Þjóðviljinn - 06.11.1991, Page 2

/
Vansemd Islands
Menntamálaráðherra hefur fyrir hönd ríkisstjórn-
arinnar samið við Kópavogskaupstað um að
hætta við að reisa fjölnota íþrótta-, ráðstefnu- og
sýningarhús í tengslum við heimsmeistaramótið í
handbolta árið 1995. Þetta eru vond tíðindi.
Tvær ríkisstjórnir beittu sér mjög fyrir því að
heimsmeistaramótið í handbolta árið 1993 eða 1995
yrði haldið hér á landi. Árið 1987 voru þeir Matthías
Á. Mathiesen utanríkisráðherra og Sverrir Her-
mannsson menntamálaráðherra í ríkisstjórn Stein-
gríms Hermannssonar. Ári síðar var Matthías sam-
gönguráðherra og þar með ráðherra ferðamála, og
Birgir ísleifur Gunnarsson menntamálaráðherra í rík-
isstjórn Þorsteins Pálssonar. Allir þessir ráðherrar
tóku virkan þátt í að afla íslandi stuðnings sem gest-
gjafaþjóð fyrir heimsmeistarakeppnina. Sjaldan eða
aldrei hefur jafn mikið verið, haft við, skrautbæklingur
með ávarpsorðum forseta íslands, ráðherra og borg-
arstjórans í Reykjavík var prentaður og sendur út
um víða veröld. í þessu máli geta stjórnmálamenn
ekki leyft sér að vera í flokkspólitískum leik eða inn-
anflokkserjum, það er heiður og trúverðugleiki ís-
lands sem er í húfi. í þeim bréfum sem birt hafa ver-
ið og farið hafa frá íslenskum ráðuneytum til Hand-
knattleikssambands (slands, Alþjóða handknattleiks-
sambandsins, íslenskra sendiráða og ræðismanna
erlendis, erlendra sendiráða í Reykjavík o.s.frv.
kemur skýrt fram að það er ásetningur ríkisstjórnar
íslands að þessi keppni verði haldin hér á landi og
ríkisstjórnin muni stuðla að því að,svo geti orðið,
þótt sannarlega hafi það verið HSÍ sem formlega
sótti um að fá að halda keppnina. Það er augljós
skylda íslenskra stjórnvalda að sjá til þess að við
glutrum ekki niður þessu tilvalda tækifæri til kynning-
ar á landi og þjóð, sem ekki síst er mikilvægt fyrir
ferðaþjónustuna. Þá má minna á að núverandi sam-
gönguráðherra hefur í hyggju að láta kanna mögu-
leika á að reisa ráðstefnumiðstöð til að við verðum
betur í stakk búin til að taka að okkur stórar alþjóð-
legar ráðstefnur. Flestir hagsmunaaðilar í ferðaþjón-
ustu eru sammála um að í slíkum ráðstefnum og
fundum séu mestir vaxtarbroddar í ferðaþjónustu ut-
an háannatíma. Ríkisstjórnin getur því ekki látið sem
henni komi málið ekki við, og tönnlast á því að hún
muni standa við loforð síðustu ríkisstjórnar um 300
miljóna króna framlag vegna byggingarinnar.
Skoöanir manna kunna að vera afar skiptar um
það, hvort rétt hafi verið af íslandi að sækja um
þetta heimsmeistaramót í handbolta. Vafalaust hafa
allir landsmenn skoðun á þessu máli. En úr því sem
komið er skiptir ekki máli hvort menn voru andvígir
því að ísland sækti um mótið eða voru því fylgjandi.
Það er einfaldlega of seint í rassinn gripið að ætla
að snúa við nú. Ríkisstjórnin getur ekki leyft sér að
iðka þá stjórnsýslu, að hún sé óbundin af ráðstöfun-
um fyrri ríkisstjórna. Ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
er í þessu máli bundin af loforðum og fyrirheitum rík-
isstjórnar Þorsteins Pálssonar. Þáttur síðustu ríkis-
stjórnar var í raun ekki annar en sá að sjá til þess að
samningur yrði gerður um byggingu húss og fjár-
hagslegan hlut ríkisins í því dæmi. Slíkar áætlanir
geta auðveldlega breyst eins og borgarstjórinn fyrr-
verandi í Reykjavík ætti manna best að þekkja. En
hin formlega ákvörðun um að halda keppnina hér
var tekin fyrir tilstilli ríkisstjórnar Þorsteins Pálssonar
og það er siðferðileg skylda núverandi stjórnvalda
að standa við áður gefin fyrirheit. Undan því verður
ekki vikist.
Þess vegna eru það afleit tíðindi og þjóðinni til
vansa að ríkisstjórnin sé að missa móðinn og hey-
kist á því að standa vörð um sóma landsins og orð-
Þióovii.tinn
Málgagn sósfalisma þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélagið Bjarki h.f..
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Helgi Guðmundsson.
Ritstjórnarfulltrúar: Árni Þór Sigurðsson, Sigurður Á. Friðþjófsson.
Rltstjóm, skrifstofa, afgreiösla, auglýsingar: Slöumúla 37, Rvlk.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð f lausasöiu: 110 kr. Nýtt Helgarblað: 170 kr.
Áskriftarverð á mánuöi: 1200 kr.
Listamanna-
raunir
Fáar deilur verða
jafn hatrammar og
þegar listamenn eiga
í hlut. Þá eru stóryrð-
in sjaldnast spöruð
og rökhyggjan fykur
stundum fyrir lítið,
enda listamenn fyrst
og fremst menn til-
fmninganna og upp-
hafins innblásturs.
Við hin sem erum
bundin á klafa hefð-
bundins hugsana-
gangs eigum því
stundum erfitt með
að fylgjast með þeg-
ar listamenn deila,
en óneitanlega getur
maður haft gaman af
því.
Enn einusinni
hefur blossað upp
heiftúðug umræða
um Kjarvalsstaði í
fjölmiðlum. Fer þar
fremstur í flokki
listamaðurinn Einar
Hákonarson og
gagnrýnir hann val
menningarmála-
nefndar Reykjavíkur-
borgar á listamönn-
um sem fá að sýna á Kjarvalsstöð-
um. Segir hann í grein í Morgun-
blaðinu 1. nóvember að dapurlega
sé komið fyrir flaggskipi íslenskrar
myndlistar. „Það virðist nú hafa
villst inn í skurð þröngrar einstefnu
á vali á sýningum, með þeim ár-
angri að fólk er hætt að sækja sýn-
ingar þar í sama mæli og áður.“
Einar Hákonarson ætti að vita
hvað hann er að tala um því hann
er nýbúinn að halda sýningu á
Kjarvalsstöðum. Að vanhugsuðu
máli má því draga þá ályktun að
aðsókn að sýningu Einars hafi ver-
ið dræm og hann því í þörf fyrir að
finna blóraböggul, því það hvarfli
ekki að honum að fólk hafi einfald-
lega ekki áhuga á list hans. Einari
til huggunar má þó benda á að sýn-
ingarsölum á höfuðborgarsvæðinu
hefur fjölgað mikið á síðustu árum
og framboð á myndlist aukist að
sama skapi.
Reyndar hvarflar líka að klipp-
ara að Einar sé staddur í skurðinum
miðjum, enda kemur í ljós í svar-
grein Huldu Valtýsdóttur í Morgun-
blaðinu í gær að Einar hefur sýnt í
tvígang á Kjarvalsstöðum á sl.
þremurárum, 1989 og 1991.
Hinir ógurlegu
listsagnfræðingar
Málið er samt alls ekki svo ein-
falt því sé grein Einars lesin áfram
kemur í ljós að ekki er beinlínis við
menningarmálanefnd Reykjavíkur,
sem Hulda á sæti í, að sakast.
Sökudólgamir eru listsagnfræðing-
arnir, sem að sögn Einars telja sitt
helsta hlutverk í lífinu vera að
passa upp á eigin aðstöðu.
„Svið íslenskrar myndlistar
hefur breyst mikið með tilkomu
listsagnfræðinganna, þeir vilja
stýra og stjóma og segja til um
hvað sé list og ekki list. Stjómvöld
hafa verið ósínk við að veita fé til
nýrra stöðuveitinga þeim til handa,
meðan litlu hefur verið varið til
sjálfrar sköpunarinnar í listum.“
Síðan skýrir Einar út hvemig
núverandi forstöðumaður Kjarvals-
staða, sem hann nafgreinir reyndar
ekki (en til að upplýsa þá sem ekki
eru innvígðir í heilög vé listarinnar
skal þess getið að Gunnar Kvaran
er forstöðumaður þessa umdeilda
sýningastaðar), hafi notfært sér að-
stöðuna til þess að hampa þeim
listamönnum sem honum em þókn-
anlegir, með því að bjóða þeim að
sýna á Kjarvalsstöðum endur-
gjaldslaust, auk þess sem hann hafi
gefið út bækur um þessa lislamenn
sem em í náðinni.
Og nú skýrist málið. Einar er
semsagt ekki í náðinni, hefur þurft
að punga út með 90 þúsund krónur
í leigu fyrir salinn, skv. grein
Huldu Valtýsdóttur, og auk þess
þurft að leggja sjálfur í kostnað við
prentun á boðskortum og sýningar-
skrá; kostnað sem ekki er undir
miljón krónum, að sögn Einars.
Hlutur markaðarins
Einar ræðir töluvert um mark-
aðslögmálin og samkeppni lista-
manna, sem er mikil og hörð.
„Markaðslögmálin eru þar hvað
tæmst og afkoma listamannsins
ræður því hvort hægt er að halda
áfram,“ segir hann. Hinsvegar segir
hann að það, hvemig staðið er að
vali þeirra sem fá að sýna ókeypis
og gefnar út um sig listaverkabæk-
ur, skekki heilbrigða samkeppni.
„Nú væri í sjálfu sér ekkert að
athuga við slík boð ef rökstudd
væm, en undarlegt þykir manni að
gengið er fram hjá listamönnum
sem sýnt hafa með starfi sínu að
þeir væm verðugir slíks boðs.“
Einar nafngreinir þá listamenn
ekki, enda hógvær maður. En hlýt-
ur það ekki alltaf að vera matsatriði
hverjir em verðugir slíks boðs sem
Einar fjallar um? Hverjum þykir
sinn fiskur fagur o.s.fv.
En það er ekki nóg með að list-
sagnfræðingurinn á Kjarvalsstöðum
hafi puttana í því hverjir sýni þar
og hverjir ekki, hann fær Iíka að
ráðskast að vild með það hvaða
listamenn fá að taka þátt í samsýn-
ingum erlendis, kaupir inn listaverk
til borgarinnar og veitir ráðgjöf við
ýmis tilefni, nú síðast í sambandi
við skreytingar í ráðhúsi Reykja-
víkur. Er nema von að Einari
blöskri?
Stalínska krumlan
Hverfum andartak burt frá
Reykjavík og suður í Fjörð. Þar er
nú rekin öflug menningarmiðstöð,
Hafnarborg, og listamiðstöð við
Straum. Er nú farið að líta á Hafn-
arfjörð sem Mekka skapandi mynd-
listar á höfuðborgarsvæðinu.
Reyndar er í gömlu Alafosshúsun-
um í Mosfellsbæ einnig i þróun öfl-
ugt listalíf, þannig að þótt frægðar-
sól Kjarvalsstaða dali lítið eitt
þurfa listamenn varla að örvænta.
Sverrir Ólafsson var aðal drif-
fjöðrin í uppbyggingu listamið-
stöðvarinnar í Straumi og Listahá-
tíð Hafnarfjarðar sl. sumar, en þar
var farið inn á afar nýstárlega
braut. Fjöldi erlendra og innlendra
myndhöggvara kom saman í
Straumi og vann þar að verkum
sínum í nokkrar vikur. Verkin voru
svo sett upp í miðbæ Hafnarfjarðar
meðan á hátíðinni stóð, en flutt
þaðan á Víðistaðatún, þar sem þau
prýða nú umhverfið, enda gáfu
listamennirnir bænum verkin.
í Fjarðarpóstinum er viðtal við
Sverri þar sem hann fjallar m.a. um
stefnu yfirvalda i Reykjavík gagn-
vart listinni.
„Menn eru að gefast upp á
þeirri kommúnistísku stjóm sem er
á listasviðinu. Reykjavík er til
dæmis að verða síðasta vígi Stalín-
ismans, þar sem Gunnar Kvaran
heldur öllu í kommúnistískri
kmmlu á Kjarvalsstöðum og í fleiri
listamiðstöðvum. Listamenn em að
springa úr reiði. Kjarvalsstaðir em
kallaðir Kvaranstaðir af listamönn-
um í dag. Það er rétt. Hafnarborg
blómstrar á meðan Kvaranstaðir er
orðinn steinkumbaldi, án lífs.“
Sverrir er ekki að skafa utan af
hlutunum í gagnrýni sinni á þá
bræður Gunnar og Ólaf Kvaran og
kemur með mjög alvarlegar ásak-
anir á hendur þeim. Fari Sverrir
með rétt mál er staða þeirra bræðra
i íslensku listalífi afar hættuleg.
Séu ásakanir hans hinsvegar ekki
réttar er það einnig mjög alvarlegt
mál og hljóta þeir Kvaran-bræður
þá að íhuga meiðyrðamál á hendur
Svem.
í stuttu máli sagt sakar Sverrir
þá um að misnota aðstöðu sína
mjög gróflega ti! að skara eld að
eigin köku. Segir hann að þeir hafi
hirð af listamönnum á sínum snær-
um, sem sitji að öllum verkefnum
sem þeir úthluta og samkvæmt lýs-
ingunni virðast þeir bræður vera
með puttana allsstaðar. Ekki nóg
með það heldur sakar Sverrir þá
um að stunda umboðsmennsku fyr-
ir þessa gæðinga sína og ýjar að
því að þeir þiggi umboðslaun fyrir.
Og umboðsskrifstofan, hvar skyldi
hún vera staðsett? A Kjarvalsstöð-
um, að sögn Sverris.
Þúsund blóm
Klippari ætlar ekki að blanda
sér i þessar deilur listamanna og
listsagnfræðinga. Hinsvegar er
óneitanlega forvitnilegt fyrir leik-
menn að fá innsýn í upphafinn
heim listarinnar með þessum hætti.
Klippari hefur bæði átt góðar
stundir og slæmar á Kjarvalsstöð-
um og sömu sögu er reyndar að
segja um Hafnarborg og fíeiri sýn-
ingarstaði hér á landi. Stundum
tekst listamönnum vel upp og
stundum illa og sum listaverk
höfða til eins þótt þau höfði ekki til
annars.
Deilan sem nú er uppi í Hsta_
heiminum virðist fyrst og fremst
snúast um listamarkaðinn og ekki
nema að mjög takmörkuðu leyti um
hlutverk listarinnar, enda mun erf-
iðara viðfangs. En jafnframt frjórri
umræða. -Sáf
ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 6. nóvember 1991
Síða 2