Dagblaðið Vísir - DV - 13.12.1996, Síða 14

14
FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 1996

!í i
r
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og Otgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aöstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI14,105 RVlK, SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Jafnarí lífeyrísrétt
Allt frá því opinberir starfsmenn fengu sérstök lífeyr-
isréttindi hefur mikil gjá verið á milli eftirlauna þeirra
og almennra launþega, þótt ríkið hafi að nafninu til
greitt sama hlutfall af launum í lífeyrissjóð og aðrir
vinnuveitendur. Þetta stafar af því að eftirlaun úr sjóð-
um ríkisstarfsmanna eru í reynd verðtryggð. Þegar ið-
gjöldin sem í þá sjóði renna duga ekki fyrir greiðslum úr
sjóðunum kemur ríkið og borgar það sem á vantar.
Mismunandi háar greiðslur vinnuveitenda í lífeyris-
sjóðina er að vísu ekki eina misréttið sem viðgengst í líf-
eyriskerfi landsmanna. Þannig hafa ráðamenn undan-
farandi áratugi tryggt ýmsum gæludýrum stjómmála-
flokkanna sérstök forréttindi sem færa þeim háan lífeyri
fyrir fárra ára starf, t.d. á Alþingi eða í ríkisstjóm.
En fjármálaráðherra hefur kosið að vekja núna sér-
staka athygli á þeirri mismunun sem felst í iðgjalda-
greiðslum ríkisins annars vegar og annarra vinnuveit-
enda hins vegar með því að leggja fram frumvarp um
breytingar á lífeyrisréttindum starfsmanna ríkisins.
Með frumvarpinu er tekið upp nýtt kerfi fyrir alla þá
ríkisstarfsmenn sem koma til starfa eftir gildistöku lag-
anna. Launagreiðandinn, það er ríkið, mun ekki leggja
fram 6 prósenta iðgjald í þann nýja sjóð, heldur hækkar
iðgjaldið í 11,5 prósent. Þau 5,5 prósent sem þama bæt-
ast við eiga að jafngilda þeim viðbótarskuldbindingum
sem ríkið hefur tekið á sig í gamla kerfinu.
Vafalaust er það alveg rétt, sem ráðherrar í ríkis-
stjórninni hafa lagt áherslu á síðustu dagana, að með
þessari breytingu er ekki verið að auka útgjöld ríkis-
sjóðs umfram það sem orðið hefði í gamla kerfinu, held-
ur fyrst og fremst verið að gera raunverulega iðgjalda-
prósentu ríkisins sýnilega og tryggja að hún verði greidd
jafnóðum en ekki eftir á. Enda er góð regla að hafa allar
slíkar skuldbindingar ríkissjóðs uppi á borðinu.
En hitt er einnig augljóst að með því að gera mismun-
inn á lífeyriskjörum starfsmanna ríkisins annars vegar
og almennra launþega hins vegar öllum augljósan með
þessum hætti viö upphaf viðræðna um nýja kjarasamn-
inga hefur ríkisstjómin fært þetta gamla misrétti í
brennidepil viðræðnanna og flækt samningana verulega.
Ahnennu stéttarfélögin hafa gripið þessa iðgjalda-
hækkun á lofti og gert kröfu um að launþegar á almenna
vinnumarkaðinum fái sömu greiðslur frá sínum at-
vinnurekendum. Magnús L. Sveinsson, formaður Versl-
unarmannafélags Reykjavíkur, sagði í viðtali við DV að
hann teldi þetta stærsta mál sem komið hefði upp í lang-
an tíma, enda væri ekki hægt að skipta fólki upp í tvær
þjóðar þar sem önnur fengi 15,5 prósenta lífeyrisréttindi
en hin aðeins 10 prósent - þótt það hafi auðvitað við-
gengist árum saman. Krafa um jafnan lífeyrisrétt verður
væntanlega sett á oddinn af hálfú stéttarfélaganna.
Atvinnuekendur hafa eðlilega áhyggjur af þessu
óvænta innskoti í samningaviðræðumar. „Eins og mál-
ið liggur fyrir mun þetta verða oddamál og setja allt úr
skorðum ef ríkisstjómin ætlar að knýja frumvarpið um
lífeyrisréttindi opinberra starfsmanna í gegn fyrir ára-
mót eins og stefnt er að,“ sagði Þórarinn V. Þórarinsson,
framkvæmdastjóri Vinnuveitendasambandsins, við DV.
En þótt sá tími sem valinn hefur verið til að leggja
stjómarfrumvarpið fram sé kannski óheppilegur, er
ánægjulegt að þessi mismunun þegnanna skuli nú öllum
ljós. Það verður þá erfiðara að skjóta sér undan því að
taka á misréttinu og jafha lífeyrisrétt landsmanna.
Elías Snæland Jónsson
Hugnæm frétt var í Morgun-
blaðinu á miðvikudaginn þess
efnis að íslenskur fisksali í Óð-
insvéum sjái íslendingum um
gjörvallt Danaveldi fyrir fiski
héðan. Að sögn blaðsins mynd-
ast jafnan langar biðraðir landa
þegar til hans spyrst færandi ýs-
una að heiman; menn þjóta frá
Gilleleje, Horsens og Korsbæk
frá því að verka á mannakaupi
hinn viðurstyggilega útlenska
fisk á vit íslensku ýsunnar. Allt
er þá fullkomnað. Fólkið er laust
undan vinnuáþján, bíladellu,
kaupdeilum, hurðarásum um
öxl, skuldum, roki, rigningu og
leiðinlegu sjónvarpi en fær sína
ýsu engu að síður sem það getur
þá soðið í tilskildar tuttugu mín-
útur, stungið upp í sig og fundið
í hinu sérkennilega megna
bragðleysi ýsunnar keim af ís-
lensku súldinni sem sérhver
landi saknar, lendi hann í ferða-
lögum.
Bábiljan um útlitið
Gott til þess að vita að íslend-
ingar skuli enn borða þjóðarrétt-
inn mauksoðna ýsu, sem er sá
matur sem kemst næst því að
líkjast blautri borðtusku á
bragðið. Halldór Laxness skrif-
aði eins og allir vita fyrir all-
mörgum árum eitthvað á þá leið
að þessi þjóð legði sér einungis
Nú er svo komið að í fiskbúðum og á matstöðum sem sérhæfa sig í fiski
er eingöngu hægt að fá ófríða fiska að borða, segir Guðmundur Andri
m.a. - Sædjöfull og syrtiusystir.
Bábiljan um
þorskinn
þá fiska til munns
sem hún teldi nógu
andlitsfríða til að
borða. Síðan hann
reit þessi orð - og
var að tala um
rækjur - hafa
kokkar og góm-
fræðingar,
konnössörar og
gormar keppst við
að grafa upp úr
hafdjúpunum sem
allra ferlegust óféti
og því ófrýnilegra
sem kvikindið er
því gómsætara
skal það vera; þeir
hafa lagt á sig ærið
erfiði við að elda
þetta, kjamsað á
þessu í viðurvist
fjölmiöla, gefið
þessu ógeðsleg
nöfn, vitnað í um-
mæli Halldórs og
hlegið að því
hversu vitlausir
íslendingar hafi
nú verið að nýta
sér ekki slíkt lost-
æti sem slýrottan
sé augsýnilega.
Svo rammt hefur
raunar kveðið að þess-
um viðbrögðum við
ummælum Halldórs
Laxness að nú er svo
komið að í fiskbúðum
og á matstöðum sem
sérhæfa sig í fiski er
eingöngu hægt að fá
ófríða fiska að borða.
Ekki þessa gömlu
sætu.
- Viltu þorsk? Nei því
miður. Hann er of lag-
legur.
Síðasta ranghug-
myndin
Eða hvað kann að
valda því að hvergi er
hægt aö kaupa þorsk
hér í fiskbúð? Senni-
„Gott til þess aö vita aö íslend-
ingar skuli enn boröa þjóöarrétt-
inn mauksoöna ýsu, sem er sá
matur sem kemst næst því aö
líkjast blautri borötusku á bragö-
iö.u
Kjallarinn
Guðmundur
Andri Thorsson
rithöfundur
lega það að enginn spyr um
hann annar en ég - stundum. Is-
lendingar eiga vægast sagt
skrautlegan feril í bábiljum um
mat og tóku öldum saman naum-
ast eftir því að þeir væru hér á
eyju með fiskimið í kringum sig,
héldu að þetta væri gjöfult land-
búnaðarhérað í miðri Evrópu;
prýðilegan matfisk, skötuna,
borða þeir ekki fyrr en þeir hafa
fullvissað sig um að hann sé
ónýtur, og svo framvegis. En síð-
asta ranghugmynd þessarar
þjóðar um mat er litlu skárri en
hinar. Þannig lifúm við að sögn
á þorski, seljum útlendingum
hann, en höldum að þeir kaupi
hann vegna þess að þeir hafi
ekkert vit á fiski. íslendingar
halda að þeir séu eina þjóðin í
heimi sem veit að ýsa er betri en
þorskur. Þetta er bábilja, eins og
þeir fáu menn vita hér sem
bragðað hafa þorsk verkaðan
handa fólki en ekki köttum. Ef
gormarnir, konnösöramir og
furðufiskakokkamir vilja finna
eitthvað verulega exótískt og rót-
tækt handa okkur ættu þeir að
prófa þorskinn. ísland er nefni-
lega ennþá framandi land í aug-
un okkar.
Guðmundur Andri Thorsson
Skoðanir annarra
Forréttindahópar
„Allar umsamdar launahækkanir á almennum
vinnumarkaði á undanfomum árum hafa horfið í
hækkandi skatta og álögur og gjöld til sveitarfélag-
anna og stofnana þeirra. Skuldir heimilanna hrann-
ast upp og neyðin sums staðar er orðin ólýsanleg. Á
sama tíma er unnið að því að tryggja rétt forrétt-
indahópa.... Frumvarpið um nýjan lífeyrissjóð rík-
isstarfsmanna er brot á jafnræðisreglu, við því hljót-
um við að bregðast með kröfu um leiðréttingu. . . .
Nú eru þingmenn að fjalla um eigin kjör og þá gilda
allt önnur rök en um aðra launþega."
Guðmundur Gunnarsson í Mbl. 12. des.
Launasjóður rithöfunda
„Rithöfundar er stétt þeirra sem skrifa bækur. Um
þá verða að gilda sömu reglur og um aðrar stéttir. .
.. Ef hlutverk sjóðsins er að tryggja sem flestum rit-
höfundum gnmdvöll til að helga sig listsköpun sinni
ætti hann því ekki að styrkja þá sem hafa sjálfír náð
að selja ritverk sín það vel að höfundarlaun af þeim
ættu að skapa þeim grundvöll til að geta helgað sig
óskipta listsköpun sinni. Það má spyija: Til hvers að
styrkja þá sem þarf ekki að styrkja?"
Gunnar Smári Egilsson í Alþbl. 12. des.
Notið stimpilklukku!
„Jólagjöfin í ár hjá nokkrum tilteknum opinber-
um stofnunum verður stimpilklukka.... Ef einfold-
ustu stjórntæki og aðhaldsmál eru þeim ofvaxin,
hvemig geta þeir þá metið árangur og hæfni öðm-
vísi en eftir sínum óráðnu geðþóttaleiðum? Ef hér er
um að ræða skipulagðan losaraskap til að hækka
laun óbeint eða greiða uppbætur af einhverri óskil-
greindri náttúm þá er auðvitað bráðnauðsynlegt að
taka allt slíkt upp á borðið - áður en forstöðumenn
ríkisins fá lausara taumhald."
Stefán Jón Hafstein í Degi- Tlmanum 12. des.