Þjóðviljinn - 20.08.1983, Síða 12

12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 20.-21. ágúst 1983
Urðir í Svarfaðardal
Svarfaðardalur
í kulda og regni
Árið 1974 kom út á vegum the Viking Society í London lítil
ferðasaga frá íslandi eftir enska konu sem fór til íslands árið 1931.
Þessi kona hét Alice Selby og var kennari íénskri málsögu og
indó-evrópskri málfræði í University College í Nottingham. Saga
hennar er ákaf lega hispurslaus og hún hikar ekki við að segja löst
og kost á því sem fyrir augu ber. Alice Selby kom með Goðafossi til
Reykjavíkur í lok júní 1931 og var þar um tíma og ferðaðist m.a. til
Þingvalla. Þá fór hún norður í land til Eyjafjarðar og þaðan austur á
firði og síðan til baka til Skagafjarðarog suður til Reykjavíkur. Er
hún var í Eyjafirði dvaldi hún m.a. í vikutíma hjá presthjónunum á
Völlum í Svarfaðardal, þeim séra Stefáni Kristinssyni og Sólveigu
Eggerz. Við grípum hér niður í frásögn af þeirri dvöl.
Næsta dag hélt ég áleiðis með
vélbát til Svarfaðardals ásamt
prestinum og fjölskyldu hans. Ætl-
unin var að leggja af stað snemma
morguns en svo leið að hádegi og
klukkan var orðin 6 síðdegis þegar
ofhlaðinn báturinn lagði loks frá
bryggju. Ferðalagið var ekki mjög
þægilegt þar sem um borð voru
séra Stefán og fjölskylda hans,
áhöfnin, eigandi bátsins og vinir
hans, farangur okkar, viðarhurð,
hrífur, mjölsekkir, tunnur og þrjár
vírnetsrúllur. Eldri konurnar
vöfðu sjölum um herðar sér og
hurfu niður í örlítinn lúkarinn. Við
hin hreiðruðum um okkur á sekkj-
um og tunnum og átum smákökur
upp úr pappírspokum. Séra Stefán
og dóttir hans fóru úr bæjarfötun-
um og steyptu yfir sig olíustökkum
og fóru í stígvél. Það var ónotalega
kalt og dálítil ágjöf. Eftir fjögurra
tíma siglingu komum við til Dal-
víkur sem er lítill fiskiveiðibær í
minni Svarfaðardals. Þar var ekk-
ert að sjá nema dálitla þyrpingu
húsa, að mestu leyti nýja. Bryggjan
eða bryggjurnar því að þær eru
tvær, veikbyggðar viðarbryggjur,
teygja sig út í fjörðinn með
ryðguðum sporteinum á miðju.
Þær eru þaktar þorskhusum sem
verið er að þurrka til að setja í fiski-
mjöl. Þettaminnirhelstátrúarhof í
þorpi í Melanesíu - á staurum með
röðum af glottandi hauskúpum.
Ferðalag að Völlum
Við stóðum á bryggjunni og
skulfum meðan verið var að af-
ferma bátinn. Og um borð var
miklu fleira en ég hfði áður séð -
kassar, töskur og bögglar, vaskur,
rennur, stór járnhlutur, - sennilega
suðutæki og fleira. Meðan verið
var að flytja þetta allt í land voru
tvær fallegar vinkonur Ingibjargar,
báðar með skotthúfur, dansandi og
flissandi í kringum hana, glaðar
yfir endurfundunum því að hún
hafði verið ár í burtu að kenna
leikfimi í Reykjavík.
Ég var leidd upp bryggjuna og
eftir þorpsgötunni. Víður dalur
opnaðist til suðurs með snjótyppt
fjöll á báðar hliðar og fjallgarð sem
lokaði botni dalsins. Breið og
fremur straumhörð á liðaðist um
dalinn eftir grænum grundum.
Fjallstindarnir voru bleikir að sjá í
kvöldsólinni og í aflíðandi hlíðum
upp frá dalsbotninum, undir snar-
bröttum fjöllunum, mátti sjá Iitla
hvíta bæi á víð og dreif.
Við fórum inn á heimili
„skotthúfu-stúlknanna“ og fengum
mjólk og köku við þakkarverðan
hita frá rafmagnsofni. Þörfum nátt-
urúnnar var sinnt í svefnherbergi
með hj álp kopps sem var tyllt frem-
ur tæpt upp á dívan.
Síðan kom vörubíll. Vörunum af
skipinu hafði verið safnað saman
Dalvík
Brot úr ferða-
sögu A lice Selby
sem heimsótti
ísland árið 1931
og bætt við heilmiklum fiski - sil-
ungi og einhverjum stórum flötum
fiski sem enn var spriklandi eins og
hann væri að mótmæla því að vera
fluttur inn í aðra veröld. Prestsfrú-
in fór í framsætið en séra Stefán,
Ingibjörg og ég settumst á kassana
uppi á bflnum og vorum ekki of
örugg með okkur. Við hossuðumst
af stað og svinguðum eftir tiltölu-
lega góðum vegi. Eftir um mflu ak-
stur fórum við yfir brú sem ekki
mátti vera mjórri og fylgdum síðan
vagnslóða eftir árgrundunum, fó-
rum yfir aðra brú og ókum enn um
hríð eftir vagnslóðum. Áin rennur
hér í fjórum eða fimm kvíslum og
loksins urðum við að fara í bát yfir
ána. Hinum megin var svartur,
loðinn hundur, kallaður Snati, sem
gelti í miklum æsingi og fagnaðar-
látum vegna heimkomu fjölskyld-
unnar. Drengur beið þarna með
hest og langan hestvagn. í honum
fórum við upp dalshlíðina um það
bil hálfrar mílu leið og komum að
| Völlum.
Þar er hvítt bárujárnshús með
timburlistum, eins konar einbýlis-
hús með tveimur göflum og háum
tröppum upp að aðaldyrunum.
Þetta er prestssetur og fast við það
er pínulítil hvít kirkja með græn-
máluðu þaki. í kringum hana er
gamall upphækkaður kirkjugarður
en þeir sem eru að flýta sér virða
ekki helgi hans því að stysta leiðin
niður að ánni liggur í gegnum
hann. Hér er einnig nýr kirkju-
garður sem er girtur og í honum er
röð af trjám og ein af þessum
djörfu tilraunum til garðyrkju, lúp-
ínur og valmúar, allt fremur fölt að
sjá vegna napurra vinda.
Prestshjónin
Ég hef ekki lýst prestinum og
konu hans. Hann er skeggjaður
eins og postuli og er brúnn og
veðurbitinn með björt grá augu.
Hann var sjómaður á yngri árum
og axlir hans eru dálítið signar sem
oft er einkenni á miklum kröftum.
Hann spýtir heilmikið. Hann er
greinilega gamansamur þó að ég
gæti ekki skilið gamansögur hans.
Á bátnun hafði hann farið í ljósblá
vinnuföt, sett á sig leðurlegghlífar
og farið í gulan olíustakk og þegar
hann var kominn í þennan búning
var hann mun meira sannfærandi
sem sveitaprestur heldur en virðu-
legi brúnklæddi herramaðurinn
sem ég hafði hitt um borð í Goða-
fossi. Prestar á íslandi hafa enga
einkennisbúninga hversdagslega.
Við messugjörð bera þeir hins veg-
ar svartar hempur og fallega kraga
um hálsinn. Prestsfrúin er feit og
hefur fallegt, vinalegt andlit. A
Akureyri var hún í svörtum og að-
skornum þjóðbúningi með litfagra
silkisvuntu og stórt hvítt silkislifsi á
brjóstinu. Hár hennar var fléttað í
nokkrar fléttur sem voru festar upp
undir litlu skotthúfuna. Yfir þess-
um búning var hún í venjulegri
regnkápu. Heima við klæðist hún
baðmullarkjól sem hefurengin sér-
stök þjóðleg einkenni og þá hanga
flétturnar lausar niður bakið. Dótt-
irin Ingibjörg er nútímaleg - hún er
lítil og fim, flautar og gengur eins
og strákur og hefur litlar mætur á
þjóðbúningnum.
Er við gengum inn um dyrnar á
húsinu sneri húsfreyjan sér að mér
og bauð mér vingjarnlega vel-
komna til Valla. Við fórum inn í
framstofuna en þar hafði verið
reidd fram máltíð á borði - hnífar
með hornskefti, hveitibrauð og
rúgbrauð, stórt smjörstykki og stór
mjólkurkanna. Ég naut þess að fá
að borða því að nú var klukkan
orðin eitt eftir miðnætti og fyrir
utan eina eða tvær smákökur um
borð í bátnum og mjólkina á Dal-
vík hafði ég ekkert fengið að borða
síðan á hádegi. Við fengum kálfa-
kjöt með kartöflum og soðnum
eggjum og síðan graut með mjólk