Dagblaðið - 26.08.1981, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 26. ÁGÚST 1981.
á skattheimtu sinni sem er vægast
sagt svívirðileg i dag.
Sætagjald
síðan í seinni
heimsstyrjöldinni
Eg efast um að almenningur sem
fer í bíó á dag geri sér grein fyrir því
að er hann eða hún kaupir sig inn í
bíó fyrir 21 krónu, þá fara um 8.31
kr. í skatta til ríkis og bæjar af miða-
verðinu einu, plús aðra skatta sem öll
fyrirtæki greiða. Miðaskattar eru:
skemmtanaskattur 15%, söluskattur
23,5%, menningarsjóðsgjald 1,5%
stefgjald og sætagjald.
Furðulegast af þessum gjöldum er
sætagjaldið til borgarinnar, 5% af
brúttómiðaverði, en það er hvergi
greitt á landinu nema í Reykjavík.
Sætagjaldið kom á í síðari heims-
styrjöldinni en þá sóttu hermenn
mikið bíóin og þótti þá tilvalið að
skattleggja þá á þennan hátt. Marg-
sinnis hefur Félag kvikmyndahúseig-
enda reynt að fá þetta gjald afnumið
en ekki tekist. Má vera að borgarráði
sé ekki ljóst enn þann dag í dag að
síðari heimsstyrjöldinni lauk fyrir 35
árum.
Ekki er hægt að láta fara frá sér
þessar línur án þess að koma inn á
leigu á myndböndum. Eins og flestir
sjá þegar sýning á myndbandi hefst
þá kemur fram aðvörun um að leiga,
upptaka og sýningar gegn gjaldi á
viðkomandi bandi er bönnuð. Flvað
segir þetta okkur?
1. Að hér er um óleyftlega leigu að
ræða.
2. Ekki hefur verið greiddur
útleiguréttur af þeim er leigir út og ef
myndefnið er ekki á merktri spólu frá
framleiðanda, þá er efnið stolið.
Nú hefur eitt af kvikmyndahús-
um borgarinnar fengið myndbanda-
rétt á þeim myndum sem það hefur
keypt sýningarrétt á og hafið
aðgerðirgegn myndbandaleigunum.Á
næstunni munu hin kvikmyndahúsin
A „Til þess að fá þetta fólk til að halda á-
w fram að sækja kvikmyndahúsin verða þau
að hafa nýjar myndir og tæknibúnað sem
bestan svo að það sé þess virði að fara í bíó.
En til þess að geta haldið kvikmyndahúsunum
opnum verður hið opinbera að slaka á skatt-
heimtu sinni sem er vægast sagt svívirðileg í
dag.”
Þegar gestur kaupir sig inn á kvikmyndasýningu á 21 krónu þá fara 8.31 króna i
skatta til rikis og bæjar af miðaverðinu einu. Meðal annars þurfa þeir að greiða
sætagjald sem sett var á í scinni heimsstyrjöidinni til að hafa pcninga út úr her-
mönnum. DB-mynd.
fá þennan rétt og hefja aðgerðir á
sama hátt. Þegar bíóin eru búin að
láta íslenskan texta á þær myndir sem
þau eiga rétt á munu þau iáta taka
myndirnar upp á myndbönd með
leyfi framleiðenda og þá með
íslenskum texta og leigja út til al-
mennings.
Þar sem kvikmyndahúsin flytja
um 160—180 myndir inn á ári þá má
ætla að þau verði allsráðandi á
vídeómarkaðinum innan fárra ára.
Grétar Hjartarson.
11

Tryggvi Líndal
leiða fósturbam sitt en höfðu ekki
efni á að missa af meðlaginu, geta nú
gert það.
Makmiðið er ljóst: Því meira sem
uppeldisfjölskyldan líkist raunveru-
legri fjölskyldu, og því minna líknar-
stofnun, því betra.
Barnameðlög
Það var fyrst árið 1911 að hið
opinbera veitti ekkjum barnameðlag
og breiddist það fyrirkomulag
óðfluga út. Ekki var þá lengur hægt
að senda þessar konur á ölmusuhælið
og böm þeirra á munaðarleysingja-
hælið.
Atvinnuleysisbætur
og atvinnusköpun
Á sama tímabili urðu nýjungar í at-
vinnuleysisbótum og fóru þær þá
síður til ölmusuhælanna en áður
heldur beint til þegnanna.
Atvinnusköpun ríkisins á kreppu-
árunum til þess að ráða bót á
atvinnuleysinu hafði í för með sér að
árið 1935 voru sett lög sem bönnuðu
að gamalmenni og atvinnuleysingjar
við fulla heilsu fengju inngöngu á
ölmusuhæli.
Geðsjúkir
Framför varð næst í málum geð-
sjúkra. Milli 1920 og 1940 komust á
stofn dagvistunarheimili fyrir geð-
sjúka, þar sem þeim var síðan skilað
heim til sín á kvöldin. Gerðist þetta á
t grein Tryggva V. Lindal kemur meðal annars fram að föngum i Bandarikjunum hefur farið stöðugt fækkandi. Myndin er úr
fangelsi i Florida.
mörgum stórborgarsvæðum. Áður
höfðu geðsjúkir sætt algerri inni-
lokun. Hefur frelsisþróunin síðan
haldið áfram og nú er svo komið að
tala þeirra sjúklinga sem koma reglu-
lega til sjúkrahúsanna til ráðfæringa
er meiri en tala þeirra sem gista þar
langdvölum.
Er þetta orðin svo viðurkennd
stefna að það er orðið ráðandi
sjónarmið í skrifum sérfræðinga
hvernig samræma megi þjónustu við
utanhælissjúklinga heldur en innan-
hælissjúklinga.
Þroskaheftir og fatlaðir
Á 19. öld var það nýjung að byggja
hæli fyrir vangefna og fatlaða. Nú
eru hins vegar læknar og stjórnendur
ákafir í að binda enda á einangrun
þessa fólks og þá sérstaklega barn-
anna. Þeir skipuleggja sérstakar
námsbrautir í skyldunámskerfinu
sem gera mörgum þessara barna fært
að búa heima hjá sér. Þar sem
heimilsvitjana er þörf hanna þeir
litlar stofnanir í nágrenninu, í stað
stórra, einangraðra stofnana úti i
sveit.
Afbrotamenn
Ein ástæðan fyrir fækkun í fang-
elsum er sú stefna að veita föngum
leyfi til að fara frjálsir ferða sinna um
tíma til reynslu. í Bandarikjunum
voru kringum árið 1973 53 prósent
allra fanga á slíkum samningi en
aðeins 39 prósent í sífelldri innilok-
un. Meðal unglinga voru samsvar-
andi tölur betri, eða 64 prósent og 18
prósent.
Einnig hefur verið farið út í það að
gera slíkt hið sama fyrir þá glæpa-
menn sem hafa langa dóma en hafa
aðeins setið af sér lítinn hluta þeirra.
Af þeim sem voru í bandarískum
fangelsum árið 1964 fengu 65 prósent
setutíma sinn styttan á þennan hátt.
Nýjasta lausnin er að leyfa föngum
að sinna venjulegum störfum úti í
hinu frjálsa samfélagi á daginn en
skylda þá til að vera í fangelsinu um
nóttina.
Breytingin á viðhorfum í líknar-
málum síðustu hundrað árin er aug-
ljós. Stafar þessi aukni samstarfsvilji
og umburðarlyndi sennilega mest af
þeirri auknu velmegun, menntun og
félagslegum þroska sem hefur haldist
í hendur við æ margháttaðri tækni-
væðingu. Slíkt samfélag leggur miklu
meiri áherslu á uppeldi og menntun
hvers einstaklings en bændasam-
félagið gamlagerði.
Tryggvi V. Líndal