Dagblaðið - 18.04.1980, Page 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 18. APRÍL 1980.
Hvers vegna
flótti?
Embættismannaliðið í Havana
veltir vöngum yfir þvi hvernig í
ósköpunum slíkt og þvílíkt geti
komið fyrir, segir danskablaðið Poli-
tiken. Einstaka embæmsmenn viður-
kenna opinskátt að fólkið i sendi-
ráðsgarðinum sé aðeins toppurinn á
ísjakanum. Það sé sjálfsagt hægt að
finna hundruð þúsunda manna sem
gjarnan vildu flytjast burt. En svo
bæta þeir jafnan við að þetta sé vart í
frásögur færandi: Öll samfélög eigi
við að glíma glæpamenn og
vandræðagemlinga, undirheimalýð
og óánægju. Gamalkunnur máti við
að útskýra vandamál fyrir horn!
Yfirvöld láta sem þau taki málinu
frekar létt þrátt fyrir allt. Undir niðri
eru valdamenn þó kviðnir og
áhyggjufullir. Og skýringin á því
hvers vegna Augustin Alonzo stendur
nú á sendiráðslóðinni en ekki við
ofnana i bakaríinu sinu í Havana er
aðsögn Politiken þessi:
Árið 1979 leyfði kúbanska
stjórnin fjölmörgum útlögum að
koma heim til Kúbu i heimsókn úr
útlegð í Bandarikjunum, Kanada,
latnesku Ameríku og viðar. Fólkið
flýði byltinguna á Kúbu bæði fyrir
ogeftirað hún varð staðreynd. Útlag-
arnir voru áður stimplaðir sem
„gagnbyltingarmenn”, „kviðmaðk-
ar” og svo framvegis. Nú voru þessar
neikvæðu nafngiftir lagðar af og
dyrnar opnaðar fólkinu til að tæki-
færi gæfist að hitta gamla vini og
ættingja. Fólkið kom með erlendan
gjaldeyri meðferðis og fékk leyfi til
að búa á glæsihótelinu Havana
Libre Hotel sem annars er fullsetið
ráðgjöfum frá Sovétríkjunum eða
kúbönskum flokksbroddum sem
njóta hveitibrauðsdaganna eftir
vígslu í hjónaband. Útlagarnir fengu
tækifæri til að segja vinum og skyld-
mennum frá lífinu utan Kúbu.
Verður neistinn
að ófriðarbáli
Fyrir Kastró vakti hins vegar það
að græða gjaldeyri af gestunum og
gefa kúbönsku þjóðskipulagi um leið
dálítinn frjálslyndisblæ. En áætlunin
riðlaðist hjá Kastró. Margir fóru að
bera saman eigið líf og sögurnar um
líf landa þeirra erlendis. Og þær
vangaveltur leiddu til stigvaxandi
óánægju og siðast innrásarinnar á
■ sendiráðslóð Perú. Þar með hafði
neistinn kviknað. Til að forðast það
með öllum ráðum að neistinn verði
að báli reynir Kastró-stjórnin að
sverta flóttafólkið i augum lands-
manna.
Fjölmiðlar á Kúbu segja fólkinu
hvers lags pappírar það séu sem vilji
flýja sæluríkið. Nefnt er að ntenn
hafi kapítalískan þankagang, drekki
eins og svin, séu taugaveiklaðir, latir,
lundleiðir, geðtruflaðir, lauslátir i
kynferðismálum o.s.frv. Þannig er
vandamálið alltaf skýrt sem brestur í
manneskjunni sjálfri en ekki í sam-
félagsforminu. Tónninn í embættis-
mönnunum i Havana er yfirleitt sá
sami:
„Látum þá bara flakka, bezta
■fólkið verður eftir.”

að greiða meðlimum sínum lífvæn-
legan lífeyri.
Tekjur þessa lífeyrissjóðs árið 1979
eru 5 milljarðar 427 hundruð þúsund
krónur. Rekstrarafgangur er 4 millj-
arðar og 989 hundruð þúsund.
Á síðustu og verstu timum þætti
sjálfsagt mörgum þetta ekki afleit
úlkoma á einu fyrirtæki. Og maður
skyldi ætla að svona vel stætt fyrir-
tækigreiddigóðan lífeyri. Það kemur
hins vegar i Ijós að Lífeyrissjóður
verslunarmanna, sem innportar um
fimm og hálfan milljarð á þessu ári,
borgar út í lifeyrisgreiðslur til
meðlima sinna 231 milljón krónur.
Tvö hundruð þrjátíu og eina milljón
krónur. Þessar tölur segja mikla
sögu.
70 ára Irfeyrisaldur
Þannig eru niðurstöðurnar úr
rekstrarreikningi Lifeyrissjóðs
verslunarmanna: 231 milljón í líf-
eyrisgreiðslur og 4 milljarðar og 989
hundruð þúsund í tekjuafgang.
Á efnahagsreikningnum lítur
dæmið þannig út. Lífeyrissjóður
verslunarmanna áskitna 13 milljarða
og 278 hundruð þúsund krónur i
handraðanum. Þarna eru sem sagt
vaðandi peningar út um allt.
„í þessum stóru samtökum fínnast aðeins
275 manneskjur sem einhvern rétt hafa.”
i Verslunarmannafélaginu, eins og
öðrum verkalýðsfélögum, eru reglur
um rétt til lifeyris flóknar og virðast
sniðnar með tilliti til þess að sem
fæstir fái lífeyri og sem minnst. Þetta
sést vel á því að í þessum stóru
samtökum finnast aðeins 275 mann-
eskjur sem einhvern rétt hafa. Þar af
eru ellilífeyrisþegar 146, örorku-
þegar 28, makalífeyrir 63 og barna-
Iifeyrir 38.
I þessu sambandi kemur það til að
mynda i Ijós að aldurstakmark til elli-
lifeyris er yfirleitt 70 ár. Þetta atriði
er eitt af þvi sem erfitt er að skilja þar
sem lögboðinn ellilaunaaldur er 67
ár.
Sú skýrsla sem stjórn Lífeyrissjóðs
verslunarmanna hefur nú birt
félögum sjóðsins og öllum almenn-
ingi í blöðunum er nokkuð dæmigerð
fyrir rekstur lífeyrissjóðanna i land-
inu yfirleitt. Ég hef kallað þessa
bankastarfsemi siðleysi og sé ekki
ástæðu til að draga i land með það. í
Hrafn Sæmundsson
sambandi við Lifeyrissjóðs verslunar-
manna ber þó að taka það fram að
vissir forustumenn Verslunarmanna-
félagsins reyndu á sínum tíma að
koma einhverju viti í þessa hluti rneð
tillöguflutningi niðri á Alþingi. Sú til-
raun fékk auðvitað engan hljóm-
grunn. Þarna er á ferðinni ein
geirnegldasta samtrygging i peninga-
kerfinu.
Af því að þetta tilefni gafst þá nota
ég þessa skýrslugerð Verslunar-
mannafélagsins til að vekja athygli á
málefnum lífeyrissjóðanna og líf-
eyrisgreiðslum þeirra. Eins og áður
sagði eru hundrað lífeyrissjóðir í
landinu og þeir virðast hafa allt
annað hlutverk en að greiða meðlim-
um sínum lífvænlegan lífeyri. Það
hefur verið og er staðreynd að aldrað
fólk og öryrkjar búa við þröngan
kost.
Lífeyrissjóðirnir hefðu alveg frá
upphafi getað greitt öllu þessu fólki
Itfvænlegt kaup. En peningar lifeyris-
sjóðanna hafa farið i allt annað. Sú
sagá er mikil sorgarsaga.
Hrafn Sæmundsson
prentari.
Hermann Ragnarsson
báðum um að yrði lagt fram á
fundinum en það hljóðar svo:
Keflavik, 30. marz 1980
Bæjarstjórnin, Akranesi.
Þar sem undirritaðir gerðu tilboð í
Grundaskólann á Akranesi þann 18.
marz sl. og við opnun tilboða kom i
Ijós að við vorum með lægsta tilboð i
verkið viljum við staðfesta hér með
eftirfarandi:
Ef okkar tilboði verður tekið,
munum við flytja fyrirtækið til Akra-
ness, þ.e. koma upp útibúi á Akra-
nesi, og myndum við þar af leiðandi
greiða öll gjöld i sambandi við þetta
verk til Akranesbæjar. Einnig
myndum við ráða til okkar frá Akra-
nesi það starfsfólk sem völ væri á og
á þyrfti að halda þar sem það er aug-
Ijóslega hagstæðara fyrir okkur,
jafnt sem bæjarfélagið, að hafa
menn frá Akranesi til þessa verks.
Vonumst við til að þetta bréf mæti
skilningi hjá bæjaryfirvöldum.
Með fyrirfram þökk.
f.h. Hermanns & Halldórs
Hermann Ragnarsson
Bréf þetta var sent þar sem við telj-
um að eina ástæðan til þess að verk-
takinn frá Akranesi var valinn hafi
verið sú að hann væri heimamaður.
Málið var tekið fyrir á bæjar-
stjórnarfundinum 31. marz. Ekkert
kom fram á þeim fundi sem gaf til
kynna að annað réði vali verktaka en
eftirfarandi:
1. Hvað sem öðru liði þá væri það
samkomulag á milli bæjarfulltrúa
að velja heimamenn.
2. Sá verktaki sem valinn var stæði
illa fjárhagslega og kynni þetta að
rátta fjárhaginn við hjá honum.
Þá kom jafnframt fram að þeir
skyldu gæta sín næst þegar útboð
væri að taka fram að heimamenn
gengju fyrir.
Það skal tekið fram að ekki var
farið yfir tilboðið með okkur, við
vorum ekki spurðir nánar um fyrri
reynslu og við vorum ekki beðnir um
að leggja fram reikninga fyrirtækis-
ins eða skýra nánar fjárhagsstöðu
þess.
Það er rétt að það komi fram að
skoðun okkar sem verktaka er sú að
lægsta tilboð þurfi ekki að vera það
hagkvæmasta fyrir verkkaupa. Verk-
kaupi meti hæfni, reynslu og stöðu
verktakans. Þá getur verkkaupinn
borið fyrir sig að tilboðin séu of lág
eða há miðað við hugmyndir hans um
raunverulegan kostnað.
Stenzt ekki
Eins og áður segir hefur verkkaup-
inn rétt á að hafna öllum tilboðum
eða taka hverju sem er samkvæmt
ákvæðum útboðsgagna. Þennan
fyrirvara hafa ábyrgir verkkaupar
sett til að mæta óvenjulegum
aðstæðumeinsog við gátum um áður,
þ e.a.s. þegar meta þarf hæfni,
reynslu o. fl. Ábyrgir verkkaupar
hafna ekki lægstu boðum nema þeir
hafi haldbær rök sem verktaki veit
um þegar hann býður en ekki rök sem
verktaki veit ekki um eins og í þessu
máli.
Ef hafna á tveimur lægstu boðum
vegna þess að þau séu of lág þá stenzt
það ekki þar sem tilboði sem er lítið
eitt hærra er tekið þannig að munur-
inn er ekki nægilegur til þess þó hann
sé allnokkur þegar litið er til pyngju
skattborgaranna.
Það er engin sýnileg skýring á
þessu vali verktaka önnur en sú að
hér sé um hreina geðþóttaákvörðun
stjórnvalds að ræða sem hefur við
engin rök að styðjast.
Við viljum benda á nokkur atriði
sem skipta miklu máli þegar fjallaðer
um málefni sem þetta.
A. Fjármagn til verklegra fram-
kvæmda kostaðra af opinberu fé
er mikið, sennilega um 100 millj-
arðar á ársgrundvelli.
B. Útboð er gert til að fá fram sam-
keppnistilboð þar sem bjóðendur
keppa að þvi að vinna verk á sem
ódýrastan hátt.
C. Verktakar eiga að geta treyst því
að farið sé með tilboð á sann-
gjarnan hátt þegar um þau er
fjallað.
D. Verktakar eiga að geta treyst því
að ekki sé gert upp á milli þeirra
nema hvað snertir hæfni þeirra
og getu.
E. Tilboðsgerð kostar fyrirtæki
stórfé og er vert að verkkaupar
íhugi það og jafnframt að útboð
á ekki að vera verðkönnun þe^sj,
aðila sem vill láta vinja.ve.rk.
F. Leikur eipn ef fýíir'verkkaupa
eins og Akraneskaupstað að hafa
lokað útboð, þ.e. valdir heima-
menn til að bjóða. Því fylgir
vissulega að færri bjóða og
verðið hækkaref til vill.
G. Ekki er vitað um könnun þar sem
komizt er að niðurstöðu um það
hvað sveitarfélag tapar á að velja
verktaka sem ekki hefur heimilis-
festi i sveitarfélagi. Þvert á móti
má telja að utanaðkomandi verk-
taki hleypi nýju blóði í bæjar-
A „Þaö er engin sýnileg skýring á þessu vali
verktaka önnur en sú aö hér sé um hreina
geöþóttaákvöröun stjórnvalda að ræða sem
hefur við rök aö styöjast.”
félag og sveitarfélag beinlínis
hagnist af aðkomufólki.
H. Ef verkkaupar leika oft þann leik
að fara með verktaka að geð-
þótta þá leiðir það áreiðanlega til
þess að verktakar hætta að bjóða
i hjá þessum verkkaupum, jafn-
vel þó verkefnaskortur sé, því til-
boðin verða ekki metin að jöfnu.
í lokin skal þess getið að frá því að
tilboð voru opnuð og þar til við frétt-
um um val annars verktaka höfðum
við hafnað verkefnum. Við höfðum
jafnframt gert ráðstafanir til að
tryggja ýmislegt til verksins. Þá
höfðum við varið miklum fjár-
hæðum í tilboðsgerð og á margan
annan hátt kostaðtil.
Eitt er víst að við munum ekki sjá
okkur fært að bjóða i verk hjá aðila
sem leikur sér að geðþótta með tilboð
verktaka eins og bæjarstjórn Akra-
nesskaupstaðar.
Þá er furðulegt að fjármunum
þeirra sem eiga þau verk sem vinna
skal sé ekki betur varið. Það skal
itrekað að ríkissjóður greiðir helming
af kostnaði skólans á Akranesi og eru
því skattborgarar alls landsins að
greiða meira en þurl't hefði.
Við vonum að verktakar láti
reynslu okkar sér að kenningu verða
og verkkaupar sjái hvernig ekki á að
fjalla um tilboð og að útboð og verk-
framkvæmdir eru alvörumál.
Við viljum taka fram að við höfum
haft samskipti við marga verkkaupa
sem sannarlega hafa komið fram af
heiðarleika og sanngirni.
Keflavík, 16. apríl 1980
f.h. Hermanns& Halldórs
Hermann Ragnarsson
múrarameistari.