Nýtt dagblað - 17.08.1941, Blaðsíða 3

Sunnudr.gur 17. ágúst 1941.
NÍTT DAGBLAÐ
3

Rltstjórl *c ÍbjtfSann.:
Qunzuur Benediktoacn,
Qnmdanrtác 4, sfmi 5510
KMBtiónr
GftrtteStr. 17, flfml 2270.
AífrdVda:
Audunrtr. 12, síxni 2184.
VUdngapront h.f., Brerf-
lsgötu. Sími 2864.
09
Dómur cffír því,
hvcr í hluf á
M-eð viðaukum þeim, sem síðasta
Alþingi gerði á hegningarlögunum
var réttarfarsmálum þjóðarinnar
stefnt út á hálan is. Mismunandi
refsingar lagðar við sama br.oti, eftir
þvi, hver það ier, semi i hlut á. Leið
sú, sem hér var farin er tvímæla-
laust í fullklominni andstöðu við rétt
arvitund þjóðarinnar og auk þess í
himinhrópandi mótsögn við nnarg-
yfirlýst álit núverandi dómsmála-
ráðherra á þessum efnum.
Það, sem hér hefur gerzt er það,
að sök, sem aðeins varðar litilfjör-
legri fjársekt eða fárra daga fang-
elsi, ef sakir erú mjög mikilvægar,
ef Islendingur verður fyrir henni,
varðar allt að 6 ára farigelsi, ef
hún bitnar á erlendum manni, sem
að einhverju leyti getur talið sj" í
þjónustu ríkis síns.
Þetta er ekki hvað sízt alvarlegt,
þegar svo er komið, aið í landinu
dvelur afar fjölmennt setulið, mið-
að við tölu landsmanna sjálfra, og
að útlendingar þessir eiga margvís-
leg viðskipti við landsmenn, bæði
óhjákvæinilega og að óþörfu. Allir
þessir erlendu setuhermenn teljast
starfsmenn erlendra ríkja, tog allir
njóta þeir forréttinda hinna nýju
ákvæða hegningarlaganna. Þeir eiga
kröfu á að höfðað sé landráðamál
gegn hverjum 'íslenzkum rikisborg-
ara, sem þedr telja að liafi móðgað
sig í í* rði eða verki.
Það er þetta tvennskionar réttar-
far, eftir því liver á hlut að máli,
sem með lagasetningu þessari er
leitt ;inn í íslenzkt réttarfar. Þetta
er sjónarmið, sem íslendingar hafa
aldrei viðurkennt og viðurkenna von
andi aldrei, þó að þeir verði að
búa við það um skeið sem ofbeldis-
ráðstöfun.
Það er-eitt af viðkvæmustu mál-
um hverrar þjóðar, að hún fái sjálf
að fara með dómsmál sín og réttar-
far. Það, sem hér hefur gerzt fer
í öfuga átt, það heimilar borgurunr
erlendra þjóða víðtæka ihlutun á
þessu sviði og setur þá mörgum
þrepum hærra en Islendinga.
Fyrsta málið hefur nú verið höfð-
að eftir þessum nýju ákvæðum. Er-
lendur maður, sem hefur rekið hér'
umfangsmikla og misþokkaða fjár-
aflastarfsemi áruin saman, sætir
feagnrýni í íslenzku blaði. Hann er
hér staddur til sanminga í umboði
ríkisstjórnar sinnar, og samningam-
ir eru þannig, að engum Islendingi
getur annað fundist ien að við höf-
um verið beittir kúgun. Undantekn-
ir eru þó nokkrir fjárplógsmenn,
sem fengu sinn ágóðahlut tryggðan
og eru ánægðir.
Hefði ritstjóri „Þjóðólfs“ hafthin
sömu uinmæli um einhvern af fjár-
Þeir Churchilll forsætisráðherra
Bretlands og Roosevelt forseti
Baaidaríkjanna hafa gefið út sam-
eiginlega yfirlýsingu um styrjaldar-
markmið þessara tveggja stórvelda.
Aðalatriði hennar eru sem hér seg-
ir:
1. Bretar og Bandaríkjamenn berj
ast ekki til landvinninga.
2. Bretar og Bandaríkjamenn vilja
engar landamærabreytingar, nema
nveð samþykki hlutaðeigíuidi þjóða.
3. Bæði rikin viðurkenna rétt
hverrar þjóðar til að liafa það
þjóðskipulag, sem hún óskar.
4. Bæði stórveldm vilja að allar
þjóðir hafi frjálsan aðgang að
mörkuðum og hráefnum heimsins.
5. Bretar >og Bandaríkin stefna
að auknu viðskiptafrelsi og fjár-
hagslegu samstarfi.
6. Bretar og Bandaríkjamenn vilja
skipa þannig málum eftir styrjöld-
ina.að engin þjóð þurfi að búa við
ótta um valdbeitingu eða skerðingu
á sjálfstæði hennar.
7. Algert siglingafrelsi á að
ríkja á höfunum.
8. Árásarþjóðir verði afvopnaðar
log í kjölfar þess komi almenn tak-
mörkun vigbúnaðar. Þjóðirnar verði
styrktar til andlegs jog efnalegs
frelsis.
Það var mál til komið f^'rir Breta
og Bandaríkjamenn að gera grein
fyrir styrjaldarmarkmiðum sín-
um. Þjóðir beggja þessara rikja
hafa krafizt þess síðan styriöldin
liófst.
Og nú er yfirlýsingin um styrj-
aldarmarkmiðin komin. Hvilíkur
fagnaðarboðskapur! Það er hvorki
meira né minna ien yfirlýsing
tveggja voldugustu auðvelda heims
ins um að breyta þessari veröld of-
beldis iiog kúgunar, istyrjalda og
ftjáningal í alþjóðlegt samfélag frið
ar og frelsis, velmegunar og bræðra
lags. Það á að binda enda á ný-
lendukúgun og heimsvaldastefnu,
vígbúnað og styrjaldir, en allar
Þjlóðir eiga að njóta öryggis og
sjálfstæðis. Eru djörfustu draumar
mannkynsins að rætast? Og fyrir
tilstilli rótgrónustu og öflugustu
auðyaldsstórveldanna, sem, eiga
flestar nýlehdur heimsins? „Þessu
var aldrei um Alftanes spáð að
ættjörðin frelsaðist þar“.
málagæðmgum landsins, hefðu við-
urlög|n í hæsta lagi orðið smávægi
leg refsing fyrir meiðyrði. En af
því hér er um að ræða brezkan
mann, er rokið af stað eftir kröfu
hans og höfðað landráðamál.
Enn er ekki fallinn dóinthl í þessu
máli, o:i allt bendir til þess að
ritstjóri „Þjóðólfs“ verði dæmdur
i þunga refsingu. Tónninn í þjóð-
stjórnarblöðunum bendir ótvírætt í
þá átt, að nú sé fyrirhugað að
dæma hart. Og það verður ekki
dregij^ i efa, að dómstólamir verða
að hlíta fyrirskipunum hini/i er-
lendu sérréttindamannja á samahátt
og löggjafar- og ákæruvaldið. En
þjóðm á líka eftir að kveða upp
Það cr víð ramman
rcíp aö draga.
Nú skulum við athuga nokkru
nánar, hvernig slikt má verða, hvað
til þess þarf að koma þessari ifögru
og stórkostlegu stefnuskrá i fram-
kvæmd: Auðvald nútímans er im-
;perialskt, heimsvaldasinnað. Það
þarf á nýlendum, mörkuðum," hrá-
efnalindum, fjárhagslegum áhrifa-
svæðum að halda. Það krefst si-
aukinnar útþenslu. Enginn, sem hef
ur hina minnstu þekkingu á lögmál-
um kapitalismans og hefur kynnt
sér sögu hans og þróun, lætur sér
til hugar koma að auðvald Bret-
lands og Bandarikjanna sleppi ný-
lendum siniqn af frjálsmn vilja.
Frelsi allra þjóða og frjálst sam-
starf um viðskipti og hagnýtingu
hráefna, er þvi óhugsandi, nema
heiminum sé breytt í sósíalskt sam-
bandslýðveldi. Þangað liggur veg-
urinn einnig, ef að því er stefnt,
í fullri alvöru og einlægni að koma
í veg fyrir ofbeldi 'og styrjaldir.
Það var þetta verkefni, sem Þjóða
bandalagið átti að leysa. Sú hug-
mynd er komin frá öðrum Banda-
ríkjaforseta í annarri hræðilegri
styrjöld, þegar þjóðirnar kröfðust
þess eins og nú, að aldrei fram-
ar yrði háð stríð og hinni hryllilegu
martröð styrjaldaróttans yrði af-
þeim létt um alla framtið. Litvin-
off, fulltrúi Sovétríkjanna barðist
árum saman fj'rir þvi, að Þjóða-
bandalagið rækti þetta hlutverk sitt,
kæmi á afvopnun og sameiginlegu
öryggi. En það reyndist árangurs-
laust. Á hverju strandaði sú við-
leitni? Á lögmálum auðvaldsskipu-
lagsins, sem óhjákvæmilega leiða
til styrjalda. Á baráttu heimsvalda-
sinnanna um markaði log hráefna-
Iindir, áhrifasvæði og útþennslu fyr
ir auðmagn sitt. Hinum friðelskandi
þjóðum tókst ekki að taka fyrir
kverkarnar á hinu drottnandi auð-
valdi í löridum sínum. Þessvegna
Þjáist mannkynið enn á ný í hinni
ægilegustu og blóðugustu styrjökl
allra tíma.
Hvcrsvcgna cr nýlend~
um Brcfa og Bandarík-
janna ckki gefíd frclsi ?
M lílnagit tm-
Þá hefðu verið tekin af öll tvi-
mæli um það að Bretar og Banda-
ríkjamenn berjast ekki fyrir heims-
valdasinnuðum markmiðum. Þjóðir,
sem telja mörg hundruð milljóna
hefðu staðið samemaðar í barátt-
unni fyrir frelsi og réttlæti gegn
myrkravöldum heimsins.
Tjáníng á óskum og
vonum þjóöanna
Yfirlýsing Churchills og Roose-
velts er hin merkilegustu tíðindi
að þvi leyti til, að hún ’ er tjáning
á óskum og vonum brezku ogbanda
rísku þjóðanna. Þegar forustumenn
þessara þjóða lýsa því yfir að við-
urkenndur skuli réttur allra þjóða
til að skipa þjóðfélagsmálum stnum
að eigm vild, þá er það vel úti
látinn löðrungur greiddur Hitler í
bónorðsferð hans til Vesturveldanna
um sameiginlega krossferð gégn
kommúnismanum i Sovétrikjunum
iog hittir um leið heldur óþyrmilega
þessar tvifættu skepnur skaparans
eins og leiðaraskrifara Alþbl., sem
krefjast þess að Bretland og Am-
eríka búi sig undir stríð við Rúss-
land, til þess að knýja það til að
taka upp vestrænt auðvaldsskipu-
lag. Hinar engilsaxnesku þjóðir
munu ekki láta hafa sig til slikra
verka. Sú stund ier liðin hjá að þeir
draumar geti rætzt.
Það eru nú verkefni brezku og
amerísku þjóðanna að gera þessar
óskir og vonir að veruleika, eins og
þær birtast í yfirlýsingum forustu-
manna rikjanna. En til þess þurfa
þær ekki aðeins að sigra Hitler,
heldur lika að ná undirtökunum i
baráttimni við fasisma, afturhald og
auðvald sinna eigin landa. Markvist
verða þær að stefna að þvi að taka
völdin af auðvaldinu og stjórna sér
sjálfar í samræmi við hagsmuni
yfirgnæfandi meirihluta fólksins. —
Það verður hörð barátta. En át)
hennar geta óskir þeirra og vonir
aldrei ræzt. Þessa baráttu verður
að heyja til enda, til þess að þjóð-
irnar fái að njóta friðar og frelsis.
Þjóð, sem undinokar ;aðrar þjóðir
getur aldrei orðið frjáls. Og þjóð,
sem ekki er frjáls, getur ekkífrels-
að aðrar þjóðir.
Hamingjan gefi, að mannkynið
getinúloks lært það sem dugar af
þessari blóðugu lexíu. Reynslanhef
ur sjmt að hátíðlegar yfirlýsingar
og fögur fywrheit duga skammt.
Af þeim fékkst inóg í ‘siðasta stríði.
Stundum cru þær gefnar í vísvit-
andi áróðurs- og blekkingaskjmi,
stiuidum gefa menn jTirlýsingar
með öllu vanmáttugir að láta þær
hafa áhrif á raunveruleikann, vegna
þess, að þeir þekkja ekki þau Öfl,
sem eru að verki. Það vekur t. d.
athygli manna, að Roosevelt og
Churchill minnast ekki á það einu
orði að gefa nýlendum Bandarikj-
anna og Bretlands frelsi. Hvers
Sigoirjón Jóhannsson skrif-
stofustj. hjá Brunabótafél. ís-
lands átti sextugs afmæli í
gær. Hefur hann unniö um
fjölda ára hjá Brunabótafé-
laginu og unniö sér almennar
vinsældir.
Týndísf i april, fannsf i
ruslí í gaer
Verðbréfapoki, sem senda
átti í pósti frá Hólmavílc í
aprílmánuði s.l. kom aldrei
fram og var álitið að honum
hefði verið stolið. í honum
voru um 10 þúsund krónur í
peningum og ávísunum. Rétt-
arrannsókn fór fram bæði
hér í Reykjavík og norður á
Hólmavík, en bar engan ár-
angur.
Þessi pakki fann§t af tilvílj-
im í gærmorgun í rusli í rann
sóknarstofu Háskólans.
í. gæi'morgun var veriö aö
taka til í rannsóknarstofu Há-
skólans og fannst þar þá pakk
inn í óvönduöum umbúöa-
pappír, sem merktur var rann
sóknarstofu Háskólans. HafÖi
pakki þessi legiö þar síðan í
maí og alltaf veriö álitiö aö
hann hefði inni aö halda tóm
glös, sem send heföu verið aft
ur utan af landi.
En þegar til kom reyndist
innihald pakkans að vera pen
ingabréf og ávísanir aö upp-
hæö um 10 þúsund krónur,
og reyndist þaö aö vera verð-
bréfapóstur sá, sem talið var
aö horfið hefði á leiðinni frá
Hólmavík til Reykjavíkur í
apríl síðastliðnum. Þegax
hann hvarf var Valdimar Stef
ánssyni fulltrúa sakadómara
falin rannsókn 1 málinu og
framkvæmdi hann réttarhöldí
málinu, bæði noröur á Hólma-
vík og hér í Reykjavík án þess
að þau réttarhöld leiddu nokk
uð það í ljós, er bent gæti til
þess hvaö oröiö heföi af pakk-
anum.
Hver getur svo veriö skýring
in á því, aö veröbréf, sem
setja átti í póst á Hólmavík á
apríl, finnast í rusli í Háskól-
anum í miöjum ágúst?
TaliÖ er aö hann hafi aldrei
veriö settur í póstpokann, sem
fara átti frá Hólmavík, heldur
hafi póstafgreiöslumaðurinn
vafið hann inn í umbúðapapp-
irinn, merktaiv rannsóknar-
stofu Háskólans og síðan hafi
pakkinn flutzt höfn úr höfn;
Framh. á 4. síðu.
sinn dóm yfir þeim dómi og öðrumvegna er hinni miklu indversku
dóinum, sem síðar kunna að verða
felldir eftir lögum þessum. Þeim
verður áreiðanlega skipað á verðug
an Istað í réttarfarssögu þjóðárinn-
ar.'
þjóð haldið í ánauð af riki, sem
heyir styrjöld fyrir frelsi allra
þjóða? Hvílikur heimssögulegur at-
burður hefði þessi yfirlýsing verið
l ef athöfn hefði fylgt orðunum.
Sendísveinn óskasf
Upplýsingaf á afgrcídslu
Nýs dagblaðs
Ausfurstrætí 12 sitni 2184
Utbreiðiö Nýtt dagblað