Þjóðviljinn - 12.03.1986, Page 7

DJOÐVILJINN
Umsjón:
Mörður Árnason
Þjóðleikhúsið sýnir
RÍKHARÐ ÞRÍÐJA
eftir William Shakespcare
Þýðing: Helgi Hálfdánarson
Leikstjórn: John Burgess
Leikmynd: Liz da Costa
Búningar: Hilarv Baxter
Ríkharður þriðji hefur löngum
verið talinn eitt skemmtilegasta
og mest spennandi verk Shakesp-
eares, enda Ríkharður sjálfur
með allra skemmtilegustu þrjót-
um og leikritið morandi í bráðsn-
jöllum atriðum, þrungið ást-
ríðum, hatri og græðgi. Þetta er
eitt af fyrstu verkum skáldsins og
það leiftrar af lífskrafti og eld-
móði.
Því miður leiftraði það of sjald-
an og of lítið í þunglamalegri,
hugmyndasnauðri og klaufalegri
Helgi Skúlason (Ríkarður þriðji) og Sigurður Sigurjónsson (Ríkarður Ráðkleifur) í Þjóðleikhúsinu. „Leikararnir hafa ...
flestir lagt sig fram um að gera sem allra best og er langt síðan hópurinn í Þjóðleikhúsinu hefur sést leika af öðrum eins
krafti..."
uppsetningu John Burgess.
Leikstjórinn virðist fylgja þeirri
stefnu að láta leikarana flytja
textann í háspenntum tón til-
brigðalítið og að mestu án þess að
undirstrika merkingu hans eða
fylgja eftir tilfinningu hans. Þessi
ræðustfll við flutning Shake-
speareverka var að vísu alls ráð-
andi á Bretlandi fyrir einhverjum
áratugum en hefur sem betur fer
verið á hröðu undanhaldi. Yfir-
leitt voru uppstillingar, staðsetn-
ingar og aðferðir leikstjórans
óhemjulega stirðar og líflausar og
gefa leikurunum lítil tækifæri til
að tjá raunverulega þann mikla
tilfinningakraft sem textinn býr
yfir.
Leikararnir hafa hins vegar
flestir lagt sig alla fram um að
gera sem best og er langt síðan
hópurinn í Þjóðleikhúsinu hefur
sést leika af öðrum eins krafti.
Ágallar sýningarinnar skrifast því
nær algerlega á kostnað leikstjór-
ans og aðstoðarmanna hans, sem
sjá um leikmynd, búninga, lýs-
ingu og tónlist. Allt er þetta held-
ur snautlega unnið og sumt áber-
andi illa. Til dæmis er tónlist
Terry Davies ömurleg áheyrnar
og lýsing Ben Ormerod óhæfilega
einföld og tilbreytingalaus. Svið-
ið er ekki slæmt, einfaldur hall-
andi pallur og svartur bak-
grunnur, en svo einfalt svið krefst
beittari og markvissari ljósanotk-
unar en hér er á ferðinni. Búning-
ar Hilary Baxter eru margir
íburðarmiklir og greinilega dýrir,
en verka nokkuð tilviljanakennd-
ir og hefðu að ósekju mátt vera
litsterkari. En það er fyrst og síð-
ast leikstjórnin sem dregur mátt
úr sýningunni. Hvar var til dæmis
erótíkin í fundi Ríkharðs og
Önnu? Hvar var skelfingin í
morði Georgs? Hvar var yfirleitt
blóð og ofbeldi í þessu blóðuga
verki? Hvar var ógnin og hryll-
ingurinn í draumaatriðinu? Varla
var hún fólgin í því að sjá þá sem
Ríkharður myrti klædda einsog
Piano
16 ára snillingur
Grikkinn Dimitris Sgouros hjá Tónlistarfélaginu og Sinfóníunni
Sextán ára grískur píanóleikari
heldur annað kvöld einleikstón-
leika í Austurbæjarbíó og á laug-
ardag leikur hann meö Sinfóníu-
hljómsveitinni, - og er þetta að
sögn þeirra sem best þekkja hinn
merkasti tónlistarviðburður.
Dimitri Sgouros kemst nálægt
því að vera það sem einusinni hét
undrabarn. Hann hélt fyrstu tón-
leika sína sjö ára og lék þá meðal
annars verk eftir sjálfa sig, um
það bil tólf ára lauk hann námi í
Tónlistarháskólanum í Aþenu
með gullverðlaunum og heiðurs-
titlum, hefur fjórum sinnum
hlotið fyrstu verðlaun í sam-
keppni píanóleikara, útskrifaðist
í hittifyrra úr Royal Academy of
Music í London með hæstu eink-
unn sem þar hefur verið gefin,
hefur leikið með helstu hljóm-
sveitum heims við góðan orðstír.
Á efnisskrá tónleika Dimitri
Sgouros í Austurbæjarbíói annað
kvöld eru sónata eftir Scarlatti,
Waldstein-sónatan eftir Beetho-
ven, Andante Spianato og Grand
Polonaise eftir Chopin og Sónata
í h-moll eftir Liszt. Tónleikarnir
hefjast kl. 20.30.
Dimitri Sgouros, sextán ára, hef-
ur auk einleiksverka á valdi sínu á
fimmta tug konserta fyrir píanó og
hljómsveit.
kórdrengi með löng hvít kerti
vappa fram og aftur um sviðið í
fullum ljósum. Og þannig mætti
lengi telja.
En eins og áður er getið björg-
uðu leikararnir oft og einatt því
sem bjargað varð með því að taka
á öllu sem þeir áttu til. Og þó að
Helgi Skúlason nái ekki
fullkomnum tökum á Ríkharði er
leikur hans víða eftirminnilegur
og áhrifamikill. Hann er betri í
fyrri hlutanum, þó að fyrsta ein-
talið færi í handaskolum, vegna
þess að hann nær vel að koma til
skila nöpru háði og svörtu gamni
Ríkharðs. Ríkharður breytist
mjög eftir að hann er orðinn kon-
ungur, hverfur inn í sig og hættir
að tala beint til áhorfenda. Á
þessum innilukta manni nær
Helgi ekki verulegum tökum.
Helgi hefur yfirleitt haft mjög
góð tök á texta, en hér var texta-
flutningi hans töluvert ábótavant
og alltof oft beinlínis erfitt að
fylgjast með honum.
Annars áttu konurnar sterk-
asta leikinn þetta kvöld, og
reyndar var eina atriðið sem
verkaði sterkt á undirritaðan til-
finningalega bölbænalestur
kvennanna þriggja, og voru þær
hver annarri magnþrungnari
Herdís Porvaldsdóttir, Kristbjörg
Kjeld og Margrét Gudmundsdótt-
ir og fóru með sinn mergjaða
texta af þvflíku afli að skar inn í
merg og bein. Ragnheidur Stein-
dórsdóttir varð fyrir því óláni að
vera nánast raddlaus á frumsýn-
ingu, en kemst áreiðanlega í
þennan þungavigtarflokk þegar
hún nær sér.
Margir karlanna gerðu einnig
prýðilega. Vil ég fyrst nefna Sig-
urð Skúlason í hlutverki Rík-
monds, glæsilegur leikur og
textaflutningur í sérflokki.
Gunnar Eyjólfsson átti sterkan
og þungan leik sem Játvarður
fjórði og Róbert Arnfinrtson
sýndi yfirburði sína sannfærandi í
hlutverki Bokkinhams. Marga
Leikstjórinn John Burgess, -
„hvers eiga leikararnir að gjalda"
þegar fengnir eru „útlendingar
sem augljóslega eru ekki starfinu
vaxnir til að setja upp jafnviða-
mikla og erfiða sýningu og hér er
um að ræða?“ Leikstjórinn John
Burgess.
fleiri væri ástæða til að nefna en
það yrði of löng þula.
Að lokum verður að spyrja í
fyllstu alvöru hvernig standi á því
að fengnir séu útlendingar sem
augljóslega eru ekki starfinu
vaxnir til að setja upp jafnviða-
mikla og erfiða sýningu og hér er
um að ræða. Hvers eiga leikarar
Þjóðleikhússins að gjalda? Og
hvers vegna eru okkar ágætu
listamenn á sviðum leikstjórnar,
leikmyndagerðar, búningagerð-
ar, lýsingar og tónlistar snið-
gengnir? Það er vitanlega ekkert
við það að athuga að stundum sé
leitað út fyrir landsteinana til að
sækja hingað verulegt hæfileika-
fólk sem getur kennt okkur
eitthvað. Við höfum notið
margra slíkra á umliðnum árum.
En það sem hér hefur gerst verð-
ur að teljast fráleitt og vítavert.
Hér er hvorki staður né stund
til að ræða eins og vert væri þýð-
ingu Helga Hálfdanarsonar, en
mikið megum við óska okkur til
hamingju með að eiga öll verk
Shakespeares í þýðingu þessa ó-
trúlega manns. Texti hans hljó-
maði oft kröftuglega og af kynngi
í þessari sýningu. Oft var hins
vegar erfitt að fylgjast með hon-
um og fóru þar líklega saman
tvennar orsakir, bæði hinn ein-
tóna, hástemmdi flutningur og sú
staðreynd að oft er texti Helga
næsta tyrfinn. En stórfenglegur
er hann þegar hann er góður.
Sverrir Hólmarsson
Miðvikudagur 12. mars 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7