Þjóðviljinn - 13.07.1991, Qupperneq 2

Stærsta
vandamálið
yndanfarin misseri hefur verðbólga verið lægri
hér á landi en á nokkru öðru sambærilegu
tímabili um árabil. Þrátt fyrir ýmis ytri áföll
íkt stöðugleiki í efnahagslífinu og hefur
OECD staðfest í skýrslu sinni um ísland að veruleg-
ur árangur hafi náðst í hagstjórn hér á landi. Ástæð-
unnar er fyrst og fremst að leita í því víðtæka sam-
komulagi sem tókst í þjóðfélaginu og leiddi til þjóð-
arsáttarsamninganna, sem frægt er orðið.
Með samningunum var launafólk að fjárfesta í
nýjum ávinningi sem stöðugleiki og fallandi verð-
bólga myndi gefa. Verið var að skapa ný skilyrði til
að sækja aukinn kaupmátt síðar. Þetta hefur aldrei
farið á milli mála og var mikilvægasta röksemd sam-
taka launafólks fyrir því að beita sér fyrir samning-
um af þessu tagi.
Öflugustu atvinnugreinarnar hafa haft góð skilyrði
til að búa sig undir að auka kaupmáttinn að nýju,
enda hefur hlutfall launa í rekstrarkostnaði víða
lækkað til muna. Mörg fyrirtæki, m.a. í sjávarútvegi,
skiluðu góðri afkomu á sl. ári og hið sama á við um
ýmis stórfyrirtæki á þjónustusviðinu.
Forystumenn stjórnarflokkanna hafa á hinn bóg-
inn verið iðnir við að halda fram þeirri skoðun að allt
sé í kalda koli. Vissulega hefði ríkisstjórnin þurft að
láta sig vanda þeirra greina sem nú eiga í erfiðleik-
um einhverju skipta, en hún hefur eins og kunnugt
er ákveðið að láta eins og henni komi málefni þeirra
lítið eða ekki við. Að því leyti sem hún skiptir sér af
þeim eru athafnir hennar í skötulíki eins og sést af
nýjasta tiltækinu þegar hún setti „kunnáttumenn" í
að deila út lánum til fiskeldisfyrirtækja sem ríkið á
sjálft í gegn um sjóðina sem hafa lánað þeim hingað
til.
Ásmundur Stefánsson, forseti Alþýðusambands-
ins, hefur sagt að verkalýðshreyfingin muni krefjast
aukins kaupmáttar í næstu samningum og muni
samningar við ríkjandi skilyrði þá snúast um breytta
tekjuskiptingu. Þetta er eðlilegt og sjálfsagt eins og
á stendur. Verði farið eftir tillögum fiskifræðinga um
verulega minni fiskveiðar á næsta ári, þýðir það að
sjálfsögðu lakari afkomu sjávarútvegsins, þannig að
launafólk sækir ekki aukinn kaupmátt í auknar tekjur
greinarinnar, nema verölag erlendis fari hækkandi.
Enda þótt reynslan hafi kennt að aðstæður
verkalýðssamtakanna til að bæta lífskjörin ráðast
mjög oft af ytri skilyrðum þjóðarbúsins er fráleitt að
reikna nú með því að launafólk, sem þegar hefur
lagt atvinnulífinu mjög mikið til með þjóðarsáttar-
samningunum, gangi ekki eftir auknum kaupmætti.
Og þá er rétt að hafa í huga að tekjuskiptingin eins
og hún hefur verið er ekkert óumbreytanlegt lögmál.
Við þá samninga sem framundan eru verður
stefna ríkisstjórnarinnar stærri vandi fyrir verkalýðs-
hreyfinguna að glíma við en ytri skilyrði þjóðarbús-
ins, enda þótt útlitið í þeim efnum hafi versnað við
skýrslu Hafrannsóknastofnunar um ástand nytja-
stofna. Ríkisstjómin ætlar sér að leggja auknar
byrðar á almenning. Það á að sönnu ekki að hækka
skatta, en innheimta hins vegar gjöld fyrir þjónustu
sem áður hafa verið innifalin í sköttunum með þeirri
misskiptingu á fjölmörgum sviðum sem það hefur í
för með sér. Ríkisstjórnin hefur með stefnu sinni á
þeim fáu vikum sem liðnar eru frá valdatöku hennar
sýnt fram á að hún er dæmigerð hægri stjórn og
stefna hennar stríðir beinlínis gegn hugmyndum um
að ná víðtæku samkomulagi um að bæta lífskjörin.
hágé.
Þtódviltinn
Málgagn sóslalisma þjóöfrelsis og verkalýöshreyfingar
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélagiö Bjarki h.f..
Framkvæmdastjórl: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Helgi Guömundsson
Fréttastjóri: SiguröurÁ. Friðþjófsson.
Rltstjóm, skrlfstofa, afgreiösla, auglýsingar: Slöumúla 37, Rvlk.
Auglýsingar: 681310, 681331.
llmbrot og setning: Prentsmiöja Þjóöviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð I lausasölu: 100 kr. Nýtt Helgarblaö: 150 kr.
Askriftarverð á mánuði: 1100 kr.
Fundurinn
um EES
Bjöm Bjamason þingmaður
skrifar í fyrradag grein í Morgun-
blaðið um samtök þau sem í upp-
siglingu em gegn aðild Islands að
Evrópsku efnahagssvæði. Honum
þykja það býsn mikil að stofnuð
skuli „samtök gegn ógerðum
samningi“. Rétt eins og það sé eitt-
hvað undarlegt þótt hópur manna,
sem að öðm leyti hafa mismunandi
skoðanir, sé ósáttur við það „fjór-
ffelsi“ sem aðild að EES fylgir, og
stórbreytir öllum forsendum í ís-
lensku þjóðlífi. Enn síður er
ástæða til að undrast það að menn
vilji skapa sér vettvang til við-
spymu gegn þeirri þróun að samn-
ingar um EES séu æfing fyrir aðild
að EB, eins og einn stjómmála-
fræðingurinn enn boðar í Morgun-
blaðinu í gær.
Hræðsluáróður
og
einfaldanir
Bjöm Bjamason talar eins og
fyrri daginn með nokkm yfirlæti
og vill gera miklar kröfur til
manna um máleíhalega umræðu.
Gott og vel: enginn skal á móti því
mæla. En skoðum það dæmi nánar.
Bjöm segir að fyrri umræður um
ísland meðal þjóða heims, og þá
sérstaklega um ísland i Nató, hafi
einkennst af því að andstæðingar
rikjandi viðhorfa hafi beitt fyrir sig
hræðsluáróðri um að íslensk menn-
ing og fleira gott mundi út þurrk-
ast.
Hér gerir Bjöm málflutning
andstæðinga sinna mun einfaldari
en hann nokkm sinni var. Her-
stöðvaandstaðan var að vemlegu
leyti menningarbarátta og veitti
ekki af: samanber þá uppákomu að
hér var allur sjónvarpsrekstur um
skeið á hendi erlends herliðs. En
að því er einfaldanir og hræðslu-
áróður varðar, þá höfðu Natóvinir
jafnan mikið forskot. Þeirra
hræðsluáróður var „Rússamir
koma“. Þeirra einföldun sú, að
enginn fékk að andæfa herstöðva-
pólitíkinni án þess að Morgunblað-
ið og sú áróðursmaskína öll rykju
til og gerðu þann sama að hand-
bendi kommúnista. Samanber fræg
ummæli fyrirrennara Bjöms á
Morgunblaðinu um Sigurbjöm
Einarsson (síðar biskup) sem ,,hinn
smurða Moskvuagent“. Og margt
fleira.
Eins er það með „hræðsluáróð-
ur“ nú. Hann er mestur hjá ákafa-
mönnum um aðild að EES og jafh-
vel EB: ef við verðum ekki með,
segja þeir, verðum við „Albanía
norðursins". Einfaldanimar em
líka sterkastar á þeim væng: eða
hafa menn ekki séð og heyrt ótal
samantektir um hinn mikla og auð-
velda ffama íslenskra afreksmanna
í sameinaðri Evrópu, um leið og
öllum erfiðleikum er sópað undir
stól?
Ámi Bergmann
°g
Sovétríkin
Málflutningur Bjöms sjálfs er
einnig óralangt ffá því sem mál-
efhalegt má heita. Ollu heldur er
hann einatt fúrðuleg blanda af
gikkshætti og lágkúm. Tökum eitt
dæmi:
Þegar Bjöm ræðir um fúndinn
sem andstæðingar EES héldu á
dögunum, segir hann sem svo, að
fyrir utan Framsóknarmenn og tvo
aðra hafi flutt ræðu „Ami Berg-
mann, ritstjóri Þjóðviljans, sem
hefur verið ötull talsmaður sov-
éskra sjónarmiða um árabil“.
Meira segir ekki um það.
Hér er tvöföld lágkúra á ferð. í
fyrsta lagi á að afgreiða málflutn-
ing manns sem ómerkan á þeim
forsendum að hann hafi vondar
skoðanir á öðm sviði. Og í öðm
lagi, og það skiptir meira máli, er
staðhæfingin blátt áfram lygi,
hvort sem Bjöm Bjamason gerir
sér grein fyrir því eða ekki.
Og nú er að tala um sjálfan sig
þótt leiðinlegt sé, vegna þess að
maður nennir ekki að sitja enda-
Iaust undir þvættingi.
Ég hefi skrifað býsnin öll um
sovésk málefni í svosem þijátíu ár.
Sumt af því elsta ber merki nokk-
urrar bjartsýni á umbætur Khrúsj-
ofstímans, en það er ærið langt síð-
an. Skrif mín um Sínjavski og
Daníel, um Solzhenitsin og Sak-
harov, um ritskoðun og kirkju, um
þjóðemamál og sjálfstæðisbaráttu
Eystrasaltsþjóða, em alltsaman
„andsovésk" skrif. Stundum varð
mér (eins og flestum öðmm sem
um Sovétríkin skrifa) það á að taka
of mikið mark á opinbemm hag-
skýrslum Sovétmanna, en þó var
það einmitt fyrir gagnrýni mína á
þeirra hagvaxtarreikning sem
starfsmaður sovésku fréttastofúnn-
ar APN var skikkaður til þess fyrir
einum 12 ámm að skrifa grein
mikla á móti mínum viðhorfúm.
Varað við
skaðræðismanni
Fulltrúar Sovétríkjanna drógu
ekki dul á það að þeim fyndust
skrif ÁB hin vesta uppákoma.
Matthías Johannessen, ritstjóri
Morgunblaðsins, segir frá því í
einni bóka sinna að hann hafi ein-
hveiju sinni sagt eitthvað óþægi-
legt um Sovétríkin „og eftir það
hefúr mér ekki verið boðið í sov-
éska sendiráðið“. Ég man mér þótti
þessi uppákoma nokkuð spaugileg:
hvem varðar um annan eins titt-
lingaskft og þann hvort mönnum er
boðið f sendiráð eða elcki? Og þó
má til gamans bæta við hér og nú,
að í þessu dæmi vom ritstjóri
Morgunblaðsins og þessi ritstjóri
Þjóðviljans alveg í sömu súpu.
Meira en svo: sovéskum diplómöt-
um þótti ástæða til þess um langt
árabil að vara sovéska borgara sem
hingað slæddust við því að um-
gangast þann skelfilega mann Ama
Bergmann og einsog það var orðað
„hina júðsku'* fjölskyldu hans.
Þetta stóð allt fram á tíma glasnost.
Ástæðan fyrir þessari heift var
vitanlega sú, að opinberum sovésk-
um fúlltrúum þótti það miklu verra
að vinstrisinni gagnrýndi Sovétrik-
in frá sínum sjónarhóli en að
hægrimenn gerðu það - eins og
sjálfsagt var samkvæmt öllum
kokkabókum.
Ekkert lært
Þegar Bjöm Bjamason hins-
vegar heldur sér fast í að menn
eins og ÁB séu „talsmenn sovéskra
sjónarmiða" þá er líklegt að hann
einblíni á eitt. Á það, að sá sami
ÁB hefúr verið andvígur her-
stöðvapólitík þeirri sem í raun hef-
ur eflt mjög með fólki ósjálfstæði
og sníkjulífshugsun („Græðum á
Kananum!“). Slikir menn eiga ekki
að fá að njóta sannmælis, viðhorf
þeirra em ekki til umræðu, þeir
skulu heita „Moskvuagentar" hvað
sem tautar og raular - vegna þess
að þeir f Moskvu em líka andskot-
ar Nató. í þessum efnum hafa
menn eins og Bjöm Bjamason
ekkert lært og engu gleymt frá því
að næsta kynslóð á undan þeim
hamaðist á litt flokkspólitískum
menntafrömuðum úr Þjóðvarnarfé-
laginu og leyfði þeim ekki einu
sinni að auglýsa fundi sína. Lág-
kúran og ofstækið ríkja ein.
ÞJÓÐVILJINN Laiigardagur 13. júlí 1991
Síða 2