Þjóðviljinn - 20.03.1985, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Lfldð heldur áfram að deyja
Upplausnin sem mistækar aögeröir liöónýtr-
ar ríkisstjórnar hefur skapaö í þjóöfélaginu er nú
farin að sækja inná taugakerfi stjórnarliðanna.
Síðustu daga hafa þeir boöiö þjóöinni upp á
ókeyis skemmtiatriöi í fjölmiðlum, þar sem þeir
keppast viö aö varpa köpuryröum hverjir á aöra
og hafa uppi þungar ásakanir um óheilindi í
stjórnarsamstarfinu.
„Sjálfstæöisflokkurinn bíöur færis á að rjúfa
stjómina," segir Haraldur Ólafsson þingmaöur
Framsóknarflokksins í DV og bætir viö: „Þaö á
ekki aö láta braskaraliðið í Sjálfstæðisflokknum
vera þar meö fingur í spilum", þegar spurt er um
atvinnuuppbyggingu. Degi síöar svarar Friörik
Sophusson, varaformaöur Sjálfstæöisflokks-
ins, fullum hálsi: „Haraldur ætti aö líta sjálfum
sér nær þegar hann leitar aö einhverjum sem
vili stjórnarsamstarfiö feigt".
Þannig er stjórnarsamstarfið að snúast upp í
eins konar götustrákaat, þar sem hver kennir
öörum um, og enginn treystir neinum. Báöum
stjórnarflokkunum er auðvitaö fullljóst aö ríkis-
stjórnin hefur algerlega rúið sig fylgi og að hrak-
fallasaga hennar er síst á enda. Þaö er einsog í
fótboltanum: meistaraheppnin er horfin og hér
eftir bíöur ekkert nema fallið niöur í 2. deild.
Dómarinn, í gervi síendurtekinna skoöana-
kannana hefur kveöiö upp úrskurðinn: fylgið er
fariö, - heillir horfnar.
Almenningnum í gjánni hefur auðvitað veriö
Ijóst um alllanga hríö aö blóðið í kú ríkisstjórnar-
innar er löngu þorriö. Stjórnin hefur engu varan-
legu jákvæöu komiö til leiðar. Hins vegar skilur
hún eftir í slóö sinni meiri ringulreiö og óham-
ingju en dæmi eru til um áöur. Saga hennar er
einfaldlega ein samfelld slysasaga. Það er
meira aö segja farð að renna upp Ijós fyrir
Steingrími Hermannssyni forsætisráöherra,
sem hingað til hefur lifaö í myrkri skilnings-
leysisins. Honum er loksins aö skiljast aö þaö er
ekki allt með felldu.
Um helgina fékk hann nefnilega vitrun í Fram-
sóknarhúsinu viö Rauðarárstíg, lyfti höndum
frammi fyrir lýðnum og lýsti yfir aö nú heföi hann
loksins séö aö þaö voru „meiriháttar pólitísk
mistök" aö stööva verötryggingu launa en leyfa
lánum aö klifra á bökkum snarvitlausrar verö-
tryggingar upp í stjarnfræðilegar hæöir. Það |
sem aö tók Steingrím tvö ár aö skilja var honum
sagt af stjórnarandstööunni þegar á fyrsta degi.
Hann hefði heldur ekki þurft aö fara í Framsókn-
arhúsið til aö fá vitrun um þaö, - hann heföi
einungis þurft að fletta Lögbirtingablaöinu og
lesa nöfn þeirra þúsunda sem stefna hans og
stjórnarinnar er aö knýja undir hamarinn.
Staöreyndin er auövitaö sú, aö þaö er ríkis-
stjórnin sjálf sem meö réttu á skiliö merkimiða
Steingríms: „meiriháttar pólitísk rnistök". Þetta
hefur báðum stjórnarflokkunum loksins skilist
og þess vegna standa þeir nú í opinberum skatt-
KLIPPT OG SKORIÐ
yrðum í fjölmiölum. Þeir vita aö vandamálin
hrannast upp án þess aö stjórnin fái nokkra
rönd viö reist.
Þeir hafa klúðrað vaxtamálunum algerlega
og Framsókn er nú loks fariö að skiljast að hún
hefur ekki einu sinni, heldur í tvígang, látið
Sjálfstæöisflokkinn reka snarvitlausar vaxtaá-
kvarðanir niðrum kokið á sér. Þeir hafa klúöraö
kennaradeilunni og ekkert bitvopn er í augsýn til
að höggva á þann Gordíonshnút. Þeir hafa
klúöraö málum húsnæðiskaupenda á ótrúleg-
asta hátt. Þeir hafa klúðrað trausti verkalýðs-
hreyfingarinnar frá toppi og niöur í tána sem
kitlar grasrótina. Máliö er einfaldlega þaö, aö
ríkisstjórnin hefur klúöraö stefnunni og hún hef-
ur klúðrað trausti fólksins.
Stjórnin er lifandi lík sem heldur áfram aö
deyja. Hún á sér ekki viðreisnar von meö þjóð-
inni og þetta hafa stjórnarliðar látiö sér skiljast
aö lokum. Þess vegna leita þeir færis, bíða eftir
því aö geta slitið stjórnina í sundur á „heppi-
legu“ máli. Þess vegna ganga á milli þeirra í
fjölmiölum endurteknar ásakanir um óheilindi.
Þeir eru einfaldlega hættir aö treysta hverjir
öörum.
En ef stjórnarflokkarnir treysta ekki
lengur hvor öðrum, hvers vegna í ósköpun-
um skyldu þá aðrir treysta þeim?
ÖS
í NT-dálkinum „í tíma og ó-
tíma” er í gær fjallað um þann
skollaleik sem uppi er hafður í
kennaradeilunni: Albert vísar á
samninganefnd ríkisins, en allir
vita að sú nefnd semur ekki um
annað en það sem hún fær umboð
til frá stjórnvöldum og þá
fjármálaráðherra í þessu dæmi.
Það er rifjað upp, að fjármála-
ráðherra hefur fyrr lýst hug sín-
um til kennara og menntamála:
„honum er ósárt þótt skólar
loki í nokkrar vikur, hann opin-
beraði skilningsleysi sitt og þekk-
ingarskort á skólastarfi í frægri
þingrœðu í haust”.
Dálkahöfundur telur þó ýmis-
legt enn verra hanga á spýtunni:
„Og þá er fjármálaráðherra
það sársaukalaust þótt kennara-
deilan nú verði til þess að binda
enda á stjórnmájlaferil Ragnhildar
Helgadóttur. Ymsu má fórna til
að bregða fœti fyrir keppinaula í
komandi prófkjörsslag, þar á
meðal hagsmunum nemenda
framhaldsskólanna... Pað er
ömurlegur vitnisburður um sið-
ferðilegt ástand Sjálfstœðisflokks-
ins, að menntakerfi þjóðarinnar
skuli vera orðið skiptimynt í fram-
apoti prófkjarariddara og skóla-
nemendur fórnarlömb valdhroka
og hégómaskapar. ”
Upp úr
hægindum
Eins og menn vita er dagblaðið
NT samkvæmt skilgreiningu
óháð Framsóknarflokknum. Það
kemur vitanlega ekki í veg fyrir
að blaðið skrifi hreinræktaða
Framsóknarleiðara eins og þann
sem í gær hvatti Framsóknarfor-
ystuna til þess að „standa upp úr
hægindum sinum og byrja að pré-
dika” - og fylgdi sú uppörvun
með, að það væri svosem ekki
mikill vandi, því að „málefna-
staða flokksins er góð. ”
Ojæja. Litlu verður Vöggur
feginn, stendur þar.
Leiðarinn er annars eitt dæmi
af mörgum um ókyrrð undir ríkis-
stjórnarsænginni. Þar segir á þá
leið að nú sé bæði bændafylgi
Framsóknar og fylgi hennar með-
al launafólks í hættu - vegna þess
að ekki sé rekin nægilega öflug
byggðastefna og vegna þess að
„skilningsleysi” Sjálfstæðis-
flokksins á málum launafólks hafi
ráðið samskiptum stjórnarinnar
við alþýðu manna.
Þessu fylgir þessi fróðlega játn-
ing hér:
„Sjálfstœðisflokkurinn þolir
það þótt rikisstjórnin sýni óbil-
girni í samningum. Framsóknar-
flokkurinn ekki, vegna þess að
launafólk gerir meiri kröfur til
hans”.
Þetta eru reyndar gömul og ný
sannindi um þá sem lenda í sam-
steypustjórnum með íhaldinu.
Það er búist við allt öðru af flokk-
um, sem hafa fyrr eða siðar borið
nokkurn vinstrikeim. Meðan sá
stóri Sjálfstæðisflokkur sýnist
eins og stikkfrí í mörgum málum í
vitund almennings.
Kvikmyndir
og fámenni
Menn hafa á undanförnum
misserum spjallað margt um ís-
lenska kvikmyndagerð og fram-
vindu hennar. Þar skiptast á
bjartsýnishrinur í hvert skipti
sem eitthvað jákvætt hefur verið
sagt um íslenska kvikmynd er-
lendis og svartsýni, sem gerir ráð
fyrir að ævintýrið sé senn búið og
að íslenskir kvikmyndastjórar
muni ekki eiga von á nema
auglýsingaverkefnum innantíðar.
Fróðlegt var að heyra Andrei
Tarkovskí, hinn ágæta rússneska
kvikmyndastjóra, lýsa skoðun
sinni á þessu máli á blaðamanna-
fundi á dögunum.
Hann tók það fram í upphafi,
að vissulega þekkti hann ekki ís-
lenskar aðstæður, hann gæti að-
eins getið sér til um þær. Það lægi
vitanlega í augum uppi að ís-
lenskir kvikmyndamenn hlytu að
eiga erfitt uppdráttar meðan
hugsanlegir áhorfendur heima
fyrir væru ekki fleiri en raun ber
vitni. Aftur á móti væri fátt með
svo öllu illt að ekki boðaði nokk-
uð gott. Þetta fámenni, sagði
Tarkovskí, gerir það að verkum
að það er borin von að græða á
kvikmyndum hér. Það ætti þá að
draga úr þeirri freistingu að ís-
lendingar legðu fyrst og fremst
stund á léttar skemmtimyndir.
Vegna þess að þær geta ekki
borgað sig heima fyrir og þær
komast ekki á erlendan markað -
allt er fullt hvort sem er af slíkri
framleiðslu og ekki á bætandi.
(Hér kemur það vissulega fram
að gesturinn vissi ekki að það er
hægt að láta fjárhagsdæmi „léttra
skemmtimynda” ganga upp á ís-
landi - en þá má líka spyrja: hve
lengi stendur það?)
Fær leið?
Tarkovskí taldi að eina færa
leiðin fyrir íslenska kvikmynda-
menn væri sú að þeir legðu
áherslu á vandaðar myndir, sem
bæru sterkan persónulegan svip
höfunda. Og um leið ættu þær sér
forsendur í þjóðlegri menningu, í
því sem sérstætt væri fyrir ísland.
Því, sagði hann, það dugar ekki
heldur að reyna að búa til gæða-
myndir, sem byggja á þeirri
hjátrú, að eitthvað sé til sem
heitir heimsmenning. Þá eiga
menn á hættu að lenda í stæling-
um á því sem Frakkar eru að gera
eða Þjóðverjar og þar fram eftir
götum. Til að það skipti máli,
sem menn eru að gera, verða þeir
helst að sameina þetta tvennt: að
sýna ræktarsemi eigin rótum og
geta komist í kallfæri við það fólk
um víðan heim sem lætur sig vel-
ferð kvikmyndalistar varða.
Meðal annars til þess að eiga síð-
ar meir möguleika á samstarfi um
kvikmyndagerð sem gerir bæði
hin fjárhagslegu og listrænu dæmi
auðleystari en ella.
Við eigum eftir að segja nánar
frá heimsókn Tarkovskís og við-
horfum hans hér í blaðinu. En
það þótti ekki úr vegi að minnast
sérstaklega í þessum dálki á um-
mæli hans um mál er varða beint
íslénska menningarstefnu á
veigamiklu sviði - eða kannski
öllu heldur: skort á slíkri stefnu.
ÁB
DJÓÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rit8tjórar: Árni Bergmann, össur Skarphóðinsson.
Rltstjórnarfulltrúi: Öskar Guðmundsson.
Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Guðjón
Friðriksson, Helgi Guðmundsson, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Mörður Árnason, Ólafur Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson,
Víðir Sigurðsson (íþróttir).
Ljósmyndir: Einar Ólason, Einar Karlsson.
Utlit og hönnun: Filip Franksson, Þröstur Haraldsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Utbreiöslustjórl: Sigríður Pótursdóttir.
Auglysingastjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglýsingar: Anna Guðjónsdóttir, Ásdís Kristinsdóttir,
Hreiðar Sigtryggsson.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsia: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Símavarsla: Margrót Guðmundsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmæður: Bergljót Guðjónsdóttir, Ólöf Húnfjörð.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Bdstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, síml 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 30 kr.
Sunnudagsverð: 35 kr.
Áskriftarverð ó mánuði: 330 kr.
Afgreiðsla blaðsins er opin á laugardögum
frá kl. 9 til 12, beinn sími: 81663.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvlkudagur 20. mars 1984