Þjóðviljinn - 18.01.1989, Blaðsíða 6

ERLENDAR FRETTIR
Fœreyjar
Sjálfstæðis
sinnuð
stjóm
Hefur á stefnuskrá sparnað, fœkkun
fiskiskipa og breytingu heimastjórnar-
laga
Signar Hansen, formaður þingflokks Þjóðveldisflokksins - hann hafði forustu
fyrir flokknum í löngum og ströngum stjórnarmyndunarviðræðum.
Schultz - herskár að skilnaði.
Efnavopn
Framkvæmdir
skulu
stöðvaðar
Schultz harðorður
um efnaverksmiðju
Gaddafis
George Schultz, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, sagði á
fréttamannafundi í Vín í gær að
hann væri sannfærður um, að Lí-
býumenn hyggðust framleiða
eiturgas í efnaverksmiðju þeirri,
sem þeir eru að byggja úti á eyði-
mörk suður af Trípólis. Ráðherr-
ann komst einnig að orði á þá
leið, að Bandaríkin myndu einsk-
is láta ófreistað til að hindra að
verksmiðjan kæmist í gagnið.
Schultz gaf í skyn, að manni
eins og Gaddafi Líbýuleiðtoga
væri ekki trúandi fyrir efnavopn-
um, t.d. mætti ætla að hann léti
hryðjuverkamönnum þau í té.
„Ekki vil ég láta kasta á mig
eiturgasi. Kærið þið ykkur um
það?“ spurði ráðherrann. Hann
fór ekki nánar út í það til hverra
ráðstafana Bandaríkjamenn
myndu grípa, til að koma í veg
fyrir að verksmiðjan yrði full-
byggð.
Þetta er trúlega það síðasta,
sem heimurinn heyrir frá Schultz,
svo heitið geti, því að hann lætur
af embætti á föstudaginn er Bush
og hans menn taka við stjórn í
Bandaríkjunum.
Reuter/-dþ.
Igær tókst að lokum að mynda
nýja landstjórn í Færeyjum
eftir langar og strangar samn-
ingaviðræður, en kosningar til
lögþingsins þar fóru fram 8. nóv.
s.l. Að nýju stjórninni standa
fjórir stjórnmálaflokkar, Fólka-
flokkurinn, Þjóðveldisflokkur-
inn, Kristilegi fólkaflokkurinn og
Sjálfstýriflokkurinn, sem hafa
samanlagt 18 þingmenn af 32.
Lögmaður í nýju stjórninni
verður Jógvan Súndstein í Fólk-
aflokknum, enda er sá flokkur sá
stærsti þeirra fjögurra. í gær var
ekki enn búið að kunngera nöfn
annarra ráðherra, en reiknað er
með að Jóngerð Purkhús, Þjóð-
veldisflokknum, færi með fjár-
mál, en það gerði hún einnig í
síðustu stjórn. 1 landstjórninni
eru sex menn og hafa Fólkaflokk-
urinn og Þjóðveldisflokkurinn
tvo ráðherra hvor, en Kristilegi
fólkaflokkurinn og Sjálfstýrifl-
okkurinn, sem eru smáflokkar,
einn hvor.
Nýja stjórnin hyggst ráða bót á
efnahagsvanda Færeyja með
sparnaðarráðstöfunum. f sjávar-
útvegi stendur til að fækka fiski-
skipum, þar eð talið er að helstu
fiskistofnarnir á landgrunninu
kringum eyjarnar séu nú svo of-
veiddir að til vandræða horfi. Er
jafnvel talið, að veitt sé 30%
meira en góðu hófi gegni af
þorski, ýsu og ufsa. Þá afla-
minnkun, sem fækkun fiskiskipa
hefur í för með sér, verður reynt
að bæta upp með betri nýtingu.
Fólkaflokkurinn er hægrisinn-
aður en Þjóðveldisflokkurinn
vinstrisinnaður, en þeir eiga það
sammerkt að vera áhugasamari
um fullveldi Færeyja en Jafnað-
arflokkurinn og Sambandsflokk-
urinn, hinir tveir stóru færeysku
flokkarnir. Nýja stjórnin mun í
samræmi við þetta beita sér fyrir
breytingum á heimastjórnarlög-
unum, þar á meðal því að Færey-
ingar fái eigin vegabréf, að fær-
Haft er eftir orkumálaráðu-
neyti Svíþjóðar og sovéskum
embættismönnum að í undirbún-
ingi sé viðskiptasamningur Svía
og Sovétmanna um stórfelld jarð-
gaskaup þeirra fyrrnefndu af
þeim síðarnefndu. Hyggjast Svíar
láta jarðgasið leysa kjarnorkuna
af hólmi sem orkugjafa, en Svíar
hafa sem kunnugt er ákveðið með
þjóðaratkvæðagreiðslu að öll
kjarnorkuver í landinu skuli hafa
verið lögð niður árið 2010.
Eins og er fær Svíþjóð nærri
helming rafmagns síns frá kjarn-
orkuverum, en hitt að mestu frá
eyskur ríkisborgararéttur sé nán-
ar skilgreindur og að kirkja
eyjanna komist undir færeyska
stjórn. Þá er íyrirhugað að land-
helgisgæsla og slysavarnir verði
færðar með öllu undir færeyska
vatnsvirkjunum. Um 500 miljón-
ir kúbíkmetra af jarðgasi er flutt
inn árlega frá Danamörku. Nú
hyggjast Svíar ekki einungis auka
gasinnflutninginn frá Danmörku
upp í miljarð kúbíkmetra árlega,
heldur stefna þeir að því að flytja
inn frá Noregi þrjá miljarða kú-
bíkmetra af jarðgasi á ári og tvo
miljarða frá Sovétríkjunum. Við-
ræður við Sovétmenn um þetta
eru sem sagt þegar hafnar og bú-
ist er við að viðræður við Norð-
menn um jarðgasinnflutning frá
þeim hefjist í vikunni.
Talið er að samningur um
stjórn og að Færeyingar fái fullan
ráðstöfunarrétt yfir auðlindum
undir hafsbotninum innan 200
mflna fiskveiðilögsögu eyjanna.
Vilmund Jacobsen, Þórshöfn/-
dþ.
þennan innflutning frá Sovétríkj-
unum geti verið tilbúinn á miðju
þessu ári og að innflutningurinn
sjálfur hefjist árið 1993, að sögn
sovéskra embættismanna. Miklar
framkvæmdar þarf til að koma
þessum stóraukna jarðgasinn-
flutningi Svía í kring, þannig
fyrirhuga þeir að leggja gas-
leiðslu frá Sovétríkjunum yfir
Finnland og undir botni Eystras-
alts til Stokkhólmssvæðisins.
Einnig er fyrirhugað að leggja
gasleiðslu frá Noregi til Svíþjóð-
ar.
Reuter/-dþ.
Svíþjóð
Jarðgas í stað kjamorioi
Innflutningur fyrirhugaður frá Noregi og Sovétríkjunum
Súdan
Landauðn af völdum stríðs og hungurs
Líklegter talið að miljón manns hafi látist afvöldum hungurs og hernaðar íSuður-Súdan síðan 1983. Báðir stríðsaðilar
beita hungrinu sem vopni í venjufremur grimmum ófriði, þar sem engirfangar eru teknir
Súdan, stærsta land Afríku (2.5
miljónir ferkílómetra), hefur
verið sjálfstætt ríki í 32 ár. Þar af
hefur borgarastríð geisað þar í 20
ár. Yfirstandandi borgarastríð,
sem enn er ekkert lát á, hefur ver-
ið háð síðan 1983.
Þetta ástand er enn ein áminn-
ingin um það, hve vandræðaleg
sköpunarverk flest Afríkuríki
eru. í fæstum þeirra er fyrir hendi
nokkuð, sem hægt er að kalla
þjóðareiningu á evrópskan mæli-
kvarða og vanþróun og neyð ausa
olíu á elda sundrungar og illinda.
Og jafnvel á afrískan mælikvarða
er Súdan tiltölulega illa í stakkinn
búið til að viðhalda sjálfu sér sem
óskiptu ríki.
Landið skiptist í stórum drátt-
um í tvö gerólík svæði út frá trú-
arbrögðum, menningu, atvinnu-
lífi og efnahag. Mikill hluti íbúa
Norður-Súdans er arabískumæl-
andi og lítur á sig sem araba, þeir
eru múslímar og hvað snertir at-
vinnulíf, efnahag og menntun
drjúgum betur á vegi staddir en
sunnlendingar. Margir þeirra eru
kristnir síðan á yfirráðatíð Breta,
aðrir halda enn tryggð við afríska
heiðni. f menningarefnum heyra
þeir til „svörtu“ Afríku.
Fjandskapurinn milli íbúa
þessara tveggja svæða á sér gaml-
ar rætur. Aður er Bretar lögðu
undir sig Iandið 1898 var þræla-
verslun ásamt með tilheyrandi
mannaveiðum einn helsti at-
vinnuvegur Norður-Súdana, og
kom sú iðja einkum niður á þjóð-
flokkunum í núverandi Suður-
Súdan. Bretar bundu enda á það
háttalag og meðan þeir réðu þar
ríkjum undu sunnlendingar sín-
um hag tiltölulega vel. En um
skipti til hins verra fyrir þá er
landið varð sjálfstætt. Eftir það
réðu arabískir múslímar mestu og
höfðu sunnlendinga útundan í
flestu, enda er Suður-Súdan nú
eitt af fátækustu og vanþróuðustu
svæðum veraldar.
Borgarastríðið leystist úr læð-
ingi 1983 sökum ótta sunnlend-
inga við vaxandi fylgi íslamskra
bókstafstrúarmanna í norðri.
Þeir síðarnefndu fengu því til
leiðar komið það ár að Súdan-
stjórn innleiddi íslamskan refsi-
rétt í öllu landinu, en samkvæmt
því lögmáli eru menn sem kunn-
ugt er grýttir, handhöggnir eða
hýddir opinberlega fyrir viss
brot. En það er fleira sem barist
er um. í suðri er allmikið í jörðu
af olíu, og hana vill Súdanstjórn
láta hreinsa í olíuhreinsunarstöð
norðanlands. Súdanstjórn hyggst
og í samvinnu við Egypta láta
grafa sunnanlands um 200 kíló-
metra langan skurð, með það
fyrir augum að sjá landbúnaði
Norður-Súdans og Egyptalands
fyrir meira áveituvatni. Hætta er
talin á að við skurðgröftinn þorni
upp geysivíðlent fenjasvæði, sem
hefur verulega þýðingu fyrir
suðursúdanskan landbúnað og
einnig loftslagið þar, vegna mik-
illar uppgufunar.
Gegn þessu öllu, sem og fyrir
verulegri sjálfstjórn Suður-
Súdans, berst Súdanskí þjóð-
frelsisherinn, eins og uppreisnar-
hreyfing sunnlendinga nefnist.
Skæruliðar hafa mestan hluta
landsbyggðarinnar þar á sínu
valdi en stjórnarherinn heldur
helst velli í stærstu borgum og
bæjum. Þannig fer það gjarnan,
þar sem skæruher hefur verulegt
fylgi meðal almennings. Stríð
þetta er háð af venju fremur
mikilli grimmd að sögn og kváðu
báðir aðilar hafa fyrir reglu að
taka ekki fanga. Uppreisnar-
menn fá stuðning frá Eþíópíu-
stjórn, og Súdansstjórn styður á
móti fjendur Eþíópíustjórnar í
Eritreu og Tigray. Þessi stífudans
á milli Eþíópíu og Súdans hefur
nú staðið í hartnær þrjá áratugi.
Borgarastríðið hefur ásamt
þurrkum og flóðum valdið ein-
hverri mannskæðustu hung-
ursneyð síðustu áratuga. Að
minnsta kosti 250.000 manns
hafa dáið úr hungri í Suður-
Súdan síðan 1983, og sumir telja
að tala látinna af völdum hungurs
og hernaðar sé komin upp í milj-
ón. Báðir stríðsaðilar reyna að
nýta hungrið sér til framdráttar.
Stjórnarherinn hindrar matvæla-
flutninga til svæða á valdi upp-
reisnarmanna, í þeim tilgangi að
svelta þá til uppgjafar, og upp-
reisnarmenn reyna að hindra að
matur berist til borganna, sem
stjórnarherinn hefur á valdi sínu.
Um tvær miljónir manna hafa
flúið heimkynni sín vegna stríðs
og hungurs, og sumir telja að
eyðilegging suðursúdanska sam-
félagsins sé nú orðin slík, að
spurning sé hvort það eigi sér við-
reisnar von.
dþ.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 18. janúar 1989