Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.1996, Blaðsíða 10

10
MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: EUAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Hungursneyð er óþörf
Indland brauðfæðir tvöfalt fleira fólk en Afríka öll og
það á landsvæði, sem er aðeins 13% af Afríku. Víðtækar
hungursneyðir, sem einkenndu Indland fram yfir miðja
þessa öld, hafa áratugum saman verið úr sögunni. í Afr-
íku er hins vegar sífellt hungur og hallæri.
Skilyrði til landbúnaðar eru ekki betri í Indlandi en
annars staðar. Þar eru eyðimerkur og fúafen. Þar verða
árvissar náttúruhamfarir í formi steypiregns og flóða.
En landbúnaðurinn fær þar að mestu að vera í friði fyr-
ir tilraunum ríkisins til verðmætaflutninga.
Á Vesturlöndum reynir ríkið víða að varðveita búsetu
í sveitum með því að halda uppi verði innlendra land-
búnaðarafurða. Víða í þriðja heiminum reynir ríkið
hins vegar að halda þéttbýlisbúum á lífi með því að
halda niðri verði innlendra landbúnaðarafurða.
í báðum tilvikum er stefnan pólitísk. Stjómvöld í
þriðja heiminum styðjast fremur við borgarbúa en
sveitamenn og haga sér í samræmi við það. Afleiðingin
er að bændur njóta ekki hvatningar markaðarins til að
framleiða vörur til sölu. Það gefur of lítið af sér.
Vandamál hungurs í heiminum er fyrst og fremst póli-
tískt, en ekki tæknilegt eða búvísindalegt. Matur er ekki
framleiddur, aðallega af því að hann er með valdi gerð-
ur verðlaus, en síður af því að tækni eða þekkingu
skorti. Markaðslögmálin fá ekki að ráða ferðinni.
Matvælaframleiðsla hefur í nokkra áratugi aukizt
hraðar en fólki hefur fjölgað í heiminum. Nú er farið að
draga úr fjölgun fólks. Búast má við, að mannkynið telji
um 10-11 milljarða um miðja næstu öld og verði ekki
fjölmennara en það. Og matur á að geta verið til.
Ef landbúnaður væri stundaður í Afríku við svipuð
stjómmálaskilyrði og nú eru í Indlandi, ætti álfan ekki
í neinum vandræðum með að brauðfæða sig og eiga af-
gang til að selja Vesturlöndum fyrir peninga. Það gerist
með þvi að leyfa markaðinum að ráða verði á mat.
Við munum sjá þessa breytingu verða fyrr í löndum
Austur-Evrópu, þar sem bændum var áður haldið niðri
með löggiltu hámarksverði. Eftir óreiðuna, sem nú ríkir
þar við endalok samyrkjubúskaparins, mun byggjast þar
upp markaðsbúskapur, sem brauðfæðir þjóðimar.
Ekki verður þrautalaust að útrýma víðtækum hung-
ursneyðum. Loftslagsbreytingar geta valdið staðbundn-
um og tímabundnum erfiðleikum. Notkun líftæknilegra
aðferða getur haft slæmar hliðarverkanir, rétt eins og
óhóflegur áveitubúskapur hefur hefnt sín um síðir.
En hafa verður í huga, að of mikill áveitubúskapur er
ein afleiðingin af þeirri pólitisku ákvörðun að greiða
niður verð á veituvatni til bænda. Afleiðingin hefur ver-
ið óhófleg notkun á takmarkaðri auðlind. Með markaðs-
verði á vatni á þetta ástand að geta batnað.
Við sjáum af Vesturlöndum, að hægt er að framleiða
svo mikinn mat, að enginn veit, hvað á að gera við hann.
Bandaríkin hafa reynt að draga úr ofíramleiðslunni með
því að taka fimmta hvern akur úr umferð. Jafnvel hér
norður á hjara flýtur allt í óseljanlegri búvöru.
Hvort tveggja er heimskulegt, stefha búvörustuðnings
á Vesturlöndum og stefna hámarksverðs búvöru í þriðja
heiminum. Ef landbúnaðurinn fær frið til að lúta lög-
málum markaðarins, framleiðir hann mat handa heim-
inum, einnig þegar mannkynið er komið í tíu milljarða.
Hungur og hallæri eru fyrst og fremst mannanna
verk, afleiðingar misheppnaðra tilrauna stjómvalda til
að hafa áhrif á verðlag og einkum á vísitölur verðlags.
Jónas Kristjánsson
„Viö stöndum frammi fyrir því aö menntakerfiö okkar hefur veriö vegið á alþjóðlegum mælikvarða og léttvægt
fundiö..."
Menntun á tímum sparnaðar
Kjallarinn
Við íslendingar höfum lengi lif-
að í þeirri trú að við séum afar vel
menntuð þjóð. Við séum ekki að-
eins að náttúrufari til muna
greindari en flestar aðrar þjóðir
heldur er líka reynt að lokka hing-
að erlenda fjárfesta með því að
telja þeim trú um að hér sé vinnu-
afl ekki aðeins með eindæmum
iila launað heldur afbragðs vel
menntað að auki.
Að vísu er það
svo að ekki nema
rúmlega 50% hvers
árgangs sem lýkur
grunnskólaprófi
ljúka að auki ein-
hvers konar fram-
haldsmenntun en
þyrftu til þess að
jafnast á við ná-
grannalöndin að
nálgast 90%. En
hvað um það,
vinnuafl annars
staðar í heiminum,
sem hýr við svipuð
launakjör og at-
vinnurekendur hér
láta sér sæma að
greiða, er vissulega
lakar menntað.
Sigríöur Jóhann-
esdóttir
alþingismaöur og situr í
menntamálanefnd
Erlendur
gæöastimpill?
Hver kannast
ekki við allt það
fimbulfamb sem
ráðamenn hafa
uppi á mannamót-
um a.m.k. fyrir
kosningar; mennt-
un í öndvegi, út-
flutning á íslensku
hugviti. Annað
veifið berast svo
sem betur fer af
því fregnir utan úr hinum stóra
heimi að íslendingar hafi unnið
stóra sigra á sviði vísinda og þekk-
ingar og þá samgleðjumst við eins
og vera ber yfir þannig upphefð
sem að utan kemur og okkur
finnst mörgum að eina ferðina enn
hafi íslensk menntun fengið er-
lendan gæðastimpil.
En er það nú svo? Tæpast trúir
því nokkur maður að norðlenskur
jámsmiður, sem syngur af þvílíkri
íþrótt að hlustendur frægustu
sönghalla setur hljóða, sé sönnun
þess að öllum íslendingum sé því-
lík sönglist í brjóst lögð?
Nú á dögunum var birtur hluti
af niðurstöðum úr svokkallaðri
TIMSS rannsókn. Það virðist ljóst
að niðurstöður koma ýmsum á
óvart, ekki síst þeim er mest hafa
____ gasprað um ágæti ís-
lenska menntakerfisins.
Ég held að flestum kenn-
uram komi þessar nið-
urstöður ekki á óvart og
ég held, og tala af
tveggja áratuga reynslu
sem kennari, að niður-
stöður könnunar, ef
gerð væri um árangur í
ýmsum öðrum greinum
yrðu ekki til muna frá-
bragðnar.
Eðlilegan saman-
burö
Kennarar hafa árum
saman bent á að of litlu
fé sé varið til menntun-
ar á íslandi og lengst af
talað fyrir daufum eyr-
um. Þetta vandamál er
áratugagamalt en nú á
„Tæpast trúir því nokkur maður að
norðlenskur járnsmiður, sem
syngur af þvílíkri íþrótt að hlust-
endur frægustu sönghalla setur
hljóða, sé sönnun þess að öllum
íslendingum sé þvílík sönglist I
brjóst lögð?“
síðustu árum, þegar íhaldsstjórnir
hafa ætlað að ná jafnvægi í ríkis-
fjármálum, er aðferðin ævinlega
sú að skera niður þar sem vamir
era minnstar fyrir; sjúklingar, ör-
yrkjar og atvinnulausir skólanem-
endur skulu ábyrgir fyrir áður-
nefndu jafhvægi. Sægreifar, fjár-
magnseigendur að ógleymdum of-
urforstjórum þurfa ekki að hafa
áhyggjur af því jafnvægi.
Ætlumst við til þess að íslensk-
ir grannskólanemendur sýni sam-
bærilegan námsárangur og jafn-
aldrar þeirra á Norðurlöndum
þegar þeir búa við þær aðstæður
að foreldrar þeirra þurfa báðir að
vinna svo langan vinnudag að
ekki er að vænta mikils stuðnings
frá þeim? Ætlumst við til þess að
þegar foreldrar koma örþreyttir
heim undir kvöldmat þá eigi þeir
orku aflögu til þess að veita böm-
um sínum þá athygli, stuðning og
örvun sem þarf?
Hér á íslandi búum við við svip-
að kerfi og á Norðurlöndum og því
er eðlilegast að bera okkur saman
við þau.
Dýrara fyrirkomulag
Ástandið er í stuttu máli þannig
að íslenskir kennarar hafa meiri
kennsluskyldu, fjölmennari bekki
og lægri laun og þar af leiðandi
mikla yfirvinnu sem ekki þekkist
t.d. í Danmörku. Til námsefnis-
gerðar verja Danir 20.000 kr. á
hvern nemanda árlega. Norðmenn
15.000 en íslendingar 5.000.
Hér tóku menn upp fyrir
nokkrum árum það fyrirkomulag
sem nefnist blöndun í bekki en
áður var raðað eftir getu. Þetta
fyrmkomulag er án nokkurs vafa
betra hvað félagslega þáttinn varð-
ar en hins vegar mun dýrara því
þetta kallar á mikinn stuðning og
hjálparkennslu. Hér tókum við
þetta kerfi upp en skáram jafn-
framt niður kostnað í þeim mæli
að þótt reynt sé að styðja þá sem
erfiðast eiga með nám þá er það
hvergi nærri nóg og þeir sem að
duglegastir era fá of lítið viðnám
hæfni sinni.
Við stöndum nú frammi fyrir
því að menntakerfi okkar hefur
verið vegið á alþjóðlegum mæli-
kvarði og léttvægt fundið og nú
verðum við að gera upp við okkur
hvort við ætlum að leggja til það fé
sem þarf, því menntun kostar pen-
inga rétt eins og annað, eða ætlum
við bara að tala, hér eftir eins og
hingað til.
Sigríður Jóhannesdóttir
Skoðanir annarra
Hægt gengur einkavæðingin
„Það fer ekki hjá því að brúnin hafi nokkuð lyfst
þegar fréttir bárast um frjálslyndi framsóknar-
manna á flokksþingi þeirra fyrir skömmu . . . Stað-
reyndin er sú að það hefur gengið alltof hægt í
einkavæðingu þrátt fyrir að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi nú verið í ríkisstjórn frá árinu 1991 og verið í
lykilhlutverki til að hrinda gömlum baráttumálum í
framkvæmd. Frá því þessi ríkisstjóm tók við hefur
ekkert ríkisfyrirtæki verið selt til einstaklinga .. .“
Hjörtur Nílsen 1 Mbl. 3. des.
Engin smáþjóð
„íslendingar hafa aldrei litið á sig sem smáþjóð.
Það nægir að lesa íslendingasögurnar til þess að
sannfærast um það. Þetta smásálarviðhorf er hins
vegar alltaf uppi á teningnum þegar verið er að
blaðra um ágæti Norðurlandasamstarfs. Þessar glós-
ur koma eins og á færibandi þegar farið er að veg-
sama samskipti okkar við Dani - engu líkara en
sjálfur mannsheilinn hafi verið tekinn úr sambandi.
Við séum svo fá. Við sem tölum íslensku erum svo
fá. Við verðum að læra dönsku til þess að geta skil-
ið norsku og sænsku!"
Trausti Einarsson í Alþbl. 3. des.
Þriðjungur í lífeyri
„Hvar i vestanverðri Evrópu og Norður-Ameríku
skyldi það þykja mátulegt að þeir, sem greiða 10% af
tekjum sinum í lífeyrissjóð í 30-40 ár, skuli fá helm-
ing og allt niður í þriðjung launa sinna í lífeyri, sem
ekki greiðist fyrr en við 70 ára aldur? Þetta þykir
stjómmálamönnum vorum, sem eru allir með tölu
orðnir rangeygir af pólitískum rétttrúnaði og
marklitlu jafnréttiskjaftæði, vera sæmilegt, og laun-
þegaforkólfamir hafa aldrei komist upp úr því fari,
að líta á lífeyri eingöngu sem lánasjóði.“
OÓ í Degi-Tímanum 3. des.