Þjóðviljinn - 17.03.1985, Side 4

„Pá er
þetto
búið “
HalldórBlöndal
tekinn ó belnið
um
húsnœðismól
Halldór Blöndal þing-
maður Sjálfstœðis-
flokksins í Norðurlands-
kjördœmi eystra hefur
um nokkurt skeið verið
helsti talsmaður Sjálf-
stœðisflokksins íhús-
nœðismálum. Hann er
á beininu f dag og upp-
lýsir okkur meðal ann-
ars um það að það
muni kosta stjórnarslitef
skattheimta til húsnœð-
ismála verði aukin í lík-
ingu við það sem
félagsmálaráðherra
hefur nefnt.
Stjórnarflokkarnir lofuðu
úrbótum í húsnæðismálum, m.a.
80% lánum. Þúsundir manna eru
nú í erfiðleikum, fjöldahreyflng í
uppsiglingu. Hvað veldur þessu
misræmi milli orða og athafna?
Erfiðleikar þessa fólks, sem nú
eru hvað mestir, eiga rætur sínar
að rekja til framkvæmda og
kaupa á íbúðum sem mestan part
eru til komin fyrir stjórnar-
skiptin. Við erum að glíma við arf
frá fyrri stjórn. Þetta fólk fékk
ónóga fyrirgreiðslu á sínum tíma.
Lánskjaravísitalan óð upp sér-
staklega á árunum 1982-83. Á ár-
inu 1984 þegar verðbólgan
minnkaði snerist þetta við. Þá var
lánskjaravísitalan lægri heldur en
kauptaxtavísitala. Vandi þessa
fólks á rætur sínar að rekja til
verðbólgunnar og lífskjaraskerð-
ingarinnar sem varð á þessum
árum.
Vandinn er að menn geta ekki
borgað af þeim lánum sem þeir
fengu.
Með hærri lánum væri vandinn
væntanlega ennþá meiri?
Þessi vandi er af tvennum toga
að mínu viti. Annars vegar af því
að lausaskuldirnar eru of miklar
og til of skamms tíma og sumir
hafa byggt en ekki getað selt sínar
gömlu íbúðir vegna þess að það
hefur verið lögð of mikil áhersla á
nýbyggingar í húsnæðiskerfinu.
Það eigum við að geta leyst.
Þið hafíð þó ekki lagt til að
stórhækka lán til kaupa á eldri
íbúðum?
Við Sjálfstæðismenn höfum
alltaf viljað fara aðra leið en aðrir
flokkar í húsnæðismálunum og
það væri ekki vafi á því að ás'tand-
ið væri miklu betra ef þær hefðu
verið farnar. Við munum kynna
okkar skoðanir fyrir félags-
málaráðherra, jafnvel í næstu
viku.
Lánskjaravísitalan hefur mjög
verið til umræðu. Brennivínið
hækkar og þá hækka skuldirnar.
Telurðu að vísitala af þessu tagi sé
réttlátur mælikvarði?
Þessi mál eru svo viðkvæm og
lánskjaravísitalan er orðin svo al-
gengur viðmiðunarpunktur í
samningum manna á meðal
þannig að það er mjög erfitt að
breyta henni. Við sitjum þarna
uppi með ákvörðun sem tekin var
af síðustu ríkisstjórn hvort sem
hún er góð eða vond. Ég geri mér
vonir um að lífskjör fari batn-
andi. Lánin munu lækka á móti
þeim hækkunum sem orðið hafa
á síðustu árum. Um leið og Iífs-
kjörin versnuðu á sl. árum þá
töpuðu skuldarar mjög ört af því
að lánskjaravísitalan miðaðist við
framfærslukostnað og byggingar-
kostnað. Launþegarnir myndu
endanlega tapa því sem þeir eru
búnir að tapa ef nú yrði tekin upp
kaupgjaldsvísitala á lán og að því
vil ég ekki standa.
Þetta er Ijóst, en hverskonar
lánskjaravísitölu myndu Sjálf-
stæðismenn taka upp í stað
þeirrar sem er að mati margra
manna allt of viðkvæm fyrir
skammtímabreytingum?
Ég er þeirrar skoðunar að það
eigi ekki að verðtryggja lán til
skamms tíma. Lán í þrjú til fimm
ár eiga að vera óverðtryggð. Ef
við myndum binda vísitölutrygg-
ingu lána við lán til langs tíma er
ekkert á móti því að hafa viðmið-
unartímabilin lengri.
Og grunnurinn gæti verið ann-
ar?
Ég sé ekki að annar grunnur sé
endilega betri. Við erum að tala
um að peningar haldi sínu verð-
gildi og miðast verðgildið ekki
við notkun þeirra?
Eðli þessarar vísitölu er að hún
breytir skuldum með verð-
breytingum á fyrirbærum sem
ekkert koma húsnæðislánum við.
Við erum ekki að tala um það,
við erum að tala um lánskjara-
vísitölu sem tryggir verðgildi pen-
inga almennt.
Ef verðtrygging peninga er rétt
í sjálfu sér, er þá ekki verðtrygg-
ing á verðgildi vinnuafls einnig
rétt?
Við vorum með verðtryggð
laun, kaupgjaldsvísitölu sem átti
að mæla hækkun á launum á
þriggja tungla fresti. Það hefur
komið í ljós að stjórnvöld hafa
orðið að skerða þessa vísitölu
meira og minna allan tímann. Ef
við lítum á síðasta tímabil sem
þessi vísitala var að fullu í gildi þá
held ég að ég muni það rétt að
lánskjaravísitalan hafi hækkað
(frá 1. júní 1982-83) um 120%
meira en kaupgjaldsvísitalan.
Árið 1984 hækkaði kauptaxta-
vísitalan meira en lánskjaravísit-
alan.
Það vita allir að á þeim tíma
sem liðinn er frá valdatöku nú-
verandi ríkisstjórnar hefur sigið
svo rækilega á ógæfuhliðina að
fjöldi manns er að sligast undir
lánunum.
Aðalbreytingin var á árunum
1982 og 1983.
Þá höfðu menn þó verðtrygg-
ingu launa að verulegu leyti?
Lánskjaravísitalan mælir
hærra en kaupgjaldsvísitalan á
árunum 1980, ’82 og ’83 og
kauptaxtavísitala mælir hærra
árin 1981 og ’84.
Ef þeir menn í verkalýðs-
hreyfingunni sem skilja að lækk-
andi verðbólga bætir lífskjörin og
stjórnmálamenn sem eru sömu
skoðunar ná saman þá batna
lífskjörin, það þýðir að skuldir
verða léttvægari.
Eftir stendur sú staðreynd að
það þarf að borga þá hækkun sem
hefur orðið á tímabilinu.
Ef lífskjörin batna þá kemur
þetta til baka.
Finnst þér eðlilegt að menn
verði að eyða verulegum hluta af
hugsanlegum lífskjarabata sínum
til þess að borga skuldir sem eru
tilkomnar eingöngu vegna þess að
rangur mælikvarði var notaður
til að mæla verðmætabreytingar?
Það á að spyrja þann mann sem
lögfesti núverandi fyrirkomulag á
lánskjaravísitölu að þessari
spurningu.
Þeir sem nú hafa peninga til
umráða virðast eiga mjög
auðvelda leið tU að þéna á þessu
ástandi t.d. á skuldabréfamark-
aði.
Jú, jú með okrinu hlýtur að
vera að myndast þarna mikið fé
sem er í lánsveltunni. Sá markað-
ur hlýtur fljótt að mettast. Það er
ekki grundvöllur fyrir afskaplega
marga menn að lifa á okurlánum
hér á landi, ef við getum komið
húsnæðislánunum í lag.
Fram hafa komið hugmyndir
um stóreignaskatt og skyldu-
sparnað á háar tekjur til styrktar
húsnæðiskerfinu. Ertu sammála
þeim?
Forsætisráðherra var í þessum
frægu minnispunktum sínum
eitthvað að tala um stóreigna-
skatta og skyldusparnað. Jón
Baldvin Hannibalsson talar um
stóreignaskatta. Ég held að allir
þessir menn hafi alveg sleppt því
að tala um það hvernig á að taka
þetta fé. Á hverja eiga þeir að
leggjast?, ég hef ekki séð neinar
hugmyndir um það.
Hefur þú einhverjar hugmynd-
ir?
Eins og eignaskattarnir eru
núna leggjast þeir fyrst og fremst
á íbúðarhúsnæði. Ég hef verið
þeirrar skoðunar að fasteignir
eigi að vera tekjustofnar fyrir
sveitarfélög. Mér hefur þó fund-
ist að sum sveitarfélög gangi þar
full langt. Ég held því að ríkið eigi
að fara varlega í skattlagningu
fasteigna. Eignir gefa ekki arð af
sjálfu sér. Það væri þá miklu
betra að endurskoða tekjuskatt-
ana, held ég. Ég held að það
muni hefna sín ef við leggjum
þunga skatta á fyrirtækin, ég held
að það muni ekki koma fram í
bættum lífskjörum.
Hvað um skyldusparnaðinn?
Ég hefi ekki séð neinar hug-
myndir útfærðar um skyldu-
sparnað. Á að leggja hann á hjón
eða einstaklinga?
Þú veist vel að það er enginn
vandi að finna út háar tekjur í
skattakerfmu, það er tæknilegt
úrlausnarefni. Ertu með eða á
móti skyldusparnaðinum?
Hvað er átt við með háum tekj-
um? Það þýðir ekki að koma til
mín með skattuppástungur og
segja mér ekki hvað í þeim felst.
Mér finnst skattheimtan of mikil í
landinu, það á að draga úr henni.
Þess vegna er ég á móti skyldu-
sparnaði.
Ef félagsmálaráðherra reyndi
að fylgja eftir hugmyndum sínum
um stóreignaskatt og skyldu-
sparnað með atbeina stjórnar-
andstöðunnar og Framsóknar-
flokksins líkt og Sjálfstæðisflokk-
urinn virðist ætla að gera núna
með útvarpslagafrumvarpi,
springur þá ríkisstjórnin?
Þá hefur hann valið sér aðra
vini. Ef hann fer að leggja á nýja
skatta með atbeina stjórnarand-
stöðunnar þá er þetta búið. Ég
held hann ætti þá að fara að flytja
frumvarpið blessaður.
Þarf meiri peninga í húsnæð-
iskerfið?
Ég geri mér ekki grein fyrir hve
mikið fé þarf en það er ljóst að
það eru bullandi þarfir óleystar
og ég held að það sé hægt að
draga úr lánsþörf ef við stöndum
öðruvísi að verkum. Til dæmis
með skattfríðindum eða beinum
greiðslum úr ríkissjóði. Þannig
verði örvaður sjálfssparnaður svo
fólk geti búið sig undir að eignast
eigin íbúð. Við getum hugsað
okkur að hjón mættu eiga skatt-
frjálst eins og 20% af verði
staðalíbúðar, það gæti verið 5 ára
sparnaður, bankinn lánaði síðan
annað eins eftir tiltekinn tíma til
10 ára, þá er þetta komið í 40% af
verðinu.
Eru nokkrar líkur á slíkum
sparnaði með þeim hraklegu
launum sem nú eru greidd í
þjóðfélaginu?
Menn hafa mjög mismunandi
laun. Ef maður sem er að byrja
búskap hefur ekki efni á að leggja
fyrir þrjú þúsund og fimm hundr-
uð krónur á mánuði hefur hann
ekki efni á að eignast íbúð.
Þið Sjálfstæðismenn hafið ekki
haft mikinn áhuga á Búseta.
Það hefur aldrei verið sýnt
fram á að það dæmi geti gengið
upp. Við viljum að fólk eigi sínar
íbúðir.
hágé.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 17. mars 1985