Þjóðviljinn - 13.12.1990, Blaðsíða 4

ÞJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
KLIPPT OG SKORIÐ
Bráðabirgðalögin
í neðri deild
Bráðabirgðalög ríkisstjórnarinnar voru samþykkt til
þriðju umræðu í neðri deild Alþingis í gær með 19 at-
kvæðum gegn 12, en 6 þingmenn sátu hjá og 5 voru
fjarverandi. Að einu leyti kemur niðurstaðan á óvart: þrír
þingmenn Sjálfstæðisfiokksins, Friðjón Þórðarson, Egg-
ert Haukdal og Matthías Bjarnason sátu hjá, þrátt fyrir
að hafa verið á þeim þingflokksfundi Sjálfstæðisflokks-
ins sem forystan segir að hafi verið einhuga um að
greiða atkvæði gegn lögunum. Bráðabirgðalögin hafa
því reynst Sjálfstæðisflokknum erfiður Ijár í þúfu, enda
þótt flokkurinn hafi ekki komið fram með neinar hald-
bærartillögur um hvað ætti að taka við að lögunum felld-
um.
Eins og gefur að skilja hefur allt þetta mál orðið Al-
þýðubandalaginu erfitt, því „allar hefðir flokksins krefjast
þess að hann standi við hlið verkalýðssamtakanna í
vörn þeirra og sókn fyrir mannréttindum, jafnt verkfalls-
og samningsrétti sem öðrum réttindum", svo vitnað sé
orðrétt í umfjöllun blaðsins um afstöðu þingmanna til
þessa máls þann 1. desember sl.
Geir Gunnarsson, þingmaður Alþýðubandalagsins,
greiddi einn þingmanna flokksins atkvæði gegn lögun-
um en afstaða hans hefur alla tíð verið Ijós. Hann gerði
grein fyrir atkvæði sínu, þar sem hann vísar efnislega til
sömu hefða og hér hafa verið nefndar. Rök hans eru
skiljanleg og eðlileg en þrátt fyrir það átti Alþýðubanda-
lagið ekki annarra kosta völ en að standa að setningu
laganna, úr því sem komið var. Síðan sagði Geir Gunn-
arsson m.a. í ræðu sinni:
„Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Alþýðuflokks og Fram-
sóknarflokks sem hrökklaðist frá völdum haustið 1988,
skildi við þjóðarskútuna á hliðinni. Atvinnufyrirtæki í
framieiðsluatvinnugreinum voru að stöðvast hvert af
öðru, og fjöldaatvinnuleysi blasti við. Eftir að Alþýðu-
bandalagið kom inn í ríkisstjórn í stað Sjálfstæðisflokks
hafa umskipti orðið í efnahagsmálum. Tekið hefur verið
á vanda atvinnulífsins með margháttuðum aðgerðum í
efnahagsmálum og haldið hefur verið af festu á fjármál-
um ríkisins. Þessar aðgerðir, ásamt bata í ytri aðstæð-
um hafa stóraukið framleiöni í undirstöðuatvinnugrein-
um og gjörbreytt stöðunni í þjóðarbúskapnum. En þessi
árangur hefur ekki náðst án fórna launafólks í öllum
starfsgreinum, heldur jafnvel hvað helst vegna þeirra
fórna.
Þegar hagur fyrirtækja hefur nú verulega batnað, þá
verður engin þjóðarsátt til langframa um þær þurftartekj-
ur, sem ýmsir búa nú við. Á sama tíma og ýmiss konar
þjónustu- og einokunarfyrirtæki mata krókinn og auka
gróða sinn dag frá degi, hefur kaupmáttur launa rýrnað.
Það er blekking, að minnsta kosti vanmat á forystu
verkalýðsfélaganna, að ímynda sér að lengi enn uni
launafólk við þurftartekjur, sem eru skattlagðar til tekju-
skatts þegar unnið er fyrir þeim, og aftur skattlagðar
með virðisaukaskatti þegar því, sem eftir er, er varið til
kaupa á brýnustu matvælum. Á hinn bóginn eru tekjur
sem eru notaðar til kaupa á hlutabréfum frádráttarbærar
frá tekjuskatti, og enginn virðisaukaskattur á hlutabréfa-
kaupum, heldur er arður af þeim kaupum og verðmætis-
aukning hlutabréfa tekjuskattslaus."
Þessi orð eru til vitnis um það mikla verkefni sem bíð-
ur og samtök launafólks munu þrýsta á um að komist í
framkvæmd á næstu misserum. Með þjóðarsáttinni var
ætlunin að leggja grunn að batnandi lífskjörum. Lífskjar-
abatinn verður fyrst og fremst að koma þeim til góða er
lægst hafa launin og lakasta aðstöðu. Þetta verður að
gera meö kjarasamningum, skattlagningu og lagasetn-
ingu eftir því sem við á. Því er bráðnauðsynlegt að ríkis-
stjórnin noti næstu mánuði til að gera hvort tveggja: að
bæta og jafna lífskjörin með samkomulagi við aðila
vinnumarkaðarins og ná sáttum við BHMR. Takist það
ekki má örugglega reikna með að þjóðarsáttin breytist í
andstæðu sína eins og Geir Gunnarsson benti á í ræðu
sinni. hágé.
Það er llka hægt að teikna heiminn þannig að Evrópubandalagið sé ekki nema Iftill útkjálki heimsins: Hvað um
samskipti okkar við afanginn af veröldinni?
Eigum við að leggja í
þróunarsjóð?
Það var í fréttum um helgina
að Spánverjar og Portúgalar vildu
að EFTA-rikin yrðu með í þróun-
arsjóði íyrir hið Sameiginlega
evrópska efnahagssvæði. Honum
er ætlað að ýta undir atvinnuþróun
í vanþróuðum héruðum Evrópu-
bandalagsins, sem er ekki síst að
Finna í þessum löndum tveim.
Hinsvegar eru öll EFTA-ríki og þá
Island það vel sett, að þau koma
ekki til greina sem þiggjendur
þróunaraðstoðar.
Ef nú sjóður þessi yrði að
veruleika mættu íslendingar búast
við að verða rukkaðir um ffamlag
í hann. Að sjálfsögðu, gætu menn
sagt. Hitt er svo líklegt að löndum
fyndist það súrt í brotið: það leik-
ur nefnilega sterkur grunur á því
að íslendingar séu svo hrifnir af
EB sem skoðanakannanir sýna
vegna þess að þar halda þeir að sé
fullt af sjóðum fyrir þá að ganga í.
Og gerðu aldrei ráð fyrir því, að
kannski væri til gjald af þeim ætl-
að fyrir inngöngu í Evrópuklúbb-
inn.
Um Evrópuhyggjuna
Umræðan um Evrópumál er
oft þokukennd hér á landi. Einna
helst eru hagffóðir og stjómmála-
fræðingar að vappa kringum þann
heita graut sem heitir söguleg
nauðsyn: við verðum að vera með
í Evrópu, annars fijósum við í hel
í einsemd eyjarskeggja. Færra er
yfirleitt sagt um það hvemig þró-
unin gæti orðið eftir að inn í EB
eða þá Evrópskt efhahagssvæði
kæmi.
Þetta kemur nú upp í hugann
þegar blaðað er í bók sem Hannes
Jónsson fyrrum sendiherra hefur
gefið út og heitir „Evrópumark-
aðshyggjan. Hagsmunir og val-
kostir Islands". Þar leggur Hannes
megináherslu á nauðsyn þess að
íslendingar skerði ekki fullveldi
sitt með aðild að Evrópsku efna-
hagssvæði (EES), hvað þá EB, en
byggja á fríverslunarsamningum
bæði við EB og aðra hluta heims.
Svört verða sólskin
Hannes tekur að sér að spá í
framtíðarspilin, í það sem mundi
fylgja EES og EB. Við grípum þar
niður sem talað er um sjávarút-
veg:
„Vegna fríverslunar með fjár-
magn og fjárfestingar- og atvinnu-
rekstrarffelsi á svæðinu fjárfestu
stórfyrirtæki í Evrópu í íslenskum
sjávarútvegi og fiskirækt með því
að kaupa smátt og smátt meiri-
hluta í illa stöddum útgerðar-,
fiskiræktar- og fiskvinnslufyrir-
tækjum á íslandi. Loks næðu þau
fullum eignaryfirumráðum yfir
þeim.“ Og síðar: „Græðgisleg of-
veiði sem hefur verið eitt af ein-
kennum fiskveiðistefnu EB
mundi smátt og smátt setja fiski-
stoffiana við ísland í hættu og með
tíð og tíma eyðileggja þessa helstu
auðlind þjóðarinnar.“
Um fiskvinnslu er því spáð að
frysting og önnur fiskvinnsla
mundi að mestu flytjast úr landi
og til Bretlands og meginlandsins.
Bæði með því (sem nú er byrjað
á) að æ stærri hluti sjávarafurða
yrði fluttur út óunninn á erlenda
uppboðsmarkaði og svo með því
að íslensk útgerðarfyrirtæki (að
verulegu leyti undir erlendu for-
ræði) mundu flytja út til vinnslu
fisk þangað sem vinnuafl væri
ódýrast.
Að því er varðar virkjanir og
stóriðjuuppbyggingu telur bókar-
höfundur að þær ffamkvæmdir
mundu fijótlega komast í hendur
fjölþjóðafirma Evrópu. í krafti at-
vinnu- og búsetufrelsis mundu er-
lendu fyrirtækin flytja inn starfs-
fólk frá láglaunasvæðum þar sem
atvinnuleysi er mest. Um leið
mundu mörg smærri iðnfyrirtæki
íslensk verða gjaldþrota og ein-
hæfni í atvinnulífi þar með aukast.
Þau stærri íslensk firmu sem best
stæðu sig mundu fljótlega komast
í hendur erlendra fjármagnseig-
enda. Þá er því spáð að atgerfis-
flótti muni fara vaxandi, vegna
þess að sérmenntað fólk fengi bet-
ur launuð störf við hæfi erlendis
en hér á landi, en láglaunastétt
daglaunamanna mundi vaxa hlut-
fallslega og „mundi þurfa að
keppa um atvinnu í eigin landi við
innflutt verkafólk frá láglauna-
svæðum í Evrópu".
Svona er fram haldið spám
sem síst eru bjartsýnar: íslenskan
ætti í vök að veijast, m.a. vegna
innflutts vinnuafls sem mundi lík-
ast til notast við ensku, erfið og
kostnaðarsöm félagsleg vandamál
mundu hlaðast upp vegna hruns
dreifbýlisins og vegna erfiðra
samskipta íslendinga við erlent
vinnuafl, og margt fleira er rakið
sem leitt gæti til þess, að hér
byggi eftir nokkum tíma ekki ís-
lensk þjóð sem svo mætti heita.
Buslubænir og sjálfs-
blekkingar
Nú mundu margir kalla slík
skrif buslubæn hina verstu, þar
sem ekkert jákvætt er að finna, en
skrattinn málaður á vegginn. Því
er þá að svara, að ekki er nema
eðlilegt að menn hamri á nokkrum
ítrustu afleiðingum þeirrar hag-
skipunar sem boðið er upp á í EB.
Líka vegna þess, að þeir sem Evr-
ópufúsir eru, þeir kjósa gjama að
horfa í aðra átt þegar eitthvað
leiðinlegt og erfitt ber á góma.
Ellegar láta sér nægja að skjóta
sér á bak við það, að íslendingar
hljóti að geta fengið haldgóða fyr-
irvara um alla skapaða hluti. Það
er reyndar sú blekking sem lævís-
ust er og háskalegust: á henni geta
menn flotið svo langt inn í EB, að
ekki verði aftur snúið þegar menn
gera sér grein fyrir þvi að allar
„undanþágur“ em aðeins hugsað-
ar til bráðabirgða á meðan hin
nýju Bandaríki Evrópu em að
verða til.
ÁB
ÞJÓÐVILJINN
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Helgi Guðmundsson
Ólafur H. Torfason.
Fréttastjóri: SigurðurÁ. Friðþjófsson.
Aðrir blaöamenn: Bergdís Ellertsdóttir, Dagur
Þorieifsson, Elias Mar (pr.), G. Pétur Matthíasson,
Garðar Guðjónsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Heimir Már Pétursson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim
Smart (Ijósm.), Kristinn Ingvarsson (liósm.J, Ölafur
Gíslason, Ragnar Karisson, Sævar Guðbjómsson.
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjórí: Steinar Harðarson.
Augtýsingar: Sigríður Sigurðardóttir, Svanheiður
Ingimundardóttir, Unnur Ágústsdóttir.
Afgreiðslustjórí: Hrefna Magnúsdóttir.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir,
Þorgerður Sigurðardóttir, Þórunn Aradótir.
Bilstjórí: Jóna Sigurdórsdóttir.
Skrífstofa, afgreiðsia, rítstjóm, auglýsingar:
Síðumúla 37, Rvík.
Sími: 681333.
Simfax: 681935.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð f lausasölu: 100 kr. Nýtt Helgarblað: 150 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 1100 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 13. desember 1990