Dagblaðið - 12.04.1977, Blaðsíða 2

18
DAGBLAÐIÐ. ÞRlÐJUOACiUH 12. APKtL 1977.
Buzhardt á meöan hann talaði.
Fundurinn sannfærði Buzhardt
um að Nixon væri mesti lygari,
sem hann hefði kynnst. Ziegler
kom að máli við Buzhardt síðar,
mjög æstur. F’rú Buzhardt var þá
með manni sínum. Ziegler hélt
því ákveðið fram, að hann hefði
aðeins framfylgt beinum fyrir-
skipunum forsetans, og spurði frú
Buzhardt hvort hún myridi nokk-
urn tíma tala við sig framar.
„Já,“ svaraði hún. Auðvitað.
Hvað annað. Hún var orðin vön
stjórnmálum.
Buzhardt var stuttorður þegar
hann átti fund með Haig skömmu
síðar. Hann myndi fara sér hægt í
vörnum fyrir forsetann. Ef til
væri skynsamleg leið til að út-
skýra hegðun forsetans, þá myndi
hann reyna það. En hann gæti
ekki lengur látið sem forsetinn
væri saklaust fórnarlamb Water-
gate — ekki einu sinni gagnvart
sjálfum sér. Upptökurnar, eða
það sem eftir var af þeim, höfðu
gert honum það ljóst.
I besta falli myndi Buzhardt
og hinir lögfræðingarnir
reyna að sanna, að forsetinn
væri að minnsta kosti tækni-
lega saklaus. „Við erum starfs-
menn réttarins,-1 sagði hann
í aðvörunarskyni við Haig. ,,Ef
við rekumst á rjúkandi skamm-
byssu á meðan við leitum í skjala-
skápum eða segulbandageymslu,
þá verðum við að skýra frá því.“
„Geigvœnlegt afl“
Hann fullvissaði Haig engu að
síður um að hann myndi fara sér
hægt. Hann myndi ekki gera sér-
staka leit að vopninu.
Þá ekki Haig. I rétti Siricas 6.
desember gat hershöfðinginn sér
þess til, að „geigvænlegt afl“ væri
ábyrgt fyrir gloppunni á segul-
bandinu.
„Hefur einhver einhverntíma
gizkað á hvaða geigvænlega afl
það gæti verið?“ spurði
dómarinn.
„Nei, herra dómari,“ svaraði
Haig.
t Hvíta húsinu festi Jan Barbi-
eri, ritari i ræðusamningadeild-
inni, mynd af Mafíuforingjanum
Bela Lugosi á lampaskerm. Fyrir
neðan myndina setti hún lítinn
miða, sem hún hafði vélritað á:
„Geigvænlegt afl.“
„Ef þið drekkið of mikið...“
Kvöldið eftir birtist Nixon i
jólaveizlu starfsfólks Hvíta húss-
ins í Austurherberginu. Hann
virtist ánægður og koma hans
þangað hafði góð áhrif á alla við-
stadda. Allt var fljótandi í áfengi.
„Sex dagar til jóla,“ sagði for-
setinn við stóran hóp, sem hafði
safnast saman í kringum hann,
„og í öllu húsinu var ekki nokkurt
kvikindi á sveimi, ekki einu sinni
forsetinn.”
Það var vandræðalegur hlátur.
„Það gæti verið dálítið erfitt,"
hélt forsetinn áfram, „en ef þið
fáið.ekki nóg hérna, þá getið þið
komið upp. Við eigum nóg þar. En
ef þið drekkið of mikið, þá gætuð
þið farið inn um vitlausar dyr og
komið einhverri stúlkunni á
óvart. En ef þið segist hafa verið í
Hvíta húsinu, þá segir hún ykkur
að koma inn fyrir.“
Enginn skildi hvað hann var að
fara, en samt hlógu allir.
„Myndir þú kaupa
notaðan bíl af
þessum manni?“
i dögun næsta dags var forset-
anum það ljóst, að hann átti í
verulegum erfiðleikum á tveimur
vígstöðvum. Lögfræðilegar ráða-
gerðir hans höfðu farið út um
þúfur með brottvikningu Halde-
mans og Ehrlichmans, segulbönd-
unum sem aldrei voru til, og átján
minútna gloppunni. Samtímis
hafði verið gert stólpagrín að til-
raunum hans til að vinna almenn-
ing á sitt band. Þær höfðu hafizt
snemma í nóvember og verið
nefndar „Áætlun einlægni" af
blöðunum. Megininntak þeirra
hafði verið stöðugar yfirlýsingar
Nixons í þá átt, að um frekari
sprengingar yrði ekki að ræða. En
í hvert skipti sem forsetinn til-
kynnti að nú væri Watergate að
baki sér fyrir fullt og allt, dundu
nýjar hamfarir yfir. Nixon
bölvaði þessum dögum, öllu órétt-
lætinu.
Ríkisréttarrannsóknin var að
hefjast. Menn veltu því fyrir sér
hvort forsetinn ætlaði að segja af
sér. Starfslið Hvíta hússins var
eirðarlaust. Bryce Harlow hafði
skrifað bréf, þar sem hann sagðist
vilja hætta. Garment hafði hætt
lögfræðistörfum í Hvíta húsinu.
Ray Price hafði verið fenginn til
að verða um kyrrt eftir að hann
ætlaði að hætta í desember, en
hann var óánægður. Repúblikan-
arnir i þinginu voru óánægðir.
Barry Goldwater, öldungadeildar-
þingmaður, sem var lykillinn að
stuðningi öldungadeildarinnar
við forsetann, hafði átt viðtal við
blaðið Christian Science Monitor.
Orð hans voru stingandi:
„Hann (Nixon) tók þann kost-
inn að þvaðra og blaðra og verja
sig á óskýrum atriðum eins og
forréttíndi forsetaembættisins og
nauðsyn leyndarinnar, þegar
bandaríska þjóðin vildi ekki vita
annað en sannleikann... Mér er
bölvanlega við að minnast á orða-
tiitækið „Myndir þú kaupa
notaðan bíl af Dick Nixon?“, en
það er nákvæmlega það, sem fólk
er að spyrja hvert annað um allt
land. Haig hershöfðingi veit
ekkert um stjórnmál... Ég trúi því
Rose Mary Woods, einkaritari
Nixons. Hún viðurkenndi að hafa
sjáif þurrkað út um það bil fimm
mínútur af upptökunni, en af
hreinni slysni. Um hinar þrettán
mínúturnar vissi hún ekkert.
Alexander Haig, starfsmannastjóri Hvita hússins eftir daga Halde-
mans: „Geigvænlegt afl.“
einfaldlega ekki að (Nixon) skuli
hlusta á Ziegler. Það er að mínu
viti hrikalegt. Þetta er ekkert per-
sónulegt, en Ziegler skilur ekki
pólitík.“
Átakanlegt jólaboð
Ahyggjufullur og skelfilega
óhamingjusamur bauð forsetinn
nokkrum gestum að borða með
sér og fjölskyldu sinni 21. desem-'
ber: Bryce Harlow og konu hans;
Barry Goldwater og Mary Brooks,
forstjóra myntsláttunnar; Pat
Buchanan og konu hans; Ray
Price og Rose Mary Woods. Eng-
inn lögfræðinganna var boðinn,
né heldur Haig eða Ziegler.
Forsetinn skellti f sig glasi af
viskíi í éinkastofu forsetafjöl-
skyldunnar á meðan hann beið
eftir gestum sínum. Við matar-
borðið þefaðihannaf korktappan-
um úr vínílosKu og kvaö upp
þann úrskurð, að vínið væri ekki
nógu gott. Ný flaska, sem honum
þóknaðist, var færð til hans. Á
meðan setið var undir borðum var
hann hress og kátur til að byrja
með og gerði að gamni sínu við
þá, sem næstir honum sátu, en um
það bil sem verið var að ljúka við
aðalréttinn var hann farinn að
rugla. Hann sagði gestum sínum
að hann vildi gjarnan dvelja f Key
Biscayne um hátíðarnar, en að
orkukreppan gerði það að verkum
að óráðlegt væri að fara með flug-
vél. Hugsanlega gæti hann farið
með járnbrautarlest, en það væri
hættulegt og lfka dýrt.
„Útskýrðu fyrir Barry“
Forsetinn sneri sér að Price og
vakti máls á áramótaræðu sinni
og stöðu og stefnu ríkisins, sem
Price var að vinna að. Hvaða hug-
myndir ættu þeir að leggja mesta
áherslu á? En áður en Price eða
nokkur annar gat svarað, var
|*r; |
■n* * w ÉEsÍbEz *
“ rr ** i , v.j B Wmf
ii ** t i
* ■ • ; ' -■ :
Utskriftirnar afhcntar dómsmálanefndinni — eftir að Nixon hafói
farið um þær höndum.
hann búinn að skipta um um-
ræðuefni. Nafn Kissingers kom
upp. Frú Nixon kvartaði bitur-
lega undan því, að Kissinger væri
þakkað allt það góða, sem maður
hennar hefði gert.
Hópurinn stóð upp frá borðum
til að fá í glas og ræða betur
saman. Nixon virtist reyna að ná
til hvers og eins — eins og til að
sannfæra sjálfan sig um að þetta
væri þó allavega hans hópur,.
fannst Harlow. En forsetinn átti í
erfiðleikum með að tjá sig.
„Bryce, útskýrðu það sem ég er að
segja Barry,“ sagði hann nokkr-
um sinnum, þegar hann hafði
sjálfur gefizt upp.
Harlow byrjaði að útskýra, en
þá greip forsetinn fram í fyrir
honum. Watergate var nefnt. For-
setinn gat þess að hann væri um-
setinn frá öllum hliðum og fór
snarlega yfir nokkur atriði, sem
hann taldi mögulega geta orðið til
að bæta stöðu sína. En stuðningur
repúblikana í þinginu var lítill,
sagði hann.. Ríkisréttarhöldin
yrðu ákveðin eftir flokkspóli-
tískri línu, en hans menn virtust
ekki vera fúsir til að gera það sern
nauðsynlegt var til að verja hann.
Hann var fórnarlamb kringum-
stæðna, óstjórnandi afla. Þetta
var tímasetningin, þessi sérstaka
stund sögunnar. Demókratarnir
og blöðin voru I samstarfi um að
negla hann. Hann hafði erft mjög
misnotað embætti, sem bæði
Johnson og Kennedy höfðu níðst
á. En frjálslyndir og blöðin höt-
uðu hann, og því var búið að
breyta reglunum, svo hægt væri
að láta hann borga fyrir það.
„Nei. Hann var fullur“
Price hugsaði með sér að forset-
inn væri á einhvern hátt að reyna
að þakka fjölskyldu sinni og gest-
um fyrir stuðning þeirra. En
honum tókst illa upp.
Barry Goldwater: „Er forsetinn
orðinn kolvitlaus?“
Gamli maðurinn er þreyttur og
kann ekki að fara með vín, sér-
staklega þegar hann er þreyttur,
hugsaði Buchanan með sér.
Daginn eftir hringdi Goldwater
í Harlow. „Er forsetinn orðinn
kolvitlaus?"
„Nei. Hann var fullur.“
Goldwater var hálfvegis sann-
færður.
Forsetinn hafði treyst borð-
félögum slnum nægilega mikið til
aó sleppa aðeins fram af sér beisl-
inu, sagði Harlow við Goldwater.
„Barry, það er mesta lof, sem for-
seti Bandaríkjanna getur borið á
nokkurn mann.“ Hann bætti því
við að sér virtist það merki um
góða heilsu, að forsetinn hefði
verið fær um að gera það.
Haig var ósammála. Forsetinn
drakk meira en áður og hringdi
oft í Haig og fleiri seint á kvöldin
og nóttunni. Forsetinn var yfir sig
æstur, áhyggjufullur og talaði
lengi.
William E. Simon, varafjár-
máiaráðherra, sem oft hitti Nixon
að máli i desember, fannst forset-
inn oft vera utan við sjg. Simon
varð oft hugsað til upptrekktrar
dúkku, sem gerði hreyfingar án
þess að þær væru hugsaðar eða
hefðu tilgang.
Ætti hann að
segja af sér?
Nei, svaraði Haig
Nixon varð stöðugt önugri.
Hann var fullur af lífi og fjöri
eina stundina, þunglyndur hina
næstu; bjartsýnn og svartsýnn á
víxl, einkum í nætursímtölum sín-
um. Hann velti því fyrir sér við
Haig hvort það væri þess virði að
berjast og snúast gegn straumn-
um, og síðan hét hann því að láta
Ronald Ziegler, blaðafulitrúi
Nixons: „Ég fyigdi aðeins fyrir-
skipun forsetans.“
aldrei flæma sig úr embætti.
Fram og aftur, upp og niður. Allt
starf hans var gert grunsamlegt,
sagði forsetinn; allskonar fólk
trúði honum ekki. Ef til vill ætti
hann að segja af sér. Hvað fannst
Haig í raun og veru? Ætti hann að
segja af sér?
Nei, svaraði Haig jafnan.
Nixon vakti máls á þeim mögu-
leika við fjölskyldu sína einnig.
Ef hann yrði að láta fleiri upptök-
ur af hendi, þá myndi hann
brenna þær sem eftir væru, og
hætta síðan. Það væru einu mót-
mælin, sem hann gæti haft í
frammi. Völd forsetaembættisins
voru smám saman tekin af
honum, á kostnað hans og eftir-
manna hans.
David Eisenhower, eiginmaður
Julie dóttur Nixons, var ekki viss
um hvort forsetanum var alvara,
eða hvort hann var einfaldlega að
fá útrás og reyna að fá fjölskyldu
sína til að hvetja hann til að
berjast áfram. Tal af þessu tagi
minnti David á ummæli forsetans
um friðargöngurnar umhverfis
Hvíta húsið 1969 og 1970. Þá hafði
Nixon sagt við fjölskyldu sína, að
hann gæti alveg eins skipað lög-
reglunni að ryðja garðinn á bak
við Hvíta húsið af þeim þúsund-
um mótmælenda, sem þar voru.
Hvern einasta andskota, sagði
hann.
En hann hafði aldrei gert^það.
Dómsmálanefndin
fari fjandans til
Forsetinn vidli helst segja
dómsmálanefnd þingsins að fara
fjandans til, láta hana ekki hafa
neitt og binda enda á kröfur
hennar í eitt skipti fyrir öll. En
(James) St. Clair (lögfræðingur
hans) var var um sig. „Við getum
ekki staðist ákæru um að halda
undan sönnunargögnum,“ sagði
hann í aðvörunarskyni. Ef
kröfum nefndarinnar yrði hafnað
algjörlega, þá myndi það nær
örugglega leiða til ákæru fyrir að
sýna þinginu fyrirlitningu, og
síðan þess að Nixon yrði dreginn
fyrir ríkisrétt. Buzhardt var sam-
mála. Þeir urðu að koma til móts
við nefndina. Einhvers konar gild
gögn úr upptökunum varð að
leggja fram.
Þvert gegn vilja sínum sam-
þykkti forsetinn, að á einhvern
hátt yrði að koma til móts við
nefndina. Hægt yrði að halda
Watergate-saksóknaranum í hæfi-
legri fjarlægð með aðstoð dóm-
stóla um nokkurt skeið enn, en
ekki dómsmálanefndinni. Nixon
leitaði að meðalveginum, ein-
hverju minna en að láta upptök-
urnar af hendi. Ef til vill myndi
duga að afhenda stytta útskrift
eða samantekt á efni mikilvæg-
ustu upptakanna.
Hvort sem er dugar, sagði Haig.
Lögfræðingarnir voru á öðru
máli. Hvorug leiðin fullnægir
nefndinni, sem þegar er full grun-
semda.
Ef hann léti nú undan og léti
spólurnar fjörutiu og tvær af
hendi, svaraði Nixon þeim, þá
hefði hann þar með veitt færi á
endalausum kröfum um frekari
upplýsingar.
Buzhardt var ekki fullkomlega
ósammála honum. Þeir yrðu að
láta af hendi nægilegar upp-
lýsingar af segulböndunum til að
láta líta svo út, að hegðun þeirra
væri ekki óeðlileg. Mestu haturs-