Nýtt dagblað - 30.04.1942, Qupperneq 3

FímmtuHagur■ 30. apríl 1942
NÝTT DAG5LÁÐ
3
Eigandi og átgefandi:
Gunnar Benedikt3son.
Kitstjórar:
Einar Olgeirsson (4b,)
Sigfús Sigurhjartarson.
Bitstjóm:
Hverfisgotu 4, sími 2270-
Afgreiðsla:
Austurstr. 12, sími 2184.
Víkingsprent h. f.
Baráttan gegn verðnækk-
un á ðttlutningsvðrum
Hver mundi hafa trúað því fyr-
ir svo sem tveimur árum, að haf-
yrði hatröm barátta gegn verð-
hapkkun á útflutningsvörum ?
Áreiðanlega enginn.
Það er meiri fjarstæða en menn
gætu látið sér til hugar koma,
að berjast gegn því að verðið
hækkaði á fiskinum og kjötinu
sem út er flutt. Jafnvel neytend-
um, sem verða að kaupa þessar
vörur dýrari að sama skapi sem
þær hækka á erlendum markaði,
hefur aldrei komið tii hugar að
hefja slíka baráttu. Þeir hafa
þvert á móti litið svo á að fagna
bæri hverri verðhækkun á útflutn
ingsvörum, því að slíkt þýddi
batnandi þjóðarhag.
En nú hafa þau tíðindi gerzt,
að ríkisstjórn og heilir stjórn-
málaflokkar hafa hafið hatramma
baráttu gegn verðhækkun ís-
lenzkrar útflutningsvöru.
Nú eruð þið farnir að gera að
gamni ykkar segja einhverjir
háttvirtir lesendur. En það er nú
síður en svo, vér erum aðeins að
benda á staðreynd sem allir ættu
að gera sér ljósa.
Hvað er útflutningsvara ?
í víðustu merkingu allt það,
sem þjóðarbúið fær greitt með er-
lendum gjaldeyri. Tilgangurinn
með því að flytja út varning er
að afla gjaldeyris, hvort það sem
selt er, er kjöt, fiskur eða vinnu-
afl skiptir í því sambandi engu
máli.
Á síðustu tímum er vinnuaflið
orðið ein okkar allra stærsta út-
flutningsvara. Öll sú vinna, sem
unnin er hjá hinum erlendu her-
stjórnum, er greidd með erlend-
um gjaldeyri á sama hátt eins og
fiskurinn og kjötið, sem út er
flutt, og það er því ótvíræður
þjóðargróði að þessi vara sé sem
allra dýrust. Ef fiskafurðiraar
hækka í verði á erlendum mark-
aði er það gróði fyrir þjóðarbú-
ið, og ef tímakaupið í setuliðs-
vinnunni hækkar er það gróði fyr
ir þjóðarbúið.
Gegn þessum gróða þjóðarbús-
ins berjast tveir stærstu stjórn-
málaflokkar landsins, Framsóknar
flokkurinn og Sjálfstæðisflokkur-
inn. Til þess að hindra verð-
hækkun á einni þýðingarmestu
útflutningsvöru okkar, vmnuafl-
inu, voru gerðardómslögin sett.
Ástæðan til þess að þessi kyn-
lega barátta er hafin er sú að
vinnuaflið er, alveg eins og fisk-
ur og kjöt, selt bæði á innlendum
og erlendum markaði. Þeir, sem
kaupa vinnuaflið á innlendum
markaði viia ekki fyrir sér að
halda verðinu: á því tliðri, þótt
það sé beint tjón fyrir þjóðarbú-
ið í heild. Tii þess beita þeir
samtökum sínum, stjórnmálaflokk
Um sínum, Þetta er hliðstætt því,
að verkamenn færu að beita sam-
tökum sínum gegn því að fiskur
og' kjot hækkaðt á erlelldum mark
aði til þeSs að koma í veg fyrir

Tvö vitni um störf
Menntamálaráðs
Svo mikið cr nú rætt og ritað um
Menntamálaráð, að rétt þykir að gefa
lesendum Nýs dagblaðs kost á að hlusta
á tvö vitni, sem sannfróð ættu að vera
um störf þessa virðulega ráðs. Vitnin eru
Guðmundur Finnbogason landsbókavörð-
ur og menntamálaráðsmaður, og Jónas
Jónsson, formaður Menntamálaráðs. Vitn-
isburðirnir fjalla um hið pólitíska hlut-
leysi ráðsins.
Guðmundur Finnboga-
son vitnar í Morgun-
blaðinu
.... Það licíur vcrið viðurkennd regla
Menntainálaráðs, þann tíma, sem ég þekki
til, að útiloka engan mann vegna stjórn-
málaskoðana hans, heldur reyna að meta
hvern mann eftir verkum hans: ritum,
málverkum, írammistöðu við nám o. s.
frv., og munu gerðir Menntamálaráðs sýna
það ljóslega, ef þær eru athugaðar ....“
Jónas Jónsson vitnar
í Tímanum
Allir rithöfundar og skáld, sem
nokkurs voru virði, og eru ekki kommún-
istar, eiga Menntamálaráði að þakka
margháttaða vegsemd og frama, þar á
meða! sjaldfengin heiðursmerki
.... Mér liggur við að vona, að þess-
ar athugasemdir geti orðið til þess, að
gera ýmsum lesendum ljóst, að það staf-
ar fullkomin þjóðfólagsleg heetta af hinni
öfgafullu undirróðursstarfsemi kommún-
ista í bókmenntum og málefnum lista-
manna hér á landi. Frá hálfu þjóðfélags-
ins hefur verið hafizt handa um varnir,
sem síðar verður snúið í sókn á móti hin-
um austræna faraldri,..."
Hvor segir satt?
Hvað er nú sannleikur í þessu máli?
Hefur Menntamálaráð haft þá reglu, að
útiloka engan „vegna stjórnmálaskoðana
hans“, eins og Guðmundur Finnbogason
aegir, eða hefur Menntamálaráðið hafizt
handa um varnir, sem sfðar á að snúa upp
í sókn gegn þeim listamönnum, sem að-
hyllast vissar stjórnmálaskoðanir, eins og
Jónas Jónsson segir?
Það skyldi þó aldrei fara svo, að allt
umtalið, sem orðið hefur um Mennta-
málaráð og störf þcss, lciði í ljós, að jafn-
verðhækkun á þessum vörum á
innlendum markaði. Hvað skyldi
slík starfsemi vera kölluð í Morg
unblaðinu og Tímanum? •
Þetta fyrirbæri er í sjálfu sér
alls ekki eins undarlegt eins og
fljótt á lifið mætti virðast, það
er aðeins undirstrikuii á þeirri
staðreynd, að eigendur fram-
leiðslutækjanna og handhaíar fjár
magnsins eiga ekkert föðurland,
tema sínar persónulegu gróða-
vonir.
Annað er það einnig sem þetta
fyrirbæri undirstrikar og það er,
að Sjálfstæðisflokkurinn og Farm-
sóknarflokkurinn eru ekkert ann-
að en baráttutæki stóratvinnurek
endanna, baráttutæki þeirra
manna, sem ekki víla l'yrir sér
að berjast gegn verðhækkun á ís-
lenzkri útflutningsvöru, af því að
þeir telja sér það persónulegan
hagnað.
vel Jónas Jónsson frá Hriflu gctur sagt
satt? v
Sýnishorn af skrifum
J. J-
Urnmæli þau, sem hér eru tilfærð cftir
Jónas Jónsson, eru úr grein, sem hann
kallar „Það var Sigurður Nordal, sem
samdi skjalið".
Þessi grein átti að vera svar við hinni
prýðilegu grein, er Nordal reit nýlega um
Jónas í Morgunblaðið.
Hér koma kaflar úr þessari grein Jón-
asar; þeir lýsa höfuðatriðunum prýðilega:
„Nú byrjaði hér um bil samtímis hvers-
konar uppreistarstarfsemi í heimi íslenzkra
bókmennta og lista. Annars vegar sátu
þeir Kiljan Laxness og Þórbergur Þórð-
arson á föstum launum á 16. gr. fjárlag-
anna. Þeir urðu æ meiri kommúnistar.
Létu þeir og lærisveinar þeirra flest rit-
verk sín vera eins konar allsherjar niður-
rif á islenzkri þjóðmenningu. 1 einni af
þesshattar bókum var tiltekinn Alþýðu-
flokksmaður gerður hlægilegur fyrir að
hafa verið illa útlítandi í erfiðisvinnu á
skólaárum sínum. I annarri bók var sveigt
að Mbl.-mönnum, að vísu undir rós.
Skipum var sökkt í hagnaðarskyni fyrir
eigendur og ekki hirt um mannslíf. Stór-
felld fjársvik voru daglegt brauð. Heimil-
islíf manna var dregið niður í saurinn.
Samt vissi böfundurinn, að öll þessi brigsl-
yrði voru visvitandi uppspuni. En þau
voru birt í áróðri kommúnÍ6ta, og þess
vegna réttlætanleg. Nokkru siðar kom
einn af lærisveinum Laxness með heila
skáldsögu, einvörðungu með upplognum
sakargiftum um nafntogaðan Mbl.mann S
Reykjavik.
Kommúnistar voru nú byrjaðir að nota
fjárlagaskáld sín til að eyða mannfólag-
inu. Þeir höfðu hafið stríð gagnvart ís-
lenzku þjóðinni úr vígi fjárlaganna. Nú
var Alþingismönnum nóg boðið. Þeir
vildu ekki hafa dáta kommúnista á lífs-
tíðarlaunum. Ríkisstjórnin lagði til, að rit-
höfundar og skáld fengju rikisframlag
sitt frá menntamálaráði. Þetta var sam-
þykkt. Menntamálaráð hefur hin síðustu
ár skipt framlögum ríkissjóðs milli marg-
háttaðra verkamanna í víngarði ríkisins.,
Samkvæmt yfirlýstum vilja x þinginu var
dregið úr framlögum til þeirra manna,
sem voru sórstaklega í vinnu í stjórnar-
grjóti Rússa. Þegar Halldór Laxness og
Þórbergur Þórðarson þóttust ekki fá nóg,
urðu þeir uppvægir og neituðu að taka
við því, sem þeir fengu. Kommúnistar
tóku mál flokksbræðra sinna að sér, og
settu Nordal í forbrjóat um áróður. Allar
líkur eru til, að Nordal og boðsg’estir hans
befðu varla munað eftir að menntamála-
ráð var til, ef Laxness hefði enn setið á
góðum launum og með fullri dýrtíðarupp-
bót á 18. gr. Moldviðri það, sem Nordal
befur þyrlað uþp, á fyrst og fremst að
vera til þess að beygja Alþingi til að halda
öllum rithöfundum koinmúnistu á örugg-
um lífstíðarluunum".
ST. MÍNERVA NR. 172.
Fundur í kvöld kl. 8,30, Kosn-
ing embættismanna og kosning
fulltma á umdæmiastúlkuþing.
Hagnefndaratriði:
Haraldur Norbdahl ?
M. /. f Upplestur út Braga.
ÆT.
lurt Beð gerfliFltnsllili l UD tiilnu
leMllus! - Hlflur nn tasisnuii!
llll ttlsstrlOl UHSIIS rh Iss-
Verkalýðsfélög , Reykjavíkur
hafa skorað á alla verkalýðsstétt-
ina, að fylkja sér út á götuna I.
maí, til að sýna einingu stéttar-
innar gegn gerðardómslögum og
hverskonar yfirgangi og einræði
auðmannastéttarinnar. Það er
skylda allrar alþýðu, allra verk-
lýðssinna, að verða við þessum
tilmælum. Og það mun ekki
þurfa að eggja verkamenn Reykja
víkur til þess að mæta þúsund-
um saman og sýna afturhaldi og
auðvaldi mátt hins sameinaða
fjölda. Það þarf engra eggjunar-
orða við. Hatrið á þrælalögunum,
þessum ósvífnu kúgunarráðstöf-
unum hinna forríku milljónamær-
inga og pólitískra þjóna þeirra, er
svo sterkt, svo réttmætt og heitt,
að það rekur hvern verkamann,
sem metur manngildi sitt, út á
götuna 1. maí.
En það eru líka enn sterkari
hvatir, sem fylla alþýðuna eld-
móði þennan dag og fylla götur
Reykjavíkur af ósigrandi fjölda
fólks.
Það er ást alþýðunnar á frelsi
sínu, því frelsi, sem auðmenn-
irnir eru að ræna hana. Alþýðan
veit, að takist að halda gerðar-
dómslögunum í gildi, þá verður
þrælahaldið fullkomnað með op-
inberri vinnumiðlun auðvalds-
stjórnarinnar og verkamenn svift-
ir frelsinu til að ráða sig sjálfir
þar sem þeim líst, m. ö. o. þræla-
haldi komið á aftur á íslandi.
Verklý<Sssamtö\in eru að berj-
ast fyrir frelsi sínu I. maí. Það
er ehXi a8eins shylda alls ver\a-
lýðs, að taka þátt í þeirri frelsis-
baráttu. Allir þeir, sem vilja berj-
ast fyrir frelsi og gegn fasisma,
eiga að sýna hug sinn til verþa-
lýðsins í verki þennan dag með
því að taþa þátt í kröfugöngu
verklýðsfélaganna.
Það er kr°fuganga frelsisins
gegn kúgun og fasisma, sem fram
fer I. maí. Það má enginn liggja
á liði sínu. Það verða allir að vera
með.
Flokkur Thorsaranna og ann-
ara togaraeigenda og stríðsgróða-
manna boðar til fundar 1. maí við
Varðarhúsið. Það mun ætlazt til
Heíf og böld
svið
allan daglnn
Kaffisalati
Hafnarsirmtí 16
þess, að þeir, sem vilja gerðar-
dómslögin mæti þar. Þeir, sem
vilja sýna í verki ást sína á Jón-
asi frá Hriflu og Ólafi Thors eiga
að mæta þar — og það getur borg
að sig, þeir geta fengið bitling
fyrir. Þeir, sem vilja að verka-
fólki og starfsmönnum verzlana
og skrifstofa sé bannað að hækka
laun sín, en Thorsurum og kump-
ánum þeirra séu gefnar tugir
milljóna króna af þjóðarfé, —
þeir eiga að mæta þar.
Það er útifundur Thorsaranna
í tákni þrælslundarinnar, sem þar
fer fram. Andlega einkennið á
honum verður rófa rakkans, sem
sparkað verður í. Þeir, sem ætla
að þakka fyrir gerðardómsspark-
ið af stígvélahæl milljónamæring-
anna, eiga að skríða þangað.
En það eru engir verkamenn í
Reykjavfk til svo lítilsigldir, að
gera slíkt. Látum Thorsarana
þakka sjálfum sér við Varðar-
húsið I. maí!
Verkamenn! Alþýða Reykja-
víkur!
Frelsissinnar, hvar í flokk< °8
stétt, sem þér standið!
Mótmœlið gerðardómslögunum
I. maí svo kr°ftuglega, að séð
Verði að engin leið er fyrir auð-
valdsstjórnina að halda áfram á
einrœðisbrautinni til þrœlahalds-
ins!
Mótmcelið fasismanum á ís-
landi sem erlendis með því að
gera frelsisgöngu alþýðunnar að
langsarrílega voldugustu kr°fu-
göngu, sem sést hefur í Reykja-
vík.!
Sýnið samúð yðar með frelsis-
stríði Verkalýðs alls heimsins og
sameinuðu þjóðanna, sýnið virð-
j ingu yðar fyrir hreysti rauða hers-
ins og Sovétþjóðanria, fyrir hetju-
skap Norðmanna, fyrir árœði
Serba, fyrir eldmóði Frakka> fyr-
ir þrautseigju Kínverjanna, og
lotningu yðar fyrir öllum þeim,
sem nú fórna öllu því bezta, sem
þeir eiga til, fyrir það, sem er
sjálfu lífi einstaklinganna œðra:
tilyeru frélsisins og menningar-
innar með þeim mönnum, sem
eftir lifa á þessari jörð.
Baráltan gegn kúsuninni og
fasismanum hefur aldrei verið
stórfenglegri, harðari og lietju-
legri en nú.
Sýnið I. maí, að íslenzka þjóð-
in sé með lífi og sál með í barátt-
unni gegn kúguninni!
Sýnið það með þvi, að gera
kröfugöngu verkatýðsjélaganna
svo Volduga, að valdhafar auð-
valdsitis neyðist til að láta þrœla*
lög sín niður falla.