Þjóðviljinn - 25.11.1983, Page 9

Þjóðviljinn - 25.11.1983, Page 9
Þjóðminjasafnið gefur út greinasafn um fornleifarannsóknir Hus, gárd och bebyggelse Þjóðminjasafn íslands hefur gef- ið út bókina „Hus, gárd och be- byggelse“, sem hefur að geyma 25 greinar um merkar fornleifarann- sóknir á Norðurlöndum. Greinarnar, byggjast allar á er- indum sem flutt voru á ráðstefnu norrænna fornleifafræðinga að Laugarvatni í ágúst 1982, og eru allar skrifaðar á norsku, sænsku eða dönsku. M.a. er sagt frá niðurstöðum fornleifarannsókna í Reykjavík árin 1971-1975, byggðarannsókn- um á Holti í Eyjafjallasveit og byggingum frá fyrstu öldum ís- landsbyggðar. Bókin er 270 bls. að stærð og prýdd miklum fjölda mynda og skýringarteikninga. Petta er fyrsta bókin sem Þjóð- minjasafnið gefur út, og sá Guð- mundur Ólafsson safnvörður um útgáfuna. Fyrsta Ijóðabók Jóhanns árelíuzar „blátt áfram” blátt áfram Út er komin 1. bók Jóhanns árelíuzar - Ijóðabókin „blátt áfram”. Útgefandi og kostnaðarmaður er höfundur. f bókinni er fjöldi ljóöa sem endur- spegla líf höfundar á undanförnum ára- tugum. Jóhann árelíuz er Akureyringur af vopnfirskum ættum. Útlit og uppsetningu bókarinnar annaöist Hallgrímur Tryggvason prent- listamaður í samráði við höfund. Ljóðabókin „blátt áfram” verður til sölu hjá bókabúð Máls og menningar, hjá Eymundsson og í bókaverslunum á Akureyri. Erindi um íslandskort Dr. Haraldur Sigurðsson fv. bóka- vörður spjallar um íslandskort í Þjóðminjasafni Islands laugardag- inn 26. nóvember, kl. 16.00. Erind- ið verður haldið í Bogasal, en þar stendur yfir sýning á gömlum Is- landskortum, sem lýkur sunnudag- inn 27. nóvember. Haraldur Sigurðsson er fremsti sér- fræðingur hérlendis í kortasögu og hefur samið kortasögu íslands í tveimur bindum, sem komið hefur út hjá Bókaútgáfu Menningar- sjóðs. Föstudagur 25. nóvember 1983 ÞJOÐVILJINN - SÍÐA 9 Brúðuleikhús á Kjarvalsstöðum Bláa stúlkan eitthvað sem kallast gæti skoðun á leik þeirra, hvað þá tónlistinni sjálfri, en vil nota tækifærið og þakka bæði tónskáldi og hljóð- færaleikurum fyrir þá skemmtun sem þeirra þáttur í sýningunni veitir mér. Messíana er sem sé upphafs- maður þessa verks, auk þess sem hún er höfundur bæði leikmynd- ar og leikbrúða og fer með stærsta brúðuleikhlutverkið sjálf. Enda er vandalaust fyrir hvern þann sem þekkir fyrri leikhús- vinnu Messíönu að sjá strax, hvers andi svífur hér yfir vötnun- um - og á það jafnt við innihald sýningarinnar og útfærslu, tam. meðferð lita og efnis. Messíana er hér frjáls undan kvöð leikmyndahönnuðarins að gera málamiðlanir við misvitra leik- stjóra og höfunda og birtist nú sem ólæknandi rómantískur fag- urkeri; öll sýningin orkar á mig eins og fjarska einlæg persónuleg játning. Hún hefur valið sér það form, sem margir telja tærustu mynd brúðuleiklistarinnar: sýn- ingu án orða, að úffærslu meira í ætt við látbragðsleik og dans en vanalegan leik, að inntaki skyld- ara ljóði en leikriti. Erfitt væri að rekja efni leiksins hlutlaust, án þess að túlka það, svo mjög sem það mun háð því, hvers augum þaðerskoðað. Ljóst erþó,aðhér er sagt frá reynslu stúlku, sem birtist okkur í tveimur persónu- gervingum, brúnu stúlkunni og þeirri bláu. Þetta tvíeðli má svo túlka sem klofning milli veruleika og draums, ytra og innra lífs; - saga bláu stúlkunnar gengur auðveldlega upp sem draumur listamannsins um fegurðina óhöndlanlegu, draumur konunn- ar um ást, draumur manneskj- unnar um frelsi; í lokin mætast þær aftur - sáttin verður fyrir ást trésins, lífsins sjálfs. Menn geta svo dundað við að lesa eitthvað svipað og ég gef hér í skyn, ell- egar eitthvað allt annað úr sýn- ingunni. Ýmsum kann að þykja þetta frelsi áhorfandans til útleggingar helsti ókostur hennar, þeir kunna að gera kröfur til ljósari sögu- Bríet Héðinsdóttir skrifar um leikhús þráðar, þeim kann að finnast verkið of innhverft, táknin of margræð. Sjálf er ég í hópi þeirra heppnu, sem slíkar pælingar sækja alls ekki á, fyrr en í fyrsta lagi að sýningu lokinni. A meðan hún fer fram, góni ég agndofa á það sem fyrir augu ber, og hrífst hverju sinni, enda öll sýningin dæmalaust augnayndi. Stúlku- brúðurnar tvær eru einhverjar fallegustu leikbrúður, sem ég hef nokkru sinni séð. Ekki veit ég beint af hverju þær, og þó eink- um sú bláa, minna mig á Bapt- iste, eina elstu og frægustu brúðu Michael Meschkes. (Allir sem voru svo lánsamir að vera á nám- skeiði Meschkes í Reykholti hér um árið hljóta að rnuna eftir Baptiste.) Samt eru þessar brúður Messíönu gjörólíkar Baptiste í útliti og allri gerð. Kannski er hér um að ræða áhrif lærimeistarans, sem Messíana vinnur svo úr mjög persónulega nýsköpun. Á jafn sjálfstæðan máta nýtir Messíana áhrif frá hreyfikerfi brúðanna í Bunraku leikhúsinu japanska, sem hún kveður sjálf hafa gefið sér hug- myndina að hreyfikerfi brúðanna í þessu verki. Klassisk Bunraku- brúða er u.þ.b. helmingi stærrien brúður Messíönu, og er hverri brúðu stjórnað af þremur leikur- um öllum sýnilegum ýmist nteð grímur eða ekki. (Ef ég man rétt tekur það Bunraku-leikarann fjórtán ár að vinna sig upp, með því að stjórna fótum og hægri handlegg brúðunnar hulinn grímu, til að komast í þá tignar- stöðu að stjórna höfði og vinstri handlegg grímulaust! Púff!) Brúðum Messíönu er aðeins stjórnað af einum leikara hverri, og er hreyfikerfi þeirra á snjallan hátt sameinað stjórnkerfi vana- legra stangabrúða. Þetta kerfi Messíönu gefur brúðurn hennar mikla tjáningarmöguleika. List brúðleikarans er óhemju- vandasöm, krefst sömu ein- beitingar og innlifunar og vana- legur leikur, en að auki er hand- verkið sjálft svo fínleg ná- kvæmnisvinna og beinlínis svo líkamlega erfitt, að enginn tryði að óreyndu. Það vekur því bæði furðu mína og aðdáun hversu vel leikurunum tekst upp (auk Mess- íönu leika þau Anna Einarsdóttir og Pétur Knútsson) þrátt fyrir „Saga bláu stúlkunnar gengur auðveldlega upp sem draumur listamannsins um fegurðina óhöndlanlegu, draumur konunn- ar um ást, draumur manneskj- unnar umfrelsi...” takmarkaða reynslu. Einkum tekst þeim Önnu og Messíönu sem mest mæðir á, ótrúlega vel að ná þeirri hnitmiðun og spar- semi í hreyfingarnar, sem er ein kenni góðs brúðuleiks. Við þessa útfærslu mun Árni Ibsen hafa verið þeirn glöggur leiðbeinandi augað í salnum sem kemur í stað spegilsins sem brúðuleikarinn æfir oft við í fyrstu. Þá langar mig líka að ljúka lofsorði á Ágúst Pét ursson fyrir stjórn og hönnun ljósa og þó ekki síst fyrir ljósk astarana, sem hann mun hafa sér- hannað í samráði við Pétur Knútsson (og auðvitað Messí- önu!) fyrir þetta litla leiksvið Auk notagildis þeirra hafa þeir þann kost að vera einkar ásjá legir, sem er meira en sagt verður um vanaleg appíröt af þessu tagi Mikil vinna margra manna liggur að baki þessari tæplega hálf-tíma löngu sýningu. Og fáum mun dyljast, að höfundur hefur hvorki sparað tíma né þrek lagt frant hugsun sína, alúð og blíðu í þetta verk. Auðvelt er að flokka slíkar maníur undir geggj un, sem hljóti makleg málagjöld með gjaldþroti. En við erum líka mörg, sem þökkum okkar sæla fyrir að til skuli vera svona geg gjað fólk og þætti lífið dauðlegt án þess. Sjálf þakkar Messíana leikskrá stjórn Kjarvalsstaða fyrir að hafa gefið sér stundar ráðrúm til að sinna eftirlæti sínu brúðuleikhúsinu. Væri ekki óbætanlegur missir að starfi hennar við „stóru” leikhúsin hlyti maður að óska henni þess að geta helgað sig því eingöngu. Á Kjarvalstöðum verða aðeins sýningar á „Bláu stúlkunni næstkomandi laugardag og sunn udag. Bríet Héðinsdóttir Þjóðviljinn hefur nú fyrstur dagblaða í Reykjavík vikiðfrá þeirri stefnu að ráða mann úr hópi þeirra, sem stundum nefnasig af einkennandi lítil- læti leik-dómara, til þess að fjalla um leiksýningar. Þess í stað mun nú sá háttur upp tekinn að fela Pétri og Páli að segja frá leikhúsferðum sín- um frá persónulegum sjónar- hóli, án nokkurra tilburða í þá átt að þykjast vera að leiðbeinaalmenningi, hvað þá listamönnunum sjálfum. Þessu ber að fagna og verður þetta vonandi öðrum blöðum til eftirbreytni. Því skal ekki skorast undan því nú að taka að sér hlutverk Pálínu. Laugardaginn 19. nóvember var frumsýnt að Kjarvalsstöðum brúðuleikverk eftir Messíönu Tómasdóttur, sem hún nefnir „Bláu stúlkuna”, við frumsamda tónlist eftir Karólínu Eiríksdótt- ur. Hafa þær Messíana og Karó- lína skýrt svo frá í fjölmiðlum að fyrst hafi Messíana gert Karólínu grein fyrir hugmyndum sínum að verkinu, þá hafi Karólína samið tónlistina og loks hafi leikræn út- færsla verið felld að tónlistinni. Á sýningunni er tónlistin flutt beint, sem betur fer, af þeim Snorra Birgi Sigfússyni, píanóleikara, Óskari Ingólfssyni, klarinettu- leikara og Guðnýju Guðmunds- dóttur fiðluleikara. Mig skortir allar forsendur til að hafa

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.