Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 31.10.1965, Blaðsíða 8

Drengurinn og lambið hanns
Það voru tvö ár síðan dreng-
urinn á bænum hafði lifað þau
merltilegu tímamót að eignast
sauðkind, sá eignarréttur var
óvéfengjanlegur, og átti ekkert
skilt við það að eigna sér eða
þykjast. Hann var ellefu ára
þegar þetta skeði, og nú var
fjölgunarvon hjá gimbrinni
hans hvítu sem hét Mjöll, og
slíkt var enginn smá viðburð-
ur, því heyrt hafði hann talr
að um ær sem ættu tvö, þrjú
og jafnvel upp í fimm lömb,
hver veit hvað skeður? Hugur
hans var löngum bundinn við
þessa von um mikla fjáreign,
á sama hátt og hugur og starf
fullorðna fólksins snérist um
sauðahjörðina og hagann, og
flest störf þess voru bundin
við sauðféð á einhvern hátt,
þarfir þess og arðinn af því.
Þe't/3 verður skiljanlegra ef
me~ huísa til þess sem þeir
haf" t eða lesið um frum-
stæt í'ændafólk og hjarðir
þess’ "æði utanlands og innan.
En bótt hjarðbúskapinn skorti
bæði þægindi og öryggi, veitti
hann meira öldurót í hugum
bændanna en ræktunarbúskap-
urinn, bæði til sorgar og gleði.
Hann veitti mikla gleði og
mikinn arð þegar vel lét í
6ri, því þá fjölgaði fénaðinum
og afurðir voru miklar og góð-
ar, þá var bændafólkið bjart-
sýnt og framtíðin lofaði góðu.
En oft var þess stutt að bíða
að öldur óhappanna risu. Vilii-
dýr hjuggu skarð í hjörðina
eða drepsóttir herjuðu á hana.
En þó var þungbærast þegar
harðindi og fóðurskortur felldu
fénaðinn, svo að fátt eða ekk-
ert stóð uppi. Þá var dapurt
í bæ hjarðbóndans, og hungrið
gægðist þar um gættir. Þessi
bitra reynsla varð til þess að
bændur fóru að leitast við að
'yggja afkomu sína með meiri
fóðurbirgðum og vísindamenn
að leita ráða við sjúkdómun-
um, og þetta varð til þess að
fjárbúskapurinn var ekki leng-
ur happdrætti, heldur atvinnu-
vegur með öryggi og vaxandi
þægindum og velmegun.
En drengurinn á bænum
hafði litla hugmynd um þró-
unarsögu, þótt hún hefði gerzt
á næstu grösum. Hitt var hon-
um ljóst að sauðkindin hafði
heillað huga hans, og í henni
fannst honum falin sín eina
von um ánægjuleg störf og
velmegun í framtíðinni. Hann
hafði oft gortað af því við
jafnaldra sína hvað Mjöll væri
álitleg ættmóðir, og að af-
kvæmi hennar mundu verða
stór og glæsileg hjörð.
Þetta var fyrsta vorið sem
hann hafði einn á hendi að
hugsa um lambféð um sauð-
burðinn í víðáttumiklu fjall-
lendi, og þótt þetta væri erf-
itt verk, þótti honum það
skemmtilegt. En á bak við
hversdagslega þjónustu við
heimaærnar og lömb þeirra
vakti eftirvæntingin mikla um
þann dag sem hann fyndi
Mjöll borna. En einmitt sá
da_gur varð til þess að fyrstu
öldurnar til sorgar og gleði
risu í sál þessa litla hjarð-
manns.
Snemma morguns í góðu
veðri lagði drengurinn af stað
heiman frá bænum, með hund-
inn sinn og smalaprikið. Hann
var léttklæddur og það kom
sér vel því hann átti langa
göngu framundan. Hann hélt
beint upp í kvíabóiið og upp
í fjallið, á bólinu var troðið
og bitið eftir fénað, og fjár-
og kúagötur voru þar djúpar.
En þegar kom upp á Efra-
ból urðu göturnar strjálli og
grynnri og minna troðið, þá
gat lika borið við að kónguló
hafði gert sér vef yfir götuna,
mikið og fallegt verk sem
hlaut að hafa tekið langan
tíma að vefa, en þurfti aðeins
örskotsstund til að eyðileggja.
En það forðaðist drengurinn
að gera, því hann hafði verið
varaður við að vinna spell-
virki á bústöðum fugla og
skordýra. Ofan við Efraból
varð fjallshlíðin brattari og
þar tók við stór og grösug
torfa sem náði alla leið upp
á fjallsbrún, hún hét Breiða-
torfa. En því var hún kölluð
torfa að hún takmarkaðist á
alla vegu af háum rofabökk-
um, og þannig var ölll fjalls-
hhðin þakin torfum. Næst
Breiðutorfu handan vig Bæj-
arlæk og Bæjarfoss var Nasa-
torfa há, brött og breið, en
sunnan við hana þrjár lit'.ar
torfur, Dagmálatorfur með
mjög háum rofum. Norðan við
Breiðutorfu voru Smátorfur, og
var ein þeirra stærst, en nyrzt
var Axlartorfa uppi á fjalls-
öxlinni, og fór hún árlega
minnkandi svo að viðbúið var
að regni og stormum tækist
innan skamms að leggja hana
að velli. Þessar torfur báru
þess vitni að þarna hafði áður
verið samfellt graslendi, en
vatn og veður rifið það í sund-
ur, því milli torfanna var gróð-
urlítil grjóturð. En nú liggur
við að við séum búin að týna
drengnum í þessu masi. Hann
er nú að hirða um eina ána
nýboma uppi á miðri Breiðu-
torfu, síðan lagði hann leið
sfna inn Smátorfur og lauk þar
erindum. Á Axlartorfuna
þurfti hann ekki að líta því
hún var með háum rofabökk-
um á alla vegu svo að engin
skepna komst upp í hana og
var hún því grösug og ótroð-
in.
Þegar Smátorfum sleppti
gekk drengurinn götutroðning
sem hét Sniðgata, hún lá ská-
hallt upp á fjallið og var
sæmilega greiðfær hestum. Þá
flaug honum í hug að líía
niður í botninn á Drápsgili,
nafnið segir sína sögu. par
hefur farizt fé, þótt ekki séu
til um það neinar sagnir. Það
var aðeins steinsnar neðan við
götuna. Þetta var gríðarstórt
dalverpi sem smálækir seitl-
uðu um og runnu í gilið, en
dalverpið var að mestu um-
lukt hömrum og klungrum,
einkum ofan til, hann fór fram
á hamrabrúnina og gægðist
niður í dalverpið og þá sá
hann Mjöll sína þar liggjandi
á einum grasgeiranum og lít-
ið svart lamb við hlið hennar.
Á augabragði fylltist hann
fögnuði, en hann komst ekki
til Mjallar nema að fara góð-
an spöl niður með dalverpinu
þar stikiaði hann yfir urðirn-
ar og var eftir nokkra stuad
kominn til Mjallar. öll athygii
hans beindist að lambinu. það
var hrútur, en þegar hann fór
að skoða það nánar brá honum
héldur í brún því það gat ekki
gengið nema á hnjánum, fæt-
ur þess voru svo bæklaðir og
köglar snúnir, að hann var á
samri stundu sannfærður um
að lamibið gæti aldrei stigið
heilum fæti á jörð. Hann brá
þó til marks á lambinu og
lagði það hjá móðurinni, en
iagðist sjálfur á grasbalann og
tók að hugleiða þetta mikla
óhapp. Þótt lambið væri svart
gerði það ekkert til því hjá
sauöfjárþjóðinni er ékki deilt
um litarhátt, en hann hafði
aidrei séð svona vanskapaða
skepnu. Fyrst velti hann því
fyrir sér hvað þessu mundi
valda. Allir sem þekktu Mjöll
vissu hvað hún var fagurlim-
uð, og hrútarnir voru úrvals
kindur. Honum flaug í hug að
þetta stafaði frá huldufé, þvi
ekkert var trúlegra en að í
þessum hömrum byggi huldu-
fólk með hjarðir sínar. Hann
hafði oft hvilt sig í þessu dal-
verpi og horft upp í hamrana,
og í fljótu bragði var þar ekk-
ert að sjá, en ef lengi var horft
þá var hægt að greina bæjar-
hús í langri röð og kirkju
með tumi syðst. En það var
ótrúlegt að huldufólkið á þess-
um bæjum færi að leggja á
hann þennan skaða og skap-
raun, þótt ekki efaði hann
mátt þess, en það var nærri
óbærileg tilhugsun að allir
sæju að hún Mjöll, sem hann
alltaf hafði verið stoltur af,
og aðrir strákar höfðu öfund-
að hann af að eiga, hefði i
eftirdragi lamb sem ekki gæti
fylgt henni nema skríðandi.
Aldrei hafði hann gert þessu
huldufó’ki neitt mein, og þó —
hann mundi nú eftir því að í
fyrra vor var hann og annar
strákur staddir þarna uppi á
brúninni og þeir voru að leika
sér að því að velta stórum
steinum fram af brúninni, og
láta þá velta niður í dalverpið
með grjóthruni og hávaða og
síðan splundrast á klöppunum
fyrir neðan. Þetta hafði hann
heyrt að gæti skaðað huldu-
fólkið og fénað þess. En hér
var um fleira að hugsa sem
drengnum reyndist torskilið.
Auðvitað hafði Guð skapað
öll lömbin sem hann hafði
merkt og hugað að í vor, þau
voru nú orðin nærri hundrað,
og öll voru þau hraust og rétt
sköpuð og frá á fæti. Hví
skapaði hann þá þetta larnb,
sem hann átti sjálfur, svona
bæklað og vanmáttugt. Og enn
í’.'eiri vandamál þyrptust að
drengnum. Átti hann að segja
þessi tíðindi heima? Það var
nokkurt vafamál. Jafnaldrar
hans myndu spotta hann og
minna hann á fjárhópinn væna
sem átti að fylgja ættmóður-
inni Mjöll, þeir mundu ekki
draga í efa að þetta yrði stór
hópur, en ekki yrði vandi að
þekkja það frá öðru fé, því
allt væri það með bæklaðar
fætur og brölti áfram á hnján-
um og kjúkunum á eftir ætt-
móðurinni og fleira þessu líkt
myndu þeir segja, og hlæja
dátt. Niðurstaðan varð því sú
að hann ætlaði að bera óhapp
sitt einn fyrst um sinn. Máske
dæi litli svarti vesalingurinn
hans fljótlega, og líklega væri
það skársti endirinn á þessu ó-
happi.
Þegar drengurinn hafði hvílt
sig góða stund stóð hann á
fætur og hélt ferð sinni áfram,
en gleði hans yfir starfinu var
horfin, og gott var að sauð-
burðinum var senn lokið, og
þá hætti hann þessum göngum^
hann átti ekki eftir nema 2 til
3 ferðir og hann ætlaði ekki
að Þ’ta til Mjallar í þeim ferð-
um. En ef einhver spyrði hann
nú um Mjöll, hvað ætlaði hann
þá að segja? Þar var honurn
nokkur vandi á höndum, sem
hann vissi ekki hvernig ætti
að bregðast við.
Sauðburðinum var lokið og
nú liðu tvær vikur án þess að
hugsað væri um féð. En nú
átti að smala til þess að marka
lömbin og rýja ærnar. Það
var mikill dagur og al/llr sem
gátu áttu að taka þátt í þeirri
smölun meira eða minna. Þrír
áttu að reka féð fram fjalls-
hlíðina, einn niður við ána,-
annar í miðjum hlíðum, og sá
þriðji uppi við fjallsbrún. Sá
í miðið mundi stugga við kind-
um sem væru í dalverpinu of-
an við Drápsgil, það vildi
drengurinn ekki gera, hann
valdi sér neðstu götuna með
ánni. Þetta gekk ekki hljóð-
lega, jarmur köll og hundgá
Eftir Bergstein Kristjánsson
296 SUNNUDAGUR