Þjóðviljinn - 14.06.1986, Blaðsíða 8

MENNING
Margirlistamenn hafaskrifaö
um list Svavars Guönasonar
og ekki ómerkari maðuren
Halldór Laxness gaf eitt sinn
út ritling á dönsku um þennan |
félaga sinn í listinni. Einn
þeirra sem um Svavar hafa
skrifaðerThorVilhjálmsson.
Sem kunnugt er fæst Thor við
myndlist auk ritstarfa, og fáir
hafa þjálfaðra auga fyrir list-
um en Thor. Að mínu mati hef-
ur fáum tekist betur að lýsa list
Svavars Guðnasonar með
orðum en Thor í grein sem
hann skrifaði 1968 og er að
finna í merku greinasafni
hans, Hvað er San Marino?.
Þjóðviljinn hefurfengið góð-
fúslegt leyfi höfundartil þess
að birta hana hér og fer hún
héráeftir.
-pv
Sumir málarar skíra myndir
sínar málverk og skrifa í sýning-
arskrár niður eftir síðunum eins-
og spor væru í eyðimörk sem
liggja að beinagrind: málverk
málverk málverk. Svavar gefur
Svavar Guðnason
Thor Vilhjálmsson
Ómstríður ólgandi
og Ijóðrænn fínleiki Guðnason
myndum sínum hljómmikil nöfn
og stundum stór: Styrbjörg, Sól í
hjálmaböndum, Islands lag,
Brim, Hrímfugl. Nöfn þessi segja
jafnvel myndblindum nokkuð
um manninn, skáldanda hans og
geðfar. Því fer fjarri að myndir
Svavars standi ekki jafn vel nafn-
lausar, heiti þeirra eru skemmti-
leg aukageta í uppstreymi.
Hvað einkennir Svavar sem
málara? í senn kraftur sem birtist
stundum ómstríður ólgandi, hins-
vegar Ijóðrænn fínleiki. Hinir
stríðu ómar kunna að minna á
Bartok í skáldlegum áhrifsmætti
sínum en hugurinn nemur blæ af
sambýli hins hrikalega og þess
ljúfa í náttúru íslands, veður þess
og liti og birtu, klakakropin vötn,
jökul og ljósbrigði við skjaldar-
brún hans, straumþungann í
háskalegum jökulvötnum; hvít-
hvesst ljós, blátóna á æstu hafi,
eða spegilflökt á kyrri lind í
djúpri gjá, grænt í þjótandi hlíð
öldunnar, rautt úr túbu, svart úr
nótt; safa efnisins í höndum
málarans ásamt firðarnálægð
veðradyns á kyrrum degi sem
vaknar. í heimi Svavars þræsir í
öfugan klósigann yfir okkur, og
jörðin er ekki lengur flöt sem við
byggjum heldur þreifum við líka
á skýjum himinsins, tökum á
þeim og finnum í senn efnið
sveigt í vald hins skapandi málara
um leið og við skynjum tilefni
hans og stemmuvaka í hinni
rammbyggilegu smíð sem er ár-
angur af innblæstrinum geðríkinu
og átökum sem eru ætíð bundin
af hyggindum málarans sem
hindra að ofsi sprengi rammann
og afraksturinn sundrist í fok-
drífu glæsta meðan varir og síðan
ekki meir. Svavar er slunginn
málari í þess orðs bestu merkingu
sem ætlar sér af þótt mikið gangi
á. Hann er líka stoltur listamaður
sem engum hefur tekist að keyra
undir það jarðarmen þar sem
ýmsir vilja að listamenn dúsi.
En það er fleira en olíulitir sem
hlýðir Svavari. Nefnum bara hin-
ar dýrlegu krítarmyndir þar sem
hæst ber myndirnar í Kvæðakver
eftir Laxness. Eða vatnslita-
myndir hans sem nálgast í upp-
hafningu sinni hið efnislausa í
töfrafullum tökum Svavars á
þessu vandstýrða efni. Svavar
flutti afstraktlist heim til íslands.
í öllum myndum hans býr ísland,
séreðli þess, túlkað á formmáli
sem heimurinn skilur, með litum
sem sveiflast frá djúpum hljómi
upp í diskant, list sem hægt er að
sýna hvar sem er í heiminum með
gleði.
„Miðillinn“ frá Chile
Enginn
nema snillingur
LÞ skrifar um píanótónleika Claudio Arrau í Háskólabíói sl.
Hvað í ósköpunum er hægt að
„skrifa" að loknum tónleikum
hjá Claudio Arrau? Hvað get-
ur blaðbullari leyft sér að fant-
asera útfrá „boðskap" Beet-
hovens í gegnum „miðilinn"
frá Chile án þess að verða
hlægilegur? Nú en hvað gerir
þá til þó hann verði hlægi-
legur?. Er hann það ekki alltaf
hvortsemer?
Svona hugsaði maður á röltinu
heim að loknum furðulegustu,
dularfyllstu tónleikum ársins.
Arrau hafði spilað fjórar sónötur
eftir Beethoven... fjórar sónötur
sem hver maður hefur heyrt
hundrað sinnum...... og það var
mánudag
einsog maður heyrði þær í fyrsta
sinn. Þá fyrstu, í D dúr op 10 nr 3
heyrði ég tvisvar á tónleikum í
vetur og bráðvel spilaðar í bæði
skriptin. En það lifði stutt í minn-
ingunni. Arrau lék hana hinsveg-
ar þannig, að hún lætur mann
ekki í friði lengi á eftir. Kannski
aldrei? Þannig var það líka í hin-
um sónötunum: „Appasjónötu“,
„Les adieux“ og „Waldstein“.
Maður skynjaði einhverja
óhemju lífsreynslu á bak við
þennan leik. Einhverja dýpt og
reisn sálarinnar, sem er svo
óvenjuleg á þessum eitruðu tím-
um, að maður var eiginlega mið-
ur sín... einsog maður hefði óvart
orðið vitni að kraftaverki. Það er
erfitt að lýsa þessum tilfinning-
um, í það minnsta ef maður er
jafn slappur í bragfræðinni og
undirritaður. En eitt er víst;
svona leikur enginn nema snill-
ingur... og það aðeins að honum
endist langur aldur til.
LÞ
8 SÍÐA - ÞJOÐVILJINN Laugardagur 14. júní 1986