Dagblaðið - 14.10.1980, Side 20

20
Ct
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 14. OKTÓBER 1980.
Menning
Menning
Menning
Menning

Minningar
Þroskasaga tatarastúlku a
Guyael Amalrik — Bernska mín í Rússlandi,
143 bta.
Útfl.: Almenna bókafólagifl, 1980
Þýfl.: Bergur Björnsson
. Einhver áhrifamesta og jafnvel
átakanlegasta bók sem ég hef lesið
um ógnir Stalínstímabilsins í Sovét-
ríkjunum fyrir stríð er ekki sagn-
fræðilegs eðlis, heldur sjálfsævisaga
Natösju Mandelstahm, konu hins
fræga skálds Ossip Mandelstahm,
sem hvarf einhvers staðar í þrælkun-
arbúðum í Síberíu árið 1942. Bókin
er alveg laus við sjálfsvorkunn, en er
samt barmafull af næmum og hroll-
vekjandi lýsingum á því hvernig
menntafólk bregst við ógnarstjórn,
— beinni og óbeinni ritskoðun, heim-
sóknum um miðjar nætur, yfirheyrsl-
um, fangelsisvist. Þegar öllu er á
bolninn hvolft eru slíkar frásagnir
líkast til eins mikilvægar komandi
kynslóðum og sagnfræðin, með tölur
sínar og skýrslur.
ömurleg æska
Ekki er þar með sagt að bernsku-
minningar tatarakonunnar Guysel
Amalrik séú sambærilegar við hina
meistaralegu frásögn Natösju og ekki
hefur Guysel frá eins ægilegri lífs-
reynslu að segja, þótt æska hennar
hafi vissulega verið ömurleg. Þó eiga
þessar tvær hugdjörfu konur ýmis-
legt sameiginlegt þótt þær lilheyri
tvennum tímum. Báðar búa þær við
sömu kúgunina og leggja allt i sölurn-
ar fyrir menn sina sem leitast við að
finna sér lifsrúm i því þjóðfélagi sem
þeir eru fæddir inn í, Mandelstahm
með skáldskap og Amalrik með bar-
áttu sinni fyrir mannréttindum. Þær
eru auk þess góðum hæfileikum
gæddar báðar tvær, Natasja er sjálf
ágætur rithöfundur og tungumála-
snillingur en Guysel hefur getið sér
gott orð sem listmálari. Nú, loks var
Mandelstahm gyðingaættar og því
enn frekar utangarðs í hinu sovéska
Bók
menntir
I

— ■ Fi
AÐALSTEINN *S
INGÓLFSSON £
kerfi og Guysel tilheyrir kynstofni
tatara, forsmáðum og útskúfuðum.
Þroskasaga tatara
Bernskuminningar Guysel eru
hingað komnar frá Þýskalandi, en
ekki frá Norðurlöndum eða
Ameríku, eins og verið hefur með
erlendar bækur og er það vonandi
merki um stefnubreytingu útgefenda.
Þær eru annars Ijómandi vel skrif-
aðar og hefur þýðanda tekist að
kpma líflegu, myndríku máli höfund-
ar til skila. í eðli sínu tilheyra endur-
minningar Guysel svokölluðum
þroskasögum og sinn þroska tekur
hún út við óvenjulegar harðneskju-
legar kringumstæður. Hún er alin
upp i smáíbúðarkytru þar sem bitist
er um hvert pláss, þjáist af næringar-
sjúkdómum alla sína barnæsku
vegna ónógrar fæðu, er stöðugt
kúguð af öðrum börnum og skóla-
kerfinu vegna uppruna sins. En
meðan bræður hennar og systur, vel
gefnir krakkar, kikna undir þessu
álagi og ganga af vitinu, þá flýr
Guysel á náðir hugarflugs síns. En
þegar hún vill fylgja því eftir, stunda
listdans, teikna eða skrifa, eru henni
allar götur lokaðar. Fjölskylda
hennar hefur hvorki peninga né löng-
un til að stuðla að listabrölti þessarar
óstýrilátu dóttur.
Bréf rá Síberíu
Það er ekki fyrr en hún kemst t'
kynni við listmálara, Vassili Jakowle-
witsch að nafni, að Guysel herðir
sjálf upp hugann og fer að læra
teikningu í einkatimum hjá honum.
Þar endar bókin, einmitt þegar
maður býr sig undir að fræðast um
kynni þeirra Andrejs Amalrik og
Guysel og þá baráttu andófsmanna í
Sovétrikjunum sem þau tóku svo
mikinn þátt i. Að visu er i lokin
prentað eitt bréf sem Guysel ritar
ónefndri vinkonu sinni frá Síberíu en
þar bjuggu þau hjón við erfið skilyrði
svo ekki sé meira sagt. En það bréf
virðist eins og eftirþanki eða sára-
bætur til lesandans, sem annars gæti
talið sig prettaðan — af elskulegri
manneskju að vísu. Þessi snubbótti
endir er eiginlega helsti löstur þessar-
ar látlausu og trúverðugu bókar. Og
varla þarf að taka fram að hún var
ekki gefin út í Sovétrikjunum.
- AI
Amalrik hjónin í hópi andófsmanna í Moskvu. Gtiysel er fimmta frá hægri.
c
Þjönusta
Þjónusta
Þjónusta
)
c
Jarðvinna-vélaleiga
i
MURBROT-FLEYQUN
MEÐ VÖKVAPRESSU
HLJÓÐLÁTT RYKLAUST
! KJARNABORUN!
NJéll Norflqnon, Vétaltlga
SÍMI 77770 OG 78410
Traktorsgrafa
leigu
Traktorsgrafa til leigu í stærri sem minni verk. Aubert
Högnason, sími 44752 og 42167.
Traktorsgrafa til leigu
Traktorsgrafa til leigu í stærri sem minni verk.
Sími 72540.
Kjamabonm
Borun fyrir gluggum, hurðum
og pipulögnum 2" —3" —4" —5"J
Njðll HarAarson, vélaleiga
Simi 77770 og 78410
Gröfur - Loftpressur
Tek ad mér múrbrot, sprengingar og fleygun
í húsgrunnum og holræsum,
einnig traktorsgröfur í stór og smá verk.
Stefán Þorbergsson Sími 35948
Véla- og tækjaleiga Ragnars
Guðjónssonar, Skemmuvegi 34,
símar 77620, heimasími 44508
Loftpressur SHpirokkar Beltavóiar
Hrœrivéiar Stingsagir Hjólsagir
Hitablásarar Heftibyssur Steinskurðarvél
Vatnsdœlur Höggborvélar Múrhamrar
s
Þ
Viðtœkjaþjónusta
LOFTNE
l-agmenn annast
uppsetningu á
TRI AX-loftnetum fyrir sjónvarp —
FM stereo og AM. Gerum tilboö í
loftnetskerfi, endurnýjum eldri lagnir,
ársábyrgð á efni og vinnu. Greiöslu
kiör- LITSJÓNVARPSÞJÓNUSTAN
DAGSÍMI 27044 - KVÖLDSÍMI 40937.

Sjón varpsviðgerðir
Heima eða á verkstæði.
Allar tegundir.
3ja mánaða ábyrgð.
Skjárinn, Birgslaðaslrati .18.
I)ag-, ksold- »g hilgarsími
21940.
Sjónvarpsloftnet.
Loftnetsviðgerðir.
Skipaloftnet,
íslenzk framleiflsla.
Uppsetningar á sjónvarps- og
útvarpsloftnetum.
öll vinna unnin af fagmönnum.
Árs ábyrgfl á efni og vinnu.
SJÓNVARPSMIÐSTÖÐIN HF
Siðumúla 2,105 Reykjavik.
Simar: 91-3^090 verzlun — 91-39091 verkstæði.

c
Verzlun

NÝ SÓLST0FA
í Háaleitishverfi
Vönduð vestur-þýzk loftkæld Ijós.
Þægilegir U-laga bekkir. Góð að
staða. Verið velkomin.
SÓLSTOFAN SELJUGERÐI4
HÁALEITISH VERFI. SÍMI 31322.
SEDRUS M*
Súöarvogi 32 • Simar: 30585 & 84047
Húsbyggjendur
Hef ávallt fyrirliggjandi allar gerðir af fylling-
arefni og gróðurmold. Tek að mér ýmisskonar
jarðvegsskipti. Leigi út jarðýtur og belta-
gröfur. Magnús Hjaltested, sími 81793.
C
Húsaviðgerðir
j
[SANDBL'ASTUR h£
MELABRAUT 20 HVAUYRARHOLTI HAFNARFIRDI
Sandblástur Málmhuðun.
Sandlrlásum skip, hús og stærri mannvirki.
Færanleg sandblásturstæki hvert á land scm or.
Stærsta fyrirtæki landsins. sórhæft i
sandblæstri. Fljót »k g»ð þjónusta.
[53917]
30767 HUSAVIÐGERÐIR 30767
Tökum að okkur allar viðgerðir á húseignum, stórum
sem smáum, svo sem múrverk og trésmíðar, járn-
klæðiíingar, sprunguþéttingar og málningarvinnu.
Girðum og lögum lóðir, steypum heimkeyrslur.
HRINGIÐ i SÍMA 30767
c
önnur þjónusta
j
Klæðum og gerum við a/ls konar bó/struð
húsgögn. Ák/æði í miklu úrvaii.
Síðpmúla 31, sími 31780
c
Pípulagnir-hreinsanir
j

Er stíflað?
Fjarlægi stiflur úr '.oskum. wcrorum.
baðkcrum og niðurfóllum. notum n\ og
fullkomin tatki. rafmagnssnigla Vamr
mcnn. Upplývingar i slma 4.1879.
Stifluþjónustan
Anton Aðabtainsson.