Dagblaðið Vísir - DV - 12.07.2000, Síða 15

14
MIÐVIKUDAGUR 12. JÚLÍ 2000
MIÐVIKUDAGUR 12. JÚLÍ 2000
27
Útgáfufélag: Frjáls fjölmiðlun hf.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aðstoöarritstjóri: Jónas Haraldsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
Akureyri: Strandgata 25, simi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: Frjáls fjölmiðlun hf.
Filmu- og plötugerö: isafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuöi 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverö 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Er gamli tíminn liðinn?
Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra segir að gamli
tíminn sé liðinn í landbúnaðarráðuneytinu. Vonandi að rétt
væri, en margt bendir hins vegar til annars, þó vissulega sé
ráðherrann að boða nýja tíma í jarðamálum ríkisins.
í viðtali við DV síðastliðinn þriðjudag boðar Guðni
Ágústsson sölu á ríkisjörðum - þær á að selja hæstbjóðanda.
„Sama er að segja um þegar leigja á jörð, að hana verður að
auglýsa - gamli tíminn er alveg liðinn hér,“ er yfirlýsing
ráðherra en forveri hans í starfi fékk þungar ákúrur fyrir
hvernig haldið var á jarðamálum í ráðherratíð hans.
Fagna ber þessari stefnu landbúnaðarráðherra sem virð-
ist skilja betur en margir aðrir að einkaaðilar eru betur til
þess fallnir en hin kalda hönd rikisins að eiga jarðir. „Það
er afskaplega gott að láta þessa menn sem eiga fjármagn
eyða því til að byggja upp eitthvað sniðugt fyrir þjóðina.
Það er miklu betra að það séu einstaklingamir sem taki það
að sér heldur en að ríkið sé að vasast í því sem það ræður
illa við.“
Allt er þetta rétt og satt hjá Guðna Ágústssyni og vonandi
mætir hann ekki misskilinni pólitískri andstöðu innan rík-
isstjórnarinnar og ríkisstjórnarflokkanna. Ástæða er hins
vegar til að óttast að innan beggja stjórnarflokkanna séu aft-
urhaldsöflin enn sterk.
Þegar kemur að jarðamálum virðast gamlir tímar vera að
baki í landbúnaðarráðuneytinu, en gamlir draugar sveima
enn yfir öllu öðru er undir ráðuneytið heyrir. Landbúnað-
arráðherra, sem nú segist fulltrúi nýrra tíma, er í full-
kominni alvöra að hugleiða að setja sérstaka verndartolla á
gerilsneyddan eggjamassa vegna þess að einhverjum hefur
dottið í hug að framleiða gerilsneyddan eggjamassa sem
hingað til hefur verið fluttur inn. Ekki mun það stuðla að
lækkun vöruverðs hér á landi.
Sannleikurinn er sá að Guðni Ágústsson og ríkisstjómin
öll situr á púðurtunnu. íslenskir neytendur láta ekki öllu
lengur traðka á sér eins og gert hefur verið með skipuleg-
um hætti undanfarna áratugi. Það dugar ekki fyrir landbún-
aðarráðherra að benda á virðisaukaskatt og möguleika þess
að lækka eða jafnvel fella niður virðisaukaskatt á matvöru
til að lækka verð þeirra.
Svimandi hátt verð á matvöru hér á landi skýrist ekki af
háum virðisaukaskatti né heldur meintri fákeppni á mat-
vörumarkaði. Hátt verð er bein afleiðing af landbúnaðar-
stefnunni sem allir stjórnmálaflokkar hafa tekið þátt í að
móta. Staðreyndin er sú að það eru allt of margir að fram-
leiða matvæli fyrir allt of fáa. Dugnaðarforkar - stórhuga
bændur - eru skipulega dregnir niður í svað meðalmennsk-
unnar. Mannauði er skipulega sóað og fjármunum hent eða
þeir illa nýttir. Þess vegna er matvælaverð hér á landi
hærra en í öðrum löndum og hærra en neytendur sætta sig
lengur við.
Ríkisstjórnin getur leitað sér skjóls tímabundið í því að
óska eftir sérstakri rannsókn hjá Samkeppnisstofhun á verð-
myndun á matvörumarkaði. Ekki þarf mikla pólitíska visku
til að geta sér til um hver óskasökudólgurinn á að vera. En
rannsókn af þessu tagi skiptir engu ef ekki er vilji til að ráð-
ast að rót vandans, sem er landbúnaðarkeríið sjálft.
Ef Guðni Ágústsson ætlar að standa við yfirlýsinguna um
að „gamli tíminn sé alveg liðinn“ í landbúnaðarráðuneytinu
verður hann að bretta upp ermarnar og hefja skipulegan
uppskurð landbúnaðarkerfisins og þar ætti hann að hafa
sömu trú á einstaklingnum og getu hans og hann segist hafa
þegar kemur að eignarhaldi jarða.
Óli Björn Kárason
I>V
Skoðun
Gífuryrði biskupanna
Hafsteinn Þór
Hauksson
laganemi
Fræg eru orðin um-
mæli núverandi bisk-
ups, hr. Karls Sigur-
björnssonar, um að
eins gróði sé alltaf
annars tap. Að sjálf-
sögðu væri lítið um
viðskipti ef þessi
kenning hans stæðist.
Tilefni þessara skrifa
eru þó ekki þessi um-
mæli enda hafa þau
verið leiðrétt með
fullnægjandi hætti,
m.a. á síðum þessa
blaðs.
Það eru ummæli annars manns
sem valda þvi að þessi grein er skrif-
uð. En sá maður er faðir fyrmefnds
biskups og sjálfur fyrrum biskup, hr.
Sigurbjöm Einarsson.
Gagnrýnin á kristnihátíðina
í frétt DV þann 4. júlí er reifuð
gagnrýni sem heyrst hefur í tengsl-
um við kristnihátíðina sem fram fór
á Þingvöllum. Þar er talað um þær
háu fjárhæðir sem settar voru í há-
tiðina o.s.frv. Að þvi loknu er svo
biskupinn fyrrverandi inntur eftir
viðbrögðum og þau láta svo sann-
arlega ekki á sér standa.
Fráleit orð hr. Sigurbjörns
Sigurbjöm segir um þær gagn-
rýnisraddir sem blaðamaður DV
reifaði: „Sumt af því sem hefur
verið birt á opinberum vettvangi
minnir á það allra versta sem
verstu nasistar og kommúnistar
höfðu fram að færa á sínum
tíma.“
Þessi ummæli eru ótrúleg.
Þarna er gagnrýnendunum likt við
— mestu morðhunda 20. aldarinnar
og raunar mannkynssögunnar allrar.
En þau eru ekki bara móðgun og gróf
aðför að þeim sem gagnrýnt hafa
framkvæmd kristnihátíðar. Ummæli
biskups eru ekki síður særandi fyrir
það fólk sem þurfti að þola ofsóknir
og voðaverk nasista og kommúnista.
Það fólk þurfti að þola miklu meiri
hörmungar og líða þúsundfaldar þján-
ingar á við þau óþægindi sem kirkjan
á íslandi hefur mátt þola vegna gagn-
rýni í kjölfar kristnihátíðar.
Höfum stjórn á orðum okkar
Auðvitað láta menn ýmislegt
flakka í hita leiks-
ins. Og ég efa það
ekki að ef hr. Sig-
urbjöm dustar
rykið af sögubók-
unum sínum sér
hann, að boðskap-
ur gagnrýnenda
kristnihátíðar er
ekki jafn myrkur
og „það allra-
versta sem verstu
nasistar og komm-
únistar höfðu
fram að færa á
sínum tíma“.
Það er hins veg-
ar eðlileg krafa að
menn vandi mál
sitt þegar þeir
taka þátt í opin-
berri umræðu. Og
þessi krafa verður
síst léttvægari
þegar um er að
ræða menn sem
sinna biskupsemb-
ætti.
Hafsteinn Þór
Hauksson
„Ummœli biskups eru ekki síður særandi fyrir það fólk sem þurfti að þola
ofsóknir og voðaverk nasista og kommúnista. Það fólk þurfti að þola miklu
meiri hörmungar og líða þúsundfaldar þjáningar á við þau óþægindi sem
kirkjan á Islandi hefur mátt þola. “ - Sigurbjöm Einarsson biskup.
Eftir kristnihátíð
Þá er kristnihátíð á Þingvöllum af-
staðin. Það sem eftir lifir eru ljúfar
minningar okkar sem vorum á
staðnum og umræðan um hvemig til
tókst. - Það sem við minnumst em
tveir dýrlegir dagar í góðu veðri á
frábærum stað, góður aðbúnaður,
gott andrúmsloft og vönduð dagskrá
sem hver og einn tók þátt 1 að eigin
vild. Sumir sátu límdir við senurnar.
Aðrir röltu um Vellina og nutu
stemningarinnar. Margir busluðu
mest í Öxará og hafa e.t.v. farið
ánægðastir heim.
Verðug hátíð
Umræðan eftir hátíðina gegnir
líka mikilvægu hlutverki. Það er
hvorki réttmætt að bregðast við
henni með gífuryrðum né drekkja
henni í yfirdrifinni nei-
kvæðni. Auðvitað þarf
hátíð á borð við þessa
gagnrýni sem dregur
fram bæði kosti og
galla.
Þegar á heildina er
litið tókst að halda
verðuga hátíð af miklu
tilefni. I dagskránni
ófust saman trúarlegir
þættir og menningar-
legir sem sumir höfðu
lítið með kristni að gera
eins og t.d. íslensk glíma. En var
þetta ekki rökrétt blanda miðað við
aðstæður? Síðustu 1000 ár hafa
kristni og þjóðleg menning lifað hlið
við hlið í þessu landi og hvor mótað
hina í þeim mæli að ekki er alltaf
Hjaiti Hugason
prófessor
ljóst hvor er hvað. Álitamálin
sem hátíðarhaldið skilur eftir
eru samt mörg en hér skulu að-
eins nefnd tvö.
Ósveigjanleiki i skipulagi
Hið fyrra felst í ósveigjan-
leika í skipulagi og framkvæmd
sem óneitanlega kom í ljós.
Flestir hafa nefnt umferðarmál-
in í þessu sambandi enda reyndi
á þá hlið. Þó mætti líka benda á
dagskrána sjálfa. Sum atriði há-
tíðarinnar hefðu verið ófram-
kvæmanleg í stormi eða rigningu sem
ekki er óþekkt veður á Suðvestur-
landi. Þessu máli gegnir t.d. um há-
tíðarmessuna sem að margra mati
var höfuðatriði hátíðarinnar. Samt
sem áður var því oft lýst yfir að eng-
„Umrœðan eftir hátíðina gegnir líka mikilvægu hlutverki. Það er hvorki réttmœtt
að bregðast við henni með gífuryrðum né drekkja henni í yfirdrifinni neikvœðni. “ -
Dýrðlegir dagar í góðu veðri á frábærum stað.
Með og á móti
Andvaraleysi
J „Mér fmnst dug-
leysi kannski vera
|H full mikið sagt,
•“tSíSP3 margt af þessu er
erfitt að ráða við.
Mér finnst stjómin hins vegar
hafa sýnt ákveðið andvara-
leysi með því að segja sífellt
að allt sé í besta lagi. Ég
minnist þess t. d. að hafa
heyrt ráðamenn segja við
hverja einustu bensínhækkun á
mörgum síðustu mánuðum að nú sé
olíuverð komið í hámark. Við erum
með allt of háa verðbólgu, allt of mik-
in varadagskrá hefði verið gerð.
Þarna var tekin áhætta sem hefði
geta orðið dýrkeypt en það kom sem
betur fer ekki að sök. Þó er um verð-
ugt umhugsunarefni að ræða.
Ósamræmið
Hitt álitamálið lýtur að ósamræm-
inu milli áætlaðrar og raunverulegr-
ar þátttöku og þeim fiármunum sem
þannig fóru í súginn. Það er raun-
verulegt vandamál. Um hitt má deila
endalaust hvort líta beri svo á að fá-
mennt hafi verið á kristnihátíð eða
ekki og hvers vegna aðsókn var
dræm ef hún telst hafa verið það.
Kristnihátíðin var auðvitað haldin
i skugga „þjóðvegahátiðarinnar"
miklu. Eftirköstin eftir „slysið" 1994
urðu furðulítil strax í kjölfarið. E.t.v.
komu þau þó í ljós um daginn. Eftir
þá niðurlægingu sem margir upp-
lifðu fyrir sex árum var óraunhæft
að ætla að alþjóð hlypi til nú. Yfir-
völd urðu einfaldlega að sanna sig.
Þjóöhátíðarþreyta?
Enginn veit þó hvort það hefur
tekist. Það skiptir líka máli að marg-
ir sem ekki eru komnir á miðjan ald-
ur voru nú kallaðir til Þingvalla i
þriðja sinn frá 1974. Kannski erum
við bara þreytt á þjóðhátíðum. Árin
1930, 1944 og jafnvel 1974 var líka
miklu færra í boði en nú er og sam-
keppnin einfaldlega minni.
E.t.v. heyra þjóðfundir á Þingvöll-
um fortíðinni til.
Þá þurfum við að finna okkur hóg-
værari, einfaldari og ódýrari aðferð-
ir til að efla samstöðu okkar eða er
það ekki til þess sem við komum
saman á Þingvöllum?
Hjalti Hugason
verðhœkkunum?
Ari Skúlason
framkvæmdastjóri
ASÍ
inn viðskiptahalla og allt of
mikla þenslu. Það verður á ná
sátt um raunhæfar aðgerðir
til þess að slá á þetta allt. Rík-
isstjómin hefur daufheyrst
við viðvörunum úr ýmsum
áttum, t. d. frá Þjóðhagsstofn-
un og Seðlabanka. Það er þó
alls ekki of seint að grípa til
aðgerða. Fjárlagafrumvarp
stjómarinnar mun verða
ákveðin visbending um stefhu henn-
ar, kannski sérstaklega hvað lagt
verður til í sambandi við samgöngu-
framkvæmdir.
Gott fordæmi
fyrri nF
r„l vor og
hluta ársins var
tekið á óútskýrð-
um verðhækkun-
um. Ríkisstjómin
gekk á undan með góðu for-
dæmi.
Margt af því sem menn hafa
þurft að berjast við að
undanförnu era
verðhækkanir erlendis frá og
því erfitt um vik að stemma
stigu við slíkum hækkunum. Það
skýrir margt af því sem hefur
hækkað umfram það sem menn
hefðu viljað sjá gerast. Það
er svo aftur annað mál með
innlendar verðhækkanir sem
hafa sýnt sig vera meiri en
eðlilegt getur talist.
Þar hefðu
samkeppnisyfirvöld mátt
vera betur með á nótunum.
Kristján Þetta er ekki bara átaksverk-
Páisson efni. Þessi barátta er enda-
þirtgmaöur jaus
Þetta er ekki sprettur heldur
maraþonhlaup. En ég hef trú á að
það takist beiti samkeppnisyfirvöld
sér.“
Þjóöhagsstofnun hefur lýst yfir vonbrigðum með veröhækkanir að undanförnu.
Ummæli
Virðisaukaskattur
„Mér finnst sjálf-
sagt að leita leiða til
að lækka verð á mat-
vöru, en ég er ekki
sannfærð um að nið-
urfelling á virðisauka-
skattinum sé rétt-
látasta leiðin. Ég er
hins vegr sammála Guðna Ágústs-
syni um að það þurfi að lækka mat-
vöruverð og finna til þess leiðir. Ef
niðurfelling virðisaukaskattsins er
hagkvæmasta leiðin þá erum við til-
búin að styðja það, en ég er ekki
sannfærð um það í dag.“
Margrét Frímannsdóttir alþm.
í Degi 11. júlí .
Húsbréfin tryggð
„Þar sem viðskipta-
vaki er allaf með örugg
kauptilboð á Verðbréfa-
þingi ættu seljendur
húsbréfa ætíð að hafa
tryggan kaupanda að
bréfum sínum. Þrátt
fyrir það er kveðið á
um það í samningi, að ef upp kemur
alvarleg markaðstruflun að mati
íbúðalánasjóðs geti íbúðalánasjóður
að höfðu samráði við viðskiptavaka
fellt reglur um kaup- og sölugildi
tímabundið úr gildi.“
Hallur Magnússon hjá íbúöalánasjóöi í
fasteignablaði Mbi. 11. júlí.
Klám til jafnréttis?
„Stundum heyrist því fleygt að klám
standi í veginum fyrir jafnrétti kynj-
anna, að klám niðurlægi konur og ali
jafnvel á kvenhatri (Russel, 1993). Þó
að markaðurinn fyrir klám virðist
óneitanlega meira ætlaður þörfum
karla og að rannsóknir sýni að fleiri
karlar en konur nýti sér efni af því
tagi, hefúr það í sjálfu sér ákaflega lft-
ið með jafnrétti kynjanna að gera.
Klám er einfaldlega fyrirbæri sem
sumir sækjast eftir og aðrir ekki. Klám
kemur hvorki í veg fyrir jafnrétti kynj-
anna né getur klám stuðlað að því.“
Úr Vef-Þjóðviljanum 10. júlí.
Afurðaverðslækkun -
gengislækkun hjálpar
„Það sem verst er í
augnablikinu er að við
erum að sjá töluverðar
afúrðaverðslækkanir
frá áramótum. Á móti
veröur gengislækkunin
í júní til að hjálpa eitt-
hvað upp á síðar. Ég
held að það sé ástæða fyrir okkur til
að vera bjartsýnni með seinni hluta
ársins. Við erum með góðar aflaheim
ildir sem gefa vel af sér, t.d. í grálúðu.
Þorskurinn er þokkalegur líka, þrátt
fyrir lækkanir þar.
Guöbrandur Sigurðsson, framkvæmda
stj. ÚA, í Degi.ll. júlí
Forsetafrú tekur við
Hjónaband W.J. Clintons
og H.R. Clinton hefur lengi
verið fréttamannalýð í
Washingtonborg mikil ráð-
gáta. Sá lýður, sem ég þekki
af eigin reynslu, stundar
það að yfirgnæfa hvem
þann sem spyr vitrænna
spurninga í fréttamanna-
herbergi Hvíta hússins. Þar
eyða miklir hæfileikamenn
miklum tíma í svör við fá-
ránlegum spumingum.
Síðustu tvö ár hafa þess-
ar spumingar aðallega snú-
ist um þeirra persónulega samband
og eru með ólíkindum þau orð sem
notuð eru. Ég er enginn byrjandi, ég
var þama fyrst í tíð Nixons og þekki
marga þá menn sem skrifa í NY
Times og W:post og tek þá alvarlega.
Long Island
Þau umskipti hafa orðið að H.R.
Clinton keppir ekki lengur við Rudy
Giuliani, hinn illskeytta borgar-
stjóra í New York, um öldungadeild-
arsætið, heldur við útborgarbúann
Rick Lazio frá Halvah sem
er næsti bær við Freeport,
sem ýmsir þekkja af af-
spum. En H.R. Clinton er
ekki á heimavelli á Long Is-
land, hennar styrkur er
Manhattan.
New York skiptist í flmm
svæði, Manhattan, Brook-
lyn, Queens (þar sem flug-
völiurinn er), Bronx og
Harlem og Richmond
county, öðru nafni Staten
Island. Einmitt þar hafa
Clintonhjónin keypt dýrind-
ishús fyrir svimandi upphæð, sem
stuðningsmenn þeirra lögðu út fyrir.
Rick Lazio er á ýmsan hátt skæð-
ari keppinautur fyrir H.R. Clinton
en Giuliani var. H.R. Clinton geldur
þess að vera utanbæjarmaður, jafn-
vel á 20 milljóna svæði. í NY eru
menn ekki hrifnir af Chicago, hvað-
an hún er ættuð.
Verk hans blífa
Þegar allt kemur til alls, geta jafn-
vel hörðustu hatursmenn Willliam
Jefferson Clintons, og hann á ótrú-
legaa marga, neitað - eða ekki neitað
- að hann hefur á sínum tíma verið
sá forseti sem hefur gefið Banda-
ríkjamönnum mesta blómaskeið sem
um getur frá stofnun Bandaríkjanna
á 18. öld. Nokkum veginn allt sem
hann hefur gert hefur gengið upp.
Menn geta kallað hann „Slick
Willie“ eins og þeir gera í Arkansas,
en hans verk blífa. Monica og „vin-
kona“ hennar, Linda Tripp, setja
skugga á hans feril, en af honum
verður ekki tekið að hann hefur
staðið sig frábærlega í starfi.
Nú er komið að Hillary Rodham
Cllinton, sem tók ekki nafn eigin-
manns síns, heldur kallaði sig Rod-
ham þar til fyrir fáum árum. Hvað
sem líður Monicumálum eru þau
hjón samrýnd með ólíkindum. Bill
Clinton hugsaði mikið um hvaða arf-
leifð hann skildi eftir sig. Sú arfleifð
gæti verið H.R. Clinton, öldunga-
deildarþingmaður frá Staten Island,
og þau hjón gætu haft mjög mikil
áhrif um ókominn tíma.
Gunnar Eyþórsson
Gunnar
Eyþórsson
blaöamaöur
„Nú er komið að Hillary Rodham Clinton, sem tók ekki nafn eiginmanns síns, held-
ur kallaði sig Rodham þar til fyrir fáum árum. Hvað sem líður Monicumálum eru
þau hjón samrýnd með ólíkindum. - Þau hjón gœtu haft mjög mikil áhrif um
ókominn tima.“