Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 03.10.1965, Qupperneq 8

HEIM TIL
JARÐARINNAR
„Hver ert þú, kallina?“
Niðurlag:
Auk kvikmyndavéla og Ijós-
myndavéla höfðum við um
borð nokkuð af litkrít, og Le-
onoff hafði tök á nokkrum
mtnútum til að mála myndir
af því sem hafði sterkust áhrif
á hann í geimnum. Þetta voru
tilkomumiklar og fagrar mynd-
ir.
Við skulum fyrst víkja
nokkrum orðum að litunum á
takmöckum getms og jarðar.
Tvö litróf sjást — annað frá
skugga jarðarinnar frá jarð-
skugganutu að upplýsta hluta
hennar og hitt frá upplýsta
hiutanum að jarðskugganura, í
biiinu á raiili skáptir frá hvítu
í dökkblátt, bláu í ljósbiátt.
Skiptingin frá skugganum er
auk þessa kalda litrofs tveir
hlýir litir, rautt og gult.
2.37 að morgni blasti eftirfar-
andi við okkur. Við sáum
dimma jörðina og rauða um-
giörð yfir, þá kom grasgul um-
gjörð. Þessi litbönd virtust
svara til stærðar sóiarinnar,
sem var nokkuð skæld. Stiörn-.
urnar virtust gerðar úr hreinu
gulii. Þetta var ólýsanlega fög-
ur sjón — það bíður lista-
manns að túlka hana á verðug-
an hátt.
Nokkrum sinnum athuguð-
um við og revndum að fá
vissu um mörkin rniHi rökk-
urssvæðis jarðarinnar og hins
•lopiýsta hluta. Breytínein
""rður smátt og smátt. Fyrst
'v,'m nokkrir bjartir litir og síð-
Qg geirkri- Jörðin er
eins og lágmynd. Þessi minnis-
stæða mynd líktist nokkuð
upplýstum sjávaröldum að
aæturlagi — bylgjutopparnir
eru bjartir en öldudalírnir
dimmir.
Tilkomumikil fundust okkur
birtubeltin þrjú, sem vísinda-
maðurinn Konstantin Feokti-
stoff lýsti skilmerkilega þegar
hann kom úr geimför sinni. Þá
teiknaði hann skýringarmynd
af beltunum. Við bættum krít-
armyndum Leonoffs við. Sól-
in var með á myndinni — á
því augnabliki er hún hafði
fíngert gullband yfir sér, eins
og tíðkaðist á höfuðbúnaði
rússneskra kvenna í gamla
daga.
Þannig leið tíminn við at-
huganir og starf í geimför okk.
ar. Hvorugum okkar kom
blundur á brá. Allt var fram-
kvæmt sem ráðgert hafði ver-
ið. Við vorum stöðugt í sam-
bandi við jörðina. Flugáætlun-
in gerði ráð fyrir að Voskod
2. yrði lent í 17. umferðinni
eftir afstöðu sólarinnar með
sjálfvirkri endurkomu. Það er
rétt að taka fram að öllum 7
geimförum sovétmanna hafði
verið lent á þann hátt. En
hefðu sjálfvirku stjórntækin
ekki reynzt í lagi gátu allir
geimfararnir frá Yurí Gagaría
til Vladimirs Komaroffs gripið
til hanistjórntækja og stýrt
geimförunum tit jarðar með
þeim. Allir geimfararnir voru
vandlega þjálfaðír í því að
letida með þeim hætti.
Loks kom úrslitaaugnabiikið,
Það er engu minni vaadí að
beina geimfari til jarðar en
koma því á loft. Frá stjórn-
stöðinni á jöröinni hafði Yfic-
stjórnandinn sagt: „Búið ykkuc
undir lendingu.“ Við kváðumst
vera viðbúnir. Nú áttu sjálf-
virku lendingartækin að taka
við. En nú tókum við eftir að
sólarafstöðutækin unnu ekki
sem skyldi. Af því myndi leiða
að hemlunarvélarnar, sem voru
samfasaðar sólarafstöðutækj-
unum myndu ekki fara í gang.
Tafarlaust sendum við stjórn-
stöðinni stutta en greinargóða
vitneskju um þetta.
Við biðum svarsins frá jörðu
með mikilli eftirvæntingu, því
við brunnum í skinninu eftir
því að nota varastjórntækin,
sem enginn geimfaranna hafði
notað. í hreinskilmi sagt hrós-
uðura við happi yfir að sjálf-
virku tækin verkuðu ekki á
augabragði. Sjálfvirku tækin
gátu verkað í næstu umferð og
við óttuðumst að „jörðin“
myndi neita okkur um að grípa
til varatækjanna. Því þarf ekki
að Iýsa hve löng okkur fannst
þessi hálfa mínúta sem stjórn-
stöðvarmennirnir voru að taka
ákvörðun og sendu fyrinmæli
um að grípa til varatækjanna.
Þegar við voru lentir á jörð-
inni spurði einn félagi okkar
þar í hálfgerðri glettni hvort
við hefðum orðið hræddir þeg-
ar sjálfvirku lendingartækin
verkuðu ekki strax. Ef til vill
er bezta svarið að finna hjá
mælinum sem ritaði niður
hjartaslög okkar og sýndi 70
slög á mínútu á þessum tíma.
Loks heyrðum við rödd Yúr.
is Gagaríns sem flutti fyrir-
mæli yfirstjórnandans:
„Leyfi veitt til að lenda með
varastjórntækjunum í 18. um-
ferð.“
Voskod 2. á leið til jarðar
Því þarf ekki að lýsa hve
glaðir við urðum við þessi fyr-
irmæli. Þau leiddu af séc að
við gecðum enn mjög þýðíng-
armikla tilraun, sem ekkihafði
verið reiknað með í ferðaáætl-
un okkar. Það gladdi okkur
einnig að þeir á jörðinni
skyldu treysta okkur tii þess.
Yfirstjórnandinn og geimsigi-
ingafræðingarnir sem mið-
stjóm Kommúnistaflokksins og
sovétstiórnin hafði falið á-
byrgð á Voskod 2. treystu okk-
ur. Geimfarið hafði nú farið
enn einu sinni yfir Sovétcík-
in, unihvecfis hnöttinn og var
nú á hraðri leið til jarðar aft-
ur líkt og búmerang (kast-
vopn fcumbyggja Ástcalíu sem
kastast aftur til sendandans)
sem steck hönd hefði fleygt.
Við áætluðum með hjálp
„glóbusar“ (tækisins þar sem
þeir sáu hvar þeir voru stadd-
ir hverju sinni) að Voskod 2.
myndi lenda á Pecmsvæðinu.
Pavel Beljajeff hafði sem
orustuflugmaður margoft lent
hcaðfleygum þotum. En hraði
geimfarsins var ósarabærilegur
jafnvel við hinar hraðfleyg-
ustu þotur. Mikil ábyrgð hvíldi
á stjórnanda Voskod 2. Smá-
mistök í stjórn geimfarsins og
ákvörðun um að setja heml-
ana í gang gætu leitt til bess,
í bezta falli, að lenda fjarri
lendingarstaðnum og í versta
Báðar myndirnar á síðunni eru
skopmyndir eftir landa Leon-
offs.
falli til þess að breyta stefnu
geimskipsins án þess það þó
færi til jarðar.
Varastjórntækin reyndust
auðveld í meðförum og örugg.
Heiður fyrir þá sem gerðu þau!
Beljajeff skynjaði ggimfarið
líkt og flugmaður fiugvél sina.
Á réttum tíma greip hann til
þeirra og setti hemlana í gang.
Voskod 2. hægði á sér, og fór
af sporbaug sínum og nálgað-
ist jörðina í gtórum boga.
Allir geimfarar okkar hafa
áður lýst ferð geimfaranna til
jarðar og gegnum hin hættu-
legu belti gufuhvolfsins. Hver
um sig varð fyrir mismunandi
áhrifum. Hvað okkur snerti þá
fundum við fyrst fyrir hraða
geimfal-sins sem nú þaut á-
fram eins og fallbyssukúla. Þá
komu ókennileg hljóð — blíst-
ur og brestir í þrennandi yzta
hitavarnarlaginu — er rufu
þögnina sem ríkt hafði áður í
kúlunni okkar og aðeins verið
rofin með fjarskiptasambandi
við jörðina. Utaná geimfarinu
var nokkurra þúsunda stiga
hiti en inni hjá okkur var
hann jafn og óbreyttur. Þyngd-
arleysið hvarf. áreynslan jókst.
Við skiptumst á uppiýsingum
ura allt sem við sáum og
reyndum og tókum það á seg-
ulband.
Jörðin kotn næc og næc.
Voskod hægðí sraátt og smátt
fecðina. Þegar við komum í
ákveðna fjarlægð frá jörðu
tóku svokölluð mjúklending-
artæki til starfa. Þau höfðu
áður verið notuð við lendingu
Voskods (1.). Einnig nú veck-
uðu þau eins og til var ætlazt.
Við bókstaflega fundum ekki
þegar geimskipið snecti jörð-
ina. Auk þess lentum við f
sffljó miili hárra furutcjáa, sera
gripu hina miklu falltiiíf með
ljósgulum röndum ec sáust
langt að.
Við andvörpuðum af fegin-
leik. Allt hafði gengið sam-
kvæmt áættun. Við opnuðum
útgönguhlerann, stigum út og
sukkum í mitti í mjúka Iausa
mjöllina. Við föðmuðumst,
frekar klunnalega vegna geim-
búninganna, og í fyrsta sinni
kysstumst við eins og bræður.
Geimförin f Vo3lcod 2. hefur
tengt okkur böndum sem hald-
ast ævilangt.
248 — SUNNUDAGKÍR