Þjóðviljinn - 11.12.1991, Blaðsíða 2

Sjómenn í land,
bamafólk úr landi
Eftir miklar fundasetur litu efnahagsaðgerðir ríkis-
stjómarinnar loksins dagsins Ijós á mánudag. Þegar
ijármálaráðherra kynnti niðurstöðuna lét hann falla
stór orð um að gott verk hefði verið unnið og að útkoman
sýndi að ríkisstjóminni væri treystandi til að tryggja stöð-
ugleika. Þegar þessar hugmyndir eru skoðaðar kemur í
Ijós að ríkisstjómin heldur áfram á þeirri braut sem mörk-
uð var í Viðey sl. vor: að veitast að þeim sem minna
mega sín í þjóðfélaginu og dulbúa auknar skattaálögur,
auk þess sem eðlilegar samskiptareglur á milli ríkis og
sveitarfélaga eru sniðgengnar og stórum hluta vandans
velt yfir á sveitarfélögin að þeim forspurðum.
Þegar fjáriagafrumvarpið var lagt fram á haustdögum
gumaði ráðherra af því að frumvarpið væri mun ábyrg-
ara og nær raunveruleikanum en áður hefði tíðkast.
Fljótlega kom þó í Ijós að frumvarpið var í engu sam-
hengi við raunvemleikann. Ríkisstjómin fann sér tvo
sökudólga, annarsvegar fyrirsjáanlegan aflasamdrátt á
næsta ári og hinsvegar að framkvæmdir við álver hafa
verið lagðar á hilluna.
Þetta er léleg afsökun. Það var Ijóst strax í júlí, þegar
Hafrannsóknastofnun birti svörtu skýrsluna, að vemlegur
aflasamdráttur yrði á næsta ári og ákvörðun frá sjávarút-
vegsráðherra lá fyrir í ágúst. Þá getur það bara skrifast á
léleg vinnubrögð að reikna með álframkvæmdum við
fjárlagagerðina. Það lá ekkert fyrir um álverið annað en
bjartsýnishjal iðnaðarráðherra, sem Vinnuveitendasam-
band Islands hafði enga tm á. Það eina sem í raun hefur
breyst síðan fmmvarpið var lagt fram er að horfur í
loðnuveiðum hafa glæðst og ætti það að skila ríkissjóði
tekjuauka á næsta ári.
Þær tillögur sem nú liggja fyrir munu ekki skapa stöð-
ugleika í þjóðfélaginu einsog fjármálaráðherra heldur
fram. Þvert á móti em þær til þess fallnar að hleypa öllu
upp í loft. Sjómenn hóta að sigla í land verði áform um
að skerða sjómannaafslátt um 200 til 500 miljónir að
vemleika. Telja sjómenn að aflasamdrátturinn á næsta
ári sé meira en yfrin kjaraskerðing þótt ekki bætist aukin
skattlagning á þá líka. Flatur niðurskurður um 7 prósent
á laun opinberra starfsmanna liðkar tæpast fyrir samn-
ingum núna. Þá er líka Ijóst að sá niðurskurður bitnar
harðast á heilbrigðisstéttum og uppeldisstéttum. Skerð-
ing bamabóta um 500 miljónir, sem bitnar harðast á
ungu bamafólki með miðlungstekjur sem er að koma sér
upp þaki yfir höfuðið, skapar engan stöðugleika, gæti
hinsvegar verið dropinn sem fýllir mælinn þannig að fjöldi
flölskyldna flosnar upp og yfirgefur landið í leit að þjóðfé-
lagi sem er vinsamlegra bömum.
Fjórða aðgerðin sem grípa á til er að velta 700 miljón-
um yfir á sveitarfélögin, án þess að hafa rætt það við
sveitarfélögin. Slíkt brot á samskiptareglum ríkis og sveit-
arfélaga er tæpast til þess fallin að skapa stöðugleika,
auk þess sem þessar tillögur bera feigðina í sér einsog
Guðmundur Ámi Stefánsson, bæjarstjóri í Hafnarfirði,
benti á í gær. Þama er bara verið að flytja auknar skatta-
álögur frá ríkissjóði yfir á sveitarfélögin, sem mörg hver
eiga við æma erfiðleika að etja um þessar mundir.
Niðurstaðan er því dulbúnar skattahækkanir upp á vel
á annan miljarð króna samfara niðurskurði þjónustu við
almenning. Þetta frumvarp skapar því engan stöðug-
leika, heldur er viðbúið að það auki á ólguna í þjóðfélag-
inu. Ef ríkisstjómin hefði haft kjark til að leggja á fjár-
magnsskatt og stighækkandi tekjuskatt til að mæta áföll-
unum hefði verið stigið skref í átt til sáttar í þjóðfélaginu.
Með því hefði stöðugleikinn í landinu verið tryggður.
-Sáf
Þióðviliinn
Málgagn sóslalisma þjóöfrelsis og verkalýöshreyfingar
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Úfgáfufélagiö Bjarki h.f..
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Helgi Guðmundsson.
Ritstjórnarfulltrúar: Árni Þór Sigurðsson, Sigurður Á. Friöþjófsson.
Ritstjóm, skrifstofa, afgreiðsla, auglýsingar: Síöumúla 37, Rvik.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð í lausasölu: 110 kr. Nýtt Helgarblaö: 170 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 1200 kr.

LIPPT & SKOMÐ
Uppnám
í Alþýðuflokki
Af einhverjum ástasðum, sem
klippari áttar sig ekki alveg á, hafa
þeir Alþýðuflokksmenn verið sérlega
iðnir við að rétta oklcur blaðamönnum
umfjöllunarefni um innri mál sín á
silfurfati. Sérstaklega hefur þetta ver-
ið áberandi síðustu daga og vikur og
ber síst að harma slíka himnasend-
ingu.
Guðmundur Ámi Stefánsson er
bæjarstjóri í Hafnarfirði og einn af
forystumönnum Alþýðufíokksins.
Hann er áhrifamaður í flokknum og
oftlega talinn fara fyrir „vinstri" armi
flokksins og því leggja menn við
hlustimar þegar hann lætur í sér
heyra. í helgarviðtali við Tímann sl.
laugardag lætur Guðmundur gamm-
inn geisa og er rétt að gefa honum
lausan tauminn hér. Hann er fyrst
spurður um frægt viðtal við Jón Bald-
vin í Mannlífi, þar sem er að fínna
ummæli Jóns um fjölmarga sam-
ferðamenn sína í pólitík, m.a. Jó-
hönnu Sigurðardóttur.
Jón Balvin ekki
maður sátta
„Þetta viðtal verður að tala fyrir
sig sjálft og Jón Baldvin að svara fyr-
ir það sem hann segir í því... Maður
hlýtur hins vegar að spyija sjálfan sig
að því hvaða tilgangi þjóni svona
palladómar um samÖokksmenn,
dómar sem óumflýjanlega kalla á
uppgjör af vissum toga. Flokksfor-
maður á að vera maður sátta og sam-
einingar. Þetta er ekki fallið til þess.“
Jón Baldvin sendir Guðmundi
líka tóninn í áðumefndu viðtali og
kvartar yfir gagnrýni Guðmundar á
flokksforystuna:
„Sannleikurinn er sá að sennilega
hefur enginn formaður Alþýðuflokks-
ins fengið jafn frjálsar hendur og
rúmt umboð til að fara með málefni
flokksins eins og Jón Baldvin hefur
haft frá árinu 1984 þegar hann var
kosinn formaður... Hann hefur fengið
ákaflega rúmt svigrúm flokksmanna
til þess að marka og móta stefhumið
flokksins. Jón Baldvin hefur lítið að-
hald fengið og litla gagnrýni - verið
óáreittur. Menn hafa einsett sér að
standa fast að baki formanni sínum.
Honum kann að finnast að í því felist
einhver breyting að nú, eftir sjö ára
setu hans í formannsstóli og ýmsir
telji ástæðu til að staldra við og fara
ofan í saumana og ræða stöðu flokks
og stefnu eins og formaður hefur lagt
hana upp og starfað eftir, m.a. í þess-
ari ríkisstjóm... Það er augljóst mál að
í þessari ríkisstjóm er verið að brydda
á ýmsum hugmyndum, sem eiga sér
rætur í kennisetningum fijálshyggj-
unnar. Margar slíkar hugmyndir hafa
ekki verið, em ekki og verða aldrei
jafnaðarmönnum að skapi. Þar á ég
við hina neikvæðu umræðu um vel-
ferðarkerfið, hina samfélagslegu
þjónustu jöfnuðar og réttlætis, sem
hefur verið einn af homsteinum í
stefnu Alþýðuflokksins." Guðmundur
segir að umræða hafi farið í gang um
þessi mál í flokknum og sér komi á
óvart ef Jón Baldvin þarf að kveinka
sér undan slíkri umræðu. En er nú
ekki alveg óþarfi að vera að pirra Jón
með því að rilja þetta upp svona á að-
ventunni?!
Framtíðarformaður?
Nafn Guðmundar Áma hefur oft
verið nefnt í tengslum við arftaka
Jóns Baldvins á fonnannsstóli. Hvað
segir hann sjálfur um það?
„Á flokksþingi að ári koma menn
til með að meta árangur formanns og
flokks eítir átta ára samfellda for-
mannssetu, þar af væntanlega fimm
ára stjómarsctu. Ég gct ekkert um það
sagt hvemig þctta verður á endanum
metið og vegiö og mcð hvaða aflcið-
ingum, en það verður gert... Ég úti-
loka ekkert í pólitík. Mín þátttaka í
stjómmálum hefur ævinlega gengið
þannig fyrir sig að ég hef ekki verið
mcð langtímaplön af einu eða neinu
tagi heldur hafa hlutimir vaxið hver
af öðmm. Eitt hefur tekið við af öðm,
án þess að ég hafi verið með neinar
langtímaáætlanir þar um.“
Augljóst er af þessu að Jón má
fara að vara sig, krónprinsinn er þeg-
ar farinn að setja sig í stellingar.
Samleið
með Alþýðubandalagi
Hugur Guðmundar Áma stendur
greinilega til samstarfs við Alþýðu-
bandalagið, eins og ráða má af svari
hans við spumingu Tímans um stöðu
jafhaðarmanna á íslandi eftir lands-
fúnd Alþýðubandalagsins:
„Það er ekki nýtt að Alþýðu-
flokínirinn og Alþýðubandalagið, ffá
því sósíalsitar breyttu heiti sínu, deili
um hugtök og merkimiða. Áður en
Alþýðubandalagið fór að gera tilkall
til Jress að kalla sig jafnaðarmanna-
flokk, taldi það sig gjaman hinn eina
sanna verkalýðsflokk hér á landi og
einasta málsvara launafólks. Það er
hins vegar nýtilkomið að Alþýðu-
bandalagið vilji kalla sig hispurslaust
og án neinna vífilengja jafnaðar-
mannaflokk. Þetta er broslegt þegar
litið er til fortíðar sumra forystu-
manna flokksins. Ég hef litla trú á að
almenningur og félagshyggjufólk í
þessu Iandi láti tælast af slíkum fag-
urgala... Ég hef hins vegar lengi verið
þeirrar skoðunar, og ekki síður núna,
að stærstu hópamir í Alþýðubanda-
laginu eigi fúlíkomna samleið í pólit-
ík með okkur Alþýðuflokksmönnum.
Ég hafði von til þess fyrir síðustu
kosningar að þróunin yrði á þann veg
að stórir hópar Alþýðubandalags-
manna kæmu til liðs við okkur. Það
gerðist í einhveijum mæli, en ekki
þeim mæli sem ég hafði vonast eftir,
ég dreg enga dul á það. Ég held líka
að það sé bamaskapur að viðurkenna
ekki að Alþýðubandalaginu tókst í
síðustu kosningum að koma á vopna-
hléi í eigin dauðastriði og komast á
fætuma á nýjan leik. Það er því kom-
ið til að vera a.m.k. í styttri ffamtíð.
Ég hef góða reynslu af samstarfi við
Alþýðubandalagið. Ég þekki það t.d.
vel héðan úr Hafnarfirði. Það kemur
að því, þegar þær aðstæður hafa skap-
ast, að þessir flokkar taka upp náið
samstarf með einum eða öðram hætti
í framtíðinni."
Eins og Alþýðuflokksforingjum
er lagið gefúr Guðmundur það fylli-
lega í skyn að Alþýðubandalagið eigi
ekki stórbrotna framtíð fyrir sér og
veslist í raun upp þegar að lokinni
hinni „styttri framtíð". Vel kann að
vera að þetta sé trúa þeirra kratafor-
ingja, en hún er ckkert ný af nálinni
og Guðmundur hefur þó burði í sér til
að viðukenna að Alþýðubandalaginu
tókst vel upp í síðustu kosningum.
Það cr hins vegar sérkennilegt, og
ekki mjög uppörvandi fyrir Alþýðu-
bandalagsmenn, að Guðmundur seg-
ist í öðra orðinu vilja eiga samstarf og
samleið með þeim flokki, sem Jón
Baldvin telur „skrýtinn", en í hinu
orðinu telur hann flokkinn enga fram-
tíð eiga fyrir sér. Árciðanlega vilja
margir Alþýðubandalagsmenn eiga
samastarf við Guðmund Ama og
hans líka í Alþýðuflokknum, en varla
færu menn þar á bæ að boða útför Al-
þýðuflokksins, bara vegna þess að eitt
sinn skal hver að deyja!
Fortíðin
og ríkisstjórnin
Blaðamaður Tímans segir eitt-
hvað á þá leið að Alþýðubandalagið
sé á flótta undan fortið sinni meðan
Alþýðuflokkurinn hafi gleymt sinni.
Um þetta segir Guðmundur:
, J>að er ýmislegt til í þessu. Eins
og ég sagði hafa Alþýðubandalags-
menn skipt um gluggatjöld. Hvað Al-
þýðuflokkinn áhrærir er þetta rétt að
því leytinu til að í þessum umræðum
um breyttar áherslur í þjóðarbúskapn-
um, sem ríkisstjómin hefur sett fram,
finnst mér gæta ábyrgðarleysis hvað
varðar ýmis grandvallaratriði, nánast
„heilög mál“ sem mér finnst grand-
valla það þjjóðskipulag sem við höf-
um einsett okkur að veija og er runn-
ið undan rótum okkar alþýðuflokks-
manna... Það er ekkert launungarmál
að ég taldi fljótræði einkenna þær
ákvarðanir sem vora teknar um
stjómarsamstarf Alþýðuflokks og
Sjálfstæðisflokks. Ég sagði í kosn-
ingabaráttunni, og það gerðu velflest-
ir frambjóðendur Alþýðuflokksins, að
ríkisstjóm Steingríms Hermannssonar
heföi tekist vel upp á marga vegu. Þvi
var hins vegar ekki að leyna að ýmis
vandkvæði blöstu við, sem þurfti að
taka á. Mér hefði fúndist það einnar
messu virði að láta á það reyna í
formlegum stjómarmyndunarviðræð-
um eftir síðustu kosningar hvort að
grundvöllur heföi verið fyrir því að
halda því samstarfi áfram. Mér fannst
menn hlaupa fram úr sjálfum sér með
því að fara í einangran út í Viðey og
ljúka þar málum á met tíma, og þó
ekki Ijúka málum vegna þess að sá
stjómarsáttmáli sem settur var saman
af þeim félögum Davíð og Jóni var
ákaflega rýr í roðinu."
Þetta viðtal við Guðmund er at-
hyglisvert fyrir margra hluta sakir.
Það sem Guðmundur slær sér hins
vegar upp á er að hann tekur málefna-
lega á spumingum blaðamanns og
gagnrýni hans á forystu Alþýðu-
flokksins og ríkisstjómina er á mál-
efnalegum granni, en ekki í palla-
dómaformi eins og einkennir Jón
Baldvin.
Um jólahátíðina heyrum við oft
um að frelsari sé fæddur...!
ÁÞS
ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 11. desember 1991
Síða 2