Þjóðviljinn - 20.08.1983, Qupperneq 2

2 SIÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 20.-21. ágúst 1983
skammtur
h.
Af brennivínsrús
Vímugjafar: Halldór á Kirkjubóli og Gunnlaugur Þórðarson
Það hefur, frá því ég man eftir mér, verið svona
einsog árviss uppákoma, að allt í einu, og að því er
virðist fyrirvaralaust, hefst eitt heljarins mikið málþóf í
blöðum um brennivín, kosti þess og galla.
Eins og að líkum lætur eru það jafnan hinir mætustu
menn, sem geisaframá ritvöllinn, þegar þessi dæma-
lausa brennivínsumræða hefst og er þar ótæpilega
beitt ritsnilld og rökvísi, en knúnir til þessara dáða eru
greinahöfundarnir sjálfsagt öðru fremur af góð-
mennsku og umhyggju fyrir meðbræðrum sínum og
ekki hvað síst okkur, sem ekki þorum lengur að drekka
brennivín, af ótta við að lenda fyrir aldur fram í rennu-
steininum eða gröfinni og erum þess vegna orðnir
það, sem ég hef stundum kallað „þorstaheftir".
Það undarlegasta við þessi blaðaskrif um ágæti
brennivínsins eða ágalla þess, er að sjálfir málþófs-
mennirnir hafa sjaldnast mikla, og stundum enga,
reynslu af blessuðu, eða bölvuðu brennivíninu og er
stundum skammt öfganna milli.
Annars vegar eru oft menn, sem aldrei hafa sett oní
sig neitt sterkara en mysu. Þeir sjá djöfulinn í hverjum
rafti, ef áfengi er annars vegar, berjast gegn hefð-
bundnum altarisgöngum og rommbúðingi, hvað þá
ölteiti og vilja banna brennivínið.
Á öndverðum meiði eru svo hinir, sem álíta áfengið
mestu náðargjöf, sem mannkyninu hafi nokkurn
tímann hlotnast og tefla fram rökum á við þau, að
margir gáfumenn hafi verið hliðhollir brennivíni um
dagana, lönd séu örfoka þar sem vín sé ekki ræktað,
skáld hafi dásamað áfengið í Ijóðum sínum, yfirlæknar
og prófessorar telji vínanda besta meðalið gegn
taugaveiklun og að áfengi sé hættulaust, vegna þess
að mamma þeirra hafi haft vín á boðstólum daglega,
þegar þeir voru börn, og samt hafi þeir aldrei orðið
fullir, hvað þá drukkið sig í hel.
Þessir brennivínsunnendur gleyma því að vísu að
margur „gáfumaðurinn“ hefur nú farið halloka í
viðskiptunum við brennivínið. Ófá skáldin, sem mest
mærðu áfengið, drukku sig raunar í hel. Prófessora þá
og doktora, sem því halda fram að áfengi sé besta
taugalyf, sem til sé, mætti kannske spyrja sem svo:
Hvort eru þeir fleiri sem hafa fengið bata af tauga-
veiklun með reglulegri inngjöf af brennivíni, eða hinir,
sem hafa verið fluttir sturlaðir inná geðdeildir og
taugahæli vegna neyslu á þessum guðaveigum?.
Um það hvort lönd verði örfoka, sé ekki ræktað á
þeim vín, þori ég ekki að dæma, en segja mætti mér
að Sigurði bónda Greipssyni í Haukadal þætti þetta
skrýtin skýring á uppblæstrinum á Haukadalsheiðinni.
Nú ætla ég að blanda mér lítillega í brennivínsum-
ræðu dagsins og tíunda í sem stystu máli skoðun mína
á áfengi og neyslu þess.
Brennivín er sannkallaðar guðaveigar og gleðigjafi
fyrir alla þá sem ekki verða af því heilsulausir, ruglaðir,
veikir, óvinnufærir, laglausir, vitlausir, vambarlausir,
ómerkilegir, lyg.nir, fallítt, minnislausir, sturlaðir eða
steindauðir.
Þeir sem komast í framangreint ástand af neyslu
áfengis eiga að sjálfsögðu að láta brennivín eiga sig.
Persónulega gleðst ég í hjarta mínu með þeim, sem
geta neytt áfengis ævilangt og orðið af því afslappaðir,
edrú og hvers manns hugljúfar, eins og stundum er
sagt um sífulla menn. Það er jafn vinsælt að vera
hófdrukkinn eins og það er óvinsælt að vera kófdrukk-
inn. Frægt er máltækið „Hóflega drukkin kona gleður
mannsins hjarta."
Annars kemur áfengi sér best, þegar maður vaknar
timbraður, fárveikur, skítugur, skeggjaður, með
glóðarauga á báðum, hungraður, skuldugur, já fallítt,
konan farin að heiman, búið að reka mann úr vinn-
unni, ógeðsleg hóra í skítugu bælinu, allir húsmunir
brotnir og bramlaðir, lögreglan að reyna að brjóta upp
hurðina, af því maður er grunaður um að hafa drepið
einhvern, rottur og kakkalakkahersveitir uppum alla
veggi og ekkert blasir við nema sjálfsmorð.
I slíku tilfelli er áfengi tvímælalaust sannkölluð
guðsgjöf og besta meðal, sem til er á byggðu bóli.
Tekin er svartadauðaflaska, sem helst þarf að vera
undir koddanum og teygað úr henni vel niður í axlir.
Síðan er lagst útaf svolitla stund - ekki of lengi - og
svo teknir þrír gúlsopar í viðbót. Þá má njóta þess, án
þess að fara framúr, eftir svona þrjár, fjórar mínútur,
liggjandi upp við dogg í rúminu, að vera orðinn afrétt-
ur, heilbrigður, hreinn og rakaður, mettur og skuld-
laus, búinn að fá vinnuna aftur, unaðsleg fegurðardís
við hliðina á manni milli tandurhreinna rekkju-
voðanna, lögreglan farin, enginn verið drepinn, rottur
og kakkalakkar horfnir eins og dögg fyrir sólu og í
stuttu máli komin lífsgleði í staðinn fyrir sjálfs-
morðsþanka.
í svona tilfelli er hægt að taka undir með doktorun-
um og prófessorunum, að vínandi sé besta meðalið.
Persónulega er ég ósköp latur við að vera að skipta
mér af brennivínsmálum annarra. Líklega er það satt,
sem stundum hefur verið sagt, að hver sé sinnar gæfu
smiður, eða kæfu-belgur, eins og kallinn sagði. Ég
vona bara að sjálfur verði ég þorstaheftur sem allra
lengst.
Mér er sagt að fátt sé jafn unaðslegt eins og það að
svífa úr háloftunum til jarðar í fallhlíf. Sama má eflaust
segja um áhrifin af hóflega drukknu víni þar til menn
hætta að ráða við sprúttið.
Þá er fljótfarin leiðin úr himnaríki í helvíti.
Eða eins og segir í atómljóðinu „Fallhlífarstökk":
í fallhlifarstökki hríslar um mig
áfengur unaður svifsins.
Ég svíf í sæluvímu um loftin blá
og nýt þess framí fingurgóma
að kunna fallhlífarstökk.
En þegar fallhlífin opnast ekki
fer nú að kárna
(það sem stundum hefur verið kallað)
GAMANIÐ.
Þá þýðir nú lítið að segja sem svo:
„Aldrei hefði ég átt að fara útí
þetta andskotans fallhlífarstökk“.
sHraargatið
Islensk
leikrit vekja sífelt meiri athygli
erlendis enda óvíða slík gróska í
leikritum sem hér á landi. Nokk-
ur íslensk leikrit verða sýnd úti nú
í haust, Stundarfriður heldur
áfram ferð sinni um heiminn og
verður næst sýndur í Bergen. Þá
verður annað verk Guðmundar
Steinssonar, Lúkas, sýnt í
Braunschweig í Þýskalandi í
haust. Leikrit Ólafs Hauks Sím-
onarsonar „Milli skinns og hör-
unds“ verður frumflutt í vestur-
þýska útvarpinu 29. september.
Þá munu Klakksvíkingar í Fær-
eyjum hefjast handa bráðlega við
æfingar á „Jóa“ eftir Kjartan
Ragnarsson, en Ásdís Skúladóttir
verður leikstjóri. Og fleiri íslend-
ingar fara til Færeyja, Sveinn Ein-
arsson hefur verið beðinn um að
setja upp fyrstu stórsýninguna í
hinu nýja Norðurlandahúsi í
Þórshöfn. Það er „Brúðuheimil-
ið“ og er í ráði að tveir íslenskir'
leikarar fari þar með hlutverk,
þeir Borgar Garðarsson og Pétur
Einarsson.
Stjórn
Lánasjóðs íslenskra námsmanna
á nú úr vöndu að ráða. Þegar Al-
bert var búinn að ákveða að skera
niður námslánin í haust um tæpar
50 milljónir, var stjórninni falið
að annast niðurskurðinn, þ.e. ák-
veða með hvaða hætti hann ætti
Jakob: Ritstjóri fyr-
ir miklu riti sem
kemur út í haust og
heitir Hugtök og
heiti í bókmenntum.
Sveinn: Setur upp
fyrstu stórsýning-
una í Norðurlanda-
húsinu í Færeyjum
Joan Baez: Syngur
hún á friðarhátíð í
Laugardalshöll?
að verða. Stjórnarformaðurinn,
Sigurður Skagfjörð Sigurðsson,
var sá eini sem tók því líklega að
bregða hnífnum á loft. Hinir hik-
uðu, fulltrúar námsmanna vildu
eðlilega ekkert skera og sama
máli gegndi um þá Ragnar Árna-
son og Árna Vilhjálmsson. Ein
helsta ástæðan fyrir tregðu þess
síðastnefnda er sú að stjórn LÍN
er persónulega ábyrg fyrir sínum
gerðum. Hún er ekki, eins og
flestar sambærilegar nefndir á
vegum ríkisins, sett undir vald
ráðherra, og úrskurði hennar er
ekki hægt að áfrýja til annarra en
dómsstóla. Ef farið er að skera
niður námslánin er hætt við því
að það samræmist illa lögum um
námslán sem eru mjög skýr og
ótvíræð. Færi svo að námsmenn
stefndu stjórninni fyrir brot á lög-
unum og ynnu málið væru stjórn-
armenn persónulega ábyrgir fýrir
þeim gerðum.Og nýbakaður lög-
fræðingar eins og Árni Vilhjálms-
son vill síður taka þá áhættu í
byrjun ferils síns að standa að
beinum lögbrotun. Útkoman
verður því sennilega sú að stjórn-
in veltir vandanum aftur til ráð-
herranna, eða segir af sér.
Mál
og menning gefur að vanda út
fjölmargar bækur í ár. Þar má
nefna Hugtök og heiti í bók-
menntum, mikið rit sem dr. Jak-
ob Benediktsson rítstýrir en fjöl-
margir skrifa í . Einnig koma út
16 ritgerðir um S.kaftárelda
ásamt trumheimildum um eld-
anna. Af skáldverkum má nefna
Jakobsglímuna eftir Sigurð A.
Magnússon, þriðja bókin um
uppvaxtarár Jakobs og fjallar
þessi um aldurinn 14-16 ára eða
þar um bil og KFUM-ár sögu-
hetjunnar. Einnig kemur út
þriðja bókin í trflógíu Ólafs Jó-
hanns Sigurðssonar, þykk og
mikil. Eftir Ólaf Hauk Símonar-
son kemur skáldsagan Vík milli
vina og lýsir hún hópi fólks sem er
saman í menntaskóla og fer síðan
margt til náms erlendis og hvern-
ig samband þess þróast og ein-
staklingarnir fara hver sína leið.
Eftir Einar Kárason kemur
Reykj avíkurskáldsaga sem gerist
í braggahverfi eftir stríð. Þá kem-
ur út ljóðasafn Jakobínu Sig-
urðardóttur og birtast þar m.a.
áður óbirt ljóð hennar. Annað
bindi endurminninga Einars Olg-
eirssonar kemur út en Jón
Guðnason hefur skráð. Mun það
vera töluvert persónulegra en hið
fyrra. Ný unglingasaga eftir And-
rés Indriðason: Fjórtán-
...bráðum fimmtán er meðal út-
gáfubókanna.
nýjasta hefti Æskunnar er skýrt
frá því að bandaríska söngkonan
Joan Baez muni troða upp á
friðarhátíðinni í laugardalshöll
10. september n.k. en sú hátíð
verður haldinn undir kjörorðinu
Við krefjumst framtíðar. Sagt er
að hún komi hingað sem formað-
ur Alþjóðlegu mannréttinda-
stofnunarinnar og það sé um-
boðsfyrirtækið Dolbít á Akranesi
sem sjái um heimsókn þessarar
heimsfrægu söng- og baráttu-
konu hingað.
Hér
í Skráargatinu hefur áður verið
sagt frá nokkrum útgáfubókum
Iðunnar í ár svo sem nýjum skáld-
sögum eftir Þórarin Eldjárn
(Kyrr kjör heitir hún og er um
Guðmund Berþórsson „stapa-
krypplingin“) og Stefaníu Þor-
grímsdóttur (Sagan um Önnu).
Þá má nú bæta því við að eftir Pál
Pálsson, höfund Hallærisplans-
ins, kemur út skáldsagan Beðið
eftir strætó. Þá kemur út hjá
Iðunni Ljóðaúrval Einars Braga,
myndskreytt af Ragnheiði Jóns-
dóttur, og bók um Arngrím mál-
ara eftir Kristján Eldjárn. Meðal
annarra bóka útgáfufyrirtækisins
má nefna Meðan eldarnir brenna
eftir Zaharia Stancu í þýðingu
Kristínar Thorlacíusar og Ríki af
þessum heimi eftir Alejo Carp-
entier í þýðingu Guðbergs Bergs-
sonar.