Nýtt dagblað - 31.03.1942, Blaðsíða 1

Tillögur brczhu striðsstjórnarinnair:
Dr. Helgi Péturss
Dr.gHelgi Péturss
g sjötugur
Þar mcd faba Indverjar í sítiar hetidur sfjórn aflra|ítitiaiifaiids« og uft~
atirikfsmála, og fá rcff fil að segja að fullu sfeilíð víð brcefea rifejasam^
bandíð, — Indvcrjum boðið saefí í brezfea sfrsðsfjórninni nú þc$ar
Dr. Helgi Péturss á sjötugs af-
mæli í dag. Hann er víðkunnur
fyrir vísindastörf sín á sviði jarð-
fræðinnar, og einnig fyrir fjölda
ritgerða og bóka um heimspeki-
leg efni. Hann skrifar íslenzkt
mál svo fagurt og hreint að af
ber. Innan skamms mun koma út
bók í tilefni af afmæli doktorsins,
og verða þar ritgerðir eftir hann
og ýmsa fleiri.
Um allan lieim hefur þess verið beðið með mikilli eftirvænt-
ingu, að skýrt væri frá tillögum brezku stjórnarinnar í Indlands-
máluiium, er Stafford Cripps hef„r rætt við Ieiðtoga Iiulverja síð-
ustu vikurnar.
Tillögurnar voru birtar í gær og um sama leyti flutti Cripps
útvarpsávarp til indversku þjóðari„nar) þar sein hann skýrði nán-
ar afstöðu brezku stjórnarinnar.
Aðalatriði tillagnanna eru þessi:
Þegar að styrjöidinni lokinni verður Indland sjálfstætt og full
valda ríki innan brezka ríkjasambandsins, eins og Bretland, Kana-
da, Ástralía, Suður-Afríka og Nýja-Sjáland eru nú. Ríki þessi
hafa rétt til að segja sig úr brezka ríkjasambandinu ef þau óska
þess.
I óíriðarlok sk.ulu Indverjar með almeiinuin kosningarétti og
ltlutlallskosningum kjósa íulltrúa á þing, sem liafa á það hlutverk
að semja og sainþykkja stjórnarskrá fyrir Bandaríki Indlands.
Ilvert þeirra landa, sem nú mynda indversku ríkisheiidina, er
sjálfrátt, hvort það gengur í hin fyrirhuguðu Bandaríki Indlands.
Indverjum er boðin þátttaka nú þegar í brezku stríðsstjórn-
inni og sæti í Kyrrahafsráðinu.
Stjórnir tveggja stærstu stjornmálallokka Indlands, Kon-
gressflokksins og Múhameðssambandsins, sátu á rökstólum í gær-
kvöld tii að taka endanlega afstöðu til tillagnanna, og var gert
ráð fyrir að ákvörðun þeirra yrði tilkynnt í dag.
Sovcthcrtnn hvarvcftna i sófen
Frelsi allra þjóða er undir því komið, að rauði heriim, undir
hinni ágætu forustu Stalins, sigri.í þeim stórkostlegu átökum, st>m
framundan eru á austurvígstöðvunum” sagði Beaverbrook iávarð-
ur í útvarpsræðu frá Bandaríkjunum í fyrradag.
„Það verður mikill munur á baráttunni á árinu 1942 og stríð
inu 1941”, sagði Beaverbrook ennfremur. ,,Á þessu ári mun rauði
herinn sjá sigurinn nálgast. Bretar og Basidaríkjamenn verða að
stuðla að jieim sigri eítir fremsta megni”.
1 útvarpi sínu íullvissaði Staf-
ford Cripps Indverja um það, að
brezka stjórnin og brezka þjóðin
ætlaðist til að Indland fengi skil-
yrðislaust fiulla sjálfsstjórn, og að
Indverjar fengju algerlega frjáls-
ar hendur til að gefa iandi sínu
samþykkl fíl 2. umr, og
sérsíakrar nefndar
A fundi neSrí deildar Alþingis
í gær tiar frumtiarpi Alþýðu-
flokksins um breytingu á þjör-
dœmas\ipuninni tiísað til 2. um-
reeðu meS 13. at\ti. gegn 8.
Stöar tiar samþyþ_þ_t að sk.ipa
sérstafyq nefnd í máli5 og skyldi
hún, *samktiœmt uppástungu
Sigurðar Kristjánssonar, skipuð
9 mönnum. Komu fram þrír list-
ar:
A-l^ti skipaður Asgeiri Ás-
geirssyki og Einari Olgeirssyni.
B-listi skipaður Bergi Jónssyni
Gísla Guðmundssyni, Sveinbirni
Högnásyni og Jörundi Brynjólfs-
syni.
C-lísti skipaður Gísla Sveins-
syni, Garðari Þorsteinssyni og
Sigurði Kristjánssyni.
stjórnarskrá, sem byggði á fyllsta
lýðræði og frelsi.
Indland yrði að öllu leyti aö-
njótandi jafnréttis við hin sam-
veldislöndin, og Indverjar tækju
sjálfir í sínar hendur öll innan-
lands- og utanríkismál.
Cripps sagði að raddir hefðu
komið fram um að kveðja nú
þegar saman þing til að gefa Indr
landi stjórnarskrá. En til þess
væru tímarnir of alvarlegir, og
sízt mætti flaustra af því verki,
sem yrði að verða grundvöllur-
inn að framtíð Indlands. Ýmsar
skoðanir væru uppi um það, hvém
ig hin nýja stjórnarskrá landsins
ætti að vera, en því yrðu Ind-
Voru allir þessir þingmenn síð-
an lýstir sjálfkjörnir í nefndina,
þar sem ekki var stungið upp á
fleirum en kjósa átti.
Þetta er í fyrsta sinn, sem þing-
maður Sósíalistaflokksins er kos-
inn í nefnd á Alþingi. Höfðu Al-
þýðuflokkurinn og Sósíalista-
ilokkurinn samvinnu um lista og
höfðu naegilegt atkvæðamagn til
að koma 2 mönnum að með því
að standa saman. En til atkvæða-
greiðslu kom ekki, af því hinir
flokkarnir buðu ekki fram íleiri
en þeir höfðu atkvæðamagn til að
koma að.
Javaharlal Nehrii
glæsilegasti og áhrifamesti leið-
toginn í sjálfstæðisbaráttu Ind-
verja.
verjar sjálfir að skera úr. Bretar
værui fúsir til að veita þá aðstoð
scm þeir gætu, ef þess yrði ósk-
að, en ábyrgðin af framtíðar-
skipulagi landsins yrði að hvíla á
Indverjum sjálfum.
Það er ekki hlutverk Breta að
segja Indverjum fyrir verkum, en
brezka þjóðin væncir þess að upp
rísi sterk og einhuga Bandaríki
Indlands að styrjöldinni lokinni.
Brezka stjórnin hefur verið
sökuð um að notfæra sér sundur-
þykki Indverja til að tefja fyrir
því að árangur næðist í sjálf-
stæðisbaráttu Indverja. Nú eru
Indverjum gefnar frjálsar hendur
og það látið í þeirra vald hvort
þeir ná samkomulagi innbyrðis
og á hvern hátt það verður.
Brezka stjórnin setur það eitt
skilyrði, að stjórn landvama Ind
lunds í þessari styrjöld verði. ó-
breytt og væntir þess að indverska
þ.ióðin leggi frara allt sitt lið- í
þeirri miklu baráttu sem yfir
stendur gegn kúgunaröflum fas-
ismans. En til þess að leiðtogar
Indverja geti haft sín áhrif á I
fgang styrjaldarinnar, ekki aðw
eihs í Indlandi, heldur öilum heim
inum, hefur Indverjum verið boð-
ið sæti í brezku stríðsstjórninnni
og í stríðsráðinu, er stjórnar
hernaðaraðgérðunum við Kyrra-
haf og í Suðaustur-Asíu.
Indverjar munu og fá sinn eig-
iii fulltrúa á ráðstefnu þá, sem
gengur frá friðarsamningunum,
Framh. á 4. síðu.
Rauði herinn heldur áfram sókn
araðgerðum á öllum vígstöðvum,
að því er fregn frá Moskva í gær
skýrir frá,. Hefur náðst góður á-
rangur síðustu sólarhringana í
stórkostlegum orustum norðvestur
af Kalinin og féllu þar 2400 Þjóð
verjar á fimm dögum, en sovét-
herinn tók mikið herfang.
Síðustu átta mánuði hafa skæru
Danskt fiskiskip gert
út frá London strand-
ar við Hvalsnes
Skípshöfnín komsf í
land
i
í gærdag bárust Slysavarnafé-
laginu fregnir um skip, sem sést
hefði strandað á Hlíðarsandi við
Hvalsnes. Hvalsnes er austast í
Lóni.
Slysavarnafélagið sendi þegar
í stað útvarpstilkynningu til Ein-
ars bónda í Hvalsnesi og bað
hann að fara á strandstaðinn og
veita skipbrotsmönnum þá að-
stoð, sem auðið væri.
Til þess kom þó ekki, því
skipshöfnin, 5 manns, kom heim
að Hvalsnesi heilu og höldnu og
hafði hún komizt hjálparlaust í
land. Skipið var danskt fiskiskip
gert út frá London.
liópar l'eilt löOð þýzka hermenn
á Ueningradvigsíöðvunum, sprengt
upp 368 brýr, eyðilagt 100 skrið-
dreka og 90 flugvélar fyrir þýzka
hernum.
Á Smolenskvígstöðvunum tók
rauði herinn 20 byggðarlög í
hörðum baidögum nú um lielgina.
Þjóðverjar misstu þar 1500 mcnn.
Á nyrzta hluta vígstöðvanna,
Fiskimannaskaganum, eigast við
finnskar og rússneskar skíða-
hersveitir.
Allt svæöið við Staraja Rússa,
þar sem leifar 16. þýzka hersins
eru innikróaðar, liggur nú undir
■stórskotahríð rauða hersins.
Rauði lierinn hefur rofið járu-
brautina milii Novgorod og Len-
ingradhéraðanna og þar með toi'-
\ eldað mjög flutninga til þýzka
liersins á þessum slóðuin,
HafnarniannvirKin í
St. Hazaire eyðiiögð
Ljósmyndir, sesn brezkar könn
unarflugvélar tóku í gær af liöfn-
inni í St. Nazaire, sýna, að hlið-
ið á þurrkvínni miklu er eyðilagt.
iiir þetta talm. óræk sönnun þess
íið árás Breta á St. Nazaire hafi
boiið tilætiaðan árangor.
Sérfræoingar telja ao ekiii
verði hægt að bæta úr skemmd-
unum á skemmri tíma cn 12 máff
uðum.
N