Dagblaðið - 21.09.1978, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 1978.
—
vera i lokuðum setuliðsstöðvum. Talið
er að ýmsir leiðtogar Araba muni sér-
staklega gagnrýna þessi ákvæði, vegna
þess að ekkert er frekar fjallað um
brottflutning Israelshers frá svæðum
Palestínuaraba. Á að taka lokaákvörð-
un um það við gerð friðarsamninga
við Jórdaníu. Bandarískir sérfræðing-
ar halda því fram að ekki hafi verið
annars kostur en að fara svona að.
Ekki verði hægt að taka ákvörðun um
herlið á vesturbakkanum fyrr en jafn-
hliða friðarsamningum.
Varðandi búsetu Gyðinga á vestur-
bakka Jórdanár getur verið að þar
verði beðið eftir ákvörðun um sams
konar mál á Sinaieyðimörkinni. Þar
hafa borgarar ísraels tekið sér ból-
festu. Egyptar vilja að þeir yfirgefi
svæðið áður en það verður fengið
þeim í hendur. Talið er að það mál
muni skýrast, er israelska þingið
kemur saman innan tveggja vikna til
að ræða hvort samþykkja eigi Camp
David samkomulagið. Ef ísraelsmenn
fallast á að flytja ibúana frá Sinaí
getur verið að Jórdaniumenn og
Palestínuarabar krefjist hins sama
varðandi vesturbakkann.
Fyrir utan þann vanda sem kann að
verða vegna ísraelsku landnemanna á
Sinai, eru ákvæði Camp David sam-
komulagsins um það landsvæði ein-
föld. Gegn þvi að ísrael dragi allt her-
lið sitt þar til baka og viðurkenni yfir-
ráð Egypta er ákveðið að friðsamleg
sambúð hefjist innan eins árs.
Bandaríkin hafa lofað ísrael að
koma upp nýjum flugvöllum í Negev
eyðimörkinni í stað þeirra sem hingað
til hafa verið notaðir í Sinaí.
Undirstrikað er að ef eitthvert lykil-
atriði þessa samkomulags, sem tókst
að koma á saman á þrettán daga sam-
felldum fundum þjóðarleiðtoganna
þriggja, nær ekki gjldi er allt í óefni. Svo
gæti farið ef ísraelska þingið felldi
samningana eða svo mikil andstaða
yrði gegn þeim i Egyptalandi eða
Saudi-Arabíu að Sadat treysti sér ekki
til að fullnægja ákvæðum þeirra.
Von Carters Bandarikjaforseta og
þeirra sem styðja hann er sú, að
hvorki ísraelsmenn né Egyptar muni
láta neitl stöðva sig við gerð gagn-
kvæmra friðarsamninga, þegar svo
langt er komið sem raun ber vitni. Að
þeim loknum er vonazt til að friður
muni smám saman komast á i Mið-
austurlöndum.
II
íþróttakennaraskólinn
að Laugarvatni má
ekki drabbast niður
Á nýafstöðnu iþróttaþingi voru mál-
efni Iþróttakennaraskóla islands að
Laugarvatni töluvert rædd. íþróttakenn-
araskólinn hefur á undanfömum árum og
áratugum verið homreka í íslenzku'
menntakerfi, þrátt fyrir ótvíræða þýðingu
og gildi íþróttakennaramenntunarinnar.
Hefur gengið bæði seint og illa að auka og
samræma námsskrá skólans breyttum að-
stæðum, þó að þar hafi verið ráðin
nokkur bót á fyrir 6 árum með breyting-
um á lögum skólans, sem gerði m.a. að
verkum, að námstimi var lengdur um
helming.
En það, sem stendur skólanum þó fyrst
og fremst fyrir þrifum nú, er hið átakan-
lega aðstöðuleysi. sem hann býr við i hús-
næðismálum. Frægt var á sinum tima,
þegar nemendur skólans urðu að sofa á
matborðum að næturlagi vegna óstöðv-
andi músagangs i heimavist hans. Sú tíð
er liðin og myndarlegt heimavislarhús er
risið við skólann. En enn þá býr íþrótta-
kennaraskólinn að Laugarvatni við frum-
stæð skilyrði til verklegrar kennslu i íþrótt-
um innanhúss, þar sem íþróttasalurinn að
Laugarvatni er mjög kominn til ára sinna
eftir að hafa þjónað í meira en þrjá ára-
tugi. Sömu sögu er að segja um sundlaug-
ina, sem er enn eldri að árum.
Þessi mannvirki, sem þóttu boðleg á
sínum tíma, en eru nú úr sér gengin og
svara ekki kröfum nútimans um stærð og
tækjabúnað, eru ekkert einkamál íþrótta-
kennaraskólans, þvi að þarna er um að
ræða mannvirki, sem jafnframt eru notuð
af Héraðsskólanum, Menntaskólanum,
Húsmæðraskólanum og bamaskóla, eða
Kjallarinn
Alfreð Þorsteinsson
samtals um 340 nemendum. Það er þvi
ekki svo litil notkun á þessum íþrótta-
mannvirkjum.
Fráfarandi menntamálaráðherra, Vil
hjálmur Hjálmarsson, sýndi málefnum
Íþróttakennaraskólans meiri skilning en
forverar hans, og lét verða eitt sitt síðasta
verk i ráðherrastól að gera ráðstafanir til
þess að nemendum skólans yrði fjölgað úr
32 í 48 og má segja, að það hafi verið
löngu timabær ráðstöfun með tilliti til
mikillar aðsóknar að skólanum og þcirrar
staðreyndar, að mikil vöntun er á iþrótta-
kennurum i landinu. Jafnframt tryggði
Vilhjálmur Hjálmarsson í ráðherratið
sinni. að veitt var fjármagn til hönnunar-
kostnaðar við gerð væntanlegra iþrótta-
mannvirkja við íþróttakennaraskólann.
Þetta er gott og blessað, en betur má ef
duga skal. Nýafstaðið iþróttaþing sam-
þykkti ályktun. þar sem skorað var á
stjómvöld að tryggja fjármagn til byrj-
unarframkvæmda við þessi ntannvirki.
Hér er að visu um nokkuð fjárfreka fram-
kvæmd að ræða. en hún er þó hreinn
bamaleikur miðað við Kröflu, svo notuð
sé vinsæl samlíking, og kostar minna en
litill skuttogari. Og á það bcr að lita. að
þetta verkefni má vinna i áföngum
þannig að það ætti ekki að iþyngja rikis-
sjóði um of.
Ljóst er. að dragist öllu lengur að ráðlst
verði i það verkefni að byggja nýtt
iþróttahús og sundlaug að Laugarvatni er
nastum sjálfgert, að Iþróttakennaraskól-
inn flytjist í þéttbýlið til Reykjavikur.
Sjálfsagt gleddi það hjörtu einhverra, sem
hafa hom í siðu skólans að Laugarvatni
og vilja hafa hann sem deild i Kennarahá-
skóla íslands. Enguni vafa er þó bundið i
mínum huga. að betra er að hafa skólann
rétt utan við þéttbýliskjamann sem sjálf-
stæða skólastofnaun. En það byggist þó
algerlega á þvi, að þau iþróttamannvirki,
sem hér hafa verið gcrð að umtalsefni, rísi
að Laugarvatni.
Ýmsum kann að þykja að hér sé verið
að mæla með fjáraustri í mannvirki. sem
nýtist illa. Fráleitt er þó að svo sé. Stöðug
nýting mun verða á þessum mannvirkj
um frá morgni til kvölds af hinum fjöl
mörgu nemendum skólanna að Laugar-
vatni meðan þeir starfa. Jafnframl verður
full nýting á þeim að sumarlagi, þegar ÍSÍ
er með sumarbúðastarfsemi að Laugar
vatni, auk þess sem þama skapaðLst að
staða fyrir ferðafólk almennt. Laugar-
vatn býður upp á marga möguleika. sem
vinsæll ráðstefnu- og ferðamannastaður.
Þar em möguleikar fyrir hendi, sem ekki
hafa verið nýttir ncma að litlu leyti. Má
þar nefna aðstöðu til hestamenasku, golf
iþróttar, bátaiþrótta og gönguferða, auk
hinna hefðbundnu útiíþrótta eins og
knattspymu.
Stjómvöld mega ekki láta íþróttakenn
araskóla Íslands að Laugarvatni drabbast
niður. Það er verðugt verkefni fyrir nýjan
menntamálaráðherra og fjármálaráðherra
að huga að málefnum skólans. Ekki má
hcldur gleyma þvi, að tilvcra skólaas að
Laugarvatni er að sumú leyti forscnda
þess, að Laugarvatn verði áfram mennta
setur.
Alfrtð Þnrstcinssnn.
Meðalmennska í stjómmálum
þess er þetta ritar, að sú kynslóð, sem
svo oft er fjálglega vitnað til.
samanstendur einmitt af þeim sömu
mönnum, sem enn halda um stjórn
völinn, eða eru rétt ófarnir úr embætt-
um ríkisstofnana.
Og þetta eru einmitt sömu menn-
irnir, sem fengu að stjóma, meðan
ógrynni erlends gjaldeyris flæddi inn i
landið, t.d. í heimsstyrjöldinni síðari
og á árunum þar á eftir, og áttu þess
kost, margsinnis, að snúa við á braut
óráðsiu i fjármálum, lagfæra gengis-
skráningu með hækkuðu gengi i stað
lækkaðs, og breyta gengi myntarinnar
til þess horfs, sem tíðkaðist i ná-
grannalöndunum.
En þetta var ekki gert af eldri kyn-
slóðinni, sem að öllu leyti skapaði
vandann, sem nú er við að etja. Það
væri þvi öfugmæli aðorða þá kynslóð,
sem nú er að setjast i helgan stein við
nokkuð það, sem i daglegu tali er
kallaðsparnaðureða fyrirhyggja.
Hún lagði, þvert á móti. grundvöll-
inn að þeirri upplausn og agaleysi, sem
einkennir þjóðfélag okkar nú á timum.
— Hún kom á styrkjakerfi og niður-
greiðslukerfi, sem við búum við enn
þann dag i dag. Hún lagði sjálf grund-
völlinn að verðleysi sparifjárins með
skýlausri kröfu um, að þjóðfélagið
stykki beint af augum inn í framtíðina
með fulla gjaldeyrissjóði og engin við-
miðun höfð við þróun mála í nálægum
lönduni.
Þannig eru íslendingar nú áratug-
um á eftir öðrum vestrænum þjóðum
hvað snertir vegakerfi. uppbyggingu
og frágang þeirra afurða, sem við
byggjum aðalútflutning okkar á, fisk-
afurða, og tæknimenntun hvers
konar. Jafnvel Færeyingar, sem við
sóttumst eftir sem vinnuafli, meðan
gjaldþrotskynslóðin var að eyða styrj-
aldargróðanum, eru nú komnir langt
fram úr okkur í sjávarútvegi og frá-
gangi þeirra afurða, sem þaðan kemur.
Ef einhverja ætti að „krossfesta” til
varnaðar þeirri kynslóð. sem við
tekur, eru það óumdeilanlega þeir
stjórnmálamenn allra flokka. sem
staðið hafa i forsvari síðustu þrjá ára-
tugi. Ábyrgðarlausari aðilar finnast
ekki.
Aðgerðir og
aðferðir
Þótt aðgerðir verði ekki fram-
kvæmdar nema með aðferðum einnar
eða annarrar tegundar, má telja full-
vist, að 99% kjósenda láti sig meira
skipta aðgerðir fremur en aðferðir,
þegar stjórnmál eru annars vegar.
Það virðist hins vegar augljóst, að
íslenzkir stjórnmálamenn eru stöðugt
að höfða til þessa eina prósents kjós-
enda, þegar þeir tala opinberlega eða
tjásigáannanhátt.
Þannig er það viðtekin regla is-
lenzkra stjórnvalda hverju sinni að
gripa eins sjaldan til aðgerða og hægt
er að komast af með. en umræða um
aðferðir þessara eða hinna aðgerðanna
geta enzt heilt kjörtímabil, — og að-
gerðirnar eru síðan framkvæmdar.
annaðhvort rétt fyrir kosningar — ef
þær eru líklegar til vinsælda, — eða
rétt eftir kosningar, — ef þær má
flokka undir aðhalds- eða viðnámsað-
gerðir.
Auðvilað á ríkisstjórn að vcra jal'ri
virk allt kjörtímabil sitt og hika ekki
við að framkvæma þau verk. sent
nauðsynleg verður að telja, svo að
rekstur þjóðarbúsins geti haldið áfram
óhindrað. Umræður um aðferðir er sá
skollaleikur, sem stjómmálamenn hér á
landi hafa beitt árum saman, en þó i
miklu rikari mæli hin seinni ár. enda
má segja. að ríkisstjórnir hér og ráð
herrar sitji verkefnalausir, þar til
dregur til kosninga, eins og nýleg
dæmi sanna.
Ennþá ömurlegri er þó ef til vill sú
staðreynd, að stjórnmálamenn hér á
landi eru líka frábitnir þvi að taka upp
og styðja aðferðir og nýjungar ýmiss
konar, sem þeim berast frá ýmsum
aðilum, oft hinum færustu mönnum,
sem hafa kynnt sér nýjungar í sam
bandi við starf sitt, eða hreinlega finna
upp nýjar aðferðir, sem vel eiga við is-
lenzkar aðstæður í framleiðslu eða
uppbyggingu.
Um sofandahátt stjórnmálamanna
á þessu sviði mætti nefna mörg dæmi.
en fáein látin nægja. I skýrslu frá Iðn-
þróunarsjóði (1975) um rafeindaiðnað
og tækni á íslandi er m.a. bent á
möguleika á markaði bæði hér og er-
lendis fyrir sérhönnuð tæki, sem fram-
leidd eru i fremur litlu magni, og lögð
áherzla á, að þetta sé sú framleiðsla og
sá markaður, sem islenzkur iðnaður
ætti að beinast að með forgangi. —
Ekkert hefur heyrzt um. að þetta hafi
verið kannað nánar. utan hvað for
stöðumaður Eðlisfræðideildar Raun
visindastofnunar Háskóla íslands
hefur reynt að vekja áhuga á þessu, en
sennilega án sýnilegrar hrifningar
þeirra, sem slikt ætti að vekja áhuga
hjá, stjórnmálamönnum.
Þá mætti nefna mýmörg dæmi um
slælegt aðhald og eftirlit stjórnvalda
og áhugaleysi stjórnmálamanna á
þeirri vörutegund. sem við byggjum
þó afkomu okkar á»að stærstum hluta,
fiskinum og afurðum unnum úr hon-
um.
Um fiskafurðir okkar er það að
segja, að þar er um fádæma einhæfa
framleiðslu að ræða og gæðarýra, og i
sumum tilfellum svo gæðarýra. að
lönd, sem áður fyrr voru talin okkar
beztu markaðslönd og talsverð við-
skipti voru gerð við. hafa hreinlega
lokað fyrir þessar afurðir frá okkur,
vegna léiegs gæðaflokks. Hér er átt
við saltfiskinn, sem er ekki lengur tal-
inn i fyrsta gæðaflokki eins og áður
var, og má rekja það til slælegs eftirlits
hins opinbera með framleiðslunni ann-
ars vegar og hins vegar til vankunn-
áttu og kæruleysis framleiðenda,
nema hvort tveggja sé.
Þá er ekki úr vegi að minnast á freð-
fiskinn. þessa vörutegund, sem fer úr
landi svo til óunninn, en stendur samt
undir mestum hluta þeirra innkaupa
og fjárfestinga, sem þjóðin leggur fyrir
sig. — Og það sem afgangs verður er
notað í „skreið”, sem illmögulegt er að
selja, nema gerðar hafi verið út fleiri
sendinefndir, vegna sömu sölunnar.
Að vinna mcgi úr þeim fiski, scm
venjulega fer i svokallaða „skreið",
eitthvað annað. sem er miklu verð
mætara, hefur ekki komið til umræðu.
svo heitið geti, hvað þá að til aðgcrða
hafi komið. — Þó er geysistór mark
aður beggja vegna hafsins fyrir fæðu
fyrir gæludýr (einkum hunda og ketti.
„pct-fix)d”) og er ekkert sennilegra en
að það hráefni, sem nú fer i skreið hér.
mætti nýta miklu betur i þessu skyni.
Það er kennske kominn tími til fyrir
okkur Íslendinga að gera okkur grein
fyrir því, að fiskur er ekki meðal verð-
mætustu útflutningsafurða á heims-
markaðinum, og verulega verðmætur
verður hann ekki, fyrr en honum
hefur verið breytt í neyzluhæfa vöru,
sem sé neytendapakkningar í einhverri
mynd.
Þaðer lika kominn meira en timi lil
þess, að stjórnmálamenn hér á landi
hætti að fjalla um hlutina á meðal
mennskustigi og lita til fortiðarinnar
eða þegar bezt lætur. til nútímans.
Stjórnmálamenn ættu, Iremur öllum
öðrum að lita lil framtiðarinnar og
hætta að fjalla um mál eins og væru
þeir með tundur í höndunum.
Það er ekki nóg fyrir stjórnmála-
menn að ná einungis eyrum fólks með
meiningarlausu gjálfri um aðferðir.
Það er ekki fyrr en þeir ná til allra
skilningarvita fólks, að það tekur mark
á þeim. En þá verða þeir lika að láta
meðalmennskuna fyrir róða.
-/V