Nýtt dagblað - 27.09.1941, Blaðsíða 3

Laugardagur 27. september 1941.
NÝTT DAGBLAÐ
3
Eigaudi og útgef xBdi:
Gunnar Bene Jiktsson.
Ititst.jórar:
Einar Cigeirsson (ábyrgur)
Sigfús Sigurhjartarson.
Itlistjórn:
Hverfisgötu 4, sími 2270,
Afgreiðsla:
Austurstræti 12, sími 2184.
Víkingsprent h. f.
Dagsbrún á tafarlaust afl
segja upp samningum
Fyrir nokkru síðan var því
hreyft hér i blaðinu, hve sjálfsagt
það væri að verklýðsfélögin segði
upp samningum nú fyrir mánaða-
mót, til þess að knýja fram kjara-
bætur um nýjár.
Enn sem komið er mun aðeins
Hið íslenzka prentarafélag hafa
sagt upp samningum, en mörg
fleiri félög munu hafa það í
hyggju og gera það nú næstu.
daga.
En mest veltur eins og endra-
nær á því hvað Dagsbrún gerir.
Aldrei hefur Dagsbrún haft aðra
eins möguleika og nú. Og ekki
þarf að efa, að Dagsbrúnarmenn
vilja almennt að samningunum sé
sagt upp og knúðar fram þær
kjarabætur, sem ekki náðust i
fyrra. Og það væri hart, ef nú,
þegar Dagsbrúnarmenn bara mcð
því að „segja eitt orð”, geta feng-
ið fram það, sem þá hefur dreymt
um árum saman, að þeir fengju
það ekki bara vegna þess, að 1
Dagsbrúnarstjórnin gerði ekki
skyldu sína.
Það þarf strax að kalla saman
Dagsbrúnarfund og taka ákvörð-
un um uppsögn samninganna. Það
er nauðsynlegt að félagið sjálft
kjósi samninganefnd, sem stjórni
líaráttunni fyrir bættum kjörum
Dagsbrúnarmanna.
Dagsbrún cr nú fjölmcnnari —
og ríkari en nokkru sinni fyrr.
Það munu nú vera um 3000 bæj-
armenn í Dagsbrún og auk þess
munu yfir 1000 utanbæjarmenn
greiða gjöld til hennar. Dagsbrún
mun þvi eignast um 60—80 þús-
und krónur á þessu ári, svo ekki
ætti fjárhagsskortur að tefja nauð
synlegar aðgerðir eða hamla bar-
áttu félagsins fyrir hag verka-
manna.
En það þarf að læra af þeirri
reynslu, sem fengist hefur í vinnu
deilunum undanfarið. Það þarf að
hafa samvinnu við önnur verk-
lýðsfélög, sem vinna á sömu vinnu
stöðvum, svo sem félög faglærðra
byggingarmanna, svo þau verði
öll samferða í baráttu sinni. Það
væri bæði hlægilegt og skaðlegt,
ef t. d. múrarar gera verkfall einn
daginn og semja svo eftir 2—3
daga, svo stöðva trésmiðimir alla
vinnuna í næstu viku, svo stöðva
Dagsbrúnarmenn og svo koll af
kolli. Samcinaðu'r verður verka-
lýðurinn að leggja til atlögunnar
og sigra.
Ennfremur hafa Dagsbrúnar-
rnenn fengið dýrkeypta reynslu
fyrir því að sú stjóm, sem nú
situr er bráðónýt til baráttu, svo
sem við var að búast. Það þarf
því með kosningu samninganefnd-
ar að tryggja á lýðræðislegan
hátt örugga forustu í baráttunni
fyrir kjarabótum.
En það er nauðsynlegt að Dags
brúnarmenn séu á verði, því hugs-
anlegt væri að Dagsbrúnarstjórnin
DÝR MUNDl JÓNAS ALLUR.
Að þessu sinni er það ekki Jón-
as gamli, heldur Jónas Guðmunds
son, sem er á dagskrá.
Það bar við síðastliðinn vetur,
að maður að nafni Alfreð Guð-
mundsson tók Jónas alvarlega, og
stefndi honum fyrir svívirðileg
ummæli er Jónas hafði um hann
haft í Alþýðublaðinu. Auðvitað
vom ummæli Jónasar dæmd dauð
og ómerk, og auk þess var honum
gert að greiða 300 kr. í sekt og
150 kr. í málskostnað.
Þetta kostar þá ein nögl af
hinum minnsta skammafingri Jón-
asar. Hvað skyldi hann kosta all-
ur ?
)
P.s. Nú fær Jónas kast og skrif
ar langa grein í Alþýðublaðið..
„HALLAÐI HANN MJÖK TIL
ENN LÖ VlÐA FRÁ”.
Ameriskur blaðamaður, er hér
dvaldi, meðan ísland var hemum-
ið í annað sinn, segir svo frá
hvemig íslenzkir karlmenn bmgð-
ust við á einhverjum mestu1 rauna
tímum þjóðar vorrar:
„Einn bæjarbúa hefur sagt mér,
að sumir karlmannana hafi kært
vfir því til lögreglunnar, að konur
þeirra og kæmstur séu á stefnu-
mótum við óbreyttu hermennina
og foringjana.
„Þeir gráta á lögreglustöðinni”,
•sagði hann að lokum, svo sem til
að sýna hvemig ástandið væri.
Og íslenzku karlmennimir sem
hér eiga hlut að máli eru beinir
afkomendur víkinganna, sem forð-
um réðust til landgöngu á Irlandi
og rændu konum þar, — víking-
anna, sem allar þjóðir, er við sjó
bjuggu, óttuðust”.
Njála segir svo frá Gunnari
nokkrum Lambasyni, er hann
sagði frá Njálsbrennu erlendis:
„Sigtryggur konimgur spurði:
„Hversu þoldi Skarphéðinn í
brennunni?” „Vel fyrst lengi”,
sagði Gunnar, „enn þó lauk svo
að hann grét”, og um allar sagnir
hallaði hann mjög til enn ló víða
frá. Kári stóðst þetta eigi. Hljóp
hann þá inn með bragðnu sverð-
inu og kvað þe^sa vísu”....
„Þá hljóp hann innar eftir höll-
inni og hjó á hálsinn Gunnari
Lambasyni og svo snart, að höf-
uðið fauk upp á borðið fyrir kon-
unginn og jarlana”.
Skyldi ameriski blaðamaðurinn
kæra sig um að Islendingar nú-
tímans væru enn líkir víkingum
fomaldarinnar?
Bæjabúar! Bæjarpósturinn á er-
indí til ykkar allra og flytur er-
indi frá ykkur öilum, ef þið biðj-
ið hann fyrir þau.
ÞVl KEMUR ÞJÓÐVILJINN
EKKI UT?
Margir liafa spurt ritstjóra Nýs
Dagblaðs þessarar spumingar, og
er vissulega næsta eðlilegt. En
því er til að svara, að Þjóðviljinn
kemur ekki út af því, að Bretar
vildi smokka því fram af sér að
segja samningunum upp. Og það
má ekki láta henni haldast uppi
að svifta Dagsbrúnarmenn mögu-
leikunum til kjarabóta nú.
halda enn fast við það bann, sem
þeir á sinum tíma lögðu við út-
komu hans, og það skulu menn
liafa til marks, að meðan Þjóð-
viljinn kemur ekki út, þá er hann
bannfærður af Bretum.
MJÓLKURSTÖÐIN ILLNOTHÆF
FYRIR 5 ARUM.
Morgunblaðið skýrir frá því, að
það hafi átt tal við Sigurð Pét-
ursson gerlafræðing og spurt
hann um hvað valdi því að mjólk-
in reynist svo oft súr á seinustu
tímum. Svar gerl'áfræðingsins er í
5 liðum og á margan hátt eftir-
tektarvert. Fjórði liður svarsins
hlýtur að vekja alveg sérstaka
athygli. Hann er svohljóðandi:
„Mjólkurstöðin í Re^ykjavík var
talin illnothæf fyrir 5 áram. Má
nærri geta, hvemig hún er nú,
þar sem mjög litlar endurbætur
hafa átt sér stað á stöðinni. Ak-
ureyri hefur fullkomna, nýtísku
mjólkurstöð, en Reykjavík, þar
sem meira er í húfi, verður að
notast við gamla og úrelta stöð”.
ILLNOTHEF — ÓNOTHÆF.
Menn rekur i rogastans við að
heyra annað eins og þetta. Mjólk-
in, sem hver einasti bæjarbúi
neytti að meira eða minna lejdi,
mjólkin, sem sérstaklega er fæða
bamanna, er hreinsuð í mjólkur-
stöð, sem árið 1936 var talin „ill-
nothæf”, síðan hafa engar um-
bætur verið gerðar á henni. Orðið
Illnothæf hlýtur á þessum árum
árum að hafa vikið fyrir orðinu
ónothæf.
ÞAÐ VAR SLÆMT,
EN VARÐ ÓBÆRILEGT.
Þegar verið var að koma
„mjólkurskipulaginu” á sællar
minningar voru það einkum eftir-
farandi rök, sem færð voru því
til gildis:
1 óeðlileg samkeppni mjólkur-
framleiðenda er útilokuð, og
þar með sú hætta, að mjólkur-
verðið verði óeðlilega lágt.
2. Sanngjamt verð er tryggt bæði
fyrir seljendur og kaupendur.
3 Dreifingarkostnaður verður
eins lítill og framast er unnt.
4. Neytendum tryggð góð og holl
vara.
Síðasta atriðið var í augum
margra mjög þýðingarmikið, þvi
Ijóst var að af mjólk getur stafað
mikil sýkingarhætta, ef ekki er
rétt með farið, og þessi hætta
verður æ þvi meiri sem mjólkin
er keypt víðar að og dreift um
stærri bæi.
1 framkvæmd virðist þetta hafa
orðið svo, að ástand, sem áðui>
var slæmt, hafi síðan orðið óbærí-
legt.
DÍR VARA OG SKEMMD VARA
Ekki er hægt að afsaka þetta
með getuleysi, því augljóst er, að
ekkert var hægara en að koma
hér upp fullkominni mjólkur-
vinnslustöð strax eftir að Samsal-
an var stofnuð.
Hér er um hreina og beina van-
rækslu að ræða, vanrækslu sem
getur kostað borgarbúa heilsytjón
og bændur stóx-fellt markaðstjón.
Það getur ekki farið hjá þvi, að
borgarbúar þreytist á að kaupa
vöru1, sem bæði er dýr og skeipmd,
og það svo skemmd, að í stað
þess að vera hin hollasta neyzlu-
vara, má búast við að hún sé
6kaðlcg heilsunni.
EN HVAD UM HINA
ASTÆÐUNA.
Ef við snúum okkur aftur að
þeim fjórum meginatriðum, sem
talið var að færð hefðu verið fram
sem rök fyrir mjólkurskipulaginu
á sinum tíma, og sem einkonar lof
orð til handa neytendum og fram-
leiðendum, þá getur engum bland-
ast hugur um að þaut hafa, að
undanskildu því fyrsta, verið svik-
in eins greinilega og hægt er að
svíkja nokkurt loforð.
LÓÐIÐ I VOGARSKÁLINNI.
Menn geta skemmt sér við að
gizka á hvað þessum svikum muni
valda, en getgátur ættu að verá ó-
þarfar, þvi öllum ætti að vera ljóst.
að orsökin er só, að mjólkurmálin
voru gerð að pólitísku togstreitu-
ínáli, i stað þess að vera rædd og
rekin sem hrein hagsinunamálbænda
og bæjarbúa, þar sem bændur eiga
allir sömu hagsmuna að gæta, hvaða
flokki, sem þeir tilheyra, og bæjar-
búar liinsvegar eiga allir sömu hags-
muna að gæta, hvaða flokki sem
þeir til heyra. Á þessum grund-
velli er hægt að leysa þessi mál
vel og friðsamlega, því báðir aðilar
eru sanngjarnir, og vill livor um
sig að hinum líði sem bezt.
En það er ekki við góðu að bú-
ast, þegar mjólkurmálið á að vera
lóðið í kosningavogarskálinni i Ár-
nes- og Rangárvallasýslu, lóðið sem
sker úr um það hvort þingmenn
þessara kjördæma eiga að tilheyra
framsóknar ihaldinu eða sjálfstæðis
ihaldinu.
Er ekki tími til kominn að láta
pólitíska loddara hætta að verzla
með afkomumöguleika fjöldans?
EIGA ISLENDINGAR AÐ
VOPNA SIG?
Herra ritstjóri!
Það eru nokkur brögð að því
að menn kaupi sér nú hnífa, til
þess að hafa þó einhver vamar-
tæki, ef á þá er ráðist. Er allmik-
ill uggur í mönnum um að myrk-
urárásir muni færast í vöxt, er
á veturinn líður, þar sem nokkuð
ber á þeim nú þegar.
Hér er alvara á ferðum. Ekki
er gott að til vopnaðra árekstra
komi milli Islendinga og þeirra,
sem veita eiga oss vemd. Hins-
vegar þykir íslendingum hart að
geta ekki varizt árásum einstakl-
inga, þótt þeir ekki treysti sér til
að verjast heilum stórveldum, er
á land vort kynnu að ráðast með
ógrynni liðs og aragrúa drápsvéla.
Eg er svo mikill skipulagninga-
maður að mér finnst að eigi Is-
lendingar að vopnast til að verj-
ast þeim einstökum árásum, sem
vart hefur orðið við undanfarioí
þá verði að gera það almennara
og betur en gert er með einstök-
um hnífakaupum. Og eðlilegast
væri að yfirvöldin, sem auðsjáan-
lega geta ekki veitt borgurum
landsins xdðunandi öryggi, hefðu
forgöngu um þessa upptöku tak-
markaðs vopnaburðar, því auð-
vitað þarf að koma í veg fyrir
misnotkun slíkra varnarvopna.
Friðsamur borgari.
ENDURREISA STARFSSTCLK-
UR A VEITINGAHCSUM FÉ-
LAGSSKAP SINN?
Möxmurn er enn i fersku minni
hvert afhroð hinn xmgi félagsskápur
M ii löFH ðln
I ItSlliilUi?
Ef samníngurínn er
rífadur af húsaleítfu~
nefnd
Fjöldi manns hcfur síðustu dag-
ana spurst fyrir um það hjá Nýju
dagblaði, hvort þeir væru skyldugir
að greiða uppbót á húsaleiguna frá
14. maí, samkvæmt húsaleigúvísitöl-
unni.
Þessum spurningum ber að svara
þannig:
Ef húsaleigusamningur er stað-
festur af liúsaleigunefnd, ber leigu-
taka að greiða 9»/o álag á húsaleig
una frá 14. maí til 1. okt., ef þess
er krafizt, sé samningurinn hinsveg
ar ekki áritaður af nefndinni, ber
leigutaka engin skylda til að borga
álag á húsaleiguna.
Frá 1. október og þar til ný
húsaleiguvísitala verður reiknuð út
er álagið á húsaleiguna llu/o.
starfsstúlkna á veitingahúsum galt
í vinnudeilunni síðasta vetur, mest-
megnis sökuin duglausrar forustu Al-
þýðusambandsins. Þær urðju í raun-
inni að leysa upp félagsskap sira
pg semja hver í sínu lagi.
Síðan þetta gerðist hafa öll skil
yrði starfsstúlknanna, til að gera fé-
lagsskap sinn voldugan og sterkan,
||e*breytst. Nú er slík eftirspurn
eftir \innu þeirra, að atvinnurekend
ur verða að ganga að þehn skil-
jTðum, sem þær setja. Þær kunna
að vísu að segja sumar, að þess-
vegna þurfi þær ekki félagsskap nú.
— en hvemig verður það, ef atvinnu
leysið er komið aftur eftir 2—3 ár,
verður þá ekki gott að hafa gert
félagsskapinn sterkan eimnitt á þoss
um tímum? Einmitt nú ríður á að
nota tækifærið til að fá félagið við-
urkennt, fá ýms réttindi samþykkt,
konia á ýmsum venjum, sem ekki
verða afnumdar aftur. Nú veit og
sérhver maður hvers virði vinnu-
aflið er, nú á þessvegna að keiuia
mönnum að meta það, bæði atvinnu
rekendum og svo þeim hluta vinn
andi stéttanna, sem ekki þekkja vald
sitt enn.
Starfsstúlkur! Hefjist handa um
að gera samtök ykkar sterk!
Verkafólk á vinnustöðvum! Biðj
ið Bæjarpóstinn fyrir bréf ykkar
um hagsmunamál ykkar! Hann
fljriur þau til stéttarsystkinanna
og fylkir fólkinu um þau.
HVAÐ A AÐ GERA VIÐ lS-
LENZKA KARLMENN, SEM
ERU MEÐ AMERISKUM '
HJCKRUNARKONUM?
Herra ritstjóri!
Ef það á að brennimerkja þær
konur, sem sjást með brezkum
eða amerískum hermönnum, hvað
á þá að gera við þá íslenzka karl-
menn, sem sjást með amerískum
hjúkrunarkonum ? Verður ekki að
brennimerkja þá líka, bæði af því
þeir bregðast þjóðeminu (jafnvel
þó þeir eigi, aldrei þessu vant,
erfitt um að ná sér í kvenfólk),
og svo af því þeir taka frá Ame-
ríkananum, það sem lxans er, og
auka þannig enn áhættuna fyrir
íslenzka kvenfólkið?
Kvenréttindakona-
É