, sem gefin var út I til-
efni 50 ára afmælis öryggiseftir-
lits rikisins, er greint frá athug-
unum á þeim vinnuslysum, sem
þeirri stofnun bárust upplýsingar
um. Niðurstaða þeirrar athugun-
ar var að nærri 80% allra vinnu-
slysa væri vegna yfirsjónar i
starfi.
Ekki leikur nokkur vafi á að
kæruleysi og skortur á aögát
leikur oft nokkurt hlutverk i
vinnuslysum, en þá kemur upp sú
spurning: af hverju stafar þetta
aðgátarleysi?
Vinnuverndarrannsóknin hefur
sýnt að vinnuslys eru algengari á
vinnustöðum þar sem hávaði er
aðbúnaðarvandamálið sem er
mest áberandi. Hávaði virðist
sem sagtstuðla að vinnuslysum. 1
vinnuverndarrannsókninni kom
fram að vinnuslys veröa algeng-
ari með lengri vinnutima. Þannig
benda niðurstöðurnar til þess, að
bæði mikill hávaði og langur
vinnutimi, stuðli að vinnuslysum.
Hávaði stuðlar að einangrun,
minnkar athygli og veldur sljóv-
gun. Langur vinnutimi og þreyt-
an, sem honum fylgir, slævir
getuna til einbeitni. Vinnusiys
sem verða við þessar kringum-
stæður er efalaust hægt að skrifa
á reikning þeirra sem fyrir
óhöppunum verða.
mn þegar nánar er skyggnst
undir yfirborðið kemur oft i ljós
að vinnuaöstæðurnar hafa átt
drjúgan þátt i öllu ferlinu. Bættar
vinnuaðstæður auka á möguleika
verkafólks til þess að forðast slys.
Það er enganveginn svo að:
vinnuslys verði bara” þau eiga
sér ævinlega orsök. Hávaði, lang-
ur vinnutimi og ótrúlega margar
slysagildrur á vinnustöðum eru
orsakir flestra vinnuslysa.
Afleiðingamar
Mörg vinnuslys valda langri
vist á sjúkrahúsum eða jafnvel
örkumlun til æviloka. Vinnu-
staðarannsóknin sýnir að meira
en helmingur þeirra sem verða
fyrir vinnuslysi eru frá vinnu i
viku eða lengur. I samantektum
um aldur þeirra sem slasast við
vinnu kemur i ljós að 25,6% allra
tilkynntra vinnuslysa verða á
ungmennum 16-20 ára. 54.3%
allra tilkynntra vinnuslysa verða
á verkafólki á aldrinum 15-30
ára. Langvarandi heilsutjón og
örkuml verða ekki bætt að fullu.
Eina raunhæfa viðbragðið gegn
óhugnaði vinnuslysa er að taka
fyrir orsakir þeirra.
I tslandi er hæstur meðalaldur i
heimi. Þessvegna að minnsta
kosti væri hægt að álykta að allt
væri harla gott. Hins vegar hlýtur
eitthvað að vera athugunarvert
við ástandið I landi þar sem fólk
veröur að öðru jöfnu að vinna
milli 50 og 60 tima á viku til að
hafa ofan i sig og á. Ekki má svo
gleyma vaxandi notkun hættu-
legra efna á vinnustöðum og stór-
virkum vélum sem gera vinnuna
einhæfari.
En þessir framantöldu þættir
geta haft i för með sér verra
heilsufar og styttri meðalaldur i
framtiðinni. Þegar til dæmis er
aö þvi gætt að afleiðingar upp-
lausnarefna i andrúmslofti eru
mjög undir þvi komnar hve lengi
einstaklingurinn býr við þessar
aðstæður á degi hverjum. Með
löngum vinnutima margfaldast
áhrif og áhætta sem fylgir notkun
þessara efna. Rétt er að hafa i
huga að i niðurstööum vinnu-
verdnarrannsóknarinnar kemur i
ljós að um það bil tveir af hverj-
um fimm sögðu það einkenni á
vinnustað sinum að þar væri
sterk lykt og gufur af efnum.
Einar Baldvin Baldursson
Asmundur Hilmarsson
Ef til viil er afleitt ástand á
vinnustööum okkar nú vixill til
framtiðarinnar, sem gjaldfellur
innan fárra ára. Ef til vill munu
hundruð eöa jafnvel nokkur þús-
und verkafólks gjalda fyrir
ófremdarástandið á vinnustöðun-
um nú með lifi sinu eða heilsu á
næsta áratug. Afleiðingar efna-
mengunar geta verið exem, skert
minnisgeta eða jafnvel krabba-
mein. Fimmtungur iðnaðar-
mannanna i vinnuverndarrann-
sókninni sögöust vinna með
asbest. En rétt er að hafa i huga
að það hefur verið sannað að
asbest er stórfelldur krabba-
meinsvaldur. Bandarisk yfirvöld
hafa lýst þvi yfir að ekki sé til
neitt markgildi nógu iágt fyrir
leyfilegt magn asbests i and-
rúmslofti svo mengun af völdum
þess geti talist hættulaus.
Hvað skal gera?
önnur vandamál sem fram
komu i vinnuverndarrannsókn-
inni eru velþekkt. Mikill
meirihluti þeirra iðnaðarmanna
sem þátttóku i rannsókninni þjást
af bakverkjum. Meira en þriðj-
ungungur þátttakenda hafa leitað
læknishjálpar vegna bakverkja.
Þessar ótrúlegu niðurstöður eru
eitt stórt viðvörunarmerki til
heilbrigðisyfirvalda, atvinnurek-
enda og verkalýðshreyfingar um
að þessu astandi þurfi að breeyta.
Við skulum hafa það i huga að
rannsóknin sýnir ekki aðeins al-
gengi sjúkdóma starfsmanna i
málmiðnaði og byggingaiðnaði
heldur einnig það að vinnuað-
stæður eru fyrir neðan allar hell-
ur i þessum starfsgreinum.
Kjarninn I þessum niðurstöðum
er hins vegar sá, að samhengi
milli vinnuskilyrða og fjölda
sjúkdóma, kemur berlega i ljós.
Vinnuverndarrannsóknin bend-
ir okkur til hvaða átta ber að
horfa til þess að breyta ófremdar-
ástandinu. Þar þarf fyrst að taka
við við að bæta ástandið áf vinnu-
stöðunum. Þeir sem þurfa að
vinna við þær aðstæður sem hér
tiðkastá vinnustöðum i málmiðn-
aði og byggingariðnaöi munu
gjalda fyrir með heilsu sinni.
Þegar með eru reiknaðar sam-
virkar afleiðingar sem langur
vinnudagur, aukin efnanotkun og
einhæfari vinnubrögö hafa i för
meö sér verður þá ljóst að enn
þarf að heröa róðurinn fyrir
styttri vinnudegi. Þjóðfélagið og
sameiginlegir sjóðir okkar greiða
fyrir afleiðingar slæms aðbún-
aðar og langs vinnutima meö
griöarlegum fjármunum til heil-
brigðismála.
Enn sem komiö er þá fer lang
mestur hluti fjárins til þess að
bæta fyrir likamlegt og andlegt
. tjón. En skynsamlegra verður að
teljast að hluta þeirra fjármuna
væri betur varið til fyrirbyggj-
andi starfa.
Þriðjudagur 29. desember 1981. ÞJÓÐVILJINN — SIDA 9
Samhengi milli vinnuskilyrða og
fjölda sjúkdóma kom berlega
í ijós í vinnuverndarkönnuninni
Mikill meirihluti iðnaðarmanna, sem
tóku í vinnuverndar-
rannsókninni, þjáist af bakverkjum
Minning
Sigursveinn
Óli Kadsson
Fæddur 27. mars 1954
Dáinn 17. des. 1981
Sigursveinn Karlsson bróður-
soni'r minn lést þann 17. desem-
ber, 27 ára að aldri.
Sigursveinn var næstyngstur
af 6 systkinum en þessi stóri
systkinahópur óx úr grasi f Hóf-
gerði 14 í Kópavogi, þó að eldri
systkinin væru fædd annars-
staðar.
Ég hafði mikil samskipti við
þessa fjölskyldu, en þaö má
segja aö tveir frændur, Sæ-
mundur Andersen og ég, tækju
út hluta af uppeldi okkar þarna i
Hófgerðinu. Við Sæmundur
vorum þá einstaklingar nokkuö
utan kerfisins og Katrin Gama-
lielsdóttir, mágkona min,
brauðfæddi okkur langtimum
saman og það var alltaf pláss i
Hófgeröinu til að sofa þrátt fyrir
þá átta manna fjölskyldu sem
þarna bjó.
t Hófgerðinu var gott að vera
á þessum árum. Menn trúðu á
framtiðina og rökræður voru
endalausar um mjög marga
þætti mannlifsins. Sumir fjöl-
skyldumeölimir gripu i að mála,
aörir skrifuðu og svo var sungið,
en Karl bróðir minn er vel liö-
tækur á ýmis hljóðfæri.
I þessu góða andrúmslofti óx
Sigursveinn upp. Hann var gáf-
aöur unglingur, listfengur og
næmur og er mörg merki þess
aö finna i verkum hans.
Nú eru timamót.
1 huganum eru þakkir fyrir
samveruna og óskir um betri
byr.
Sigursveinn lætur eftir sig
fjögur mannvænleg börn.
Hrafn Sæmundsson.
Sigursveinn óli Karlsson, mágur minn, lést hinn 17. des. sl. Hann
var sonur Karls Sæmundarsonar sem nú er umsjónarmaður i ölfus
borgum og konu hans heitinnar Katrinar Gamalielsdóttur. Sigur-
sveinn var 27 ára er hann lést, næstyngstur i hópi sex systkina, þar
sem öll hin fylgja honum siöasta spölinn.
Þú gekkst inn í tilveru hans,
horfðir á hann vaxa úr gólfunum
og úr grösunum í Hófgerði 14,
gráta og hlæja við foreldrum og systkinum —
og vefa hug sinn í flötinn og formið.
Úr f jarska
fylgdistu með honum
sækja skólann,
félagslíf ið,
iþróttirnar
og hljómsveitina.
Þú sást hann keppa í sundinu,
bruna um ísinn —
svellið.
Þú sást hann stíga hikandi
fyrstu fullorðinsskrefin.
Og svo hringekjan
— svo hraðfleyg að loks stóðstu kyrr.
Nú loga Ijós hans allt um kring
þau hefjast
þau stíga
þau lyftast til lausnar.
Þau kveikja í hug þér
elskulega vitund hans
og eilífa hlýja kveðju hans
til skyldfólks og ástvina
til sona og dætra.
GIsli ól. Pétursson
l