Þjóðviljinn - 20.08.1983, Qupperneq 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 20.-21. ágúst 1983
r itst Jórnargrei n úr aimanakinu
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiöslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Biaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiöur Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guömundsson. Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson
Útlit og hönnun: Helga Garðarsdóttir, Guðión Sveinbiörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Hœkkun
í hafi
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsd.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Siguröardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmundsson.
Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir. Karen Jónsdóttir
Utkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavik, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
• í forystugrein Pjóðviljans í gær skiptu tveir stafir um sæti í
einu orði og varð úr því slæm meining. Þar sem átti að standa
að ýmsir forystumenn í flokknum væru í fangelsi fyrri ál-
samninga stóð að þeir væru í fangelsi fyrir álsamninga. Hér
gæti hafa átt sér stað í prentverkinu það sem kallað er á máli
sálfræðinga að renna á rassinn í anda Freuds. Útkoman er
allavega út í hött því ef einhverjum á að refsa fyrir álsamn-
inga er það Alþingi og það er viðurhlutamikið nema þá með
kjörseðlinum í kosningum.
• Núverandi samningamenn í viðræðum við Alusuisse vilja
lítið tala um þau brot á álsamningunum sem ÍSAL og svissn-
eskir eigendur þess hafa orðið uppvísir að. Annað er upp á
teningnum í Bandaríkjunum þar sem skattyfirvöld hika ekki
við að leggja út í stríð ef þeir komast á snoðir um „hækkun í
hafi“. Þetta hugtak er notað yfir það athæfi þegar samsteyp-
ur selja dótturfyrirtækjum sínum hráefni eða annan varning
á yfirverði til þess að færa gróða milli landa og undan skatt-
lagningu þar sem gróðinn verður til.
• Bandarísk skattyfirvöld hafa nú fryst 55 milljónir dollara
sem alþjóðlegur málm- og olíubraskari á í bönkum vestra.
Marc Rich heitir sá, og rekur fyrirtæki í Sviss sem verslar
með súrál og málma fyrir gífurlegar upphæðir. Skattyfirvöld
í Bandaríkjunum telja að Marc Rich hafi notað svofeilda
aðferð í braski sínu: A áttunda áratugnum krækti fyrirtækið í
ofsagróða með olíubraski. Gróðinn var svo falinn m.a. með
því, að fyrirtækið í Sviss seldi dótturfyrirtæki sínu í Banda-
ríkjunum olíu á óeðlilega háu verði. (Hækkun í hafi). Síðan
seldi dótturfyrirtækið olíuna á markaðsverði í Bandaríkjun-
um, á lægra verði en það þóttist kaupa hana. Þar með var
hægt að bókfæra verulegt tap í Bandaríkjunum og komast
hjá því að greiða tekjuskatt af fyrra gróðabraski. En gróðinn
var kominn í örugga höfn í Sviss.
• Bandarísk skattyfirvöld hika ekki við að grípa til einhliða
aðgerða eins og frystingar á bankainnistæðum þegar þau
verða vör við hækkun í hafi. Það er hliðstæð aðgerð og gripið
var til hér eftir að skattar ÍSAL höfðu verið endurákvarðaðir
í tíð Hjörleifs Guttormssonar. Ragnar Arnalds fjármálaráð-
herra lét þá lækka innistæðu ÍSAL hjá ríkinu með þeim
afleiðingum að Alusuisse vísaði málinu til gerðardóms. Nú-
verandi stjórnvöld eru ekki eins áhugasöm um að sækja rétt
sinn og vilja draga málið úr ljósi alþjóðlegs gerðardóms inn í
hálfmyrkur aðiljadóma. Það á að gera herramannasam-
komuíag við Alusuisse eins og kunnugt er. íslensku samn-
ingamennirnir virðast gera ráð fyrir því að Alusuisse fari að
láta sanngirni í stað hreinna viðskiptasjónarmiða ráða ferð-
inni. Það væri þá í fyrsta sinn í langri sögu þessa auðhrings.
Brennt barn forðast eldinn en íslensku samningamennirnir í
viðræðunum við Alusuisse ætla að láta reyna á sanngirni
Alusuisse í þriðja sinn eftir að hafa skaðbrennt sig á því
tvisvar. Ekki er þrautreynt fyrr en í þriðja sinn.-ekh
Vítahringur
í Chana
• Afleiðing af því að styrkja alþjóðleg auðfyrirtæki með
orkuútsölu getur orðið sú að fjármálastofnanir hætti að lána
til virkjanaframvæmda. Þetta hefur Ghana-stjórn fengið að
reyna í sambandi við Voltavirkjun. Alþjóðlegar peninga-
stofnanir eru ekkert hrifnar af því að lána henni fé til þess að
stækka virkjunina ef haldið verður áfram að styrkja
Reynolds-auðhringinn með undirverði á raforku. Og lána-
drottnar Voltavirkjunar, eins og Alþjóðabankinn, kvarta
yfir lágri arðsemi af henni vegna orkuútsölunnar. Og
Ghanamenn sjálfir kvarta yfir alltof háu raforkuverði til
eigin nota. Vítahringurinn er að lokast í Ghana líkt og hér.
Þar er það Reynolds og hér Alusuisse.-ekh
Hér eru ungmenni frá öllum Norðurlöndum að læra færeyskan dans í hinu nýja Norðurlandahúsi í Þórshöfn,
en þetta hús mun án efa verða til þess að Þórshöfn verður eftirsóttur staður fyrir fundi, fyrirlestra,
ráðstefnur og námskeiðahald af ýmsu tagi. — Ljósm. -ÞS
ingartengsi milli landanna og hefur
samþykkt þess þegar haft nokkur
áhrif, m.a. með samstarfi á milli
kennarasamtaka landanna.
Þá vil ég að lokum sérstaklega
geta þess að þótt samgöngumálum
á sjó hafi verið komið í allgott horf
með tilkomu „Norrænu“ sem siglir.
á milli íslands og Færeyja, verður
ekki það sama sagt um samgöngur í
lofti, sem þrátt fyrir allt eru þær
samgöngur sem flestir kjósa sér
tímans vegna. Hvers vegna standa
Flugleiðir sig ekki betur í Færeyja-
fluginu? Mér er með öllu óskiljan-
legt hvers vegna frestun og tafir á
flugi til og frá Færeyjum af ýmsum
ástæðum falla ekki undir sömu
ákvæði og flug til annarra landa.
Hvers vegna greiða Flugleiðir
ekki fyrir hótel og uppihald þegar
verður að fella niður ferðir frá Fær-
eyjum? Mér er spurn, halda menn
að Færeyjar séu nýlenda frá fs-
landi, eða hvað? Að láta sömu
ákvæði gilda á milli landa og í
innanlandsflugi er út í hött. Þau
óþægindi sem við urðum fyrir
vegna þess að ekki var unnt að
fljúga til Færeyja dögum saman
hefði amk. átt að bæta með því að
bjóða upp á hótelpláss, þegar mað-
ur hafði ferðast þvert í gegnum
Færeyjar til að komast á flugvöll-
inn, sem er dagleið frá Þórshöfn.
Auk þess var fært til Færeyja heilan
morgun og fram yfir hádegi, án
þess að Flugleiðir kæmu, en á með-
an lentu tvær SAS vélar. Það þarf
væntanlega ekki að segja Flug-
leiðum, að flugvöllurinn í Fær-
eyjum lokast mjög oft eftir hádegið
vegna þoku, enda koma SAS vél-
arnar sem þó eru mun betur útbún-
ar en Fokkerinn alltaf mjög
snemma dags til að ná að lenda.
Nóg um það. Þetta þarf sem sagt
að bæta. Þá miklu möguleika sem
hafa opnast á samstarfi á milli ís-
lendinga og Færeyinga, ekki síst
með opnun hins stórglæsilega
Norðurlandahúss í Færeyjum,
(sem við skulum heldur ekki eftir-
láta Dönum algerlega), á að nýta til
fulls. Og Flugleiðir þurfa að bæta
sig, eigi menn ekki að taka þann
kost að fljúga til Færeyja í gegnum
Kaupmannahöfn, til þess að
treysta því að komast á leiðarenda.
þs
Frœndur vorir
Fœreyingar
Heimskur maður sagði eitt sinn
að íslendingum liði svo vel í Fær-
eyjum, vegna þess að þar hittu þeir
loksins einhverja sem þeir gætu
litið niður á. Ekki vil ég viðurkenna
þessa speki, en víst leið mér vel í
Færeyjum dagana sem ég dvaldi
þar fyrst næturgesta í Norður-
landahúsinu nýja í fyrrihluta þessa
mánaðar og segir nánar af því síð-
ar. (Löng og lærð grein í uppsig-
lingu.) En mig langar aðeins að
drepa á nokkur atriði í samskiptum
þessa frændþjóða Færeyinga og ís-
lendinga.
Mér virðist, að því leyti sem
manni getur virst eitthvað á svo
stuttum tíma, að við ættum eitt og
annað sameiginlegt. En sambandið
á milli þessara þjóða í Atlantshaf-
inu er hvergi nægilegt. Ef til vill
lítum við á þessa þjóð sem danska
nýlenduþjóð, en það er mikill mis-
skilningur. Færeyingar eru býsna
ólíkir Dönum. Þeir eru eyþjóð eins
og við, þar sem gamlar hefðir,
þjóðtrú og duiúð lifir góðu lífi, á
meðan allir draugar eru löngu út-
lægir í þeim hluta veraldar sem
nefnist Skandinavía, Danmörk
einnig meðtalin.
Menningarlega held ég nefnilega
að við eigum ákaflega margt að
gefa hvor annari, færeyska þjóðin
og sú íslenska. Og áreiðanlega við-
skiptalega einnig. Það samstarf
sem hófst árið 1980 á milli íslend-
inga, Grænlendinga, Færeyinga og
fbúa Norður-Noregs til að auka
innbyrðis viðskipti þessara landa,
hefur þegar borið ávöxt og mun án
efa skila góðum arði með tíman-
um. Framleiðsluvörur þessara
landa eru um margt hliðstæðar og
við getum lært heilmikið hvert af
öðru.
Mér er þó ef til vill meira í mun
að hin menningarlegu samskipti
þessara þjóða aukist. Satt að segja
var ég mjög hissa þegar ég skoðaði
útvarpið í Færeyjumm, því þar er
sáralítið til af íslensku efni. íslenskt
leikrit hefur ekki verið flutt þar í
mörg ár og úrvalið af íslenskum
plötum var vægast sagt lélegt. Mik-
ið var til af plötum frá sjötta og
sjöunda áratugnum, en sáralítið af
nýjum plötum. Það var grátlegt að
skoða plötusafnið og sjá þar þriðja
flokks danskar og norskar plötur í
metravís, en ekkert af bestu ís-
lensku plötunum. Og nú á að koma
upp færeysku sjónvarpi næsta vet-
ur. Ég skora hérmeð á íslensk út-
varpsyfirvöld að sýna nú sóma sinn
í því að taka þátt í þessari uppbygg-
ingu með frændum vorum. Ég ætla
ekki að halda því fram að við höf-
um af miklu að státa í framleiðslu
sjónvarpsefnis, en á ýmsum svið-
um stöndum við þó aíls ekki aftar
en Danir og Færeyingar hafa miklu
meira til okkar að sækja en til Dan-
merkur vegna landfræðilegrar,
menningarlegrar og sögulegrar sér-
stöðu þessara eyþjóða.
Því má heldur ekki gleyma að
alþingi íslendinga og þjóðþingið í
Færeyjum gerðu fyrir nokkru sam-
þykkt um aukin mennta- og menn-
Þórunn
Sigurðard.
skrifar
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastióri: Guörún Guðmundsdóttir
j Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.