Dagblaðið - 09.07.1981, Blaðsíða 17

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 9. JÚLÍ 1981.
17
þá til að stofna embætti vígslubiskupa,
semvarðað lögum.
Vigslubiskupar hafa ekki skyldum að
gegna umfram presta nema biskup
kveðji þá til starfa. Vigslubiskup Hóla-
stiftis er jafnframt formaður prestafé-
lagsins þar. Því fylgir töluvert starf,
eins og t.d. nú á kristniboðsárinu. Sam-
koman og sönghátíðin í iþróttaskemm-
unni var áhrifamikil, en að þeirri hátíð
stóð prestafélagið og kirkjukórasam-
bönd á Norðurlandi. Undirbúnings-
nefndir sjá að mestu um undirbúning
þess. sem gerist hjá okkur á þessu ári.
Ef fráfarandi biskup getur ekki vfgt
sinn eftirmann. þá vigir annar hvor
vigslubiskupa nýjan biskup. Annars
þyrfti biskupsefnið að fara utan til
vígslunnar. Ég hefi sem vigslubiskup
endurvigt fjórar kirkjur og vigt tvo
presta (séra Pálma Matthiasson á
Hvammstanga og séra Jón Aðalstein
Baldvinsson á Staðarfelli í Kinn).”
„Biskup er
maður fólksins"
— Margir halda því fram að það sé
ekki í anda lýðræðis að aðeins 150
manns taki þátt í biskupskjöri á sama
tíma og yfir 90% landsmanna séu
formlega innan þjóðkirkjunnar. Hvað
vilt þú segja um það?
,,Sú afstaða sýnir að fólkið lítur
meira og meira svo á að biskup sé
maður fólksins rétt eins og prestanna.
Viðhorf þetta virðist mér jákvætt. Ég
tel það ávinning fyrir kirkjuna að leik-
menn taki þátt í biskupskjöri. Þannig
fá þeir ábyrgð með prestunum. Á
Norðurlöndum hefur sú skipan verið
umlengri tima.”
— Staða kirkjunnar sem stofnunar.
Starfar kirkjan i takt við tlmann, nær
hún t.d. eyrum unga fólksins nægilega
vel að þínu áliti?
„Æskulýðsstarf kirkjunnar í núver-
andi mynd er fárra áratuga gamalt. En
barna- og unglingastarf kirkjunnar er
eigi að siður jafngamalt kirkjunni þvi
að það er á öllum timum köUun kirkj-
unnar að uppfræða æskulýðinn og
glæða trú æskunnar. Nú er unnið stórt
átak i þessu efni og það horfir til heilla,
á þvi er ekki vafi. Það skortir eflaust
eitthvað á að við séum nógu vel í stakk
búnir að mæta kröfum timans. Predik-
unarmátinn hefur mikið breytzt frá þvi
sem áður var. Svo góð sem Vídalíns-
postUla var á sínum tima þá myndi lftt
stoða nú að lesa þann húslestur þó að
það geti uppbyggt mann persónulega
að lesa þær ræður. Poppmessur voru
eðUleg tilraun. Ég hlusta oft á messur 1
útvarpinu frá Englandi. Þar má heyra
æskulýðssöngva á borð við þá sem við
syngjum með gítarundirleik. Það er
ekki nema gott um þetta að segja.
Það kemur oft í ljós að kirkjan er at-
hvarfið. sem fólkið leitar til. Að því
leyti er kirkjan alltaf í takt við tímann.
Hvar er skjól í vetrarhriðum vaxinnar
ævi, ef ekki þar? Hvert leitum við
þegar mannslíf týnast þegar sorgin
knýr á dyr? Þá er kirkjan og það sem
hún boðar hið trausta athvarf og ljós.”
„Ekki að breyta
breytinganna vegna"
— Kemur til greina að aðskUja riki
og kirkju á íslandi?
Æviatriðií
stuttu máli
Séra Pétur Sigurgeirsson er
fæddur 2. júní 1919 á ísafirði.
Foreldrar hans voru Sigurgeir
Sigurðsson biskup og kona hans
Guðrún Pétursdóttir. Hann lauk
stúdentsprófi frá Menntaskólan-
um í Reykjavík 1940 og guð-
fræðiprófi frá Háskóla íslands
1944. Hann stundaði framhalds-
nám í guðfræði i Mt. Airy Semin-
ary í PhUadelphiu 1944—45 og
nám í blaðamennsku við Stan-
ford-háskóla í KaUforníu
haustið 1945. Blaðamaður við
Kirkjublaðið i Reykjavík 1946.
Vfgður aðstoðarprestur hjá séra
Friðriki J. Rafnar vígslubiskupi á
Akureyri 1947. Sóknarprestur á
Akureyri frá 1. júlí 1948 með
aukaþjónustu í Grímsey frá 1953.
Vigslubiskup í Hólastifti frá
1969. Séra Pétur hefur gegnt for-
mennsku í Æskulýðssambandi
kirkjunnar í Hólastifti og Æsku-
lýðsráði Akureyrar. Hann sat á
þingi alheimssambands lútersku
kirkjunnar í Hannover árið 1952
og 1 Minneapolis 1957.
Séra Pétur Sigurgeirsson er
kvæntur Sólveigu Ásgeirsdóttur,
ættaðri úr Reykjavík. Börn þeirra
eru: Pétur, Guðrún, Kristín og
Sólveig.
-ARH.
— Sýnist þér að breytinga sé þörf á
aðferðum við yfirstjórn kirkjumála, til
dæmis hvað varðar biskupsembætt-
ið?
„Eitt af frumvörpum kirkjuþings
felur í sér að biskupsembættin verði
þrjú. Ég hygg að full þörf sé á þvi að sú
skipan komist á. Fyrsta skrefið i þá átt
væri t.d. að auka verksvið vígslubisk-
upanna og leysa þá undan prestsþjón-
ustu. Kirkjan þarf að hafa meira sjálfs-
forræði í skipulagsmálum sínum svo að
ekki þurfi í sérhverju tilviki að fara
með slík mál fyrir alþingi. Ég hefi
þjónað Grimsey frá því árið 1953 og fer
að jafnaði þangað út einu sinni í
hverjum ársfjórðungi. Mér er ofarlega í
huga hvað verður um þessa þjónustu í
framtíð. Æskilegast er að þar verði
starfandi prestur með búsetu í eyjunni
og hann verði um Ieið kennari. Þetta
tvennt er vel hægt að sameina, eftir því
sem ég get bezt séð. ”
„Geri mitt bezta
með Guðs hjálp"
— Núverandi biskup er virtur
maður og vinsæll meðal þjóðarinnar.
Er ekki erfitt að taka við embætti af
honum hvort sem þú verður eftirmaður
hans eða annar?
„Hver maður getur gert sér í hugar-
lund að þetta er ábyrgðarstarf. Þjóðin
lítur upp til og ber virðingu fyrir herra
„Fyrsta messan var um borð f Dettifossi, þá ríghélt ég mér f það sem hendi var næst!”
„Ég sá marga góða kosti við frí-
kirkjufyrirkomulagið þegar ég var við
nám og störf i Ameríku. Fólkið verður
að fórna miklu til kirkju sinnar, gefur
þar af leiðandi meira af sjálfu sér og er
virkara í starfinu. Fyrirkomulag þjóð-
kirkju á íslandi er gamalt og hefur
reynzt vel. Ég er ekki viss um að annað
skipulag henti okkur betur. Og þá
minnist ég þess, sem Þórarinn Björns-
son skólameistari sagði: „Ef eitthvað
reynist vel á ekki að breyta því breyt-
inganna vegna.” Hér búa menn við
frelsi í trúarefnum og geta stofnað eða
gengið í trúfélög að eigin ósk, svo
framarlega sem ekki er brotið móti
góðu siðferði og allsherjarreglu, eins og
tekið er fram í lögunum. En enginn á-
vinningur er að skipta okkur upp í
mörg trúfélög. Ég komst að raun um
það í Ameríku. Ef ætti að aðskilja ríki
og kirkju þá yrði kirkjan að sjálfsögðu
að fá aftur jarðeignir sínar. ”
— Er prestsstarfið erfitt?
„Erfiðast er þegar svo mikið hleðst
upp af verkefnum að maður sér tæpast
fram úr þeim. Skírnir, hjónavígslur,
jarðarfarir og fermingar, allt tekur
þetta sinn tíma auk annars sem er í
verkahring prestsins að fást við. Einn
þátturinn við aukaverkin svokölluðu er
að þiggja heimboð til fólksins á eftir.
Sárt er þegar timinn leyfir ekki slíkt. í
því sambandi má minna á fermingar-
veizlur. Það er eðlilegt að heimilin geri
sér dagamun og kalli á vini sína þegar
um slíka hátíð er að ræða. Við hjónin
förum þá e.t.v. í 10—12 heimboð á
dag. Ég þekki presta. sem setja sér það *
mark að fara í öll húsin þar sem fermt
er. Þá verður mjög að afmarka tímann!
Veigamikill þáttur í starfi prestsins er
sálusorgun.<eins og það t.d. að tilkynna
fjölskyldum lát nákomins ástvinar og
annast jarðarfarir. Slík þjónusta er
mikið verk og vandasamt. Huggunar-
ríkt er að finna hve fólk er oft á tíðum
duglegt að mæta aðkomu dauðans. Þá
brýzt trúin fram. Reynslan er sú að fólk
getur borið mikið þegar á reynir. Að
tala á milli hjóna reynir líka mikið á.
Stundum er þegar augljóst að ekki er
von til þess að hjónin sættist og þá er
ekki mikið hægt að gera. Ef presturinn
finnur að möguleiki er á því að hjónin
búi áfram saman. þá er mikið verk fyrir
höndum hjá prestinum. ”
„Kristur var mesti
kvenróttindamaður
sögunnar"
— Á kirkjan á Íslandi að láta þjóð-
félagsmál til sín taka í meira mæli en
við þekkjum eða láta sér nægja
„boðun orðsins”? Ég vísa til þess að
kirkjunnar leiðtogar í Suður-Ameríku
taka fullan þátt í þjóðfélagsbaráttu
gegn ofbeldisstjórnum herforingja. í
Póllandi styður kirkjan umbótahreyf-
ingar verkamanna og lýðræðisþróun-
ina.
„Kirkjunnar menn gefa sig óhjá-
kvæmilega að þjóðmálum og stjórn-
málum. Þar verða þeir að hlýða rödd
samvizkunnar sem í öðru. Enda
skulum við skoða feril Meistarans:
Hann reyndi ætíð að rétta hlut manns-
ins gagnvart ómannúðlegum laga-
boðum. Kristur reis öndverður gegn
banni við lækningum á sabbatsdögum.
Við megum orða það svo að Kristur
hafi verið mesti „kvenréttindamaður”
sögunnar og jafnréttis. Það kemur
skýrt fram í frásögn Nýja testamentis-
ins. Rödd kirkjunnar þarf að heyrast
og vera stefnumarkandi. Til dæmis létu
kirkjunnar menn frá sér heyra þegar
frumvarp um fóstureyðingar var á dag-
skrá í alþingi og mælt var móti þvi að
svokallaðar félagslegar ástæður rétt-
lættu fóstureyðingu. Skiljanlegt er að
örvænting grípi um sig þegar verðandi
móðir telur sig ekki geta fætt barn sitt.
En augu hennar opnast og annarra,
sem að barninu standa, þegar það er
fætt í heiminn. Þetta hefi ég svo oft
fundið við skirnina. Þá geta menn ekki
hugsað þá hugsun að hafa ætlað að
fyrirfara lífi sem var til orðið. Mér
dettur helzt í hug það sem einu sinni
gerðist þegar menn báru börn sín út. Á
þvi og fóstureyðingum af félagslegum
ástæðum er stigsmunur, — ekki eðlis-
munur. Nú er frumvarp í þinginu til að
afturkalla þessar ástæður. Og ætti það
frumvarp að ná fram að ganga. Sam-
félagið á að bregðast öðruvísi við
vandamáli þessu en núverandi lög
gera.”
„Páfi fagnaði okkur
sem vinum"
— Ég veit að þið hjónin hafið einu
sinni átt þess kost að ganga á fund páfa
1 Vatikaninu. Mig langar til að þú segir
dálítið frá því í lokin.
„Við fórúm til Ítalíu árið 1972. Eitt
af þvi sem við höfðum hug á í Róm var
að hlusta á páfann á vikulegum fundi,
sem hann er vanur að halda fyrir fólk
hvaðanæva úr heiminum. Þann fund
sækja að jafnaði átta þúsund manns 1
einu. Þá var páfinn Páll 6. Til þess að
sækja þann fund urðum við að leggja
inn skriflega beiðni til Vatikansins.
Tveimur dögum síðar kom sendimaður
páfagarðs með svarið. Þess var óskað
að við kæmum á einkafund til páfa.
Við vorum full eftirvæntingar enda
óviss hvernig við ættum að koma fram
fyrir hans hágöfgi. Það reyndust
óþarfa áhyggjur. Páfinn gekk á móti
okkur 1 móttökusalnum með útbreidd-
an faðminn og fagnaði okkur sem vin-
um. Við ræddum við hann um stund
um gildi bæna og fyrirbæna. Þeirri
samverustund lauk svo með því að við
báðum öll saman Faðir vor. Páfi færði
okkur minjagripi tíl endurminningar.
Hann var í allri framkomu sinni manna
auðmjúkastur og hiýr. Lítillátari mann
hefi ég vart fyrirhitt á ævinni. Við
búum enn að þessum kynnum.”
- ARH
„Leitið fyrst guðsrikis og þess réttlætis, og þá mun allt þetta veitast yður að auki.”
Þessa setningu úr Fjallræðunni skrifaði séra Pétur fremst i bibllu sem honum var
gefin við upphaf náms f guðfræðideildinni á sinum tima. Bibiian sú hefur sfðan fylgt
séra Pétri og liggur á borðinu bjá honum á myndinni.
„Páll páfi sjötti var auðmjúkasti og lítiilátasti maður sem ég hef kynnzt nm dagana.”
„Ekki gera spíritisma
að trúarbrögðum"
— Mér leikur forvitni á að heyra
viðhorf þitt til kvenpresta. Og í leið-
inni: Er Guð karl eða kona?
„Guð er andi. Við verðum að halda
okkur við það. Um kvenpresta er það
að segja að nýir tímar kalla á nýjar
ákvarðanir, eins og hefur átt sér stað 1
kirkjunni allt frá tímum postulanna.
Ég er hlynntur því að konur gegni
prestsembættí, ef þær vilja. Ég var
fylgjandi því á sínum tíma þegar séra
Auður Eir var vígð. ”
— Hvað með spíritisma, hver eru
viðhorfþíntílhans?
„Maðurinn er gæddur duirænum
hæfileikum, eins og það er kailað, — á
því er ekki minnsti vafi. Auðvitað á að
rannsaka þessa eiginleika, eins og hvað
annað. En við megum aldrei gera þenn-
an isma að trúarbrögðum. Spíritismi
getur ekki komið í staðinn fyrir kristín-
dóm. Ég vil ekki rengja það fólk sem
segist komast í samband við framliðna.
Mannssálin er svo margslungin að við
höfum ekki komizt þar til botns. Við
þekkjum berdreymið og að menn geri
boð á undan sér. Biblían lýsir draum-
um og vitrunum og tekur mark á þeim.
Fólk á ekki að gjalda þess ef koma
fram i sál þess einhver séreinkenni. En
ég undirstrika; þessa hluti á að rann-
sakameð varfærni. ”
— Mig langar að víkja málinu að
biskupsembættinu. Þú ert talinn einn
þeirra sem helzt koma til greina sem
eftirmaður herra Sigurbjörns Einars-
sonar. Hver eru viðhorf þín til embætt-
isins?
„Eflaust erfitt embætti
á stundum"
„Biskup er fyrst og fremst þjónn
Guðs og boðberi fagnaðarerindisins
eins og við prestamir. En starf hans
nær til þjóðarheildarinnar. Hann er
andlegur leiðtogi kirkjunnar og ráð-
gjafi, tílsjónarmaður presta og safn-
aða. Embættið er eflaust mjög erfitt á
stundum. Þekki ég það reyndar sem
sonur fyrrum biskups og samstarfs-
maður annarra biskupa. Umsjón emb-
ættísins hefur aukizt til muna hin síðari
ár. Nýjar greinar hafa bætzt við á
meiði kirkjunnar: Barna- og æskulýðs-
starf, hjáiparstofnun kirkjunnar, söng-
máiastarfið, sjómannastarfið. Biskup
hefur veigamiklu hlutverki að gegna f
samstarfi við kirkjudeildir erlendis, sér-
staklega á Norðurlöndum. Því hefi ég
kynnzt á alþjóðaþingum og kynnisferð-
um. Hér hefur biskup dugandi starfs-
liði á að skipa og það er honum mikii
hjáip.”
Sigurbirni Einarssyni vegna verðleika
hans. Það verður engum manni létt
verk að taka við embætti af honum. Ef
starfssystkini mín og leikmenn í kirkj-
unni hafa hug á að velja mig næsta
biskup þá mun ég með Guðs hjálp gera
mitt bezta eins og hingað tO.”
— Því var haldið fram opinberlega
af presti sl. vetur að fjölmiðlar ættu
sem minnst að skipta sér af biskups-
kjöri. Með umfjöllunum um það væri
verið að sviðsetja kosningabaráttu á
borð við það sem við þekkjum úr póli-
tikinni. Hvaða álit hefur þú á þessu?
„Fjölmiðlar í núverandi mynd eru
tiltöiulega nýtt fyrirbæri. Þeir eru stórt
atriði í daglegu lifi fólksins og þjóðar-
innar. Ekki er því undarlegt þó
biskupskjör beri á góma þar. Áhugi
fólksins á biskupskjöri sýnir að biskup-
inn er í vaxandi mæli maður þess eins
og prestanna. Þaðervel aðsvo sé.”