Helgarblaðið - 29.05.1992, Blaðsíða 10

Helgar 10 blaðið
Fátæktin er umhverfismál
Útgefandi: Fjörðurinn sf.
Framkvæmdastjóm og hönnun:
Sævar Guðbjömsson.
Ritstjórar og ábyigðarmenn:
Ámi Þór Sigurðsson,
Sigurður Á Friðþjófsson.
Fréttastjóri:
Guðmundur Rúnar Heiðarsson.
Ljósmyndari:
Kristinn Ingvarsson.
Prófarkalesari:
Hildur Finnsdóttir.
Umbrot:
Silja Ástþórsdóttir.
Auglýsingar:
Svanheiður Ingimundardóttir,
Unnur Ágústsdóttir.
Dreifing:
Sveinþór Þórarinsson.
Heimilisfang:
Síðumúli 37,108 Reykjavík.
Sími á ritstjóm og afgreiðslu: 681333.
Myndriti: 681935
Auglýsingasími: 681310 og 681331.
Prentun: Oddi hf.
Áskriftarverð á mánuði 700 kr.
Umhverfisráðstefnan í Ríó hefst nk.
miðvikudag. Töluverðar vonir voru
bundnar við þessa ráðstefnu í upphafi
en eftir því sem nær hefur dregið og
menn gera sér grein fyrir hversu hrika-
legt vandamálið er sem tekist er á við,
hefur vonarglætan dofnað og þeir
svartsýnustu segja blákalt að þessi ráð-
stefna muni ekki skila neinum árangri
heldur hverfa í söguna sem tilgangs-
laus skrautsýning helstu fyrirmenna
heimsins með hungruð böm og brenn-
andi regnskóga í baksýn.
Umhverfisvandinn felst fyrst og síð-
ast í misskiptingu heimsins gæða. Um
20 prósent jarðarbúa eyða 80 prósent-
um af auðæfum heimsins. Það er mjög
einfalt fýrir Norðurlandabúa að
hneykslast á fátækum bændum Brasilíu
sem ryðja regnskóga til að geta erjað
jörðina. Fátæki bóndinn lætur sér i
léttu rúmi liggja þótt einhverjir hektar-
ar af regnskógi verði eldinum að bráð,
svo fremi hann geti bjargað sér og sín-
um frá hungurdauða. Það er til efs að
hann hafi minnstu hugmynd um að
þessi lungu jarðarinnar em í útrýming-
arhættu.
Stærsta umhverfisvandamálið er fá-
tækt. Til að Ieysa bráðasta vandann og
halda í horfinu þyrftu auðugu þjóðimar
að veija 0,7 prósentum af þjóðarfram-
leiðslu sinni til þróunaraðstoðar. Árið
1988 létu íslendingar 0,05 prósent af
þjóðarframleiðslunni renna til þróunar-
aðstoðar, eða tæpar tvö hundmð milj-
ónir króna, miðað við landsframleiðslu
í ár. Ef Islendingar ætluðu að greiða
0,7 prósent væm það 2,7 miljarðar
króna á ári.
Það em ekki bara íslendingar sem sjá
ofsjónum yfir þessum stóm upphæðum
því mikillar tregðu hefur orðið vart hjá
auðugu ríkjunum að samþykkja slíka
aðstoð. Einmitt þessvegna er búist við
litlum árangri af ráðstefnunni.
Þegar horft er á umhverfismálin í
víðu samhengi blasa endalausar þver-
stæður við. Velmegun vestrænna ríkja
byggist að stómm hluta upp á fátækt
þriðja heimsins. Þannig greiðir Brasilía
samviskusamlega um 500 miljarða
króna á ári i afbprganir og vexti af er-
lendum lánum. Á sama tima deyr
tveggja ára stúlkubam á tröppum þriðja
sjúkrahússins í Rió þar sem henni er
neitað um læknishjalp.
Ef neysluvenjur Islendinga yrðu alls-
ráðandi í heiminum yrði á nokkmm ár-
um svo gengið á forða jarðarinnar að
öllu lífi væri hætt. Ef Kínverjar fæm að
nota skeinipappír í sama mæli og við
hyrfu regnskógamir á nokkmm ámm
og ef ísskápar yrðu almenningseign
meðal alls mannkyns yrði ósonlagið að
engu.
Er þá nokkuð til ráða? Er vandinn
ekki óleysanlegur? Er stríðið ekki tap-
að?
Fyrir tuttugu ámm var haldin um-
hverfisráðstefna í Stokkhólmi. Sú ráð-
stefna kom umhverfismálunum í um-
ræðuna. Almenningur á Vesturlöndum
vaknaði upp við vondan draum og við-
horfið til umhverfisins breyttist. Sú
viðhorfsbreyting þarf þó að verða enn
víðtækari og er vonandi að ráðstefnan í
Ríó hafi þar einhver áhrif á. Vestur-
landabúar, sem eyða um 80 prósentum
af auðæfum jarðar, verða að draga úr
eigin græðgi. Trúna á hagvöxtinn, sem
allra meina bót, þarf að endurskoða.
Það verður að koma böndum á neyslu-
brjálæðið og það þarf að taka til í eigin
garði. Það þarf að leggja til atlögu við
misréttið, bæði heima íyrir og í heim-
inum öllum. Auk þess verða auðugu
ríkin að viðurkenna það að þau eiga
gömlu nýlendunum skuld að gjalda.
Greiði þau hana ekki verður sjálf jörð-
in gjaldþrota.
-Sáf
Kópavogsbúar sitja eftir
Athygli hefur vakið sú fyrirætl-
an meirihluta bæjarstjómar Kópa-
vogs að verja stórfé á næsta ári til
uppbyggingar þjónustumiðstöðvar
fýrir Samtök aldraðra í Nónhæð í
Kópavogi. Hefur þessi ákvörðun
meirihluta Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks vakið undmn og
hneykslan í bænum og hafa bæjar-
fulltrúar Alþýðubandalags og Ál-
þýðuflokks viljað leggja aðrar
áherslur en þeirra raddir verið
kæfðar. En hvers vegna þessar
deilur um þetta mál? Af hverju er
ekki einhugur í bæjarstjóm um
byggingu þjónustumiðstöðvar
aldraðra?
Aldraðir bíða nú þegar
Þegar núverandi meirihluti í
bæjarstjóm tók við stjómartaum-
unum sumarið 1990, var bygging
þjónustumiðstöðvar fyrir aldraða
fokheld á miðbæjarsvæði, en hafist
var handa um byggingu hennar ár-
ið 1989. Varþessari miðstöð ætlað
að þjóna íbúum á efri hæðum þess
húss sem hún er í við Fannborg 8
en ekki síður á annað hundrað elli-
lífeyrisþegum sem búa á miðbæj-
arsvæði Kópavogs. Varþessari
þjónustumiðstöð ætlað að vera
þungamiðjan í starfi aldraðra í
bæjarfélaginu.
Þótt tvö ár séu nú liðin frá því
nýr meirihluti tók við völdum, hef-
ur ekki einni einustu krónu verið
varið úr bæjarsjóði til þessarar
byggingar. Hafa íbúar á svæðinu
og Félag eldri borgara í bænum,
auk þeirra sem vinna hjá Félags-
málastofnun bæjarins, ítrekað ósk-
að eftir því að framkvæmdum
verði hraðað en án árangurs. Á
íjárhagsáætlun þessa árs er ekki
varið krónu til byggingarinnar.
Ármannsfell hf.
kemur til sögu
Á síðasta ári fékk byggingarfyr-
irtækið Ármannsfell hf. úthlutað
svæði í Nónhæð í Kópavogi fyrir
allt að 230 íbúðir. Um leið fengu
þeir vilyrði um að reisa á næstu ár-
um allt að 100 íbúðir fyrir aldraða
á þeirri lóð. Þegar viðræður stóðu
yflr um úthlutun lóðarinnar sat nú-
verandi formaður bæjarráðs Kópa-
vogs í stjóm umrædds byggingar-
fyrirtækis.
Valþór Hlöðversson
bæjarfulltrúi skrifar
Skörhmu eftir úthlutun gerði Ár-
mannsfell samninga við Samtök
aldraðra og Búseta um uppbygg-
ingu fýijnefndra 100 öldrunar-
íbúða. Á örskömmum tíma var
tekin ákvörðun um að bæjarsjóður
Kópavogs tæki þátt í byggingu
þjónustumiðstöðvar við þetta há-
hýsi og síðan undirritaðir samning-
ar um að hlutur bæjarins skyldi
vera 2/3 en byggingaraðilar stæðu
undir 1/3. Samkvæmt þessum
samninguin, sem bæjarstjóri og
formaður bæjarráðs handsöluðu
fyrir allmörgum mánuðum, þarf
bæjarsjóður strax á næsta ári að
verja miljónum króna til bygging-
arinnar og miljónatugum á næstu
2-3 árum.
Reykvíkingar
hafa forgang
Það sem okkur bæjarfulltrúum
minnihlutans hefur þótt ámælisvert
í þessu máli er þetta:
1) Þeir aðilar sem móta stefnu
varðandi uppbyggingu félagsþjón-
ustunnar í Kópavogi, þar á meðal
fyrir aldraða, höfðu ekkert frum-
kvæði að umræddri byggingu í
Nónhæð og fengu ekki einu sinni
að gefa umsögn um málið fyrr en
allt var klappað og klárt. Forsend-
ur í aðalskipulagi bæjarins frá
1990 og stefnumörk í uppbygg-
ingu öldrunarþjónustunnar gera
alls ekki ráð lýrir byggingu á þess-
um stað.
2) í stað þess að ljúka við þjón-
ustumiðstöð í miðbæ, sem hundruð
aldraðra Kópavogsbúa bíða nú eft-
ir, er ráðist í byggingu nýrrar mið-
stöðvar í jaðri Kópavogs þar sem
engin önnur þjónusta er fýrir hendi
og verður vart fyrr en að nokkrum
árum liðnum.
3) Félag eldri borgara í Kópa-
vogi hefur í tvígang sótt um Ióð
íýrir byggingu íbúða fyrir sína fé-
lagsmenn. Tvívegis hefur því verið
synjað. Nú á hins vegar að punga
út miljónatugum í byggingu þar
sem aldraðir Reykvíkingar verða í
miklum meirihluta en þeir sem
byggðu Kópavog upp og hafa
greitt sín gjöld í bæjarsjóð í áratugi
sitja eftir með sárt ennió.
4) Öldrunamefnd bæjarins
klofnaði þegar umsögn var gefin
um fyrmefndan byggingarstað, en
á fyrsta fundi nefndarinnar um
málið var einhugur um að sá stað-
ur væri ekki tímabær. Síðan var
kippt í hina pólitísku þræði og
meirihlutafulltrúar nefndarinnar
féllust á að mæta með byggingu
fyrir aldraða í Nónhæð, en með
semingi þó.
5) Hagsmunatengsl formanns
bæjarráðs og fyrmefnds bygging-
arfyrirtækis em auðsæ. Gunnar
Birgisson sat í stjóm Ármannsfells
þar til á síðasta vori og hann og
hans fýrirtæki eiga hlutafé í fyrir-
tækinu. Fyrirgreiðsla bæjarsjóðs
við Ármannsfell er enda meiri en
önnur byggingarfyrirtæki eiga að
venjast.
í bókun bæjarfulltrúa Alþýðu-
bandalags og Alþýðuflokks um
þetta mál á fundi bæjarstjómar 12.
maí sl. var lagt til, án árangurs, að
umræddum samningi við Ár-
mannsfell yrði vísað til bæjarráðs
til frekari skoðunar. Bentum við á
að hið allra brýnasta í öldrunar-
málum Kópavogsbæjar væri að
ljúka við þjónustumiðstöðina í
miðbænum áður en bærinn réðist í
fleiri byggingar af slíku tagi.
Þessi framkoma Gunnars Birgis-
sonar og Sigurðar Geirdals bæjar-
stjóra við aldraða Kópavogsbúa er
þeim til skammar. í fjárhagsáætlun
þessa árs er ekki varið einni ein-
ustu krónu til miðbæjarstöðvarinn-
ar og engir samningar em í burðar-
liðnum um framhald á þeirri fram-
kvæmd. En til að þjóna reykvísku
byggingarfýrirtæki, sem hyggst
byggja yfir reykvíska ellilifeyris-
þega í landi Kópavogs, á að verja
tugum miljóna úr bæjarsjóðnum
sem aldraðir Kópavogsbúar hafa
greitt í alla sína starfsævi.
Eða eins og Ragnar Reykás
myndi segja: Finnst ekki einhveij-
um að það sé skitalykt af þessu
máli?