Þjóðviljinn - 23.05.1991, Qupperneq 5

A Umsjón: Dagur Þorleifsson
F1R1KTTI1R
Massoud Barzani - Sumir talsmanna útlægra Kúrda telja hann reiða sig um of
á orðheldni Saddams.
Kúrdar falla frá kröfum
sínum um alþjóðlega
ábyrgð og olíutekjur
Massoud Barzani, formaður samninganefndar Kúrda í Bag-
dað, staðfesti í gær fyrri fregnir um að Kúrdar hefðu fallið
frá kröfum sínum um alþjóðlega ábyrgð á fyrirhuguðum
sjálfstjórnarsamningi þeirra og lraksstjórnar. Einnig hefðu
Kúrdar fallið frá kröfum um hlutdeild í tekjum af olíunni frá Kirk-
uksvæðinu.
Þessar kröfúr hafa verið meðal
þeirra helstu af Kúrda hálfú, í
samningaviðræðum þeirra og Ir-
aksstjómar í Bagdað og er því ljóst
af orðum Massouds Barzani að hér
hafa þeir gefið mikið eftir. Þá kom
fram hjá Barzani að Iraksstjóm
hefði ekki enn samþykkt að Kirk-
uk og nágrenni heyrði til sjálf-
stjómarsvæði Kúrda. Það svæði
hefur frá gamalli tíð verið byggt
Kúrdum, en Iraksstjóm hefur reynt
að gera það arabískt með því að
flytja Kúrda þaðan nauðuga og ar-
aba inn í staðinn.
Ýmsir talsmenn Kúrda og vest-
rænir sérffæðingar um Austurlönd
nær telja að Barzani og aðrir leið-
togar Kúrda hafi ákveðið að ganga
enn einu sinni út frá því að íraskir
valdhafar standi við gerða samn-
inga við þá, þrátt fyrir slæma
reynslu af orðheldni Iraka, vegna
þess að eftir Persaflóastrið sé ráða-
mönnum í Bagdað kappsmál að
eyða fjandskap vesturlandaríkja í
sinn garð. Eftir þá athygli, sem of-
sóknir Iraksstjómar gegn Kúrdum
og málstaður þeirra hafa vakið á
alþjóðavettvangi sé því líklegt að
Iraksstjóm standi við geröan sjálf-
stjómarsamning. Saddam Iraksfor-
seti vill fyrir sitt leyti samkomulag
hið fyrsta, i von um að hann losni
þá við vesturlandahersveitir úr
landinu og viðskiptabannið gegn
írak.
I samningaviðræðunum hefúr
íraksstjóm verið óspör á loforð um
lýðræði, heitið því að valdaeinok-
un Baathflokksins skuli afnumin,
öðrum flokkum leyft að starfa og
lýðræðislegar kosningar haldnar.
Þó hafa samningamenn íraks-
stjómar verið tregir til að slá
nokkm föstu um hvenær lýðræðis-
legar kosningar skuli fram fara.
Saddam hefur og ekkert sagt um
leyniþjónustu íraks, sem er það
tæki sem hann og Baathflokkurinn
hafa öllum öðrum ffemur beitt til
að útrýma allri andstöðu gegn sér.
Talsmenn útlægra Kúrda segja að
meiningarlítið sé að láta sér detta í
hug að nokkru lýðræði verði kom-
ið á í Irak meðan leyniþjónustan
hafi ekki verið leyst upp.
Brestur stjórnmálafræðingur,
Philip Robins, segir að erfitt sé að
ímynda sér að leyniþjónustan verði
lögð niður eða tekin undan stjóm
Baathflokksins. „Þeir vita að ef
svo verður em þeir búnir að vera,“
segir hann.
íraksstjóm hefur nú samþykkt
að kveðja her- og lögreglusveitir
sínar ffá borginni Dahuk í íraska
Kúrdistan, og mun það gert að
kröfú foringja vesturlandahersveita
þar.
Olían réði því að Banda-
ríkin fóru í Flóabardaga
að var fyrst og fremst ótt-
inn vift Irak sem olíustór-
veldi sem fékk Bandaríkja-
stjórn til að fara í stríð út
af Kúveit. Þó var ágreiningur á
æðstu stöðum í Washington um
það hvort ekki væri betra að
beita viðskiptaþvingunum til
hins ýtrasta.
Þetta og margt fleira kemur
ffamm í nýrri bók sem hinn þekkti
rannsóknarblaðamaður Bob Wood-
ward hefúr saman sett um aðdrag-
andann að Flóabardaga. Bókin
heitir „The Commanders" -
Stjómendumir, og er sögð byggð á
mjög traustum heimildum.
Helstu spumingum um það
hvers vegna stjóm Bush beitti her-
styrk gifúrlegum til að reka íraks-
her ffá Kúveit svarar Bob Wood-
ward á þessa leið:
- Það vom olíuhagsmunir sem
réðu þvi að stjóm Bush ákvað að
láta hart mæta hörðu. Á fundum
æðstu manna stjómarinnar lét eng-
inn í ljós áhyggjur af alþjóðarétti
eða mannréttindum í Kúveit. Það
sem skipti langmestu var óttinn við
að með hemámi Kúveit hefði írak
gerst olíustórveldi sem erfitt yrði
að tjónka við.
- Á þeim þrem mánuðum sem
liðu frá þvi að ákveðið var að
kveða Saddam Hussein í kútinn og
þar til kosið var að nota herafla
fremur en viðskiptaþvinganir, fór
fram hörð umræða á æðstu stöð-
um. Colin Powell, æðsti maður
hersins, og James Baker utanríkis-
ráðherra vom i flokki þeirra sem
vildu ffemur „kyrkja" írak með
einangmn og viðskiptabanni en
gripa beinlínis til vopna. (Þetta
getur verið ffóðlegt þeim sem hafa
haldið því fram að viðskiptaþving-
analeiðin hafi verið einkauppfmn-
ing mglaðra ffiðarvina).
- Þeir sem næst stóðu ákvörð-
unum töldu sig komast að því, að
með skynsamlegri diplómatískum
aðferðum og með „réttum skila-
boðurn" hefði mátt annaðhvort
koma í veg fyrir að Saddam Huss-
ein legði í að ráðast inní Kúveit.
Eða koma honum í skilning um að
hann ætti ekki um neitt annað að
velja en hörfa þaðan aftur.
Það kemur líka fram í bók Bob
Woodwards, þótt með óbeinum
, //,.
hætti sé, að hugmyndir um „nýja
skipan mála“ sem fóm að láta á sér
kræla með stríðinu em nokkuð svo
úr lausu lofti gripnar. 1 þeim skiln-
ingi, að í raun fór aldrei fram nein
umræða um það, hvað fælist í
slíkri „nýrri skipan mála“. Enginn
minntist á Kúrda í Norður-írak eða
Shíta í suðurhlutanum. Stjómin
bandaríska velti því aldrci fyrir sér
í alvöm hvað tæki við á þessu
svæði eftir stríðið.
ÁB tók saman.
Tudjman - Segjum okkur ekki
úr Júgóslavlu að svo stöddu.
Þorri Króata
viU sjáifstæði
Þjóðaratkvæðagreiðsla
fór á annan í hvítasunnu
fram í Króatíu og var leitað
álits landsmanna um það,
hvort þeir vildu að landið
yrði sjálfstætt eður áfram í
Júgóslavíu. Um 94 af hundr-
aði þeirra sem atkvæði
greiddu kusu sjálfstæðið.
Franjo Tudjman, forseti
Króatíu, kvað þó ekki koma til
greina að svo stöddu að Króa-
tía sliti öll tengsl við júgóslav-
ncska sambandslýðveldið og
kvað stjóm sína enn vilja að
því yrði breytt í bandalag full-
valda rikja.
Sonardóttir
Wagners
látin
Nýlátin er Friedelind Wagn-
er, sonardóttir hins heimsfræga
þýska tónskálds Richards Wagn-
ers. Hún varð 73 ára.
Friedelind. sem þótti nokkuð
lík afa sínum ásýndum. var á ýms-
an hátt uppreisnarmanneskja í fjöl-
skyldunni og tók frægð hennar og
virðingu ekki mjög hátíðlega. að
sumra sögn. Hitler gerði sér sem
kunnugt er mjög títt um verk
Wagners og ættingja hans. en Frie-
delind þoldi hann ekki og fór úr
Friedelind
Wagner
landi til Bandarikjanna í bytjun
heimsstyrjaldarinnar síðari.
Þar sem hún var sú eina af
sinni ætt, sem mótmælti nasisman-
um með því að fara utan, höfðu
hemámsyfirvöld vesturveldanna í
Þýskalandi eflir stríðið hana í há-
vegum. Það gerði að verkum að
henni var innan handar að stuðla
að endurreisn Bayreuth, þar sem
Wagner-tónlistarhátíðir hafa verið
haldnar árlega síðan 1876.
Sögufélag
Aðalfundur Sögufélags verður haldinn þriðjudag-
inn 28. maí í Skólabæ, Suðurgötu 26 og hefst kl.
20.30.
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Gunnar Sveinson, skjalavörður flytur erindi:
Útgáfa Alþingisbóka íslands.
Stjórnin
Síða 5
ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 23. mai 1991