Þjóðviljinn - 03.01.1991, Qupperneq 11

MINNING
I DAG
Einar Vigfússon
erfðafræðingur
Fil. Dr. Einar Vigfússon,
erfðaffæðingur, lézt á sjukrahús-
inu í Karlskrona, Svíþjóð þann
26. júní. Einar var fæddur að
Keldhólum á Fljótsdalshéi aði 11.
desember 1912. Foreldrar hans
voru hjónin Vigfús Einarsson og
Sólveig Olafsdóttir. Auk Einars
eignuðust þau dótturina Helgu,
sem búsett er í Reykjavík ásamt
manni sínum Friðgeiri Ingi-
mundarsyni.
Einar naut kennslu og til-
sagnar í heimasveit sinni, en var
orðinn fulltíða er hann hélt til
menntaskólanáms á Akureyri þar
sem hann tók stúdentspróf haust-
ið 1937. Snemma bar á grúsk-
áhuga Einars á ýmsum sviðum
og hann aflaði sér þegar á ung-
lingsárum bóka í náttúrufræðum
og kom sér upp grasasafni. Á
menntaskólaárunum vann Einar
fyrir sér í vegavinnu og í síld og
á þessum tíma snérist hann til
hugsjóna sósíalisma, en sterk
vinstrihreyflng var þá innan
skólans á Akureyri. Sósíalískri
sannfæringu sinni var hann trúr
og skeleggur fylgismaður til
dauðadags.
Veturinn 1937-38 var Einar í
Háskóla Islands og hélt síðan
haustið 1938 til Danmerkur þar
sem hann fór fyrst í garðyrkju-
skóla og innritaðist síðan í Den
Kongelige Veterinær og Land-
bohöjskole, en þar tók hann
Hortonomexamen árið 1943.
Litlu síðar flúði Einar til Sví-
þjóðar, en honum var þá tæpast
vært öllu lengur í Danmörku, en
hann hafði fengist við dreifingu á
blöðum andspymuhreyfingar-
innar. Einar lenti ásamt öðrum
flóttamönnum í búðum í Uppsöl-
um. Að lokinni vist þar hélt Ein-
ar til Lundar og innritaðist í
Lundarháskóla haustið 1944.
Jafnhliða náminu í Lundi vann
hann á jurtakynbótastöðvum í
Svalöv og Hilleshög á Skáni, en
á þessum ámm vann hann meðal
annars við kynbætur á sykurróf-
um. Einar lauk fil. kand. prófi
1954 og fil. lic. varð hann 1962
við erfðafræðistofnun Háskólans
í Lundi. Hann hafði þá byijað á
doktorsverkefhi sínu sem fjallaði
um svo kallaða fjölfijóvgun sem
hann rannsakaði aðallega hjá sól-
rós. Einar varði doktorsritgerð
sína „On Polyspermy in the Sun-
flower“ 16. des. 1969. Ritgerðin
fjallaði um það fyrirbæri sem
hann hafði tekið eftir, að fleiri en
ein sæðisftuma frjóvgaði hverja
eggfrumu og að áhrifa af þessari
aukaffjóvgun gætti hjá afkvæm-
unum, þótt aðeins ein sæðis-
fruma sameinaðist kjama egg-
frumunnar. Rannsóknimar
byggðust að miklu leyti á að
fylgjast með sæðisffumum sem
höfðu verið merktar með geisla-
virku efni. Þótt mikil tæknileg
þróun hafi átt sér stað síðan Ein-
ar birti niðurstöður sínar mundi
verkefni hans enn í dag vera talið
Vilhelmína Arngrímsdóttir
Sigurfljóð Erlendsdóttir
Anna Erlendsdóttir
Davfö Erlendsson
Vignir Erlendsson
Arngrímur Erlendsson
Steinar Erlendsson
Erla M. Erlendsdóttir
barnabörn og
mjög erfitt, en á þeim tima sem
hann ffamkvæmdi rannsóknir
sínar má segja að það hafi verið
allt að því ógemingur að koma
verkefninu í höfn. Það ber þraut-
segju, áræði og næmi Einars fag-
urt vitni að hann lauk verkefni
sínu þrátt fyrir takmarkaða að-
stoð innan stofnunarinnar.
Einar starfaði við erfðaffæði-
stofnunina í Lundi til ársins
1971. Um þetta leyti urðu miklar
breytingar á háskólakerfinu í
Svíþjóð og Einar fór ekki var-
hluta af þessu. Kennsluþörfin í
erfðafræði minnkaði og honum
hlotnaðist ekki til frambúðar
staða við stofnunina. Hér kom
hrekkleysi og réttlætistrú Einars
honum í koll, en hvorttveggja
fyrirmunaði honum að ota sínum
tota eða halda ffam eigin ágæti í
sambandi við stöðuumsóknir.
Er Einar hvarf ffá Lundi
fluttist hann til Svensgöl í nánd
við Karlskrona í Blekinge. Hann
lagði þar stund á sauðfjárrækt
eflir að hafa aflað sér stofhs ffá
Gotlandi, en fjárkyni þessu svip-
ar til hins íslenzka. Erfðaffæði-
þekking Einars fékk hér hagnýt
not og í lok áttunda áratugarins
var stofn hans talinn einn sá al-
bezti í Blekinge. Garðyrkjukunn-
átta hans fékk einnig notið sín
vel í Svensgöl, en hann flutti
þangað fjölda nytja- og skraut-
plantna sem hann sýndi mikla
umönnun, en það var Einari al-
gjörlega ffamandi að nota eitur-
efhi af nokkm tagi við búsýslu
sína. Fjárræktina stundaði Einar
til ársins 1983.
Einar sýndi alltaf sömu af-
stöðu til lífsins og var hinn sanni
andstæðingur hentistefnu. Hann
var alla tíð trúr sannfæringu
sinni, þótt þetta auðveldaði ekki
akademískan feril hans né gæfi
honum gylltar stöður. Hann var
ætíð reiðubúinn, án tilits til eigin
hagsmuna, að berjast fyrir því
sem hann áleit rétt og sanngjamt.
Einar var ákaflega mikill Islend-
ingur alla sína ævi og kærasta
lestrarefni hans vom Islendinga-
sögumar og rit Halldórs Laxness
og Þórbergs Þórðarsonar. Hann
fylgdist grannt með íslenzkum
málefnum og skrifaði allmargar
greinar í Þjóðviljann. Auðhyggja
var sem eldur í hans beinum, en
Kristján J. Ásgeirsson
Inga Áróra Guöjónsdóttir
nokkrar blaðagreinanna eru ef til
vill öðmm minnisstæðari. I einni
þeirra gekk hann í skrokk á verk-
fræðingi sem, án tillits til nátt-
úmspjalla og umhverfis hafði
reiknað út þann fjölda kílóvatta
sem unnt væri að fá, ef allir
helztu fossar Islands væm virkj-
aðir. Hliðstæðir útreikningar á
vatnsfollum Svíþjóðar hefðu ör-
ugglega ekki snortið Einar, en
þama var komið við taug sem
sennilega var viðkvæmari og
næmari en hjá flestum ef ekki
öllum öðmm og Einar bar nátt-
úmvemd fyrir bijósti löngu áður
en slík mál vom almennt til um-
ræðu. Þegar áætlanir vom birtar
um að reisa ætti kisilgúrverk-
smiðju við Mývatn ritaði hann
snarpa grein um þá hættu sem
vofði yfir ef „kísilgróttumenn"
fengju að ráða ferðinni án hömlu.
Ein grein Einars beindist til ís-
lenzks arkitekts sem hann þekkti
frá ámnum í Kaupmannahöfn, en
arkitektinn hafði fundið upp á
þvi að likja húsi við vél. Þessi
materíalíski hugsunarháttur var
meira en Einari var með góðu
móti boðið og bám viðbrögð
hans þess augljóst vitni.
Þótt islenzk málefhi ættu
mestan hug Einars, fygldist hann
náið með pólitískri alþjóðaþró-
un. Það sænska dagblað, sem
Einar var áskrifandi að, var
Sydsvenska Dagbladet
Snallposten (Sydsvenskan), þótt
Einar væri lítill aðdáandi skoð-
ana þess. Þegar honum ofbauð
það sem stóð í Sydsvenskan var
það viðkvæði hjá honum að
segja: „Það er bara eitt blað í öll-
um heiminum sem er verra en
Sydsvenskan." Það þurfti ekki að
spyrja að því hvaða blað hann
ætti við, því að allir sem þekktu
Einar vissu að hann hafði hér
viðlesnasta blað íslands í huga.
Fljótlega eftir komuna til
Lundar kynntist Einar verðandi
konu sinni, Margit, en hún var
lögfræðingur að mennt. Einar og
Margit héldu til íslands árið 1947
og vom þar um eins árs skeið, en
fluttu síðan aftur til Svíþjóðar,
þar eð þeim tókst ekki að fá
vinnu við sitt hæfi á Islandi. Á
áttunda áratugnum leitaði Einar
aftur til Islands og kenndi þá einn
vetur við kennaraháskólann, en
ekki heldur i þetta sinn bauðst
honum starf sem hentaði sér-
þekkingu hans.
Margit, kona Einars, starfaði
sem lansassessor i Karlskrona,
en hún lézt árið 1987. Eftir lát
hennar dvaldist Einar á vetuma í
Humlebæk i Danmörku, en hann
var þá tekinn að þreytast á snjó-
þyngslunum í Svensgöl og vildi
auk þess vera í nálægð bókasafh-
anna í Kaupmannahöfn.
Einar og Margrét eignuðust
þijár dætur. Þær em Solveig, f.
1947, búsett í Karlskrona í Blek-
inge, Gudmn, f. 1949, búsett í
Arvika í Varmland og Humia
(Helga), f. 1958, sem býr á Krit.
Eftir áramót kenndi Einar
þess sjúkdóms sem dró hann til
dauða. Hann lét þá sækja sig til
Humlebæk, svo að hann gæti
verið í Svensgöl er að lokum dró.
Dætur Einars og fjölskyldur
þeirra önnuðust fallega og hríf-
andi minningarathöfn um hann í
Svensgöl 18. júlí, þar sem Gudr-
un söng m.a. á íslenzku við und-
irleik Jans eiginmanns síns og
Simon, tengdasonur Einars, las
hugleiðingar Einars um lífið og
tilvemna.
Lundi, Svíþjóð
Högni Hansson
Úlfur Árnason
Ólafur Örn Gunnarsson
barnabarnabörn
Eiginmaöur minn, faðir, tengdafaðir, afi og langafi
Erlendur Indriðason
Skúlaskeiðl 18, Hafnarfirði
verður jarðsunginn frá Hafnarfjarðarkirkju föstudaginn 4. janúar kl.
15:00.
ÞJÓÐVIUINN
Fullkomin vinnustöðvun Dags-
brúnar, Iðju, múrara og blikk-
smiða komin á. Ríki og bær
eiga tafarlaust að ganga að
töxtum Dagsbrúnar og múr-
ara. Brezkur liðsforingi lætur
beita byssustingjum við trún-
aðarmenn Dagsbrúnar. (s-
lenzkur verkstjóri leggst svo
lágt að biðjast verndar brezkra
hermanna - og þeir gerast
verndarar lögbrjóta. Hús-
gagnabólstrarar, húsgagna-
smiðir, prentarar og hljóðfæra-
leikarar hafa samið
3. janúar.
3. dagur ársins. Sólarupprás í
Reykjavík kl. 11.17 - sólarlag
kl. 15.47.
Viðburðir
Landvamarfiokkur stofnaður
1903. NI\020191.SAF
DAGBÓK
APÓTEK
Reykjavík: Helgar- og kvöldvarsla
lyfjabúða vikuna 28. des. til 3. jan.
1991 er í Austurbaejar Apóteki og
Breiðholts Apóteki
Fyrmefnda apótekið er opið um helgar
og annast næturvörslu alla daga kl. 22
til 9 (til 10 á frldögum).
Siðarnefnda apótekið er opið á
kvöldin kl. 18 til 22 virka daga og á
laugardögumkl. 9-22 samhliöa hinu
fyrmefnda.
LÖGGAN
Reykjavík................« 1 11 66
Kópavogur................» 4 12 00
Seltjamames..............» 1 84 55
Hafnarfjörður............« 5 11 66
Garðabær.................» 5 11 66
Akureyri.................« 2 32 22
Siökkvlið og sjúkiabðar
Reykjavík....................» 1 11 00
Kópavogur....................« 1 11 00
Seltjamames..................« 1 11 00
Hafnartjörður................» 5 11 00
Garðabær.....................« 5 11 00
Akureyri...................« 2 22 22
LÆKNAR
Læknavakt fyrir Reykjavik, Seltjarn-
arnes og Kópavog er f Heilsuvemdar-
stöð Reykjavíkur alla virka daga frá kl.
17 til 8, á laugardögum og helgidögum
allan sólarhringinn. Vitjanabeiðnir,
símaráðleggingar og tímapantanir í
« 21230. Upplýsingar um lækna- og
lyfjaþjónustu eru gefnar í símsvara
18888. Borgarspitalinn: Vakt virka
daga frá kl. 8 til 17 og fyrir þá sem ekki
hafa heimilislækni eða ná ekki til hans.
Landspítalinn: Göngudeildin eropin
frá kl. 20 til 21. Slysadeild Borgarsplt-
alans er opin allan sólarhringinn,
n 696600.
Hafnarfjörður: Dagvakt, Heilsugæsl-
an, « 53722. Næturvakt lækna,
TI 51100.
Garðabær: Heilsugæslan Garðaflöt,
« 656066, upplýsingar um vaktlækni
« 51100.
Akureyri: Dagvakt frá kl 8 til 17 á
Læknamiðstöðinni, » 22311, hjá
Akureyrar Apóteki, n 22445. Nætur- og
helgidagavakt læknis frá kl 17 til 8 985-
23221 (farsími).
Keflavik: Dagvakt, upplýsingar í
« 14000.
Vestmannaeyjar: Neyðarvakt lækna,
»11966. ^
SJUKRAHUS
Heimsóknartfmar: Landspitalinn: Alla
daga kl. 15 til 16 og 19 til 20. Borgar-
spitalinn: Virka daga kl. 18:30 til
19:30, um helgar kl. 15 til 18 og eftir
samkomulagi. Fæðingardeild Land-
spítalans: Alla daga kl. 15 til 16, feðra-
tfmi kl. 19:30 til 20:30. Fæðingar-
heimili Reykjavíkur v/Eiríksgötu: Al-
mennur tlmi kl. 15-16 alla daga, feðra-
og systkinatími kl. 20-21 alla daga.
Öldrunarlækningadeild Landspital-
ans, Hátúni 10B: Alla daga kl. 14 til 20
og eftir samkomulagi. Grensásdeild
Borgarspítala: Virka daga kl. 16 til 19,
um helgar kl. 14 til 19:30. Heilsu-
vemdarstöðin við Barónsstíg: Alla
daga kl. 15 til 16 og 18:30 til 19:30.
Landakotsspitali: Alla daga kl. 15 til
16 og 18:30 til 19. Barnadeild: Heim-
sóknir annarra en foreldra kl. 16 til 17
alla daga. St. Jósefs-spítali Hafnar-
firði: Alla daga kl. 15 til 16 og 19 til
19:30. Kleppsspitalinn: Alla daga kl
15 til 16 og 18:30 til 19. Sjúkrahus
Vestmannaeyja: Alla daga kl. 15 til 16
og 19 til 19:30. Sjúkrahús Akraness:
Alla daga kl. 15:30 til 16 og 19 til 19:30.
Sjúkrahúsið Húsavík: Alla daga kl. 15
til 16 og 19:30 til 20.
ÝMISLEGT
Rauða kross húsið: Neyðarathvarf
fyrir unglinga, Tjarnargötu 35,
» 91-622266, opið allan sólarhringinn.
Samtökin 78: Svarað er I upplýsinga-
og ráðgjafarsíma félags lesbia og
homma á mánudags- og fimmtudags-
kvöldum kl. 21 til 23. Slmsvari á öðrum
timum. » 91-28539.
Sálfræðistöðin: Ráögjöf f sálfræði-
legum efnum,» 91-687075.
Lögfræðiaðstoð Orators, félags
laganema, er veitt ( sfma 91-11012 milli
kl. 19:30 og 22 á fimmtudagskvöldum.
MS-félagið, Alandi 13: Opið virka daga
frákl. 8 til 17, »91-688620.
„Opið hús" fyrir krabbameinssjúk-
linga og aðstandendur þeirra f Skóg-
arhlíð 8 á fimmtudögum kl. 17 til 19.
Samtök áhugafólks um alnæmis-
vandann sem vilja styðja smitaða og
sjúka og aðstandendur þeirra i « 91-
22400 og þar er svarað alla virka daga.
Upplýsingar um eyðni: « 91-622280,
beint samband við lækni/hjúkrunar-
fræðing á miövikudögum kl. 18 til 19,
annars símsvari.
Samtök um kvennaathvarf: » 91-
21205, húsaskjól og aöstoö við konur
sem beittar hafa veríð ofbeldi eða orðið
fyrir nauðgun.
Kvennaráðgjöfin Hlaðvarpanum,
Vestur-götu 3: Opið þriðjudaga kl. 20 til
22, fimmtudaga kl. 13:30 til 15:30 og kl.
20 til 22, » 91-21500, símsvari.
Sjálfshjálparhópar þeirra sem orðið
hafa fyrir sifjaspellum: » 91-21500,
símsvari.
Vinnuhópur um sifjaspellsmál:
« 91-21260 alla virka daga kl. 13 til 17.
Stigamót, miðstöð fyrir konur og böm
sem orðið hafa fyrir kynferðislegu
ofbeldi. Ráðgjöf, fræðsla, upplýsingar,
Vesturgötu 3, « 91-626868 og 91-
626878 allan sólarhringinn.
Bilanavakt rafmagns- og hitaveitu:
» 27311. Rafmagnsveita: Bilanavakt I
» 686230.
Rafveita Hafnarfjarðar: Bilanavakt,
» 652936.
GENGIÐ
2. janúar1991 Sala
Bandarlkjadollar...........55,88000
Steriingspund.............106,00400
Kanadadollar...............48,10400
Dönsk króna.................9,52360
Norsk króna.................9,37580
Sænsk króna.................9,79920
Finnskt mark...............15,22820
Franskur franki............10,81320
Belgískurfranki............ 1,77910
Svissneskur franki.........43,07570
Hollenskt gyllini..........32,59260
Vesturþýskt mark...........36,77530
Itölsk lira.................0,04874
Austurrískur sch............5,22660
Portúgalskur escudo........ 0,41220
Spánskur peseti.............0,57500
Japanskt jen................0,41149
Irskt pund.................97,74800
KROSSGÁTA
Lárétt: 1 guðir 4 mynt
6 eðja 7 vistir9firra 12
naut 14 kona 15 planta
16 beins 19 hrúgi 20
hræddist 21 gramar
Lóörétt: 2 þannig 3
kjána 4 könnun 5 spil 7
þættir 8 mær 10 fjasar
11 úldnir 13 hrædd 17
málmur 18 mánuöur
Lausn á siðustu
krossgátu
Lárétt: 1 hólf 4 fork 6
eir7 basl 9óska 12
kapal 14 eða 15 arð 16
reitt 19 tæpi 20 átta 21
angra
Lóðrétt: 2 óða 3 fela 4
fróa 5 rok 7 bresta 8
skarpa 10 slatta 11
auðnan 13 púi 17 ein
19 tár
Fimmtudagur 3. janúar 1991 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 11