Nýtt dagblað - 18.11.1941, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 18. nóvomber 1941.
NfTT DXGBL&Ð
oBa’jatpójliiLttavt
Ifilelhar DimhirhjubúFslns
ulgandi og útgefandi:
Gunnar Benecliktsson.
>í»t jorar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson.
swLMijorn:
Hverfisgötu 4, sími 2270,
greiösia:
■\ usturstræti 12, simi 2184.
Víkingsprent h. f.
Á að stöðva Breta-
vinnuna að mestu?
Aiturhaldió í landinu ætlar
ekm ao una þvi, ao verkamenn
han noga vmnu. Pao sér oisjon
uin >nr penn stynueik, sem verka
mauurmn ooiasc í niSDaráttunni
vio jiao, ao eiurspurn er ettir
vinnuaih hans. Aiturhaldiö vill
atvinnuieysi, svo ao pao geti
kugao verkalýomn.
t-ess vegna nara nú nokkrir
þingmenn r ramsoknar iagt íram
pmssaiykLUnartinógu um að
Skoia á rikisstjornma, að semja
vio nerstjórmna um að taka ekki
nema akveona tólu verkamanna
i vmnu.
Pao er eitirtektarvert, að ekki
er iagt til ao semja viö stjórnir
verkaiyóslélaganna um aö haga
svo vmnukraitinum í landinu.
að matvælaíramleiðslan sé
tryggd og heíur |ió verkalýður-
inn jain mikilla hagsmuna að
gæta jiar, og bændur sjálíir um
að nægur matur 'sé til, jiví ella
eru peningar þeir, sem verkamenn
fá fyrir vinnu sína, lítils virði.
Nei, það á ekki að tala við verka
mannasamtökin um þetta, eins
og maöur talar við mann, eins
og jaíningjar semja. Það á að
semja við erlendu herstjórnim-
ar eins og verið væri aö semja
um leigu á búpeningi, dráttar-
uxum eöa hestum Þetta er mann
réttindasjónarmiðið, sem aftur-
haldið hetur. Slík er þjóðarsam-
heldnin hjá yfirstéttinni.
Fyrir verkamenn er hér mikið
í hættu. Það á að svipta þá frels
inu, til að ráða sjálfir, hvar þeir
vinna. Þannig á að skapa mögu-
leikana til að kúga þá í kaup-
gjaldsmálinu.
Fulltrúar verkamanna á þingi,
Sósíalistailokkurinn, hafa hvað
eftir annað bent á úrræði í 'þess-
um málum. En það er ekki lausn
in á vandamálum matvælafram-
leiðslunnar, sem vakir fyrir aft-
urhaldinu. Það er tækifærið til
að kúga. .. Og það tækifæri
má verkalýðurinn ekki gefa
þeim-
Þeir menn, sem nú vinna að
því að banna verkamönnum
Bretavinnuna halda því fram, að
hernaðaraðgerðirnar sóu ónauð-
synlegar. Þeir, sem þetta segja,
eru sömu mennirnir og gerðu
samninginn við Bandaríkin um
hervernd Islands, ákváðu þar
með að hemaðaraðgerðir væru
nauðsynlegar og óskuðu eftir
þeim. Ósamræmið liggur þvi í
augum uppi. Eins og nú er kom-
ið málum, eru bcmaðayaðgerð-
imar ásamt landbúnaði og sjáv-
arútveg það nauðsynlegasta, sem
íslendingar þurfa að fá umiið.
Jlvers virði verða okkar verk-
smiðjur, fiskiskip, hafnargerðir o.
s. frv., ef heruaðaraðgerðiraar
verða svo lélegar hér i vetur, að
landið verði illa varið, ef á það
yrði ráðizt í vor?
Það er því j'afnt þjóðarhagur,
að unniö sé að hernaöárúðg'erð-
BARÁTTA BYLGJULENGDA.
Það er búið að breyta bylgju-
lengd islenzka útvarpsins. Ástæð
an er sú, að brezk útvarpsstöð
hóf að senda á sömu bylgju-
lengd eins og okkar stöð hafði
áður sent á. Brezka stöðin var
svo sterk, að okkar stöð varð
að víkja.
Þetta væri nú naumast saga
til næsta bæjar, ef um stríðsfyr-
irbæri væri að ræða sem ekki
gæti komið fyrir á friðartímum,
en þegar vitað er, að íslenzka
útvarpið hefur orðið að breyta
cft um bylgjulengd, líklega fjór-
um eða fimm sinnum, þá gefur
þessi atburður tileíni til hugleið-
inga.
Svo er mál með vexti, að allar
hinar stærri útvarpsstöövar telja
sér nauðsynlegt að senda út á
langbylgjum, en það bylgjusviö
er tiltoiuiega tákmarkaó, og
naumast að allir komist þar fyrir
sem vilja- Mál þetta hefur verið
tekið fyrir á mörgum útvarps-
ráostefnum, og hefur verið reynt
að fá samkomulag um langbylgju
sviðin, þannig að hver stöð heföi
rétt á sinni bylgjulengd og gætu
allar verið öruggar um aö veröa
ekki truflaðar af annarri stöð,
sem yrði henni of nálæg.
Þetta bar þó aldrei neinn ár-
angur.
Það var hnefarétturiim, sem
réði, en ekki samkomuiagið.
Smærri stöðvarnar urðu sífellt
að víkja fyrir þeim sterkari, og
fékk Island mjög áþreifanlega að
kenna á því.
s Loks var gripið til þess ráðs,
að auka orku útvarpsstöðvarinnar
til mikilla muna, og var það gert
meðal annars til þess, að geta
„bitið frá sér” í loftinu, til þess
að geta varið sitt bylgjusvið með
krafti útsendinganna, þegar sam-
komulagið dugði ekki hót.
Nú er það komið á daginn, að
þetta ráð dugar ekki heldur,
bylgjulengdin er af okkur tekin
af stöð, sem er svo þróttmikil,
að okkar endurbætta stöð megn-
ar ekki að verja bylgjusvið sitt.
Þessi saga er hér rakin af því,
að hún sýnir svo ljóslega liið
vitfirringslega stríð, allra gegn
öllum, er háð er bæði á tímum
friðar og ófriðar.
ÞEIR FREMSTU A SÍNU SVIÐI
Það er enginn ágreiningur um
það, að Ámi Kristjánsson píanó-
leikari og Björa Ólafsson fiðlu-
leikari séu fremstir hériendra
manna, hvor á sínu sviði, sá
unum hór, eins og það er hagur
verkamanna, að næg vinna sé
til.
Það er talið, að um 3000 ísl.
verkamenn vinni nú að hernaðar
aðgerðum. — Áður hafa 2-3000
verkamenn gengið hér atvinnu-
lausir, og ekki gripu yfirvöldin,
til þvingunarráðstafana þá, til að
knýja atvinnurekendur til að láta
vinna. — Og nú eru unnin hér
mörg störf ónauðsynleg, sem
spara mætti, þegar landið er
sama sem í stríði. Bitlingamönn-
unum væri nær að fækka eitt-
hvað í nefndabákninu sínu, en
fara að svipta verkamenn Vinnu,
sem ríkið hefur samið um að
vinna þurfi og þjóðamauðsyn sé
að. .......
V'érk'ameao Verið á vtejðil
fyrrnefndi sem píanóleikari, en
liinn síðarnefndi sem fiðluleikari.
Það fer því vel á því, að þessir
tveir listamenn 'skuli vinna saman
og gefa almenningi kost á að
hlusta á list sína.
1 vetur ætla þeir að halda
fimm hljómleika fyrir almenning
í hátíðasal Háskólans og verða
hinir fyrstu þeirra á föstudag-
inn. Viðfangsefnin verða meðal
annars tónverk eftir Bach, Hánd
el og Schubert. Það eru seldir
aðgöngumiðar að öllum tónleik-
unum í senn, eins og auglýst er
hér í blaðinu í dag, og er senni-
legt, að færri fái en vilja.
Auk þessara fimm tónleika fyr
ir almenning, munu þeir listamenn
ivnir halda fimm tónleika fyrir
studenta.
„AF ÓTTA VIÐ ALÞÍÐU-
FLOKKINN”
Alþýðublaðið upplýsir í gær,
að Sjálístæðisflokkurinn hafi
ekki „þorað annað af ótta við
Alþýðutlokkinn” en að greiða at-
kvæði á móti lögbindingu kaup-
gjaldsins.
Ekki er alveg ljóst, hvort blað
ið segir þetta til þess að sýna
hræöslugirni Sjállstæðisílokksins,
eða til þess að sýna hvílíkt jörm
unvald Alþýðuflokkurinn er, þeg-
ar Stefán Jóhann fylkir honum
til atlögu, enda er það aukaatriði.
En gæti Alþýðuílokkurinn nú
ekki notað tækifærið meðan Sjálf
stæðisflokkurinn er hræddur og
látið hann samþykkja „dýrtíðar-
frumvarpið”, sem þingmenn Al-
þýðuflokksins lögðu fyrir þingið?
Það var að mörgu leyti gott
irumvarp.
STARFSLEYSl DAGSBRÚNAR.
Herra ritstjóri!
Þótt atvinna sé nægileg fyrir
verkamenn núna, má hún ekki
verða til þess að verkamenn
hætti að hugsa um félagsleg
nauðsynjamál sín. Aldrei hefur
Dagsbrún verið jafn starfslaus
eins og þetta ár, það hefur verið
eina markmið núverandi stjóm-
ar að safna stórum sjóðum og er
ekki nema gott um það að segja,
það sem það nær. En maðurinn
lifir ekki á einu saman brauði,
eins er með það, félagsþörfum
verkamanna er ekki, og verður
ekki fullnægt með því einu að
safna gildum sjóðum. Það þarf
lika að hugsa um hag þeirra og
rétt, en það hefur gleymzt.
Stjórn Dagsbrúnar þefur alveg
svikizt um það, meira að segja
hefur stjórnin tekið sér einræðis
vald að segja ekki upp samning-
um, og þar með glatað einhverju
bezta tækifæri, sem komið hef-
ur alla tíð síðan Dagsbrún hóf
göngu sína, og óvíst að annað
eins tækifæri korni nokkurntíma
aftur, og réttarbætur, sem okk-
ur verkamönnum eru nauðsyn-
legar. Atta stunda vinnudagur
hefur verið eitt helzta „prinsip”-
mál verkalýðsins síðan verklýðs
samtök hófust hér á landi og ár
eftir ár hefur verið rætt um átta
stunda vinnudag í Dagsbrún og
alltaf hefur verið beðið eftir gáðy.
tækifæri, og nú þegar loks það
kom, er stjóm Dagsbrúnar ekkl
einlægari en það, að hún hreyfir
ckki hönd eða fót, ski’ifar c'.. ..
staf eða talar nokkurt orð í Jpa
átt, hvað þá heldur að fundur.
sc kalía'ðu'r saruan til þess aö
Dómkii’kjukórinn er skipaðnr
góðum söngkröftum, og því get-
ur maður búizt við því að hann
láti til sín heyra oftar en á
sunnudaginn eða aðra helgidaga,
við guösþjónustur. Sú varð líka
raunin á, og með auknum starfs-
kröftum réðist hann í að flytja
„Sálumessu” eftir . Cherubini,
föstudaginn 7. nóv.
Sálumessan er mjög fagurt og
tilkomumikið verk, en þó ekki
ræða það eða annað sem verka-
mönnum er alltaf nauðsynlegt,
og ótal mál sem liggja fyrir og
bíða þess að fundur taki þau til
meðferðar.
Kaup okkar Dagsbrúnarmanna
er nú ekki hærra en það, að það
hrekkur tæpast fyrir brýnustu
lífsnauðsynjum hjá þeim sem
hafa þung heimili, þó unnið sé
alla virka daga og jafnvel eftir-
vinnu öðru hvoru, því þó kaupið
sé hátt, þá er verð á öllu ,bæði
ætu og óætu, mikið hærra. Þessu
hefði verið innan handar að
kippa í lag núna ef dugandi
fctjórn hefði verið í Dagsbrn.
Stjórnarkosning i Dagsbrún.
Eftir rúma tvo mánuði verður
stjórnarkosning í Dagsbrún. Þá
er tækifæri til að koma úr stjóm
inni atvinnurekendavaldi og full-
trúum auðvalds og afturhalds,
sem nú hefur stjóm Dagsbrúnar
illu heilli, og fá í staðinn dug-
andi verkamenn, sem skilja þarf-
ir félaga sinna, og hefja merkið
á ný, svo Dagsbrún, sem er
stærsta verklýðsfélag landsins,
verði einnig eins og áður sterk-
asta verklýðsfélag landsins, verði
það félag, sem hæzt ber á í bar-
áttunni fyrir menningu og rétti
allra vinnandi manna í landinu.
Formaðurinn þarf að vera laun-
aður af Dagsbrnn.
í sambandi við nýja og sterka
verkamannastjóm í Dagsbrún,
er það nauðsynlegt að formaður-
inn sé á föstum launum hjá fé-
laginu, þá er hann engum háður
öðmm en verkamönnum, hefur
það eitt sjónarmið, að efla félag-
ið sem heild bæði út á við, og
gera það að öflugu baráttutæki
verkamanna, sem gerir engan
greinarmun á því hver maðurinn
er, eða hvaða pólitískum flokki
hann fylgir. Formaðurinn hefur
ærnum störfum að sinna, svo
fjölþætt sem starfsemi Dagsbrún-
ar er orðin, enda greiðir félagið
2—3 mönnum kaup árið í kring
þó lítið sé gert nema að inn-
heimta gjöldin. Allt þetta verða
verkamenn að athuga vel og
hugsa urn rækilega, fram að
Dagsbrúnarkosningum. Lærum
svo mikið af dýrfengiuni reynslu
síðustu tvö árin, að við hrindura
af stóli óhæfum mönnum sem
hafa troðið sér fram. og trónað
sér upp í æðstu metorð á bökum
verkamanna og svíkja þá svo
þegar þeim lá mest á. Nú gefa
þeir okkur langt nef og hælast
um yfir lieimsku og trúgimi okk-
ar, og hóta að lögfesta kaupið,
því þeirra sé valdið, Látum á
koinandi starfsári Dagsbrúnar
roða af nýjum degi. Verkamenn!
Allir eitt; og treystum sjálfum
okfcur betur en atviunurekendum
og skósveinum þeirra
Eg vona að Bæjarpósturinn
h.aldi þessu máli vakandi í vetur
og minui verkamenn á skildur
sínar við sjálfa sig og félag sitt.
Féíagi í Dagfebrún.
sérstaklega þungskilið, og vafa-
laust heppilega valið til þess að
glæða skilning manna á fegurð
hinnar kirkjulegu tónlistar. Flutn
ingur verksins má segja að hafi
tekizt vel að mörgu leyti, sé mið-
að við það hvað kórinn var fá-
mennur.
Víða var söngurinn blæfallegur,
sérstaklega í veikum söng, en í
sterkum söng vildi heildarsam-
hljómurinn alltaf fara út um
þúfur, og var þar „sopran”- rödd
unum oftast um að kenna, því
þær virtust alls ekki eiga sam-
leið á háum og sterkum tónum.
Undirraddirnar voru yfirleitt
betri og þoldu meiri „spennur”,
þó var bassinn allmikið gefinn
fyrir það að vera fullsterkur í
„mezzoforte” söng, en það varð
þó ekki til skaða. „Dynamik” vax
sæmilega góð, en hefði þó mátt
vera enn betri, því við það hefðu
liinar fallegu línur sem styrks-
leiksbreytingar fóru fram á, orð-
ið enn áhrifameiri.
Páll ísólfsson stjórnaði tónleik
unum ömggt og myndarlega, og
má kórinn fagna því að vera
undir handleiðslu jafn ágæts
listamanns. Dr. Urbantschschits
lék undir á orgel af mestu prýði
og á undan tónverkinu lék hann
Preludiu og Fugu í f-moll, eftir
Bach, sem hann einnig leysti
mjög vel af hendi.
Hafi Dómkirkjukórinn, stjórn-
andinn og undirleikarinn bcztu
þakkir fyrir mjög ánægjulega
stund. J. T.
Nazísfaáróður í Keflavík
Framh. af 2. síöu.
Svo klykkti lynrlesannn ut
meo því, aö styrjaidir væru óum-
ílýjaniegar og í næstu styrjöiu
eigi Isiendmgar ao hervæúast,
hver maður að hafa vopn og
verja hólmann!! Ekki gat hami
þess, hvaðan ætti að fá herskip,
flugvélar fallbyssur, tanka og
annað, né heldur reyndi hann að
skilgreina hvað 10 þúsund manna
her gæti mikið í stríði.
Þegar hér var komið, þótti
Keflvíkingum vitleysan ná há-
marki sínu og klöppuðu svo að
fyrirlesaranum fannst bezt að
nota tækifærið til að hætta.
En þótt Keflvíkingar geti
skemmt sér yfir firrum hins
gamla njósnara, þá er það ekki
vansalaust fyrir Ungmennafélag
að bjóða upp á slíkan þvætting,
om hlýtur að ekoðast fjandsam-
Dgur landi og lýð, nema því að-
eins að litið sé á hann sem hlægi
!ega firru.
76 milljónir gasgrímur
handa Brefum
Hcrbert Morrison, innanríkisráðhcrra
Breta skýrði nýl. frá að framleidd
ar hefðu verið 76 milljónir af gasgrím-
um handa Bretum, en almenningur
trassaði mjög að hafa þær við hendina
hvert sem farið væri, eins og til er ætl-
azt.
H.EILUSÖLUB: AkfiI JÓNSSON, R.VÍK