Þjóðviljinn - 25.03.1986, Blaðsíða 6

VIÐHORF
Gjömingar úr Garðastræti
eftir Harald Guðnason
Langri samningalotu í Garð-
astræti er lokið. Þá er ríkisstjórn-
inni skrifað bréf, innlagður víxill
uppá einn og hálfan miljarð
króna. Vinsamlegast: samþykki
óskast. Tilkynnið skattborgurum
þegar víxillinn fellur.
Þorsteinn ráðherra hefur
stundum viðrað hneykslan sína á
því, „að menn úti íbæ“ hafi oft
gert vonda samninga. Nú bregð-
ur svo við að sá háttur sé hinn eini
rétti. Ráðherrann tekur við
pakkanum úr Garðastræti með
bros á vör.
Tímamótasamningar, þjóðar-
sátt, stórkostleg tilraun, syngja
stjórnarliðar í kór. Fjöllin tóku
jóðsótt, var einu sinni sagt.
Fulltrúar ASÍ og VSÍ hafa að
dómi Mbl. „sameinast um skyn-
samleg markmið". Halelúja-
kórinn tekur undir og ljúfur
þrastarkliður fyllir loftin blá. Nú
skulu allir segja jájá, ekki jájá og
neinei, annars reiðast goðin.
„Verkalýðsflokkarnir“ á þingi
segja líka jájá (með einni undan-
tekningu). Svo er plaggið sent til
samþykktar í félögin úti á landi
því enn vantar stimpil, en fjári
yoru fundirnir fámennir og lítið
sungið.
Dýrtíðin á að fara niður í 7-8%
fyrir tilverknað samninganna
segja Garðastrætismenn. Vel er
það, en stórt er stökkið og bregð-
ur nýrra við ef tekst. Ef einhver
trúir því, þá er trú hans mikil.
Atvinnuöryggi fiskverkunar-
fólks hefur verið aukið og er það
Sjáiði bara hvað bílarnir lækka,
vídeóið, bensfnið (2kr.) og bless-
að grænmetið. Láglaunamenn
kaupa ekki bíla á 3-400 þús. hvað
þá bíl handa frúnni. En forstjóra-
bílarnir geta lækkað um allt að
Lög um 40 stunda vinnuviku
nr. 88, 1971 er jafn dauður bók-
stafur og þá er þau voru sam-
þykkt á alþingi fyrir 15 árum.
Fyrir löngu í gildi í nálægum lönd-
um.
Fulltrúar ASÍ og VSÍ hafa að dómi Mbl.
„sameinast um skynsamleg markmið“.
Halelújakórinn tekur undir og Ijúfur
þrastakliður fyllir loftin blá
etv. jákvæðast við samningana þá
arna.
Húsnæðislánin. Talað er um
hagræðingu þar, en ýmsir þræðir
lausir að sögn. Fólk með lág laun
stendur varla straum af háum lán-
um. Það er svo mál útaf fyrir sig
hvernig Garðastrætisherrar lofa
lánsfé úr sjóðum sem þeir hafa
engin umráð yfir. -
Fjölmiðlar og málpípur kyrja:
því verði á ódýrari bflunum.
Áður fyrr var samið um kaup og
kjör, enda undirstaðan að fólk
hefði sæmilega hátt kaup. Svo var
farið að semja um húsbyggingar,
lán og vexti og hver veit hvað, en
hærra kaup eins og að nefna
snöru í hengds manns húsi. -
Þegar upp er staðið eftir allar
andvökunæturnar blasir við
m.a.:
Eftir 25-30% kjaraskerðingu
álítur Kjararannsóknanefnd að
kaupmáttur taxtakaups verði
sem næst óbreyttur frá síðasta
ári.
Engin rauð strik sem hemill á
dýrtíð (verðbólgu). Samkvæmt
gjörningnum á opinber þjónusta
að lækka. Þá vill svo vel til fyrir
„ríkið“ að nýlega er búið að
hækka opinbera þjónustu, t.d.
banka um 200%, dagvist 20%,
rafmagn 14%, útvarp 15%, póst-
ur og sími 17%.
í „paragraff" 5 (Mbl. 27.2)
stendur: „lækkun á búvöru-
verði“. Þetta er fallegt fyrirheit,
því dýrar þykja vörurnar sumar.
Efndirnar 5,2% hækkun á mörg-
um vörutegundum. Mjólk og
kindakjöt stendur þó í stað í bili
amk, enda hefur sala á þeim
vörum ekki gengið mjög vel.
Til að jafna metin vegna vísi-
tölunnar er notuð gamalkunn að-
ferð, einskonar hókus pókus.
Smjörfjallið er sett á útsölu. En
sá er galli á gjöf Njarðar að fólk
hefur vanist af að borða smjör
sem kostaði 410 kr. kg. og svo hitt
að smjör hefur þann kunna eigin-
leika að það geymist ekki vel sem
söluvara nema takmarkaðan
tíma.
Láglaunastefnan heldur velli
eftir Garðastrætissamninga.
Launabætur svokallaðar, þrjú
þúsundir tvisvar á ári, er óvirðing
við fólk með 18-25 þús. mánaðar-
laun. Vekur enn furðu að há-
launamenn beggja megin borðs
skuli enn sættast á slíkan gjörn-
ing.
Haraldur Guðnason er
félagi í BSRB og fyrrum
bókavörður í Vestmannaeyjum.
Útboð
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboðum í lagningu
Vestfjarðavegar - Dýrafjörður 1986.
(Lengd 5,5 km, fylling 31.400 m3). Verki skal lokið
1. október 1986.
Útboðsgögn verða seld hjá Vegagerð ríkisins á
ísafirði og í Reykjavík (aðalgjaldkera) frá og með
24. mars n.k.
Skila skal tilboðum á sömu stöðum fyrir kl. 14:00
þann 14. apríl 1986.
Vegamálastjóri.
Móðir mín
Sigríður Eiríksdóttir
hjúkrunarkona
lést í Reykjavík 23. mars.
Vigdfs Finnbogadóttir
Móðir okkar
Þóra Árnadóttir
Sólvallagötu 29
Reykjavík
lést á pálmasunnudag.
Þorbjörg Kristinsdóttir
Ármann Kristinsson
Árni Kristinsson
Varnarrœða
framhald af bls. 5
fótum: Bændur þurftu að fá ák-
væðisverð fyrir mjólkina og nið-
urgreiðslan var viss aurafjöldi á
líter.
Vegna þess sem að framan er
getið, var sett upp gerilssneyð-
ingartæki, sem einn maður gat
annað. Allt var miðað við að til-
tekinn lítrafjöldi stæði undir
kostnaði. Það er ekki að orð-
lengja það að með því að gæta
svona hófs í öllu, tókst samlaginu
að greiða bændum fullt verð fyrir
mjólkina. Samlagið gat tekið á
sig flutningskostnaðinn. Stjórn-
un og skrifstofukostnaður var
aldrei reiknaður mjólkursam-
laginu.
En bœrinn stœkkar
Neysla jókst ár frá ári og til
þess lágu margar ástæður: Fjórð-
ungssjúkrahúsið, barnaheimilið,
hótel, þrjú togskip, 3 nótaskip,
aðkomufloti á loðnu- og síldar-
vertíð og innkaup brytanna á
flutningaskipunum, sem sækjast
eftir nýju mjólkinni á Norðfirði.
Ný mjólkurstöð var knýjandi
nauðsyn og við þeirri þörf var
brugðist. Mjólkurstöðvarhúsið
var endurbætt, nýjar vélar
keyptar og í stað þess að einn
maður nægði gömlu stöðinni,
þurfti nú tvo menn. Nú er fram-
leitt: Skyr, súrmjólk, smjör, jó-
gúrt, rjómi, fitusprengd neyslu-
mjólk og léttmjólk. Aðrar mjólk-
urvörur flytjum við að. Skilyrði
fyrir góðum rekstri stöðvarinnar
er hagkvæmt magn mjólkur.
Bakgrunnurinn
Mjólkurbúskapurinn í Norð-
fjarðarhreppi hefur tekið miklum
breytingum og mikið meiri
breytingum en lítrafjöldinn á
hverjum tíma gefur tilefni til að
halda. Af 13 framleiðendum,
sem hér voru 1980 voru aðeins 8
eftir 1983. Það var því full þörf á
að hvetja bændur til að fylla fjós
sín og gera allt hvað þeir gátu til
að tryggja næga mjólk. Fjárhúsin
stóðu hálftóm eftir riðuveiki.
Uppeldið var því flutt í fjárhúsin.
Svo hart var gengið eftir því að
framboð og eftirspurn væri í
jafnvægi, að í tíð fyrri mjólkur-
stöðvarinnar ætlaði ungur maður
að byrja búskap í miðri Norð-
fjarðarsveit. Ekki kom annað til
greina en fjárbúskapur. Fjárbú
þetta var það stærsta í sveitinni.
Allir vita þó að fjárbú er ekki
fýsilegur kostur í miðri þéttbýlli
sveit. Riðan alræmda olli því að
bóndinn hætti fjárbúskap, og þar
sem svo margir hættu mjólkur-
framleiðslu upp úr 1980, var gefið
tækifæri til að skipta yfir. Fjós var
byggt með samþykki allra aðila.
Þessi bóndi var nú einmitt að
komast í fulla framleiðslu, sem
hefði getað orðið 120 þús. lítrar,
þegar hann fékk 65 þús. lítra
kvóta.
Annar bóndi var búinn að
leggja í tveggja miljón króna
stofnkostnað með leyfi allra að-
ila. Fjós hans hafði verið dæmt
ónýtt eftir 40 ára notkun. Þriðji
bóndinn lagði í fjárfestingu vegna
endurnýjunar, eftir að heilsutæp-
ir foreldrar höfðu hætt mjólkur-
framleiðslu.
Fjórði bóndinn vildi endur-
bæta fjós foreldra sinna og fylla
það með eigin stofni, vegna
óvissu í sauðfjárbúskap. Fimmti
bóndinn var með viðbyggingu og
endurbætur á gömlu fjósi, bæði
vegna stækkunar og hagræðing-
ar. Á þessum breytingum sést að
erfitt er að alhæfa tölur í töflu og
ekki von til þess að úr því fáist
eitthvað til að byggja á.
Hvernig gekk
stjórnunin
Þegar Gunnar Guðbjartsson
flutti skýrslu sína á fundi Stéttar-
sambands bænda 1966, lýsti hann
áhyggjum sínum yfir því að frá
árinu 1961 til ársins 1965 hefði
framleiðsla mjólkur aukist um
40% og væri nú 106 miljónir lítra.
Norðfjarðarbændur framleiddu
428 þús. lítra árið 1960 og 447
þúsund lítra 1966. Bændur í
Norðfjarðarhreppi áttu því ekki
sök á þessum vanda. Enn í dag
get ég ómögulega séð að þeir eigi
nokkra sök á hvernig komið er. I
fyrra framleiddu bændur í Norð-
fjarðarhreppi 565 þúsund lítra,
sem reyndist of lítið fyrir markað-
inn. Gátu ekki mætt markaðs-
sveiflum. Þá framleiddi stöðin
okkar 7 tonn af smjöri, en við
notuðum 7 Vi tonn. Það eiga ein-
hverjir aðrir smjörfjallið en við.
Nálœgð
framleiðslunnar
Næsta fjós við stöðina er í 4 km
fjarlægð, en fjósið, sem fjærst er í
10 km. Þetta var einmitt trygging
fyrir góðu hráefni allt árið. Á
vertíðum hefur oft þurft að fara
aukaferðir eftir mjólk, til þess að
sfldar-, loðnu- og togaraflotinn
færu ekki út mjólkurlaus. Þar
kemur sér vel að mjólkin er ekki
langt undan. Hve oft er mjólkur-
laust vegna ófærðar á Seyðisfirði
og Siglufirði. Hve oft fara veiði-
skip ekki mjólkurlaus á veiðar frá
þessum löndunarstöðum, svo að-
eins dæmi séu nefnd.
Þessi óvissa að vetrinum réði
því að eitt sinn, er grasbrestur var
í Norðfjarðarsveit, lagði bæjar-
sjóður Neskaupstaðar óbeðinn
peninga til heykaupa, svo bænd-
ur komust hjá því að fækka grip-
um.
Leið að marki
Mér skilst að Framleiðsluráð
hafi gert sér grein fyrir þessu sér-
stæða mjólkursvæði og gert sínar
tillögur. Þær gerðu ráð fyrir því
að Norðfjörður og Mjóifjörður
væru eitt framleiðslusvæði
(Hvers á Mjóifjörður að gjalda?)
Þessu breytti stjórn Búnaðarsam-
bands Austurlands, án þess að
við okkar deild væri haft sam-
band. Þetta flokkast undir stjórn-
arafglöp. Þetta er siðferðilegt
brot á iýðræðisreglum.
Inn af Neskaupstað er blómleg
sveit, sem eitt sinn var næst mesta
mjólkursvæði landsins, miðað
við fjölda framleiðenda. Þessi
kjörsveit er sú eina, sem fær er
um að tryggja framboð af mjólk í
Neskaupstað. Mjólkurstöðin í
Neskaupstað er, vegna nálægðar
sinnar, ein stöðva fær um að
tryggja bændum örugga afsetn-
ingu á mjólk. Ekkert getur komið
þar í staðinn.
Hér þarf að finna skynsamlega
lausn. Lausn sem tryggir hag-
kvæmastan rekstur stöðvarinnar
og um leið öryggi neytandans.
Framleiðandinn á síðan að að-
laga sig þeirri útkomu hver svo
sem hún verður. Öðru vísi getum
við ekki orðið samkvæmir sjálf-
um okkur.
Aðalsteinn Halldórsson
er bóndi á Efra-Skálateigi
í Norðfjarðarhreppi.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 25. mars 1986