Þjóðviljinn - 20.08.1983, Síða 13

Þjóðviljinn - 20.08.1983, Síða 13
Helgin 20.-21. ágúst 1983 ÞJOÐVILJINN - SÍÐA 13 út á. Eftir máltíðina beið ég úti í hálfrökkrinu þar til búið var að bera farangur minn frá ánni. Það var ilmur úr grasi og lykt af mó- reyk. Það var kalt og hljótt nema hvað spói vall ásamt maka sínum í grasinu við ána. Ógnvekjandi náttúra Ég dvaldi eina viku í Svarfaðar- dal og veðrið varð stöðugt verra. í fyrstu var bjart en kalt. Síðan þykknaði upp og byrjaði að rigna. Eftir það varð enn kaldara og rign- ingin breyttist í snjó og slyddu. Napur vindurinn blés stöðugt. Fyrstu kynni mín af íslenskum svei- tum voru því afar dapurleg. Norðanvindurinn gnauðaði á hús- inu. Grasið var grænt en þó fremur fölt. í litla kirkjugarðinum á Völl- um voru fáeinir íslenskir valmúar og þangað lagði ég oft leið mína til þess að gleðja augu mín með rauðum og gulum blómum. Allt annað virtist fölt og kalt. Áin var köld og blá, fjöllin litlaus nema topparnir sem skáru sig út úr með hörðum fönnum. Fjallshlíðarnar taka lit sinn frá himninum. í dimm- viðri er á þeim hlutlaus skuggi, grænleitur með stórum breiðum af gulleitri möl, gráum klettum og steinum. Það er aðeins í sólskini sem þau verða elskuleg og ólýsan- lega blá og skuggarnir frá skýja- hnoðrum þjóta um hlíðarnar. Þegar ég var ein á gönguferðum mínum um dalinn hafði ég dálítinn ótta af náttúrunni. ísland virtist mér eins og stór skepna, ung og aðeins hálftamin. Það er alltaf hreyfing á yfirborðinu og ef önnum kafnir bændurnir væru ekki alltaf að slétta túnin yrðu þau fljótt þýf- in. Stundum verða meiri háttar náttúruhafmarir - eldgos og Séra Stefán Kristinsson á Völlum skriðuföll - og allt yfirborð lands- ins breytist. Ég býst við að hræðsla mín í þessari hörðu náttúru hafi stafað af því að gróf manngerð, eins og ég er sjálf, hefði átt að kynnast henni hægar. Aldrei áður hef ég komist í svo nána snertingu við svo víðáttu- mikil flæmi af náttúru. í flestum löndum, sem ég hef ferðast um, hef ég séð villt land í hópi með öðrum eða frá öruggu skjóli um borð í skipi, í járnbrautarlest eða bfl. Þar að auki var ég alltaf hungruð þar sem ég var of feimin til að fara heim á bæina til að biðja um veitingar. Ég hugsaði með eftirsjá til göngu-, túra í Týrolafjöllum þar sem búast mátti við fallegum, litlum veitinga- stað á næsta leiti með borðdúkum og rjómakökum. Hér vissi ég að handan við næsta leiti beið mín ekkert nema grasbrekkur og fjalls- hlíðar. Jafnvel dýrin virtust mér fjandsamleg og er það engin furða þar sem landið er vindbarið og júnísnjórinn liggur óbráðinn í laut- um. Nautkálfur stangaði mig, hundar glefsuðu í mig og kríur réðust á mig þegar ég nálgaðist varpsvæði þeirra. Jafnvel sauðféð var óvinsamlegt og hristi hornin í átt til mín svo að ég neyddist til að beygja af leið. Ég minnist þess að á föstudegi gekk ég út dalinn niður að sjónum og skyndilega kom ég á nýjan veg þar sem nokkrir menn og drengir voru að vinna. Ég fagnaði því að hafa svo mikla mannúð í grennd við mig og sniglaðist í kringum þá eins lengi og ég gat. Vegurinn var hér og þar hlaðinn upp með torfi og grjóti. Öldur fjarðarins dundu á vegkantinum og ég fór að hugsa um hversu langur tími liði þangað til þessar gráðugu öldur gleyptu í sig þennan nýja tengilið við siðmenn- inguna. Á leiðinni heim þetta kvöld gekk ég með manni í bláum vinnufötum og við spjölluðum saman með nokkrum erfiðleikum. Er við nálg- uðumst bæinn sem hann bjó á dró hann mig út af veginu niður í dálitla lægð og sýndi mér heila þyrpingu af leikfangahúsum sem börnin á bæn- um höfðu gert. Pínulitlu moldar- húsin voru með torfþaki og í kring- um þau voru kindarhorn. Þarna var blómum plantað í garðana og þar var jafnvel krikjugarður með krossum, gerðum úr eldspýtum. Þetta þótti mér óskaplega skemmtilegt. Innandyra á Völlum Um nóttina gnauðaði vindurinn á húsinu og slyddan barði pínulitla gluggana á svefnherbergi mínu sem mér hafði verið gefið til ráðstöfun- ar á kostnað aumingja Ingibjargar sem var vön að sofa þar. Hvernig hægt var að hýsa fjölskylduna, vinnufólk og gesti í ekki stærra húsi var mér óskiljanlegt. í baðstofunni sefur flest vinnufólkið en hvar fjöl- skyldan sjálf holaði sér niður tókst mér aldrei að uppgötva. Svefnher- bergi mitt var mjög táknræn vist- arvera. Það var lítið viðarklætt her- bergi með súð sem náði næstum niður á gólf. Rúmið var undir súðinni og ég þurfti að gæta mín vel að reka höfuðið ekki upp undir. Veggir og gólf eru máluð, rúmið hvítt með fjölum undir og hálmi í botninn, dúndýnu og dúnsæng of- an á. Þarna var dálítill þvottastand- ur, stóll og mikill fjöldi ljósmynda, jólakorta, postkorta og nokkrir postulínsmunir. Innanhússmunir á íslenskum heimilum eru sjaldan virðulegir. Húsgögnin eru ekki spennandi og það er ekkert sérstakt sem ein- kennir heimilin nema ljósmyndirn- ar, Nottinghamgluggatjöldin og | blómapottar í gluggasillum. Hins vegar eru oft dásamlega fallegir viðarhlutir í eldhúsunum í gömlu torfbæjunum og timburhúsunum, kistlar og kassar sem annaðhvort eru hvítir eða fagurlega málaðir. Smekkleysið í hinum nýrri hús- gögnum kemur frá þeim tíma að bændur byggðu sér ný hús en höfðu ekki jafnframt þróað með sér nýj- an smekk. Þegar þeir þurftu að búa stofur, setustofur og svefnherbergi húsgögnum í stað baðstofanna áður fóru þeir í kaupstað og keyptu fyrstu húsgögn sem þeir sáu. Enn- fremur höfðu þeir úr mjög tak- mörkuðu vöruúrvali að velja og voru háðir kaupmönnum sem höfðu hvorki smekk né fjármagn til að birgja verslanir sínar upp af hús- gögnum. Það var rigning eða slydda allan I þennan dag. Ég eyddi honum í notalegum hita í bestu stofunni en þar hafði verið kveikt upp í ofni. Það var laugardagur - sem þýðir 1 þvottadagur - og þá er allt þrifið fyrir sunnudaginn. Gólf voru þveg- in, hrein gluggjatjöld sett upp, föt þvegin og straujuð. Vegna votviðr- isins þurfti kvenfólkið ekki að vera í heyskap en tóku þess í stað húsið í gegn. Við sitjum í borðstofunni og drekkum kaffi. Húsfreyjan kemur inn með nýtt kaffi, við hellum í bol- lana og samræðurnar verða brátt líflegar. Þær tala um líf eftir dauðann og í þessu hlýja herbergi velta þær því fyrir sér hvort þær yrðu hræddar við að sjá látna vini sína. Úti hvín vindurinn og snjór fellur á úrga fjallstoppa. Hús- freyjan er rjóð í andliti eftir eldhú- sverkin og sötrar kaffið. Hún telur að ekkert sé að óttast. Ingibjörg, nýtískuleg og léttúðug segir eitthvað á sinn sérstaka hátt og þær hlæja allar. Presturinn, með gler- augun uppi á enni, gengur fram og aftur um stofuna eins og hann væri á bátsdekki og öðru hverju staðnæmdist hann fyrir framan barómetrið eða gægist út um móðugar gluggarúðurnar. Vinnuk- onurnar eru ánægðar með að sitja aðgerðarlausar og hræra í kaffi- bollunum. Að gefa sæði er líkt og að gefa blóð segir sænskur sœðisgjafi Á barn sem hefur komið undir með sæðisgjöf rétt á því að vita hver hinn líffræðilegi pabbi er? Þetta er spurning sem Svíar spyrja sjálfa sig um þessar mundir. Göran er 28 ára gamall sæðisgjafi við stórt sænskt sjúkrahús og á 2 eigin börn en a.m.k. tvö önnur vegna sæðisgjafar. Hann segist ekki mundu hafa á móti því að börnin tvö sem hann gaf sæði til leituðu hann uppi ef þau óskuðu þess. Göran er ávallt til reiðu á kvenn- adeild þessa sjúkrahúss og tvisvar hefur verið kallað á hann til að gefa sæði. Mjög mikil leynd er yfir þess- um sæðisgjöfum og enginn utan sjúkrahússins veit um sæðisgafir hans nema hann og kona hans. Hann hefur velt mikið fyrir sér sál- fræðilegu og siðfræðilegu hliðinni við þessar sæðisgjafir og átt sam- ræður við yfirlækirinn á kvenna- klíníkinni. Hann telur sig hafa gert rétt með því að gefa sæði en er umhugað um að barnið fái góðar uppeldisaðstæður. Blaðamaður frá Dagens Nyheter átti viðtal við Göran og spurði hann hvers vegna hann væri eiginlega að þessu: - Ég þarf að hugsa vandlega um svarið við þessu, sagði hann og þagði um stund. Líklega er það sama sem liggur á bak við þetta og gefa blóð, það er löngunin til að hjálpa. Sjálfur er ég mikið fyrir börn og mér þykir vænt um að geta hjálpað hjónum sem ekki geta átt börn. Þetta er það eina svar sem ég get gefið án þess að kafa alltof djúpt í undirmeðvitundina. Göran neitar því að peningar spili inn í því að aðeins 200 krónur eru gefnar fyrir sæðisgjöf og það er rétt að það borgi vinnutapið. Hann á tvö börn í eigin hjóna- bandi og þau er fædd um svipað leyti og hin. Blaðamaður spyr hann um sterka þörf fyrir að uppfylla jörðina og gleðina við að sjá eigin svipdrætti í börnum sínum. - Vissulega er það stórkostlegt að sjá eigin svip í börnum sínum. Mín börn eru nær nákvæmar eftir- myndir af mér eins og ég var á þeirra aldri. Annars eru blóðbönd- in ekki sterkustu böndin, miklu fremur þau bönd sem nást þegar tekið er í höndina á barninu og skipt um bleyju á því. Þegar ég sé börn á götu velti ég því ekki fyrir mér hvort það eru e.t.v. mín börn. Jafnvel þótt genin séu frá mér lít ég ekki á börnin sem framlengingu á j mér sjálfum. Þó að Göran segi að hann muni aldrei að fyrra bragði leita uppi þessi börn geti hann vel hugsað sér að þau leiti einn góðan veðurdag að honum. Skv. núverandi sænsk- um venjum er sæðisgjafa tryggð al- gjör nafnleynd en nýtt lagafrum- varp verður borið fram í sænska þinjþnu nú í haust og þar verða e.t.v. ákvæði um að barnið hafi, þegar það hefur náð vissum aldri, verði t.d. myndugt, vissan rétt til að vita hver blóðfaðirinn er þó að það hafi ekki í för með sér neinar lagakröfur á hendur honum. (Þýtt úr DN - GFr). ÁSKORUN! um heilsurækt og lengra líf Noel Johnson er 84 ára gamall Marathonhlaupari og heimsmeistari í hnefaleikum öldunga meö meiru. - Ég skora á hvern landsmann að hlaupa með mér frá Fellahelli í Breiðholti að Lækjartorgi á sunnudaginn kemur - Hlaupið hefst kl. 14.00 við Fellahelli, Breiðholti, og verður hlaupið um Breiðholts- braut, Miklubraut, Snorrabraut og Laugaveg að Lækjartorgi. Sverrir Friðþjófsson íþróttakennari ræsir hlauparana. Hver þátttakandi, sem lýkur hlaupinu, fær viðurkenningarskjal, eintak af bókinni „Vansæll sjötugur - en vígreifur áttræður“ áritað af höfundi, Noel Johnson, en bókin er nýkomin út hjá Bókamiðstöðinni. Að sjálfsögðu fá allir þátttakendur 3ja mánaða birgðir af blómafræflum og hress- ingu að vild í pylsuvagninum í Austurstræti að loknu hlaupi. Bergþóra Árnadóttir og félagar taka á móti hlaupurunum á Lækjartorgi með sér- stakri söng- og skemmtidagskrá. Frumflutt verður nýtt lag hennar um BLÓMAFRÆFLA. Allir eru hjartanlega vel- komnir á Torgið. Þetta er ekki kapphlaup, heldur heilsurækt. Vonast til að sjá sem flest ykkar. NOELJOHNSON.

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.