Þjóðviljinn - 09.12.1989, Blaðsíða 9

JÓLABLAÐ I
Frumbirting
á fertugu
Ijóði
Daníel Á. Daníelsson læknirá
Dalvík orti kvæðið Vordagur af
ákveðnu tilefni árið 1949. Hann
var kvaddur til Ólafsfjarðar að
gegna embættisskyldu sinni. Þá
var ekki vegasamband milli bæj-
anna en siglt fyrir Ólafsfjarðar-
múla. Veður var ótryggt og báts-
verj ar sluppu með naumindum
heim til Dalvíkur aftur áður en
voðaveður skall á. Hefðu þeir
verið dálítið seinna á ferð væri
enginn til frásagnar.
„Sandur" sem nefndur er í
fyrsta erindinu er Böggvistaða-
sandur, en þar stendur Dalvík.
Þetta er eina rímaða frásögnin
sem snertir 50 ára læknisferil
Daníels Á. Daníelssonar. Þess
má loks geta að nýlega eru komn-
ar út þýðingar hans á sonnettum
Williams Shakespeares.
VORDAGUfí (BROT)
Þeir höfðu að bón minni hrundið úr vör.
Við héldum út fjörðinn, með landi.
Þó skel vaeri lítii, ei skriðurinn ör
og skilaði hægan frá Sandi,
mér áleiðis fleytti hún eitthvað á leið,
að ynnist þar stund fyrir sjúkan er beið
og leystist því léttar hans vandi.
Úr veðraham risin skein víðáttan hvít
og vængjunum heiðríkjan lyfti,
sem tæmt hefði veturinn hríðanna hít
og harðneskju grímunni svifti.
En vor átti spöl eftir vegar síns enn,
í vikunni kyrru sem endaði senn,
og skammt var í árstíðaskifti.
í suðri lék tíbrá við sóibráð um völl
og sindruðu víkur og ögur.
En glatt reis hvert leiti í glitraðri mjöll
og glampaði sefaður lögur.
Og frán var að líta hin fangvíða sveit,
í fjarlægð og nálægð öll sólgyllt og teit
sú fjallasýn - tröllkennd og fögur.
En inneftir Sundinu lognaldan leið
á Ijómandi hjaðninga ferðum.
Og utar hún hóf sig, um barminn var breið,
með blikið á mjúkvöxnum herðum.
Er brast hún við ströndina, bráðlát og köld,
við brattan og dökkleitan hamranna skjöld
brá leiftri af sólgeislasverðum.
Um útfjörðinn þvert lagði austrænan band
með einstaka hnitandi kögri.
í gáraða flatarins blágræna bland
sá brimhvíta vængi á flögri.
Allt hafið lá glitrandi - skuggsjáin skær
með skraut sitt að útvörðum fjarðarins nær,
að mynninu, Múla og Gjögri.
Af skyndingu hillti upp fljótara far
sem ferðbúinn sækja mig skyldi.
í áttina til okkar ölduna skar
og öslaði drekinn hinn gildi.
- Um borð var mér lyft í hið barmháa skip.
Til baka það snéri við herra síns grip,
sem förinni flýta það vildi.
Á hléborða sýn upp í hamrana gaf.
Þar „hurðina rauðu" ég nefni.
Á stjórn luktu fjarskanum himinn og haf.
En Hvanndalabjörg fyrir stefni
sér ypptu í hæð með sín þverhníptu þil
sem þúsundir aldanna hefluðu til
úr eldanna storknaða efni.
Er Stígandi beygði á Ólafsfjörð inn
í umgjörð svo nálægra fjalla,
þar gnæfði hún væn þeirra geislaða kinn
í ginnhvítum veðranna salla.
- En óðum við nálguðumst áfangastað
og enduðum seinasta spölinn í hlað,
í „Hornið", sem héma þeir kalla.
- Og aðgerðin lánaðist. Allt gekk í vil
svo af því er frásögu lokið.
Er eftirá miðaði öryggis til
og áhyggjur burt höfðu fokið,
við hresstumst í bragði - því heppnin var með.
Öll hjálp, veitt og þökkuð, fer mjúklát um geð,
sem þýtt sé um strengina strokið.
Ei staldra ég lengur en geng niðrá garð.
Þar gnoðin er búin til farar.
Hér spegla sig fleyturnar, byrðing og barð
og búnað frá húni til skarar.
- í hafnánd er sóknarans hraðvaxni bær
við höfn sem er grynnri í dag en í gær
af innburði aðstreymins marar.
- Af hnígandi sólu ber höfnin sitt glit,
því hrönn liggur kyrr sem í dosi.
En garðarnir móka í lygnunnar lit
svo lúðir af seltunnar vosi.
Hver sigla er lóðrétt en bograndi bök.
- Nú breiðir sig forsælan hljóð yfir vök
með þreytu og þokka í brosi.
En fyrr en ég stigi af bryggju um borð
þá bar þar að sendimann fráan.
Frá kunningja gömlum hann kvaðst með þau orð
að kæmi ég snöggvast að sjá hann.
Ég hafði ei lengi af högum hans frétt.
í heimsókn til öldungsins brá ég mér rétt,
- úr minni skal tíminn ei má hann.
Við átt höfðum dvöl, fyrir árum, um vor,
á annari strönd og deilt geði.
Víst lútum vér dulinni leiðsögn, hvert spor.
Nú lá hann hér veikur á beði
en kvaddur var ég og hans kominn á fund -
og kallfærið: eilítil vitjunar stund
sem líðandi síðdegið léði.
Hans upplit var garplegt. Og enn var það hýrt
þótt andbyr það mætt hefði svalur
og dráttunum fjölgað, þá dýpkað og skýrt
sá dráttvísi ellinnar falur.
Hans viðmót var létt, hann var Ijúfur sem barn,
um líðan og horfur á spaugsyrði gjarn
hinn hári og níræði halur.
Ég fjöiyrði ekki um heilsufar hans
af hrörnun og sjúkleika markað,
ei heldur um ævi hins marghaga manns
er mikill í raun hafði þjarkað
við haf sitt og land - og þau harðleikin títt,
og hafði í búskapnum sparað sig lítt,
loks torfærur tímans þar slarkað.
Að andstæðum samtímans orðfár hann vék
og ófriðarblikunum gráu:
hve stórveldið ágengt og lagið sér lék
að lýðfrjálsu þjóðinni smáu.
Þó lifði hans bjartsýni liðinn hans dug,
ei leyndi sér þegar hann mælti sinn hug
hvað sjónir hans uggandi sáu.
En stundin sem gafst okkur horfin var hratt
og húmið var tekið að falla.
Við kvöddumst. í skyndi til skips mér ég vatt.
Og skyggður lá sær milli fjalla
er farkostur minn út úr höfninni hélt.
Svo hafði til þessa um förina vélt
það lán er mér lét hana alla.
Hér vafðist að súðinni voðfelldur sjór,
því vorblíðan auðsýndi gæðin
og hennar það var hvernig fjöllunum fór
í fölvanum þögnin og hæðin.
Og bjarminn í vestrinu lækkandi leið.
Með landsteinum fram okkar trilluhorn skreið
við fannhlíðar dökkleitu flæðin.
Um Æðarsker vóð fram af Ófærugjá,
þar endaði landskjólið mjúka
og kviknuðu bylgjur svo kænunni brá
og kári lét faldana rjúka.
En heimleiðis út fyrir Hámúlann dró,
þá hægði og inn kom á lygnandi sjó
- varð hljótt allt frá ströndu til hnjúka.
Að hölluðum degi varð hálfrokkið kveld,
en hýrnaði, tendraði mána
og kveikti á boganum eld eftir eld
og alskreytti loganum frána.
A hafið og firðina breiddi það blik
en blekkti í skorninga, gljúfur og vik,
á fannirnar felldi það gljána.
Sú dýrð stóð ei lengi - hún dokaði vart
og dapur varð kvöldblærinn stillti.
Þar Ijós huldust öll með sitt Ijómandi skart
og loftið með gráma sig fyllti.
- Við lentum. Og brátt stóð ég heima við hlið
en hretið á stéttina forskyggnið við
með haglsnarpa tána sér tyllti.
Og vetrarins gjöll varð svo hlakkandi há.
Eitt hretið sem kennt er við páska
með skruggum og ofanhríð skollið var á.
- Úr skugguðum harðviðris gáska
í Ijósið og skjólið ég leitaði inn.
Og léttbrýnn mér fagnaði hópurinn minn
sem heimtur ég væri úr háska.
Svo hvikul er tíðin. Þann heiðskíra dag
við hugðum á vorinu bestan,
f austrinu runninn með bjartasta brag
og blíðan í vestrinu sestan.
En mósku dró yfir - eitt moldbyljar strik.
Það minnti á nýgefin loforð - og svik.
Það veður skall höggsnöggt á - vestan.
D. Á. Daníelsson
1949
ÞJÓÐVIUINN - SlÐA 9