Þjóðviljinn - 08.05.1990, Qupperneq 15

Af vettvangi stjómmála
og stéttabaráttu
Síðastliðinn þriðjudag, þann 1.
maí var þess minnst víðsvegar um
heimsbyggðina að 100 ár eru liðin
frá því að verkamenn víða um
lönd, helguðu sér þennan dag í
baráttunni fyrir mannsæmandi
vinnudegi: Þeir kröfðust 8 tíma
vinnudags, 8 stunda frítíma og 8
tíma svefns. Kröfur sem allt nú-
tímafólk í lýðræðisríkjum telur
nú bæði sjálfsagðar og eðlilegar.
1. maí er dagur sem hefur mjög
sérstæða þýðingu í huga þeirra
sem hafa skapað verðmætin í
samfélagi stéttanna. Hann er há-
tíð hinna vinnandi stétta, tákn
fyrir frelsi og sameiningarmátt
starfandi alþýðu. Á þessum degi
hefur verkalýðurinn fengið
viðurkenningu erfiðis síns -
viðurkenningu á framlagi sínu til
verðmætasköpunarinnar, viður-
kenningu á rétti sínum.
Sú viðurkenning sem enn þann
dag í dag snertir við streng í
brjóstum nútímafólks - var af-
rakstur áratuga þrotlausrar bar-
áttu. Hún kostaði margar sigg-
grónar hendur og beygðu margt
bak. Hún kostaði blóð, svita og
tár.
Mikið vatn er til sjávar runnið
frá því að verkalýðurinn steig sín
fyrstu skref í sameiginlegri bar-
áttu gegn miskunnarlausu auð-
valdi og • samviskulausri stétta-
skiptingu.
Miklu hafa frumkvöðlar verka-
lýðsbaráttunnar áorkað er þeir
hófu fánann á loft fyrir hundrað
árum, og ruddu brautina fyrir
miljónirnar sem seinna fetuðu í
þeirra spor í tímans rás. Miklu
getur samtakamátturinn hrundið
af stað.
1. maí er sannkallaður hátíðis-
dagur hinna vinnandi stétta. En
hann er einnig hátíð í víðtækari
skilningi. Hann er sá dagur sem
allt hugsandi fólk kennir við sam-
einingu og réttlátari skiptingu
lífsgæða.
Forsendur stéttabaráttu hafa
mikið breyst frá því á morgni
verkalýðsbaráttunnar. Þá bitust
menn um brauðið - nú bítast
menn um aðra hluti. En grund-
Ólína Þorvarðar-
dóttir skrifar
„Forsendur stéttabaráttu
hafa mikið breystfráþví
á morgni verkalýðsbar-
áttunnar. Þá bitust menn
um brauðið, nú bítast
menn um aðra hluti. “
vallarhugsunin er ætíð hin sama.
Þá - eins og nú - stóð styrrinn um
hin sjálfsögðu lífsglæði og rétt
hins vinnandi manns.
Sú barátta stendur enn - og
hún hefur færst yfir á önnur svið.
Viðureignin hefur færst af vett-
vangi stéttabaráttunnar yfir á
vettvang stjórnmálanna.
Nú á tímum snýst hún ekki ein-
ungis um kaup og kjör, heldur
einnig um rétt þjóðfélags-
þegnanna til þess að njóta lífs-
gæðanna úr sameiginlegum sjóð-
um. Hún snýst um rétt þeirra sem
afla teknanna í samfélaginu og
standa þannig undir velferð og
velmegun. Hún snýst um það
hvort allir þegnar eigi að sitja við
sama borð, eða hvort fáir útvaldir
eigi að njóta veizlufanga á kostn-
að hinna.
Hér í Reykjavík snýst baráttan
um það hvort eigendur borgar-
innar - þ.e.a.s. við sem lifum og
störfum í þessari borg - getum
notið þeirra sjálfsögðu mann-
réttinda sem okkur ber sem skatt-
greiðendum.
Hvort við getum tryggt börn-
um okkar mannsæmandi uppeldi
og aðbúnað á meðan við öflum
þeim og okkur lífsbjargar. Hvort
við getum treyst því að sómasam-
lega sé búið að öldruðum ættingj-
um okkar, hvort okkur eru
sköpuð þau skilyrði að geta bæði
starf að og lifað - sem manneskj ur
- sem fjölskyldufólk - og sem
hluti af heildinni. Þetta snýst
m.ö.o. um grundvallarþarfir ein-
staklingsins og samfélagsins.
Þetta snýst um það, hvort þær
þarfir séu hafðar í fyrirrúmi þegar
lífsgæðunum er úthlutað af hálfu
þeirra sem deila og drottna.
Við sem búum í þessari borg
vitum að svo er ekki. Við vitum
að hér ríkir hvorki jöfnuður né
réttlæti. Hér ríkja hagsmunir
hinna fáu en stóru á kostnað
heildarinnar.
Þessu fær ekkert breytt, nema
máttur samtakanna. Sameining
ólíkra afla sem mynda nýja breið-
fylkingu hugsandi fólks úr öllum
flokkum og utan flokka. Það er
það sem þarf: Nýtt afl.
Þetta nýja afl hefur nú náð að
myndast á Nýjum vettvangi. Inn
á þann vettvang hafa flokkar,
félagasamtök og einstaklingar
kosið að ganga með þeirri dirfsku
og því áræði sem fylgir ábyrgri
stjórnmálahugsun, albúnir að
takast á við þau verkefni sem
brýnast er að leysa. Frjálslynt og
félagslega sinnað fólk úr öllum
flokkum eru að sameinast - þar
með hefur opnast ný leið, nýr
farvegur í stjórnmálum borgar-
innar.
Sá farvegur getur borið þungan
straum og harðan. Og það verður
sá straumur sem endanlega knýr
okkur fram til sigurs í krafti
jafnaðarstefnu og sameiningar.
Þess vegna var síðasti þriðju-
dagur líka hátíð okkar sem viljum
breyta þessari borg. Sá dagur er
tignarlegasta varðan á okkar leið
- vegvísirinn inn í betra samfélag.
Olína Þorvarðardóttir er dag-
skrárgerðarmaður og situr í 1.
sæti H-listans í Reykjavík við
borgarstjórnarkosningarnar
26. maí.
AÐ UTAN
Bandaríkin
Lokaö á listamenn
Frá Indriða H. Indriðasyni, fréttaritara Þjóðviljans í Bandaríkjunum
Kvikmyndagerðarmaðurinn
Elie Chouraque þurfti að bíða í'
tvær vikur eftir vegabréfsáritun
til Bandaríkjanna, og hún fékkst
fyrst eftir að borgarstjóri
Parísarborgar hafði stöðvað upp-
tökur á bandarískri kvikmynd í
París. lfönnuðurinn Philippe
Stark fékk sér lögfræðing og
leitaði aðstoðar hjá utanríkis-
ráðuneyti og menntamálaráðu-
neyti Frakklands til að fá áritun
vegna vinnu viið hótel á Manhatt-
an. Rokkhljómsveitin Niagara
varð að hætta við tónleika í Balt-
imore í febrúarmánuði s.l. þar
sem þeir fengu ekki vegabréfs-
áritun. Hvað kom til?
Þessi atvik ásamt ótal fleiri,
sem komið hafa til vegna hertra
reglna Bandaríkjanna á útgáfu
vegabréfsáritana til listamanna,
hafa orðið til þess að vekja
gagnrýnisraddir í franska
menningarmálaráðuneytinu. Um
er að ræða vegabréfsáritun
merkta H-1, sem er gefin út með
stuttum fyrirvara til fólks með
sérstaka hæfileika. Til þess að
sanna að viðkomandi hafi
eitthvað sérstakt fram að færa
þarf þrenns konar pappíra, sem
sýna að viðkomandi hafi hlotið:
Alþjóðlega viðurkenningu í al-
þjóðlegri samkeppni, jákvæða
umfjöllun gagnrýnenda eða vins-
ældir. Til er önnur tegund vega-
bréfsáritunar, H-2, sem ekki hef-
ur þessi skilyrði, en henni fylgir
mikil skriffinnska og tekur allt að
4 mánuði að fá hana. Fyrir marga
listamenn er það of langur tími.
Auk þess mega aðilar með H-2
áritun ekki koma í stað innlends
vinnuafls. Það þýðir að sviðs-
mönnum, róturum og öðrum
fylgifiskum listamannanna er í
mörgum tilfellum ekki heimilt að
starfa með þeim.
Andstætt Bandaríkjunum er
Frakkland galopið listamönnum
og haft er eftir Bruno Lion, sem
fer með málefni rokks og
skemmtana í menningarmála-
ráðuneyti Frakklands, að ef
sömu reglur giltu í Frakklandi og
Bandaríkjunum væru einu er-
lendu skemmtikraftarnir sem
fengju að skemmta í Frakklandi
Madonna og Michael Jackson.
Jack Lang menningarmálaráð-
herra hefur farið fram á breyting-
ar á áritunarreglum Banda-
rfkjanna og hann hefur einnig rit-
að menningarmálaráðherrum
Evrópubandalagsríkjanna bréf
þar sem hann fer fram á að þau
samræmi aögerðir sínar á fundi
þeirra í apríllok. „Þetta er tegund
menningar-verndunarstefnu,"
sagði Lang. „Það er staðreynd að
í dag er Moskva aðgengilegri en
Washington.“ Lang var þó sjálfur
talsmaður verndunarstefnu, þeg-
ar umræður fóru fram um tak-
markanir á erlendu sjónvarpsefni
innan Evrópubandalagsins. Lang
kveður það þó gegna öðru máli
þar sem erlent sjónvarpsefni í
Evrópu sé gríðarmikið.
Bandaríska sendiráðið í Frakk-
landi segir að ekki hafi verið
gerðar breytingar á lögum, að-
eins hafi verið dregnar skýrari
línur um það hverjir geti fengið
H-1 og H-2 áritanir. En sama
hvað gert var, róðurinn hefur
þyngst hjá þeim listamönnum,
sem vilja viðra list sína í Banda-
ríkjunum. Hvort íslenskir lista-
menn mega eiga von á ein-
hverjum erfiðleikum í framtíð-
inni á eftir að koma í ljós. Próf-
steinninn verður e.t.v. áætluð
tónleikaferð hljómsveitarinnar
Bless um Bandaríkin í haust. Þá
ætti að verða ljóst við hverju ís-
lenskir listamenn mega búast ef
Bandaríkin eru innan sjón-
deildarhrings þeirra.
iMÓDyiUINN
fyrir 50 árum
"Þingvallanefnd bannarÆsku-
lýðsfylkingunni að halda mót á
Þingvöllum. En mótið verður
haldið við Þrastarlund dagana
15.-17. júní. Hinni svoköljuðu
sjómannadeilu er lokið. Útgerð-
armenn komust að samkomulagi
við stéttarbræður sína í stjórn Al-
þýðusambandsins og sjómanna-
félaganna um að hindra f lestar
kröfursjómanna. Eru verka-
lýðsfélögin ekki búin að fá þá
reynslu sem þau þurfa af forystu
atvinnurekenda.
í DAG
8. maí
þriðjudagur. 128. dagur ársins.
Sólarupprás í Reykjavík kl. 4.37—
sólarlag kl. 22.14.
Viðburðir
Alþjóðadagur Rauða krossins og
rauða hálfmánans. Friðardagur-
inn 1945.
DAGBÓK
APÓTEK
Reykjavík: Helgar- og kvöldvarsla
lyfjabúða vikuna 4. til 10 maí er
f Lyfjabergi og Ingólfs Apóteki.
Fyrmefnda apótekið er opið um helgar
og annast næturvörslu alla daga 22 til 9
(til 10 frídaga). Síðarnefnda apótekiðer
opið á kvöldin 18 til 22 virk daga og á
laugardögum 9 til 22 samhliða hinu fyrr-
nefnda.
LÖGGAN
Reykjavík............sími 1 11 66
Kópavogur............sími 4 12 00
Seltjarnarnes........sími 1 84 55
Hafnarfjörður ......sími 5 11 66
Garðabær.............simi 5 11 66
Slökkvillð og sjúkrabilar:
Reykjavík............sími 1 11 00
Kópavogur............sími 1 11 00
Seltjamarnes.........sími 1 11 00
Hafnarfjörður........sími 5 11 00
Garðabær.............sími 5 11 00
LÆKNAR
Læknavakt fyrir Reykjavík, Seltjarn-
arnes, og Kópavog er í Heilsuverndar-
stöð Reykjavíkur alla virka daga frá kl. 17
til kl. 08, á laugardögum og helgidögum
allan sólarhringinn. Vitjanabeiðnir, sima-
ráðleggingar og tímapantanir í síma
21230. Uppiýsingar um lækna- og lyfja-
þjónustu eru gefnar í símsvara 18888.
Borgarspftalinn: Vakt virka daga frá kl.
8 til 17 og fyrir þá sem ekki haf a heimilis-
lækni eða ná ekki til hans. Landspital-
Inn: Göngudeildin er opin kl. 20 til 21.
Slysadelld Borgarspítalans er opin all-
an sólarhringinn sími 696600.
Hafnarfjörður: Dagvakt, Heilsugæslan
sími 53722. Næturvakt lækna sími
51100.
Garðabær: Heilsugæslan Garðaflöt
sími65666, upplýsingar um vaktlækna
sími51100.
Akureyri: Dagvakt kl 8 til 17 áLækna-
miðstöðinni sími: 23222, hjá slökkvilið-
inu sími 22222. hjá Akureyrar Apóteki
sími 22445. Farsími vaktlæknis 985-
23221.
Kef lavík: Dagvakt. Uppjýsingar s. 3360.
Vestmannaeyjar: Neyðarvakt lækna
sími 1966.
SJÚKRAHÚS
Heimsóknartímar. Landspítalinn: Alla
daga 15 til 16 og 19 til 20. Borgarspítal-
Inn: Virka daga 18:30 til 19:30, um helg-
ar 15 til 18 og eftir samkomulagi. Fæð-
Ingardeild Landspítalans: 15 til 16.
Feðratimi 19.30 til 20.30. Öldrunar-
lækningadeild Landspítalans Hátúni 10
B. Alla daga 14 til 20 og eftirsamkomu
lagi. Grensásdeild Borgarspitala: Virka
daga 16 til 19, helgar 14 til 19.30.
Heilsuverndarstöðln við Barónsstíg
opin alla daga 15 til 16 og 18.30 til 19.30.
Landakotsspítali: Alla daga 15 til 16 og
18.30 til 19. Barndelld: Heimsóknirann-
arraenforeldrakl. 16til 17daglega.
St.Jósefsspftall Hafnarfirði: Alladaga
15 til 16og 19til 19.30.Kleppsspftal-
inn: Alla daga 15 til 16 og 18.30 til 19.
Vestmannaeyjum: Alla virka daga 15 til
16 og 19 til 19.30. Sjúkrahús Akra-
ness: Alla daga 15.30 til 16 og 19til
19.30. Sjúkrahúsið Húsavfk: Alladaga
15 til 16 og 19.30 til 20.
YMISLEGT
Hjálparstöð RKÍ: Neyöarathvarf fyrir
unglinga, Tjarnargötu 35. Sími: 622266,
opið allan sólarhringinn.
Sálfræðlstöðin. Ráðgjöf í sálfræði-
legumefnum. Sími:687075.
MS-fólagið, Álandi 13. Opið virkadaga
frá kl. 8 til 17. Siminn er 688620.
Kvennaráðgjöfin Hlaðvarpanum Vest-
urgötu 3. Opið þriðjudaga kl. 20 til 22,
fimmtudaga 13.30 til 15.30ogkl. 20til
22, sími 21500, simsvari.
Sjálfshjálparhópar þeirra, sem orðið
hafa fyrir sifjaspellum, sími 21500, sfm-
svari.
Upplýsingar um eyðni. Sími 622280,
beintsamband við lækni/hjúlrunarfræð-
ing á miðvikudögum kl. 18 til 19, annars
símsvari.
Samtök um kvennaathvarf, sími
21205. Húsaskjól og aðstoð fyrir konur
sem beittar hafa verið ofbeldi eða
orðið fyrirnauðgun.
Samtökin 78. Svarað er í upplýsinga-
og ráðgjafarsíma félags lesbía og
homma á mánudags- og fimmtudags-
kvöldum kl. 21 til 23. Sfmsvari á öðrum
timum. Síminn er 91 -28539.
Bllanavakt rafmagns- og hitaveitu: sími:
27311. Rafmagnsveita bilanavakt sími:
686230.
Rafveita Hafnarfjarðar: Bilanavakt,
sími: 652936.
Vlnnuhópur um sifjaspellamál. Sími
21260 alla virka daga kl. 13 til 17.
Lögfræðiaðstoð Orators, félags laga-
nema, er veitt í sima 11012 milli kl. 19.30
og 22.00 á fimmtudagskvöldum.
„Opið hús“ krabbameinssjúklinga
Skógarhlíð 8 er „Opið hús“ fyrir alla
krabbameinssjúklinga og aðstandendur
þeirra á fimmtudögum kl. 17 til 19.
Samtök áhugaf ólks um alnæmis-
vandann sem vilja styðja smitaðaog
sjúka og aðstandendur þeirra. Hringið í
síma 91 -2240 alla virka daga.
Stigamót, miðstöð fyrir konur og böm sem
orðið hafa fyrir kynferðislegu ofbeldi.
Ráðgjöf, f raeðsla, upplýsingar. - Vestur-
götu 3, R.
Símar: 91-626868 og 91-626878 allan sól-
arhringinn.
GENGIÐ
Bandaríkjadollar.............. 60,9000
Sterlingspund................ 99,41000
Kanadadollar................. 52,34000
Dönsk króna................ 9,54170
Norsk króna................... 9,32760
Sænsk króna................... 9,98610
Finnskt mark................. 15,31880
Franskur franki.............. 10,81180
Belgískur franki.............. 1,75710
Svissneskur franki........... 41,63110
Hollenskt gyllini............ 32,23330
Vesturþýskt mark............. 36,25540
(tölsk líra................... 0,04945
Austurrískur sch.............. 5,15160
Portúg. escudo................ 0,40930
Spánskur peseti............... 0,57330
Japanskt jen.................. 0,38296
(rskt pund................... 97,28500
KROSSGÁTA
Lárétt: 1 áforma4karl-
dýr 6 haf 7 skúf 9 hóta
12náðhús14ferskur
15 gufu 16 stakri 19
vegur20aur21 snáði
Lóðrétt: 2 traust 3 úr-
gangsefni4vaxa5
gæfa7sveiflast8hál
10 tignarmaður 11 vor-
kennir13fax17svelg-
ur 18veiðarfæri
Lausn á síðustu
krossgátu:
Lárétt: 1 gröf 4 höll 6
eir7gafl9óska12
raust 14 fró 15 rót 16
Maggi 19 gaul 20 ótæk
21 riðla
Lóðrétt: 2 róa 3 fela 4
hrós5lík7göfugi8
frómur10strita11 af-
taka13ugg17ali18
gól
Þriðjudagur 8. maí 1990 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15