Þjóðviljinn - 26.05.1987, Blaðsíða 9

)ingur:
ílkið vill borða
\dakílshreppi, þar sem tilraunir eru gerðar í þremur
ýtar og skila sér tilframleiðenda ogþar af leiðandi til
aðfá sem mest út úr hverri einingu sem framleiða má
meðferð fjár. Þetta mistókst og
árið 1951 var fjárstofninn
skorinn. Árið eftir var kominn
nýr stofn og tilraunabúið hefur
verið rekið samfellt allar götur
síðan.
Vœnleiki og kjötgœði
„Hlutverk okkar hér á Hesti er
í fyrsta lagi að rækta fé með
höfuðáherslu á aukin kjötgæði.
Við stundum afkvæmarannsókn-
ir á hrútum og veljum á hverju
hausti hrúta af álitlegum ættum
til undaneldis. Afkvæmi þessara
hrúta ganga síðan í gegnum
ítarlegar kjötmælingar í
sláturhúsi og hrútunum er gefin
einkunn, annars vegar fyrir
vænleika lambanna, þ.e.a.s.
fallþunga, og hins vegar fyrir
kjötgæðaeiginleika. Par fá þeir
fyrst og fremst jákvæða umsögn
fýrir stóra bakvöðva, en
neikvæðan dóm fyrir mikil bein
og mikla fitu.
Markmiðið með þessum
afkvæmarannsóknum er í fyrsta
lagi að safna gögnum um erfðir
skrokkeiginleika sauðfjár og í
öðru lagi að stunda kynbótaúr-
val.
Hvað arfgengi skrokkeigin-
leika snertir er vert að nefna að
arfgengi er hátt í öllu sem lýtur að
beinagrindinni. Þar skiptir
næringarástand minnstu máli.
Arfgengi er hins vegar lægst í
því sem lýtur að fitu kjötsins. Þó
má segja að arfgengi sé hátt á
öllum eiginleikum fjárins."
Eins og fólkið vill
„Eitt af meginviðfangsefnum
okkar er að velja sérstaklega og
leita að hrútum sem gefa vel
vaxna skrokka með stuttum,
tiltölulega léttum beinum,
þykkum vöðvum og fremur lítilli
fitu. Þó verður fita að vera í
nokkrum mæli til þess að tryggja
bragðgæði.
Það má segja í stuttu máli að
við séum að leita uppi og rækta fé
sem framleiðir það kjöt sem
fólkið vill sjá í verslunum.
Auk þessara kjötgæðatilrauna
gerum við fóðurtilraunir og
beitartilraunir og fleira sem lýtur
að meðferð fjár.
Sem dæmi um slíkar tilraunir
má nefna áralangar tilraunir með
hvernig fóðra megi fé sem mest á
heyi án þess að það komi niður á
afurðunum.
Nú í vor er í gangi hjá okkur
tilraun sem miðar að því að
kanna hvort við getum sparað
fóður og vinnu með því að seinka
burði. Við skiptum skepnunum í
tvo hópa, snemmbærur og
síðbærur og athugum síðan hvort
við fáum léttari lömb undan þeim
síðarnefndu ef við eyðum minna
fóðri á þau, og hvort það skilar
sparnaði að seinka burði.“
Hagnýtar rannsóknir
Hvernig skila niðurstöður
þessara rannsókna ykkar sér til
bænda og sauðfjárræktarinnar í
landinu?
„Niðurstöður rannsókna
okkar skila sér með ýmsum hætti
til bænda. Afkvæmarannsóknir
okkar hafa á síðari árum ekki
hvað síst verið notaðar til þess að
velja hrúta fyrir sæðingastöðv-
arnar í landinu. Hluti hrútanna í
sæðingastöðvunum er frá okkur
kominn.
Einnig birtum við niðurstöður
rannsókna sem hér fara fram í
Frey, á bændafundum út um
landið og á ráðunautafundum.
Við framkvæmum hér ýmsar
hagnýtar rannsóknir sem eiga að
skila sér beint til
framleiðendanna og gera það.
Dæmi um þetta eru
niðurstöður úr tilraunum okkar
með að rýja gimbrar að hausti um
leið og þær eru teknar á hús. Við
reyndum þetta og árangurinn
varð sá að tveir þriðju til þrír
fjórðu af þeirri ull fóru í 1. flokk.
Af þeirri ull sem tekin var í
febrúar eða mars fór akkúrat
öfugt hlutfall í 1. flokk. Ullin
verður aldrei nægilega hvít eða
hrein í húsum.
í framhaldi af þessu mælum við
hiklaust með því að menn rýi að
hausti ef aðstæður eru fyrir
hendi.
Auk þess leiddi þessi rannsókn
í ljós að gimbrar sem klipptar
voru að hausti reyndust mun
frjósamari en þær sem ekki voru
haustklipptar. Við fengum 85-90
lömb undan hverjum hundrað
sem klipptar voru að hausti eftir
fyrsta árið, en aðeins 55-65 undan
þeim sem ekki voru
haustklipptar. Þar að auki voru
lömb þeirra haustklipptu mun
vænni. Niðurstöður á borð við
þessar skila sér beint til
framleiðenda."
Fornaldaraðstaða
Þegar ekið er heim að Hesti er
ekkert sem bendir til þess að
þarna sé stundaður annars konar
búskapur en gengur og gerist á
sauðfjárbúum á landinu. Þegar
betur er að gáð reynist
húsakostur á bænum vera með
því fornfálegra sem gerist.
Þegar blaðamaðurinn færir
þetta í tal segir Sigurgeir frá því
að féð sé haft í þremur
fjárhúsum. Á eyðibýlinu
Mávahlíð, sem tilraunabúið
hefur til umráða, er 30 ára gamalt
300 kinda fjárhús og á Hesti er
annað sambærilegt, en tíu árum
eldra. Fyrir 20 árum var einnig
byggð skemma á Hesti, sem þá
átti að verða hlaða, en enn þann
dag í dag er henni skipt í hlöðu
annars vegar og fjárhús hins
vegar. Þegar skemman var byggð
var ráðgert að byggja tilrauna-
fjárhús við hana, en fjármagn
hefur ekki enn fengist til þess.
„Það er óhætt að segja að
aðstæður til rannsókna séu hér
eins erfiðar og hugsast getur.
Aðstaðan er að flestu leyti lakari
en gengur og gerist hjá hverjum
meðalbónda og býður ekki upp á
annað en fornaldarvinnubrögð.
Ef vel ætti að vera þyrftum við
að fá góð tilraunafjárhús. Það
myndi gjörbreyta allri okkar
aðstöðu, spara vinnu og gefa
möguleika á meiri nákvæmnistil-
raunum. En til þess skortir
fjármagn og þar sem ekki hefur
beinlínis blásið byrlega í
landbúnaði undanfarin ár mætir
þetta ekki miklum skilningi á
æðstu stöðum.
Þar komum við aftur að gildi
þess að stunda öflugar
rannsóknir í sauðfjárrækt. Sú
staðreynd að erfiðleikar steðja að
og nauðsynlegt reynist að grípa til
framleiðsluskerðingar ætti
einmitt að stuðla að auknum vilja
til tilraunastarfsemi. Það hefur
aldrei verið mikilvægara en
einmitt nú að fá sem mest út úr
hverri framleiðslueiningu og
halda kostnaði niðri, framleiða
betri og eftirsóknarverðari
vöru.“
Framarlega í
sauðfjárrœkt
Hafa kynbætur og bætt
meðferð sauðfjár leitt til
verulegra framfara í sauðfjárrækt
á undanförnum áratugum?
„Já, alveg tvímælalaust.
íslenski fjárstofninn hefur tekið
stórstígum framförum, féð er
frjósamara og skilar meiri og
betri afurðum nú en áður.“
Er það lambakjöt sem við
fáum í verslunum nú til dags etv.
fituminna en áður fyrr?
Samtal Sigurgeirs við Þjóðviljamann fór að mestu fram úti í fjárhúsi og
Sigurgeir hafði í mörgu að snúast á meðan, enda var sauðburður í fullum
gangi. Hér hampar hann nýfæddum lambhrút kampakátur á svip.
Afkvæmarannsóknirnar á Hesti miða fyrst og fremst að því að leita að og
velja hrúta sem gef a af sér af kvæmi með góða skrokkeiginleika.
„Það er sennilegt, og sú þróun
hefur ekki síst orðið vegna þess
að nú er meira um tvílembinga en
áður. Því er markmiðið að fá 2
lömb á hverja kind árlega og það
markmið næst með kynbótum og
bættri meðferð fjárins.“
Hvernig metur þú íslenska
fjárstofninn í samanburði við
aðra fjárstofna?
„Það má segja að víða erlendis
séu til meiri holdakyn en íslenska
sauðféð, þ.e. fé sem gefur af sér
vöðvameiri skrokka og minni
bein, en er ekki endilega
fituminna.
íslenska sauðféð er á hinn
bóginn harðgert og frjósamt, það
mjólkar vel og vaxtarhraði lamba
er með því besta sem gerist í
heiminum. Það hentar mjög vel
okkar aðstæðum.“
En hvernig stöndum við okkur
þá í sauðfjárrækt í samanburði
við aðrar þjóðir?
„íslensk sauðfjárrækt stendur
mjög framarlega f heiminum.
Það er oftar sem aðrar þjóðir
leita upplýsinga og ráðgjafar hjá
okkur en öfugt.“
Sláturtíð oft á ári?
Að lokum. Undanfarin ár
hefur farið fram þó nokkur
umræða um möguleikann á því
að skipta sláturtíðinni í tvennt,
þannig að lömbum yrði slátrað
t.d. bæði um páska og að hausti.
Það kemur fólki svolítið spánskt
fyrir sjónir að sláturtíð skuli vera
bundin við aðeins eina árstíð,
haustið, en þess á milli er hvergi
ferskt lambakjöt að fá. Hafið þið
hér á tilraunabúinu etv. hug á að
gera tilraunir með sauðburð
tvisvar á ári?
„Þetta er eitt af því sem ég tel
að við verðum að prófa. Þetta
hefur verið í umræðu hjá okkur
eins og víða annars staðar og
áhuginn er fyrir hendi. Það sem
stendur þessum möguleika fyrir
þrifum á tilraunabúinu er
takmarkað húspláss. Ef við
ætlum til að mynda að vera hér
með sauðburð að vetri þurfum
við mun meira húsrými.
Annars er þetta mest spurning
um hagkvæmni. Spurningin er sú
hvort almenningur er reiðubúinn
að greiða hærra verð fyrir kjötið
ef það fæst ferskt tvisvar eða
jafnvel þrisvar á ári. Eða hvort
salan eykst í kjölfar aukinna
gæða.
íslenska sauðféð er í sjálfu sér
fullkomlega f stakk búið til þess
að bera tvisvar á ári. Til þess þarf
ákveðna hormónameðferð, en
kostnaður við hana er ekki mikill
og hún kemur ekki að neinu leyti
niður á afurðinni. Og í sumum
tilvikum væri engin þörf á slíkri
meðferð.
Þetta er auðvitað mjög
spennandi og í raun og veru á
ekkert að standa í veginum fyrir
því að þróunin verði á þessa leið,
ef það borgar sig fyrir
framleiðendur," sagði Sigurgeir
Þorgeirsson að lokum. -gg
þriðjudagur 26. maí 1987 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 13